Na polskojęzycznych kanałach telewizyjnych znajdziecie sporo programów dokumentalnych i programów podróżniczych. Mam wrażenie, że obecnie panuje moda na programy kulinarne i podróżniczo-kulinarne (oczywiście nie mam na myśli programu „Kuchenne Rewolucje”, który też mógłby zostać uznany za podróżniczo-kulinarny, bowiem Magda Gessler podróżuje po Polsce), chodzi mi o programy typu „Makłowicz w podróży”.

W sierpniu 2015 roku na kanałach telewizyjnych dostępnych w większości sieci kablowych znalazłem programy dotyczące kolei jako takiej oraz podróżowania koleją. Programy są nadawane o różnych porach, w różne dni i co jakiś czas są powtarzane, dlatego warto na bieżąco śledzić ramówkę stacji, które podam w artykule.

Wspaniałe szlaki kolejowe Europy (Great Continental Railway Journeys)
Stacja: Polsat Viasat History

Michael Portillo podróżuje śladami przewodnika pt. Continental Railway Guide, napisanego przez George’a Bradshawa z 1913 roku, rok przed wybuchem pierwszej wojny światowej. Zwiedza najważniejsze miasta opisane przez autora, restauracje, hotele itp. Opisuje zmiany, jakie zaszły przez sto lat od wydania przewodnika, a wszystko uzupełnia ciekawostkami rzadko spotykanymi w podobnych programach.

Stacja Polsat Viasat History emituje trzy sezony tego programu. W jednym z odcinków pokazana jest podróż koleją po Polsce – prowadzący zatrzyma się w Warszawie, Łodzi, Krakowie, Poznaniu i Wolsztynie. Trzeba przyznać, że nasz kraj wypadł bardzo dobrze, choć mogli sobie darować lekcję poloneza.

Jeśli chodzi o poziom programu, to mam mieszane uczucia. Z jednej strony można się dowiedzieć naprawdę interesujących rzeczy, obejrzeć podróż pociągami po różnych krajach, zobaczyć fragmenty nagrań archiwalnych sprzed stu lat, z drugiej strony wygląda to trochę flegmatycznie – czasami akcja toczy się zbyt wolno i odcinek zaczyna nudzić. Druga wada to snobizm – najpopularniejsze miasta, ekskluzywne hotele, ekskluzywne restauracje… Niektórych to pociąga, mnie akurat odpycha. Ale takie rzeczy dobrze się sprzedają.

Mimo wszystko program warty polecenia.

Wywiad z prowadzącym: https://historia.org.pl/2015/03/02/wspaniale-szlaki-kolejowe-europy/

Koleją pod znakiem Dwugłowego Orła (On the Rails of the Double Headed Eagle)
Stacja: Polsat Viasat History

Bardzo interesujący program o budowie sieci kolei żelaznych na terenie Austro-Węgier. Moim zdaniem najlepszy program o kolejach i podróżowaniu koleją emitowany w polskojęzycznych stacjach telewizyjnych. Mnóstwo interesujących miejsc, ciekawostek, pięknych ujęć. Pojawia się również Polska – dworzec w Przemyślu. Profesjonalny program, który gorąco polecam.

Wielkie europejskie podróże koleją (Great Railway Journeys of Europe)
Stacja: Travel Channel

Podróże historyka Juliana Davidsona po najciekawszych europejskich trasach. Na program natrafiłem przypadkiem. Obejrzałem dwa odcinki – podróż z Wiednia do Triestu i podróż z Budapesztu do Warszawy. Niestety, o programie mogę wypowiedzieć się krytycznie. Autor spartaczył program o ogromnym potencjale, pomijając wiele interesujących przystanków po drodze. Trudno wszystko zmieścić w półgodzinnym odcinku, ale podczas podróży z Wiednia do Triestu miasta Villach i Udine oznaczone na mapie podróży zostały pokazane tylko z okien pociągu i to przez kilka sekund, a na przykład Klagenfurt autor całkowicie pominął, choć z okien widać było charakterystyczne jezioro. Podobały mi się krótkie, konkretne informacje o zabytkach, ciekawostki bez zbędnego przynudzania, natomiast pomijanie wielu interesujących miejsc dyskwalifikuje ten program.

Drugi odcinek tylko potwierdził moje odczucia. Autor podróżował z Budapesztu do Warszawy, po drodze zatrzymując się tylko w Krakowie. Mapa pokazywała, że autor przekracza granicę na przejściu granicznym Skalite – Zwardoń, natomiast miałem nieodparte wrażenie, że jechał pociągiem do Katowic, a później EN57 do Krakowa. Jeżeli rzeczywiście jechał przez Zwardoń, to niewybaczalnym grzechem było pominięcie w programie słowackich (Bratysława, Trnawa, Trenczyn, Żylina) i polskich miast (Bielsko-Biała, Oświęcim). Jeżeli natomiast jechał przez Katowice, to powinien chociaż pokazać Bratysławę, bo czeskie miasta po drodze rzeczywiście są bardzo brzydkie, a Katowice też nie są najlepszą wizytówką Polski.

Budapeszt, Kraków i Warszawa zostały pokazane w programie przez pryzmat historii Żydów, jakby nie liczyło się nic innego. Cóż, taka panuje moda. Mnie to zupełnie zniechęciło do oglądania programu.

Niestety, świetnie zapowiadający się program okazał się kompletnym niewypałem. Stuprocentowa komercja, zero pasji. Oby inne odcinki okazały się lepsze.

Parowozy XX wieku
Stacja: Edusat

Co jakiś czas na stacji Edusat pojawia się program Parowozy XX wieku – spacer po warszawskim muzeum, połączony z wykładem o historii wystawionych tam lokomotyw (wbrew tytułowi nie tylko parowych). Program o bardzo dużej wartości merytorycznej, lecz przeznaczony dla wąskiego grona odbiorców. Wadą jest nie najwyższa jakość obrazu. Polecam wszystkim miłośnikom lokomotyw.

To chyba wszystkie obecnie emitowane programy o podróżowaniu koleją.  Osobiście chciałbym nakręcić kiedyś swój autorski program na ten temat, ale takie rzeczy słabo się sprzedają, szczególnie w Polsce, a to pieniądze decydują o tym, czy jakiś projekt się uda.

Moje opinie o programach są subiektywne. A jaki jest mój ulubiony program dokumentalny? Nic o kolei – „Kot z piekła rodem” na Animal Planet rządzi.