Chile to państwo w Ameryce Południowej ciągnący się wąskim pasem wzdłuż wybrzeża Oceanu Spokojnego. Graniczy z Peru, Boliwią i Argentyną. Do kraju należy kilka tysięcy wysp i wysepek, z których najbardziej znana to Wyspa Wielkanocna oddalona o 3600 km od brzegów Chile.

W Chile często występują trzęsienia ziemi i tsunami.

Dane ogólne

Powierzchnia: 756 950 km²
Powierzchnia całkowita (kontynent, wody terytorialne i wyspy): 2 006 096 km²
Ludność: 19 107 216

Maksymalna rozciągłość równoleżnikowa: 445 km
Minimalna rozciągłość równoleżnikowa: 90 km

Jeśli chodzi o dane ogólne Chile, nie ma możliwości podania zweryfikowanych danych, ponieważ w różnych źródłach podawane są różne liczby. Chilijski Urząd Statystyczny podaje statystyki w sposób niezrozumiały i trudno odszukać cokolwiek.

Waluta

Walutą Chile jest peso chilijskie (CLP). W Chile oznaczane jest symbolem $, takim samym jak dolar amerykański. Jedno peso to 100 centavos, ale w obiegu nie ma monet o nominałach wyrażanych w centavos.

W obiegu są monety 10, 50, 100, 500 pesos i banknoty o nominałach 1000, 2000, 5000, 10000, 20000 pesos.

W latach 1960–1975 w Chile obowiązywała waluta escudo.

Stolica

Santiago to stolica Chile i największe miasto kraju. Santiago liczy ponad 6 milionów mieszkańców (według niektórych źródeł nawet 7 milionów), czyli około 35% ludności kraju. Miasto dynamicznie się rozwija i rozwija. Najważniejsze atrakcje stolicy Chile:

Plaza de Armas – główny plac Santiago, wokół którego wznoszą się ważne zabytki – katedra, Narodowe Muzeum Historyczne i zabytkowy gmach poczty.

Wzgórze San Crístobal – wzgórze o wysokości 880 m. n.p.m., na które dojedziemy koleją linowo-terenową. Na szczycie wzgórza czynny jest ogród zoologiczny, dwa baseny i niewielki ogród botaniczny. Wzgórze stanowi także świetny punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę Santiago na tle Andów.

Wzgórze Santa Lucia – drugi z ważnych punktów widokowych (629 m.). Do pokonania schody, poza panoramą miasta można zobaczyć zamek Castillo Hidalgo.

Lastarria – dawna dzielnica artystów. Ładne kamienice, dużo kawiarenek, antykwariatów i różnych sklepów z rękodziełem.

Pałac Prezydencki – pałac prezydencki mieszczący się w zabytkowym budynku mennicy.

Z większych muzeów należy wymienić Muzeum Kolejnictwa, Muzeum Sztuki Prekolumbijskiej, Muzeum Sztuki Współczesnej, Muzeum Pamięci i Praw Człowieka.

Po Santiago najlepiej poruszać się metrem (6 linii), autobusami komunikacji miejskiej lub pociągami podmiejskimi EFE.

Najważniejsze miasta Chile

Stolica Chile Santiago to największe miasto kraju. Poza Santiago na chilijskim terytorium jest około 30 miast liczących ponad 100 tysięcy mieszkańców. Poniżej najważniejsze z nich:

Puente Alto – założone w XIX wieku jako Las Arañas, ośrodek administracyjny prowincji Cordillera. Miasto liczące około 500 tysięcy mieszkańców graniczy z Santiago i wchodzi w skład aglomeracji chilijskiej stolicy. Warto zobaczyć park miejski Las Vizcachas z wieloma atrakcjami i pobliski park rozrywki Mampato. Z Santiago de centrum Puente Alto dojedziemy metrem.

Antofagasta – miasto nad Oceanem Spokojnym, nazywane „Perłą Północy”. Liczy około 320 tysięcy mieszkańców i dynamicznie się rozwija. Atrakcje turystyczne to promenada nad oceanem i Muzeum Historii Antofagasty. Miasto wypoczynkowe i przemysłowe, w pobliżu kopalnie miedzi. Założone w 1868 roku przez Boliwijczyków, zostało zdobyte jedenaście lat później przez wojska Chile. W Antofagaście zaczyna się linia kolejowa Antofagasta – La Paz.

Viña del Mar – miasto nad Oceanem Spokojnym, ośrodek turystyczny. Z sąsiednim a Valparaíso tworzą aglomerację Gran Valparaíso. Pod względem architektonicznym niczym się nie wyróżnia, turyści przyjeżdżają do miasta wypocząć na plażach. Atrakcje turystyczne to „Zegar Kwiatowy”, Muzeum Historii i Archeologii oraz ogród botaniczny. Dużo więcej osób przyjeżdża na imprezy odbywające się w mieście, jak również pograć w kasynach. Pomiędzy Valparaiso a Viña del Mar kursuje kolej metropolitalna (metro).

Valparaíso – po Santiago najczęściej odwiedzane przez turystów chilijskie miasto. Zachowała się zabytkowa budowa w kilku dzielnicach (zabytkowa część została wpisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO). W mieście oprócz zabytkowych wind, wąskich uliczek i dzieł street artu znajduje się między innymi remiza pierwszej ochotniczej straży pożarnej w Ameryce Południowej i najstarsza giełda w Ameryce Łacińskiej. Swoją siedzibę ma tu Kongres Narodowy Chile. Popularną atrakcją są zabytkowe trolejbusy.

Transport w Chile

Kolej w Chile odgrywa duże znaczenie w transporcie podmiejskim w aglomeracji Santiago, ewentualnie trochę dalej, na odcinku Santiago – Rancagua. Większość połączeń obsługuje EFE, jedyne dalekobieżne połączenie z prawdziwego zdarzenia to Santiago – Talca obsługiwane przez Terra Sur. Ponadto pociągi regularnie kursują na niewielu trasach. Swego rodzaju atrakcją jest pociąg Talca – Constitución; połączenie obsługuje zabytkowy szynobus. Na niektórych liniach uruchamiane są sezonowe pociągi turystyczne, kursujące tylko w wybranych terminach.

Kolej w Chile – informacje ogólne

Po Chile najlepiej podróżować autobusami. Autobusy dojeżdżają z Santiago niemal wszędzie, są wygodne i z reguły wyposażone w toaletę. Klasy w autobusach różnią się od tych, które znamy w Polsce. Najpopularniejsi przewoźnicy autobusowi w Chile to Pullman Exoress i TurBus. Połączenia najlepiej wyszukiwać korzystając z wyszukiwarek www.recorrido.cl lub www.pasajebus.com/

Popularne są także loty krajowe samolotami linii LATAM.

W południowej części Chile dominującą formą transportu są promy pomiędzy największymi portami na części kontynentalnej a wyspami.

Sport w Chile

Najpopularniejszym sportem w Chile jest piłka nożna. W ostatnich latach reprezentacja kraju poczyniła ogromne postępy, w 2015 i 2016 roku wygrała Copa America, a w 2018 roku występowała na mundialu. Najbardzie utytułowany zespół to Club Deportivo Universidad Católica z Santiago.

Z czym kojarzy się Chile?

Chile na całym świecie znane jest z produkcji doskonałych win. W Polsce kojarzy się jednak bardziej z innymi rzeczami:

Pustynia Atacama – należy do najsuchszych obszarów świata, mimo to w miastach i osadach przy pustyni mieszka około milion ludzi. Na pustyni odkryto ogromne złoża surowców naturalnych, więc przemysł wydobywczy napędza gospodarkę i daje miejsca pracy miejscowej ludności. Na pustyni zbudowano także obserwatoria planetarne.

Augusto Pinochet – przywódca junty wojskowej i prezydent Chile w latach 1973-1990. Na czas jego rządów przypada okres brutalnych represji wobec opozycji. Oceny co do rządów i postaci Pinocheta są rozbieżne.

Cudem ocaleni górnicy – w 2010 roku media całego świata obiegła informacja o górnikach, którzy w wyniku tąpnięcia zostali uwięzieni 625 metrów pod ziemią w komorze górniczej o powierzchni 50 metrów kwadratowych. Akcja ratunkowa przez dwa miesiące nie schodziła z czołówek gazet i programów telewizyjnych. Wszyscy 33 górnicy zostali uratowani i wyciągnięci na powierzchnię. Pod ziemią spędzili 69 dni.

Ponadto Chile kojarzy się z kataklizmami – trzęsienia ziemi, tsunami, pożary lasów pojawiają się co jakiś czas w mediach, podobnie jak protesty.

Chilijskie naj

– najwyższy punkt w Chile to szczyt Ojos del Salado (6688 m).
– najniższy punkt to Ocean Spokojny (0 m)

– najdłuższa chilijska rzeka – Loa – ma długość 440 km.

Najdalej wysunięte punkty na kontynentalnej części Chile:

– na północ: trójstyk granic z Boliwią i Peru w pobliżu miasta Arica
– na południe: przylądek Froward
– na zachód: półwysep Taitao
– na wschód: góra Nevados de Poquis w regionie Antofagasta, przy granicy z Argentyną

– najstarsza chilijska gazeta to El Mercurio de Valparaíso. Wydawana jest nieprzerwanie od 1827 roku.

– najwyżej położone stanowisko archeologiczne znajduje się na szczycie Llullaillaco (6739 m n.p.m.)

– największy budynek w Chile to Gran Torre Santiago w stolicy kraju. Drapacz chmur oddany do użytku w 2013 roku wznosi się na wysokość 261 metrów (ostatnie piętro) lub 300 metrów (wysokość całkowita).

Ciekawostki

– w 1984 r. w Santiago zmierzono i zważnono największą największej kiść winogron która ważyła aż 9,4 kg. Kiść pochodziła z Bozzolo Y Perut Ltd

– w 1996 roku w La Ligua wykonano największą (10 metrów wysokości i 7,5 metra wysokości) kamizelkę. Ważyła 90 kilogramów.

– podczas zawodów jeździeckich 5 lutego 1949 roku odnotowano najwyższy skok na koniu na wysokość 2,47 metra. Dokonał tego wojskowy Alberto Larraguibel Morales na koniu „Huaso” podczas zawodów w koszarach w Viña del Mar.

– w 2016 roku na stadionie w La Florida rozegrano mecz piłki nożnej z największą liczbą graczy. Dwie drużyny liczące jedenastu zawodników mogły dokonywać zmian graczy co 10 minut, więc w meczu trwającym 120 godzin wzięło udział 2357 zawodników. Mecz zakończył się wynikiem 505-504.

– w kurorcie San Alfonso del Mar zbudowano największy basen na świecie. Ma długość 1013 metrów, a głębokość sięga 3 metrów.

– Chilijczycy Gonzalo Bravo i jego pilot Eduardo Canales ustanowili rekord wysokości, na jaką wjechał samochód. W kwietniu 2007 roku wjechali samochodem na najwyższy szczyt Chile Ojos del Salado (6688 m).

– około 90 kilometrów od Antofagasty znajduje się fragment pustyni, który przypomina powierzchnię Marsa. Kręcono tam kilka filmów, a NASA testuje na tym obszarze elementy sond kosmicznych, które w przyszłości polecą na Marsa.

– około 100 lat temu na terenie pustyni Atakama odkryto najstarsze mumie świata. Według badań mumie Chinchorros pochodzą sprzed 7000 lat.

– w 2013 roku, w głosowaniu na ósmy cud świata, pierwsze miejsce zdobył Park Narodowy Torres del Paine położony w chilijskiej części Patagonii. Park graniczy z Parkiem Lodowcowym po argentyńskiej stronie.

– chilijski program telewizyjny „Sábado Gigante” był najdłużej emitowanym programem telewizyjnym. Program emitowano przez 53 lata, 1 miesiąc i 11 dni.

– na terytorium Chile nie ma jadowitych węży. Znanych jest ponad 3000 gatunków węży żyjących na terenie kraju, jednak żaden nie jest jadowity.

– pierwszy prezydent Chile – Manuel Blanco Encalada – zaprzysiężony w 1827 roku był Argentyńczykiem. Urodził się w Buenos Aires.

– w 1954 roku chilijski prawnik Jenaro Gajardo Vera zarejestrował się w Talca jako właściciel Księżyca. Uczynił tak, ponieważ posiadanie nieruchomości było konieczne do zarejestrowania się w miejscowym Klubie Społecznym.

– najsilniejsze odnotowane trzęsienie ziemi zostało zarejestrowane w Chile. Trzęsienie ziemi o sile 9,5 stopnia w skali Richtera miało miejsce w mieście Valdivia 22 maja 1960 r. o 15:11 Zginęło ponad 2300 osób, trzy tysiące zostało rannych.

– pierwszą czerwoną kartkę w historii piłkarskich mistrzostw świata otrzymał chilijski piłkarz Carlos Caszely w 1974 roku. Po powrocie do kraju otrzymał zakaz gry w piłkę nożną.

– według Księgi Rekordów Guinessa najbardziej zwięzłe słowo świata to „Mamihlapinatapai” w języku jagani używanym dawniej w chilijskiej części Ziemi Ognistej. Oznacza „uczucie, moment, spojrzenie dzielone przez dwie osoby, z których każda chce zainicjować coś, czego obydwie pragną, ale żadna nie chce być tą, która zacznie”. W czasie opracowywania artykułu tylko jedna dziewięćdziesięcioletnia kobieta posługiwała się tym językiem.

– w mieście Iquique przez szesnaście lat nie spadła ani jedna kropla deszczu.

– chilijskie miasto Puerto Williams przez niektórych uważane jest za najdalej wysunięte na południe miasto świata. Według innych Puerto Williams ma za mało mieszkańców, aby było uważane za miasto, więc w wielu przewodnikach jako najdalej wysunięte na południe miasto świata podawana jest argentyńska Ushuaia.

– najdłużej trwająca wojna w historii miała miejsce na terytorium Chile. La guerra de Arauco, kiedy hiszpańscy najeźdźcy walczyli walczyli z Indianami z plemienia Mapuche (nazywani również Araukanami) trwała podobno 350 lat. Podobno, bo daty podawane w różnych źródłach nie potwierdzają tego.

– w pobliżu miejscowości Sewell znajduje się El Teniente – największa kopalnia miedzi na świecie. Według różnych źródeł jej podziemne korytarze liczą 2400-3000 km.

– kopalnia miedzi Chuquicamata na pustyni Atacama to największa odkrywkowa kopalnia miedzi na świecie.