Chorwacja to jeden z najpopularniejszych krajów wśród polskich turystów i ogólnie jeden z krajów, który darzymy ogromną sympatią. Na temat Chorwacji powstało mnóstwo artykułów szczegółowo opisujących jej atrakcje turystyczne, ja natomiast zebrałem dla was ciekawostki o Chorwacji. Niektórych z nich na pewno nie znacie.

1. Stolica Chorwacji

Stolicą Chorwacji jest Zagrzeb, ale pierwszą stolicą i siedzibą chorwackich królów był Nin, jedno z najstarszych miast na wschodnim wybrzeżu Adriatyku. Nin został założony już w IX wieku p.n.e. przez plemiona iliryjskie.

2. Varaždin

Przez krótki czas (1775-1776) stolicą Chorwacji był Varaždin. Rozwój miasta zniweczył w 1776 roku wielki pożar, który strawił dużą część zabudowy. Pożar miał spowodować pracownik ówczesnego odpowiednika zakładu oczyszczania miasta, który wyszedł na przerwie zapalić papierosa. Kiedy szedł z papierosem, kolega poprosił go, aby przyniósł wodę do gaszenia wapna. Palacz wziął wodę z koryta dla świń. Jedna ze świń zdenerwowana staranowała go od tyłu, mężczyzna upadł, a zapalony papieros wpadł do stodoły z sianem, gdzie wybuchł pożar, który szybko rozprzestrzenił się na całe miasto.

3. Pierwsze uznanie Chorwacji przez społeczność międzynarodową

7 czerwca 879 roku rezydujący w Ninie książę Branimir otrzymał od papieża Jana VIII list, w którym papież błogosławi księcia i cały chorwacki naród oraz przyznaje księciu władzę nad całą Chorwacją. List uznawany jest za pierwszy dokument potwierdzający uznanie Chorwacji jako kraju przez społeczność międzynarodową. Na pamiątkę wydarzenia 7 czerwca to w Chorwacji „dzień dyplomacji chorwackiej”, ale nie jest to święto państwowe.

4. Republika Raguzy

W latach 1358-1808 Dubrownik był siedzibą Republiki Raguzy, znanej też pod nazwą Republika Dubrownicka.

5. Indyjska kolonia

Republika Raguzy miała także swoją kolonię w indyjskim stanie Goa w XVI wieku. Nazwa kolonii to Gandalijum, nie znalazłem szczegółów na temat dokładnej lokalizacji. Była to jedyna chorwacka kolonia. Podobno do dziś stoi tam kościół pw. św. Błażeja – patrona Dubrownika.

6. Waluta

Walutą Chorwacji jest kuna (do czasu planowanego wprowadzenia euro). Nazwa pochodzi od gryzonia doskonale znanego również w Polsce – kuny, której futrem płacono podatki w rzymskich prowincjach wschodniej Chorwacji. Natomiast lipa, odpowiednik polskiego grosza, pochodzi od nazwy drzewa.

7. Trzęsienia ziemi

Chorwacja leży na obszarze aktywnym sejsmicznie. Każdego roku notuje się tam trzęsienia ziemi. Jedno z najsilniejszych miało miejsce 22 marca 2020 roku w Zagrzebiu (5 stopni w skali Richtera).

8. Pierwszy król

Pierwszym królem Chorwacji był Tomisław, koronowany przez papieża Jana X w 925 roku. Na królewskim tronie zasiadał przez trzy lata, zmarł w 928 roku.

9. Najstarszy chorwacki tekst

Za najstarszy chorwacki tekst uważa się tzw. płytę z Baśki (Bašćanska ploča) z około 1100 roku, na której widnieje zapis darowizny króla Chorwacji Zvonimira dla kościoła św. Łucji w Jurandvorze na wyspie Krk. Tekst jest napisany chorwackim pismem głagolickim.

10. Głagolica

Głagolica używana była dawniej w Chorwacji naprzemiennie z alfabetem łacińskim. Podobno na wyspie Krk używana jest przez niektórych do dziś.

11. Największy sukces piłkarskiej reprezentacji

Reprezentacja Chorwacji była finalistą Mistrzostw Świata w piłce nożnej mężczyzn w 2018 roku. W finale przegrała z Francją 4:2.

12. Perła Adriatyku

Hasło „Perła Adriatyku”, którym promuje się Dubrownik, nie zostało wymyślone przez organizację turystyczną ani agencję reklamową – takimi słowami określił Dubrownik angielski pisarz George Gordon Byron, znany też jako Lord Byron, na początku XIX wieku.

13. Wieloryb zagrzebski

Chociaż Zagrzeb obecnie nie ma dostępu do morza, w dzielnicy Podsused znaleziono szkielet wieloryba, który pływał w Morzu Panońskim 11 lat temu. Wieloryb, którego łacińska nazwa brzmi „mesocetus agrami”, został nazwany „zagrebački kit”.

14. Średni wzrost

Według jednego z badań opublikowanego w Chorwacji w 2012 roku, średni wzrost Chorwatów to 173,44 cm. Średni wzrost mężczyzn to 180,4 cm, a średni wzrost kobiet to 166,49 cm.

15. Miasteczko Hum

Chorwackie miasteczko Hum zostało wpisane do Księgi Rekordów Guinessa jako najmniejsze miasto świata. Obecnie liczy 28-30 mieszkańców, ale kilkanaście lat temu miasteczko zamieszkiwało jedynie 14 osób. Niektórzy spierają się, że Hum to nie jest miasto z prawdziwego zdarzenia, a tak naprawdę najmniejszym chorwackim miastem jest Komiža na wyspie Vis – miasteczko liczące 1,5 tys. mieszkańców.

16. Największe miasto

Największym chorwackim miastem pod względem powierzchni jest Gospić – powierzchnia tego miasta to 967 kilometrów kwadratowych. Pod względem powierzchni jest większy między innymi od Paryża i Berlina, ale żyje w nim tylko około 13 tysięcy mieszkańców, z czego wielu zastanawia się nad wyjazdem.

17. Na ratunek Titanicowi

Jednym z pierwszych statków, który przypłynął na pomoc tonącemu Titanicowi, był prom Carpathia z Nowego Jorku do Rijeki, którego większą część załogi stanowili Chorwaci.

18. Dalmatyńczyk

Popularna rasa psów – dalmatyńczyki – pochodzi z Dalmacji.

19. Teatr publiczny

Najstarszy teatr publiczny w Europie został otwarty w 1612 roku na wyspie Hvar. Był to trzeci najstarszy teatr w Europie. Mieścił się na pierwszym piętrze arsenału. Sceptycy twierdzą jednak, że pierwszy teatr publiczny działał w Londynie już w 1576 roku.

20. Pol Pot

Wśród wolontariuszy budujących autostradę Zagrzeb – Belgrad w czynie społecznym w latach pięćdziesiątych XX wieku był Pol Pot – jeden z najokrutniejszych dyktatorów, przywódca Czerwonych Khmerów.

21. James Joyce

Wybitny irlandzki pisarz James Joyce na początku XX wieku był nauczycielem języka angielskiego w Puli.

22. Wyspy i wysepki

Chorwacja ma 1246 wysp i wysepek, z czego zamieszkanych jest tylko około pięćdziesięciu z nich.

23. Najgłębsza jaskinia

Najgłębsza jaskinia Chorwacji to Lukina jama w w Parku Narodowym Welebit Północny, odkryta w 1991 roku podczas ekspedycji słoweńskich speleologów. Głębokość jaskini to 1431 metrów.

24. 45 równoleżnik

Największą atrakcją miejscowości Senj jest rzeźba „Sunčanik” w miejscu, gdzie przebiega 45 równoleżnik.

25. Filmy o Winnetou

W latach sześćdziesiątych dwudziestego wieku chorwackie parki narodowe udawały Dziki Zachód w serii filmów o przygodach Winnetou.

26. Krzywa Wieża

Chorwacja ma swoją krzywą wieżę. Znajduje się ona przy kościele Najświętszej Marii Panny św. Korony w miejscowości Završje. Dzwonnica o wysokości 22 metrów została zbudowana jako dzwonnica-wieża, z której strażnicy obserwowali okolicę. Dzwonnica nachylona jest 40 cm w kierunku północnym, stąd nazywana jest krzywą wieżą.

27. Kwiat narodowy

Irys (perunika) jest chorwackim kwiatem narodowym.

28. Krawat

Z chorwackich strojów narodowych wywodzi się krawat – początkowo chusta wiązana żołnierzom przed wyruszeniem na wojnę. Stała się szerzej znana w Europie dzięki chorwackim żołnierzom uczestniczącym w wojnie trzydziestoletniej w XVII wieku. Wkrótce stała się popularna wśród Francuzów, którzy nazwali ją cravate.

29. San Marino

Republikę San Marino założył św. Marin – kamieniarz z Rab, który przybył tam w 301 roku.

30. Gra o Tron

Chorwacja stała się popularna wśród fanów serialu Gra o Tron, ponieważ wiele scen do serialu kręcono między innymi w Splicie, Dubrowniku, czy w chorwackich parkach narodowych.

31. Marco Polo

Według chorwackich legend słynny włoski podróżnik Marco Polo urodził się na wyspie Korčula w 1254 roku. W rzeczywistości nie ma na to żadnych dowodów, bo miejsce narodzin włoskiego podróżnika pozostaje nieznane.

32. Morskie organy

Zadar słynie na całym świecie nie tylko z zabytkowej zabudowy centrum miasta, lecz również z pierwszych na świecie morskich organów, wydających dźwięki (muzykę) w wyniku uderzeń fal morskich. Swego czasu miasto reklamowało się także jako miejsce z najpiękniejszymi zachodami słońca.

33. Sfinks

W Pałacu Dioklecjana w Splicie znajduje się rzeźba Sfinksa sprowadzonego przez cesarza z Egiptu.

34. Karnawał

Karnawał w Rijece należy do największych imprez karnawałowych w Europie (jeśli nie jest największą imprezą tego typu).

35. Muzeum Malakologiczne

Do najciekawszych chorwackich muzeów należy Muzeum Malakologiczne otwarte w 1963 roku w Makarskiej. Muzeum może się pochwalić największą na świecie kolekcją muszli i skorupiaków nie tylko z Adriatyku.

36. Nagroda Nobla

Wśród laureatów Nagrody Nobla jest dwóch Chorwatów – Lavoslav Ružička (1939) i Vladimir Prelog (1975) – obaj w dziedzinie chemii.

37. Amfiteatr

Amfiteatr w Puli to jeden z trzech najlepiej zachowanych amfiteatrów z czasów rzymskich.

38. Vinkovci

Miasto Vinkovci uważane jest przez Chorwatów za najstarsze miasto w Europie. Wykopaliska archeologiczne dowodzą, że osady ludzkie istniały tu od 8200 lat. Vinkovci nazywane są „europejskim Jerychem”.

39. Czesi

W miasteczku Daruvar 20 procent mieszkańców stanowią Czesi.

40. Ludbreg

Małe miasteczko Ludbreg nazywane jest „środkiem świata” – według legendy rozchodziły się stąd kręgi koncentryczne, na obwodach których powstały wielkie europejskie metropolie. Dawniej krzyżowały się tu także liczne szlaki handlowe.

41. Pionier daktyloskopii

Chorwat Ivan (Juan) Vučetić żyjący w Argentynie (urodzony na wyspie Hvar) był jednym z pionierów daktyloskopii. W 1892 roku w małym argentyńskim mieście Necochea znaleziono dwoje małych dzieci z poderżniętym gardłem. Matka dzieci wskazała jako sprawcę sąsiada – niejakiego Velasqueza. Pomimo tortur nie przyznawał się do winy. Ostatecznie porównano krwawy odcisk palców znaleziony na drzwiach do łazienki z odciskami palców Francisci Rojas – matki dzieci. Podobieństwo było tak wyraźne, że pod ciężarem dowodów dzieciobójczyni przyznała się do winy.

42. Ołówek

Chorwat Slavoljub Penkala w 1906 roku wynalazł ołówek. Do dziś w Zagrzebiu działa firma TOZ Penkala.

43. Kratery na Księżycu

Cztery kratery na Księżycu zostały nazwane nazwiskami chorwackich naukowców – Ruđer Bošković, Nikola Tesla, Andrija Mohorovičić i Leo Brenner.

44. Agatha Christie

Agatha Christie spędziła swój drugi miesiąc miodowy w Dubrowniku i Splicie.

45. Oskar

Chorwat Dušan Vukotić był pierwszym cudzoziemcem, który zdobył Oscara za najlepszy film krótkometrażowy. Został nagrodzony w 1961 roku za film „Surogat”.

46. Faust Vrančić

Chorwat Faust Vrančić uważany jest za jednego z wynalazców spadochronu. Skonstruował on swój spadochron na podstawie szkiców Leonarda da Vinci i skoczył na spadochronie w 1617 roku z wieży w Wenecji. Niektórzy przypisują mu także wynalazek turbiny wiatrowej. Faust Vrančić należał do największych umysłów renesansu.

47. Park Maksimir

Park Maksimir w Zagrzebiu, którego początki sięgają końca XVIII wieku, był jednym z pierwszych parków publicznych w Europie. Park powstał, kiedy Zagrzeb liczył około 10 tysięcy mieszkańców.

48. Nikola Tesla

Słynny wynalazca Nikola Tesla (1856-1943) urodził się we wsi Smiljani, gdzie obecnie można zwiedzić jego dom rodzinny.

49. Chorwackie nazwy rzek w Argentynie

Podczas ekspedycji chorwacki inżynier leśnictwa Ivica Frković odkrył w Argentynie kilka rzek i nazwał je takimi samymi nazwami jak rzeki w Chorwacji – na przykład w 1953 roku Korana, Kupa, Cetina, Una – są to dopływy rzeki Chany, rok później Sava, Drava, Mura i Drina.

50. Kamień z wyspy Brač

Według obiegowej opinii Biały Dom lub przynajmniej jego kolumny zbudowane są z kamienia z wyspy Brač, tak samo, jak kilka ważnych budynków rządowych we Włoszech i Austrii. Prawdopodobnie to jednak mit.

Od autora: Ciekawostki o Chorwacji i inne podobne artykuły znajdują się w dziale „Rozrywka” i są przeznaczone dla osób, które nie mają specjalistycznej wiedzy o opisywanych krajach. Artykułu nie należy brać jako pracy naukowej, tylko czytać na luzie.