Jawor to miasteczko w województwie dolnośląskim, popularne wśród turystów za sprawą Kościoła Pokoju. Wspomniany kościół to perełka na mapie Dolnego Śląska, jednak atrakcje Jawora nie ograniczają się tylko do tego miejsca. Miasto lokowane w pierwszej połowie XIII wieku było przez pewien czas stolicą samodzielnego księstwa jaworskiego. Dużą częśc zabytkowej zabudowy strawił pożar w 1895 roku i działania wojenne w 1945 roku – po wojnie nie odbudowano zniszczonych budynków; zostały one w późniejszych latach wyburzone. Mimo to warto przyjechać do Jawora zwiedzić kilka miejsc godnych uwagi.

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2023

1. Dworzec kolejowy

Największa atrakcja Jawora to Kościół Pokoju, natomiast zwiedzanie miasta zaczynamy od dworca kolejowego. Dworzec kolejowy w Jaworze jest godny uwagi, ponieważ po remoncie zakończonym w 2018 roku należy do najładniejszych dworców Dolnego Śląska. W 2023 roku zakończono remont peronów. Budynek dworca pochodzi z 1856 roku – wyglądem nasuwa skojarzenia z pałacykami i zameczkami. W architekturze można dostrzec elementy neoromańskie. Przed remontem wyglądał okropnie – podczas prac odnowiono wnętrze, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, dostosowano obiekt do potrzeb osób niepełnosprawnych.

2. Kościół Pokoju

Wizytówka miasta, znana daleko poza granicami kraju. Jeden z trzech Kościołów Pokoju w Polsce, z których do dzisiejszych czasów ocalały tylko świątynie w Jaworze i Świdnicy. Powstał po zawarciu pokoju westfalskiego kończącego wojnę trzydziestoletnią, trwającą w latach 1618-1648. Protestujący w Monarchii Habsburskiej mogli budować swoje świątynie, jednak mogły być one zbudowane tylko z drewna i gliny oraz innych nietrwałych materiałów, czas ich budowy nie mógł przekroczyć 12 miesięcy, nie wolno też było ich stawiać na fundamentach.

Jaworski kościół pw. Ducha Świętego wzniesiono z drewna, słomy i gliny w latach 1654-1655. Jeszcze przez kilkadziesiąt lat prace wykończeniowe. Kościół cechuje się pięknym, barokowym wnętrzem z obrazami ilustrującymi Stary i Nowy Testament na parapetach czterech kondygnacji empor. Obowiązkowe miejsce do zobaczenia podczas wizyty na Dolnym Śląsku.

3. Kościół św. Marcina

W centrum miasta znajdziemy inne interesujące zabytki sakralne, jednak daleko im do Kościoła Pokoju. Jednym z nich jest kościół pw. św. Marcina wzniesiony w latach 1267-1290, przebudowywany od 1330 roku do końca XIV wieku. Szczególnie wyróżnia się manierystyczny portal z lat 1615–1617. Nie zawsze otwarty – możliwość obejrzenia wnętrza zza krat.

4. Zamek

Historia Zamku Piastowskiego w Jaworze sięga pierwszej połowy XIII stulecia. Położony w centrum miasta, zatracił swój średniowieczny charakter po przebudowie w XVII wieku. Od 1742 roku, kiedy Śląsk znalazł się w granicach pruskich, mieściło się w nim więzienie. Obecnie część zamku zajmują różne firmy, inne pomieszczenia niszczeją, do zwiedzania dla turystów udostępniono wieżę, w założeniu pełniącą funkcję wieży widokowej. Zamek jako atrakcja zbiera jednak raczej słabe opinie.

5. Ratusz

Jaworski rynek z jednej strony otaczają piękne zabytkowe kamienice z podcieniami, z drugiej współczesne bryły zdecydowanie niepasujące do tego miejsca. Przykuwa uwagę stojący na płycie rynku ratusz zbudowany w latach 1895-1897 roku na miejscu wcześniejszego ratusza, po którym pozostała wieża o wysokości 65 metrów. Gmach wybudowano w stylu manieryzmu niderlandzkiego.

Wewnątrz zachwyca Sala Rajców z zespołem witraży wykonanych w 1897 roku w Berlińskim Instytucie Witraży według projektu Juliusa Jursa. To największy zespół witraży w budynku świeckim na Dolnym Śląsku. Ratusz nadal jest siedzibą władz miasta.

6. Muzeum Regionalne

Muzeum Regionalne w Jaworze mieści się w dawnym klasztorze oo. Bernardynów o ponad 500-letniej historii. Muzeum założone w 1929 roku udostępnia wystawy stałe poświęcone historii miasta i regionu, kolekcję kamieni półszlachetnych i zbiory broni. Jedna z sal poświęcona jest jaworskim piernikom. Ponadto ciekawe wystawy czasowe. Ceny biletów umiarkowane.

7. Kaplica św. Wojciecha

Kaplica w dawnej synagodze wybudowanej w 1364 roku. Po antysemickich rozruchach w 1435 roku Żydzi opuścili miasto, a synagoga została przejęta trzy lata później przez kościół rzymskokatolicki. Obecny kształt kaplica zawdzięcza przebudowie z pierwszej połowy XVIII wieku, w wyniku której zatraciła swój pierwotny charakter. Pełni funkcję kaplicy chrzcielnej. Obiekt zaniedbany, zwykle zamknięty dla zwiedzających.

8. Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy

Przy okazji wycieczki do Jawora warto wybrać się do oddalonego o 11 kilometrów Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy, gdzie w czasie drugiej wojny światowej funkcjonował ciężki obóz pracy. Średnia przeżycia więźniów pracujących w tamtejszym kamieniołomie wynosiła zaledwie 6 tygodni. Po obozie zostało niewiele, jednak wizyta w muzeum będzie ciekawą i przygnębiającą lekcją nie tak dawnej historii.

Jawor – podsumowanie

Na liście wymieniłem najważniejsze atrakcje Jawora i muzeum w Rogoźnicy. Jawor to miejsce na jednodniową wizytę, ewentualnie może być bazą wypadową do wycieczek koleją, ponieważ można tu znaleźć stosunkowo niedrogie noclegi. Gdybym chciał być drobiazgowy, to na liście znalazłyby się ładne domy przy ulicy Chrobrego, czy Wieża Strzegomska. Pominąłem też inne kościoły, ponieważ internauci nie lubią o nich czytać.

Nie zapominajmy o miejscowej tradycji wypieku pierników.

Dojazd pociągiem do Jawora

Jawor położony jest przy Magistrali Podsudeckiej, pomiędzy Legnicą a Strzegomiem. W trakcie opracowywania artykułu zatrzymywały się tu pociągi Kolei Dolnośląskich z Legnicy do Kłodzka. Jeśli chcemy przyjechać pociągiem do Jawora z Wrocławia, konieczna jest przesiadka w Legnicy lub Jaworzynie Śląskiej – warto wtedy wykupić bilet weekendowy Kolei Dolnośląskich.

Bardzo ładny dworzec kolejowy znajduje się blisko centrum miasta. Dojście do rynku zajmie około 10 minut, kilka minut dłużej będzie trwać dojście do Kościoła Pokoju. Centrum małe, kameralne, wszystkie atrakcje położone są niedaleko siebie, więc można spokojnie spacerować.

Zobacz również:

Pociągiem po Dolnym Śląsku – co zwiedzić i zobaczyć
Legnica – najciekawsze miejsca i atrakcje
Strzegom – najciekawsze miejsca i atrakcje