Kolej w Afganistanie składa się obecnie z dwóch krótkich linii łączących Afganistan z Uzbekistanem i Turkmenistanem. Obie linie przeznaczone są do transportu towarów, linia z Uzbekistanu wykorzystywana jest przede wszystkim przez wojska NATO. Planowana jest budowa kilku innych linii łączących kraj z sąsiednimi państwami, jednak mając na uwagę sytuację polityczną i ekonomiczną Afganistanu nie sposób przewidzieć, czy plany zostaną zrealizowane.
Plany budowy kolei na terytorium dzisiejszego Afganistanu pojawiały się już w latach sześćdziesiątych XIX wieku, ale z wielu powodów (między innymi wojny i ukształtowanie terenu) nie udało się ich zrealizować.
W latach 1897-1898 Rosjanie zbudowali linię kolejową Mary – Serhetabat (dzisiejszy Turkmenistan) kończącą się blisko granicy z Afganistanem, lecz linia nie przekroczyła afgańskiej granicy.
Planowano również wydłużyć słynną linię Khyber Pass Railway z terytorium dzisiejszego Pakistanu, lecz planów nigdy nie zrealizowano.
W 1920 roku król Amanullah zakupił z Niemiec trzy lokomotywy parowe – planował unowocześnić kraj, między innymi poprzez budowę kolei. Jak podają źródła, w grudniu budowano linię kolejową, a w kabulskich warsztatach produkowano wagony. Ostatecznie linia kolejowa (w źródłach nazywana „tramwajem”), połączyła Kabul i Darulaman. Pociągi zestawione z parowozu i drewnianych wagoników kursowały na trasie o długości 7 kilometrów przynajmniej do 1928 roku. W 1929 roku król Amanullah został obalony, w późniejszych źródłach nie pojawiają się informacje o linii.
Ponadto w Afganistanie istniała krótka linia przemysłowa w hydroelektrowni w Surobi w latach pięćdziesiątych XX wieku.
Dopiero w drugiej dekadzie XXI wieku udało się zrealizować w ograniczonym zakresie plany doprowadzenia kolei do Afganistanu:
Afganistan – Iran: Po stronie afgańskiej od lat brakowało pieniędzy na budowę odcinka krajowego. Iran sfinansował budowę odcinka od granicy do Ghorjan (62 km), w lutym 2019 roku poinformowano, że władze Afganistanu znalazły pieniądze na inwestycję (43 km). 10 grudnia 2020 roku linia Kfan – Herat została uroczyście otwarta. Rozstaw szyn 1435 mm.
Afganistan – Turkmenistan: w listopadzie 2016 roku oddano do użytku linię kolejową Atamyrat – Akina. Odcinek na terytorium Afganistanu jest bardzo krótki i liczy zaledwie 3 kilometry. W najbliższych latach zostanie dobudowany odcinek Akina – Andchoj (35 km). Jest to linia szerokotorowa o rozstawie szyn 1520 mm. Na trasie kursuja pociągi towarowe, jest częścią większej linii mającej połączyć Turkmenistan, Afganistan i Tadżykistan.
Afganistan – Uzbekistan: w 2011 roku ukończono budowę linii kolejowej Termez – Hayratan – tory dochodziły do stanowiska celnego na terytorium Afganistanu (odcinek afgański liczył kilkaset metrów). Linia następnie została wydłużona do miasta Mazar-e-Sharif (75 km). W 2018 roku władze Afganistanu zwróciły się z do rządu Uzbekistanu z propozycją budowy linii kolejowej Mazar-e-Sharif – Herat (657 km). Linia jest szerokotorowa.
Afganistan – Tadżykistan: pod koniec 2018 roku miała rozpocząć się budowa linii kolejowej Balch (Kolkhozabad) – Sher Khan Bandar, z możliwością wydłużenia o 65 kilometrów do miasta Kunduz. W Balch kończy się jedna z linii kolejowych funkcjonującej sieci kolei Tadżykistanu.
Afganistan – Pakistan: istnieją plany wydłużenia istniejących linii kolejowych do granicy pakistańsko-afgańskiej. Brak konkretnych ustaleń.
Zainteresowanych tematem zapraszam na stronę poświęconą kolei w Afganistanie – www.andrewgrantham.co.uk
[1] www.railwaygazette.com/news/news/asia/single-view/view/afghanistan-approves-fourth-section-of-khaf-herat-railway.html
[2] www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/afghanistan-and-turkmenistan-open-lapis-lazuli-railway.html
[3] www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/first-major-afghan-railway-opens.html
[4] www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/uzbekistan-backs-afghan-rail-proposal.html
[5] edition.cnn.com/2011/11/29/world/asia/afghanistan-military-railroad/index.html
[6] www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/tajikistan-afghanistan-railway-construction-could-start-this-year.html
