Kolej w Indiach to sieć kolejowa o imponującym rozmiarze, pozwalająca dotrzeć do wielu zakątków kraju. Jakość pociągów jest różna – od szybkich pociągów ekspresowych, po zdezelowane i przepełnione pociągi podmiejskie.

W artykule bardzo krótko opiszę kolej w Indiach i najważniejsze atrakcje kolejowe w tym kraju. Nigdy nie byłem w tych rejonach, nie mam odpowiedniej wiedzy, więc prawdziwi podróżnicy znacznie lepiej opiszą podróżowanie pociągiem po Indiach.

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2023

Zastrzeżenie
Ze względu na znikome zainteresowanie artykuł jest aktualizowany raz na kilka lat i informacje mogą się zdezaktualizować. Jeśli wpis okaże się przydatny, będę wdzięczny za drobne wsparcie bloga, co pozwoli mi utrzymać i rozwijać projekt.

Ważne odnośniki

Przed podróżą do Indii warto zapoznać się z następującymi stronami internetowymi:

www.indianrail.gov.in– rozkład jazdy wraz z cenami. Pokazuje tylko połączenia bezpośrednie.
www.irctchelp.in – portal o z informacjami o kursowaniu indyjskich pociągów.

indiarailinfo.com/trains – strona z informacjami o pociągach; archaiczny interfejs, trudno się połapać.

Połączenia międzynarodowe

W trakcie opracowywania artykułu Indie posiadały następujące pasażerskie połączenia kolejowe:

Połączenie Thar Express z Pakistanem. Po stronie indyjskiej pociąg Thar Link Express kursuje pomiędzy Bhagat Ki Kothi a Munabao. Prawdopodobnie pomiędzy granicami pasażerowie przewożeni są autobusami, ale nie mogę tego zweryfikować. Po stronie pasażerskiej następuje przesiadka do pakistańskiego składu do Karaczi. Pociąg kursuje raz lub dwa razy w tygodniu.

Aktualizowane informacje o połączeniach kolejowych z Bangladeszem znajdziecie TUTAJ.

Istnieje połączenie kolejowe z Nepalem. Więcej w artykule Kolej w Nepalu.

Planowane jest doprowadzenie linii kolejowej do granicy z Birmą.

Klasy indyjskich wagonów

Na kolejach indyjskich rozróżnia się aż 8 klas wagonów pasażerskich:

AC class (AC 1) – pierwsza klasa z klimatyzacją – najdroższa opcja dla najbogatszych turystów. Wagony sypialne z zamykanymi przedziałami dwu- i czteroosobowymi. Wagony mają osobny personel, są odizolowane od innych wagonów pociągu. Okien nie da się otworzyć. Toalety w stylu zachodnim. W niektórych wagonach można podobno natrafić na prysznice. Oczywiście nie należy spodziewać się komfortu znanego nam z podróży po europejskich krajach.

AC 2-tier (AC 2) – druga klasa z klimatyzacją – 4 rozkładane ławki do spania w każdym przedziale, w dzień mogą służyć za miejsca do siedzenia. Przedziały nie są zamykane, mają jednak zasłony. Koce i poduszki w cenie biletu. Klasa AC 2 jest niemal połowę tańsza od klasy AC 1 i jest najchętniej wybierana przez turystów.

AC 3-tier (AC 3) – trzecia klasa z klimatyzacją – podobna do AC 2, ale „w przedziale” są 3 rozkładane ławki naprzeciwko siebie, czyli razem 6 na przedział. Brakuje zasłon „w przedziałach”. Bardziej zatłoczona niż AC 2

Sleeper – 6 łóżek po obu stronach niezamykanego przedziału oraz dwa łóżka od strony korytarza. Brak klimatyzacji – zastępują ją wentylatory. Często zatłoczone, niezbyt czyste i może się zdarzyć głośne towarzystwo. Za to najlepsze, jesli chcemy podziwiać widoki przez okna.

First Class – wagony sypialne z zamykanymi przedziałami dwu- i czteroosobowymi bez klimatyzacji. Podobno bardzo rzadko spotykane.

AC Executive chair class – komfortowa pierwsza klasa dostępna tylko w pociągu „Shatabdi Express”.

AC Chair class – klimatyzowany wagon bezprzedziałowy z wygodnymi fotelami lotniczymi. Dostępna w większości dziennych pociągów Intercity.

2nd class – druga klasa z miejscami do siedzenia. Najtańsza, bez rezerwacji miejsc i bez klimatyzacji. W zależności od pociągu można trafić na plastikowe lub drewniane ławki. Brudna i zatłoczona, nie nadaje się na dłuższe podróże, przynajmniej dla turysty.

Najciekawsze atrakcje kolejowe

Poniżej zamieszczam opisy ciekawych miejsc lub pociągów, które powinien zobaczyć każdy szanujący się miłośnik kolei, który będzie miał okazję zwiedzić Indie. Oczywiście to tylko teoria. Bierzcie to raczej jako ciekawostki. Pewnie nikt z czytelników nigdy na żywo nie zobaczy tych miejsc.

Pamban Bridge

Niezwykły most kolejowy o długości ponad dwóch kilometrów łączący wyspę Pamban ze stałym lądem. Znalazłem przez przypadek na You Tube. Most kolejowy poprowadzony jest obok mostu drogowego, lecz na trochę niższej wysokości. Problem z łodziami i statkami rozwiązano w ten sposób, że fragment mostu kolejowego jest zwodzony. Ten most to naprawdę niezwykła konstrukcja; nie wierzyłem, że przez coś takiego mogą przejeżdżać pociągi. Zresztą zobaczcie sami…

Most na maps.google.com
Przejazd pociągu przez Pamban Bridge

Island Express

Kanniyakumari to najdalej wysunięta na południe indyjska stacja kolejowa. Jednocześnie jest to także małe, urokliwe miasteczko, w którym spotykają się trzy morza: Zatoka Bengalska, Morze Arabskie oraz Ocean Indyjski. Przynajmniej tak się o nim mówi. Warto je zobaczyć nie tylko ze względu na położenie, ale także dla przejazdu pociągiem „Island Express” relacji Bangalore – Kanniyakumari. Część trasy pociągu wiedzie tuż przy wybrzeżu, część prowadzi w głąb kontynentu, dzięki czemu możemy podziwiać różnorodne krajobrazy, szczególnie na odcinku do Trivandrum.

Fragment przejazdu

Koleje wąskotorowe

Na terenie Indii można natrafić na interesujące koleje wąskotorowe. Trudno jednak znaleźć konkretne informacje o tych mniej znanych. Poniżej zamieściłem listę znanych mi indyjskich kolei wąskotorowych. W ostatnich latach część linii przekuto na rozstaw 1435 mm, więc pozostało niewiele kolei wąskotorowych

Kolejka himalajska Darjeeling

Słynna górska kolejka wąskotorowa wpisana na Listę światowego dziedzictwa Unesco. Ze względu na rozmiary, pociąg jest nazywany „Toy Train”. Zbudowana w latach 1879-81 linia została w 1964 przedłużona do New Jalpaiguri. Po drodze pociąg przejeżdża przez najwyżej położoną stację kolejową w Indiach – Ghoom.

Długość linii to 88 kilometrów (za stroną oficjalną), pociąg jedzie ze średnią prędkością 12 kilometrów na godzinę. Przejazd z New Jalpaiguri do Darjeeling zajmuje ponad 7 godzin, Mimo to linia jest tak popularna wśród turystów, że w sezonie bilety trzeba kupować z prawie miesięcznym wyprzedzeniem.

Do popularności pociągu, oprócz reklamy, przyczyniły się m.in.:

– piękne krajobrazy.
– różnica wysokości pomiędzy stacją początkową (100 m n.p.m.) i końcową (2200 m n.p.m.)
– nowatorskie rozwiązania techniczne w postaci pętli i tzw. z-rewersów.
– na długim odcinku trasa prowadzi wzdłuż drogi i kolejka sprawia wrażenie czegoś w rodzaju tramwaju.

Kolej Kalka – Shimla

Kolejna, bardzo popularna wśród turystów, indyjska kolejka górska. Miasto Shimla, dzisiaj końcowa stacja kolejki, za czasów rządów brytyjskich było nazywane letnią stolicą Indii, bowiem właśnie tutaj liczni oficjele przybywali wypoczywać w gorące, letnie dni. Dla ich potrzeb doprowadzono do Shimli wąskotorową linię kolejową.

Shimla jest ciekawa już ze względu na samo położenie geograficzne. Leży w Himalajach, na północy Indii, niedaleko granicy z Pakistanem, Nepalem, Chinami oraz spornym terytorium Kaszmiru.

Linia kolejowa licząca 96 kilometrów została otwarta dla ruchu w 1903 roku. Pociąg po drodze pokonuje 102 tunele (jeden jest wyłączony z użytku) oraz 864 wiadukty. Najsłynniejszy z nich jest wiadukt nr 493 – ma aż trzy poziomy łuków. Podróż trwa około pięciu-sześciu godzin.

Kolej Nilgri Mountain

Jedyna działająca kolejka zębata w Indiach. Znajduje się w stanie Tamil Nadu na południu Indii i łączy ze sobą Mettupalayam i Ooty. Stacja początkowa znajduje się na wysokości 326 m n.p.m., a trasa kończy się na poziomie 2203 m n.p.m..

Trasa pociągu liczy 46 kilometrów, przejazd w górę trwa około 290 minut, czyli prawie 5 godzin, a przejazd w dół 215 minut. Pociąg osiąga maksymalną prędkość 33 kilometrów na godzinę, ze względów bezpieczeństwa jedzie ze średnią prękością około 10 kilometrów na godzinę i jest jednym z najwolniejszych indyjskich pociągów. Kolejka jest wpisana na listę Światowego Dziedzictwa Unesco.

Kolej Matheran Hill

Kolejka wąskotorowa łącząca miejscowość Neral z Matheran w stanie Maharasztra, niedaleko Bombaju. Trasa liczy około 20 kilometrów. Kolejka została wybudowana w latach 1901-07. Ze względu na położenie linia narażona jest na podmycia torów spowodowane monsunami i powodziami. Nie wiadomo, czy aktualnie kursuje.

Kolej parkowa w Bangalore

Kolejka parkowa kursująca po Cubbon park w Bangalore. Rozciągający się na powierzchni 250 akrów park jest bardzo malowniczym miejscem, ulubionym terenem spacerowiczów i biegaczy. Na jego obszarze oprócz pociągu znajdziemy budynki ważnych instytucji publicznych, między innymi bibliotekę publiczną i sąd. Poza tym mieści się tam siedziba muzeum archeologii, muzem przemysłu i techniki, galeria sztuki, a także liczne rzeźby, posągi, pomniki, jak również park rozrywki, czy akwarium. Park rozrywki, w którym kursuje pociąg, czynny jest codziennie oprócz czwartków od 10:00 do 17:00.

Pociąg w Cubbon Park na You Tube

Kolej wąskotorowa na Elephanta Island

Krótka linia kolei wąskotorowej na wyspie Elephanta w pobliżu Bombaju (10 kilometrów). Wyspa jest znana z siedmiu wykutych w skale świątyń oraz zespołu grot wpisanego od 1987 na Listę Światowego Dziedzictwa Unesco. Na wyspę można dopłynąć łodzią z Bombaju. Łodzie wypływają codziennie z portu „Gateway of India”. Rejs trwa około godzinę. Brak szczegółowych informacji.

Luksusowe pociągi turystyczne

Najbogatsi turyści mogą przemierzać Indie specjalnymi, luksusowymi pociągami. Są to pociągi zestawione ze zmodernizowanych wagonów najczęściej w stylu retro, w których każdy turysta ma do dyspozycji przedział przypominający luksusowy apartament. Wygodne łoże małżeńskie, toaleta, prysznic, telewizor, posiłki – wszystko w cenie. Pociągi wyruszają w podróż trwającą najczęściej 6-8 dni. Po drodze zatrzymują się w najpopularniejszych miejscach, gdzie na pasażerów czekają przewodnicy oprowadzający ich po mieście. W całych Indiach kursuje kilka luksusowych pociągów, często opisywanych w przewodnikach. Informację podaję jako ciekawostkę, bowiem ceny czynią te pociągi nieosiągalnymi dla zwykłego śmiertelnika. Poza tym podróż takim pociągiem nie ma takiego uroku, jak podróż zwykłym, brudnym indyjskim składem.

Ogólnie opis dla wszystkich pociągów mógłby wyglądać tak:

Słynny na całym świecie indyjski pociąg luksusowy. Zestawiony ze stylowych wagonów, pięknie prezentujących się na zewnątrz, jak i w środku. Każdy z czternastu wagonów ma swoją nazwę związaną z historią regionu.

Wszystkie wagony są klimatyzowane, w każdym z nich znajdują się cztery stylowo umeblowane, dwuosobowe przedziały (apartamenty) z toaletą i prysznicem. Nad komfortem podróżnych czuwają stewardzi.

W skład pociągu wchodzą również dwie restauracje oferujące specjalności kuchni indyjskiej, chińskiej i kontynentalnej oraz wagon barowy, w którym można się zaopatrzyć w markowe trunki z różnych części świata.

Podczas podróży pasażerowie mają do dyspozycji butelkowaną wodę mineralną, aktualną prasę i czasopisma oraz artykuły higieniczne.

Strony internetowe pociągów wycieczkowych:
thepalaceonwheels.com – Palace on Wheels
www.the-maharajas.com – Maharajas Express
www.deccan-odyssey-india.com – Deccan Odyssey
www.goldenchariot.org – Golden Chariot

Narodowe Muzeum Kolejnictwa w Delhi

Będąc w New Delhi warto zajrzeć na Chanakyapuri, gdzie mieści się Narodowe Muzeum Kolei. W muzeum można znaleźć dosłownie wszystko, co wiąże się z historią kolei indyjskich. Fotografie i elementy wyposażenia to standard w przypadku takich muzeów. W muzeum w Delhi możemy zobaczyć bogatą kolekcję lokomotyw, wagonów pasażerskich, w tym wagony salonowe. Najbardziej znanym eksponatem jest lokomotywa parowa „Fairy Queen” wyprodukowana w 1855 roku. Jest to najstarsza czynna lokomotywa parowa na świecie.

Muzeum zainaugurowało działalność 1 lutego 1977 roku. Zajmuje powierzchnię 11 akrów, a eksponaty są zgromadzone w halach i pod gołym niebem. Dla dzieci przygotowano dodatkową atrakcję w postaci kolejki kursującej wokół muzeum.