Kolej na Łotwie funkcjonuje głównie jako kolej aglomeracyjna – na krótkich odcinkach wokół Rygi pociągi kursują często, na dłuższych rzadko – przystanki często położone są daleko od centrum wsi lub miasteczek, a kolej przegrywa z autobusami. W wielu pociągach nie ma toalet.  Znacznie lepiej wyglądają przewozy towarowe – pociągi towarowe kursują bardzo często i pokrywają straty z przewozów pasażerskich. Połączeń dalekobieżnych jest bardzo mało, podobnie jak połączeń międzynarodowych. Kolej raczej nie ma szans z autobusami.

15 grudnia 2023 roku na kilku trasach pojawiły się nowe elektryczne zespoły trakcyjne wyprodukowane w Czechach

Przewoźnik narodowy: Vivi (dawniej Pasažieru vilciens)

\Fanpage Vivi na Facebooku
Strona internetowa: www.vivi.lv
Ostatnia aktualizacja: 25.01.2024

SPIS TREŚCI:

1. Przydatne strony
2. Połączenia krajowe
3. Połączenia międzynarodowe
4. Kolej na Łotwie – informacje praktyczne
5. Planowane inwestycje
6. Muzeum Kolejnictwa w Rydze
7. Kolej wąskotorowa Gulbene – Aluksne
8. Kolej wąskotorowa w Windawie
9. Kolej pionierska w Rydze (ciekawostka)
10. Najważniejsze linie kolejowe
11. Dyneburg
12. Jełgawa
13. Kieś
14. Lipawa
15. Windawa
16. Jurmała
17. Valka/Valga

1. Przydatne strony

Aktualne rozkłady obowiązujące na Łotwie bardzo łatwo sprawdzić na następujących stronach:

https://www.vivi.lv – rozkład jazdy pociągów krajowych + sklep internetowy

Rozkład jazdy autobusów

2. Połączenia krajowe

Koleje łotewskie uruchamiają regularne pociągi pomiędzy następującymi miastami:

Ryga – Jełgawa (raz dziennie wydłużony do Dobele)
Ryga – Ogre – Rzeżyca – Zilupe (większość pociągów dojeżdża tylko do Aizkraukle)
Ryga – Jurmała – Tukums
Ryga – Sigulda (dwa razy dziennie wydłużony do Valgi)
Ryga – Dyneburg

Ponadto w wybrane weekendy kursują pociągi do Gulbene, gdzie turyści mogą się przesiąść na kolej wąskotorową Gulbene – Aluksne. Celowo nie podaję, kiedy kursują te pociągi, ponieważ co jakiś czas są przywracane, później likwidowane i tak w kółko. W czasie opracowywania aktualizacji pociąg Ryga – Gulbene był uruchamiany tylko na początku września.

Od 1 sierpnia 2023 roku pojawiły się codzienne pociągi Ryga – Lipawa – odjazd z Lipawy o 5:00, pociąg powrotny w godzinach popołudniowych. Ponadto dodatkowy pociąg dwa razy w tygodniu. Połączenie nieprzydatne dla turystów.

Raz w roku kursuje pociąg Ryga – Anglona – związane jest to ze świętem Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny i pociągiem można się przejechać na uroczystości religijne w pierwszej połowie sierpnia.

Nie kursują pociągi pasażerskie do Windawy, ostatnia stacja pociągów na tej linii to Tukums. Do Windawy w ostatnich latach dojechał jedynie pociąg specjalny dla zamożnych miłośników kolei z wycieczką zorganizowaną przez firmę Far Rail. Nie zanosi się na przywrócenie pociągów Ryga – Windawa.

Pociągi pasażerskie nie kursują też na linii kolejowej Tukums II – Jełgawa.

Ceny biletów kolejowych na Łotwie nie odbiegają zbytnio od cen biletów kolejowych w Polsce. W pociągach podmiejskich z Rygi na liniach do Tukums, Jełgawy, Aizkrakle i Siguldy wprowadzono strefy biletowe, dzięki czemu podróż opłacalna jest nawet na krótkich odcinkach pomiędzy stacjami w Rydze. Jak zauważyłem, sporo osób przemieszcza się pociągami na obszarze Rygi.

Bilety można kupić w kasach biletowych, przez internet lub u konduktora. Dopłata za wystawienie biletu przez konduktora wynosi 0,50 euro. Przy kupnie biletu tam i z powrotem naliczana jest zniżka 5%. Bilety można nabyć do dziesięciu dni przed planowaną podróżą. Bilet w jedną stronę ważny jest tylko w dniu określonym na bilecie, bilet powrotny umożliwia powrót następnego dnia.

Jeśli rozmiar przewożonego bagażu przekracza 40 x 60 x 20 cm (długość, szerokość i wysokość) i 20 kg wagi, należy wykupić dodatkowy bilet na przewóz bagażu. Bilet ten mają obowiązek nabyć osoby przewożące rower lub zwierzęta domowe przewożone na przykład w klatkach. Wózki dziecięce i inwalidzkie można przewozić bezpłatnie.

Bilety kolei łotewskich wyglądają jak zwykły paragon z kasy fiskalnej. Konduktorzy kasują je okrągłymi stempelkami. Dla kolekcjonerów biletów i miłośników kolei są więc nieatrakcyjne.

3. Połączenia międzynarodowe

Pod względem międzynarodowych pasażerskich połączeń kolejowych Łotwa wypada blado. W 2018 roku sytuacja trochę się poprawiła dzięki uruchomieniu weekendowego połączenia Wilno – Dyneburg, ale ono również zniknęło.

Białoruś

Ze względu na rosyjską agresję na Ukrainę zawieszono kursowanie pociągów na Białoruś. Wcześniej kursował sezonowy pociąg Mińsk – Ryga.

Litwa

27 grudnia 2023 roku powinien wyruszyć w pierwszą podróż pociąg bezpośredni Wilno – Ryga, obsługiwany przez pojazd PESA 730M kolei litewskich. Pociąg wyjedzie po szóstej rano z Wilna, do Rygi dojedzie za 4 godziny, zatrzymując się w Szawlach i Jełgawie. W drogę powrotną wyruszy z Rygi po 15:00.

Aktualną sytuację na temat połączenia należy sprawdzać na stronie bilietas.ltglink.lt, gdzie można również zakupić bilety na pociąg.

Nie kursują pociągi Wilno – Dyneburg, nie uruchomiono także zapowiadanych pociągów z Możejek na Łotwę.

Estonia

Pomiędzy Łotwą a Estonią dwa razy dziennie kursują pociągi Ryga – Valga. Wprawdzie obsługują one łotewskie miasto Valka, jednak jest to miasto podzielone pomiędzy Łotwę a Estonię a dworzec kolejowy położony jest w estońskiej części miasta. Jeden z pociągów skomunikowany jest z pociągiem kolei estońskich Valga – Tallin, zatrzymującym się między innymi w Tartu. Podróżni przesiadają się na stacji Valga ze składu łotewskiego do estońskiego i odwrotnie. Ogólnie przez pół roku pociągi są skomunikowane, przez pół roku pociągi są rozkomunikowane i albo pociąg do Tallina odjeżdża z Valgi kilka minut przed przyjazdem pociągu z Rygi, albo osoby jadące z Estonii do Rygi muszą czekać kilka godzin w Valdze na pociąg.

W trakcie opracowywania aktualizacji trwały rozmowy na temat uruchomienia pociągu Ryga – Tartu, który miałby rozpocząć kursowanie na początku 2024 roku.

Rozkład jazdy czasami się zmienia, więc każdorazowo należy sprawdzać połączenie na stronach:

www.vivi.lv – odcinek Ryga – Valga
www.elron.ee – odcinek Valga – Tallin

Cena wydaje się wysoka, jednak jest i tak niższa niż ceny biletów autobusowych sprzedawanych w taryfie normalnej. Bilety promocyjne na autobus można wprawdzie kupić taniej, ale tylko z dużym wyprzedzeniem i w promocji, a wtedy zwykle niemożliwy jest ich zwrot. Podróżując pociągiem nie trzeba kupować biletów z wyprzedzeniem.

Co jakiś czas na części trasy bywa wprowadzana zastępcza komunikacja autobusowa – obecnie częściej na estońskim odcinku.

Rosja

W związku z atakiem Rosji na Ukrainę zawieszono połączenia pasażerskie z Rosją. Wcześniej kursował pociąg nocny z Rygi z wagonami do Moskwy i Sankt Petersburga.

4. Kolej na Łotwie – informacje praktyczne

– najpopularniejsza trasa wśród turystów to Ryga – Jurmała. W Jurmale jest kilka stacji kolejowych. Najbliżej plaży i centrum miasta leży stacja Mayori, w internecie możecie zobaczyć mnóstwo ładnych zdjęć zrobionych pociągom wjeżdżającym lub ruszającym ze stacji.

– pociągi są punktualne, ale nie powinno to dziwić, ponieważ ich trasy są bardzo krótkie.

– w większości pociągów nie ma toalet. Dotyczy to głównie elektrycznych zespołów trakcyjnych kursujących na popularnych trasach Ryga – Jurmała – Tukums, Ryga – Jełgawa i Ryga – Aizkrakle. Na trasach obsługiwanych przez spalinowe zespoły trakcyjne zdarzają się pojazdy bez toalet, jak również pociągi z jedną toaletą. Nie ma reguły. W pociągach Ryga – Dyneburg i Ryga – Valga w zaobserwowanych pociągach była toaleta.

– brak toalet to niedogodność dla pasażerów, ale na większości stacji po drodze udostępniono bezpłatne toalety lub ustawiono toi-toie. Pociągi zatrzymują się średnio co 5 minut, więc teoretycznie da się wytrzymać. Gorzej, kiedy trzeba czekać na jakimś odludziu przez godzinę na następny pociąg. Dla osób z chorobami układu pokarmowego pewnym rozwiązaniem może być wykupienie biletu całodniowego na przykład na trasę Ryga – Jełgawa (1 dienas biļete). Jest on trochę droższy od biletu powrotnego, ale w razie kłopotów umożliwi kontynuowanie podróży bez dopłaty.

– wbrew obiegowym opiniom nie miałem problemów z fotografowaniem pociągów i infrastruktury. Nikt się nie czepiał, nawet policja i ochrona LDZ nie zwracały na mnie uwagi.

– w większości pociągów są wydzielone miejsca dla osób niepełnosprawnych i rowerów. Sporo takich miejsc jest w zmodernizowanych elektrycznych zespołach trakcyjnych.

– w pociągach zamontowano też interkom pozwalający bezpośrednio połączyć się z policją w razie zagrożenia.

– dworce kolejowe w mniejszych miejscowościach często są oddalone od centrum wsi lub miasteczka, przez co kolej jest nieatrakcyjna dla mieszkańców i przegrywa z autobusami. Widać to szczególnie po likwidacji połączeń pasażerskich Ryga – Windawa oraz kursowaniu pociągów Ryga – Lipawa tylko raz w tygodniu.

– pociągi na zdjęciach nie wyglądają jakoś szczególnie zachęcająco, ale jeżeli nie świeci nam w twarz ostre słońce, to są wygodne. W oknach nie ma firanek, Łotysze z jakiegoś powodu nie otwierają okien.

– w kilku pociągach za dopłatą 1,40 euro można przejechać się w pierwszej klasie (komforta klase). Niestety, wygląda ona znacznie gorzej niż na zdjęciach zamieszczanych przez koleje łotewskie i moim zdaniem nie warto dopłacać, o ile nie jedziecie kilka godzin.

– na linii Ryga – Valga mogą okresowo występować utrudnienia w ruchu w postaci zastępczej komunikacji autobusowej na wybranych odcinkach. Informacja o wprowadzeniu komunikacji autobusowej pojawia się podczas sprawdzania rozkładu jazdy na stronie kolei łotewskich.

5. Planowane inwestycje

– budowa łotewskiego odcinka linii Rail Baltica.

– budowa stacji kolejowej przy międzynarodowym lotnisku w Rydze

– w 2017 roku zakończono budowę drugiego toru na odcink Skriveri – Krustpils (56 km), budowanego od 2011 roku. W ramach prac wybudowano też nowy most kolejowy.

– koleje łotewskie realizują program modernizacji lokomotyw spalinowych, ale mają być one przeznaczone do obsługi ruchu towarowego.

– planowany jest zakup nowych pociągów dla kolei łotewskich. Nowe pociągi produkowane są w Czechach, w fabryce Škody. Pierwsze pociągi powinny dojechać do Rygi pod koniec 2021 roku, na torach pojawią się w 2022 roku.

6. Muzeum Kolejnictwa w Rydze

W centrum Rygi, tuż przy majestatycznym gmachu Biblioteki Narodowej, czynne jest niewielkie Muzeum Kolejnictwa. Placówka ma za zadanie przybliżyć zwiedzającym historię kolei na Łotwie od czasu oddania do użytku linii kolejowej Ryga – Dyneburg 12 września 1861 roku do czasów współczesnych.

Muzeum podzielone jest na dwie części. Pierwsza z nich to wystawa przedmiotów związanych z koleją w budynku muzeum. Wystawa jest niewielka, dwa duże pomieszczenia i drezyny ręczne w holu. W pierwszym pomieszczeniu zobaczymy mundury kolejarskie, stare bilety, rozkłady jazdy, walizki podróżnych, makiety pomieszczeń stacyjnych,mapę kolei na Łotwie i różne drobne eksponaty. Tutaj wszystko opisane jest w języku łotewskim i angielskim. Drugie pomieszczenie jest znacznie większe. W nim zobaczymy dużą makietę kolejową (bez jeżdżących pociągów), parowóz, stanowisko zarządzania ruchem, centralę telefoniczną oraz różne zdjęcia i dokumenty. Nie zabraknie polskich akcentów – na jednym ze zdjęć widzimy parowóz, a na górze napis „Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce, S.A. w Chrzanowie, na innym obejrzymy rozkład jazdy pociągu Warszawa – Wilno – Ryga – Sankt Petersburg. Część eksponatów nie posiada opisów w języku angielskim.

Na bocznicy przed budynkiem wystawiono kilkanaście starych lokomotyw, wagonów pasażerskich oraz drezynę. Przy każdym z nich krótki opis w języku łotewskim i angielskim. Największe atrakcje to egzemplarz RVR z twardymi ławkami oraz stary wagon sypialny. Niestety, nie można wchodzić do środka, zostało udostępnione jedynie wnętrze kabiny potężnego parowozu. Na murze przy wystawie przygotowano krótką historię pojazdów produkowanych przez fabrykę RVR w Rydze.

Na zwiedzanie muzeum spokojnie wystarczy godzina, miłośnikom kolei obejrzenie wszystkiego zajmie pewnie trochę więcej czasu. Wstęp płatny, podczas mojej wizyty bilet kosztował 2,5 euro. Jeżeli szkoda wam, możecie od razu iść obejrzeć wystawę taboru, pewnie nikt nie będzie sprawdzał biletów.

Do Muzeum łatwo dojść pieszo ze Starego Miasta – orientujemy się według budynku Biblioteki Narodowej. Tuż przy muzeum znajduje się przystanek komunikacji miejskiej „Nacionālā bibliotēka”, na którym zatrzymują się tramwaje i autobusy.

Muzeum posiada małą filię w Jełgawie.

Szczegółowe informacje na stronie: www.railwaymuseum.lv

7. Kolej wąskotorowa Gulbene – Aluksne

Dawniej Łotwa posiadała bogatą sieć kolei wąskotorowych różnego przeznaczenia. Obecnie pozostała tylko jedna kolej prowadząca regularne przewozy pasażerskie – kolej wąskotorowa Gulbene – Alūksne – największa atrakcja kolejowa Łotwy (druga wąskotorówka kursuje sezonowo).

Pierwsze propozycje budowy linii wąskotorowej Plavinas – Valka pojawiały się już w 1890 roku. Prace rozpoczęto w 1898 roku. Cztery lata później rozpoczęto przejazdy testowe pociągów towarowych. Oficjalne otwarcie linii Plavinas – Gulbene – Valka nastąpiło rok później, 15 sierpnia 1903 roku.

Linia o długości 210 kilometrów przetrwała w swoim pierwotnym kształcie jedynie do 1916 roku, kiedy to tory zostały przejęte przez rosyjskie ministerstwo transportu. Część linii przekuto na rozstaw 1520 mm, cała linia była używana głównie przez wojsko. W 1919 roku linię przejęła armia estońska.

Rok później linia powróciła w ręce Łotyszy. W 1920 roku przywrócono ruch pociągów na odcinku Gulbene – Alūksne, następnego roku na pozostałej zachowanej części wąskotorówki. W 1938 do Gulbene doprowadzono linię kolei normalnotorowej i tamtejszy dworzec stał się centrum przesiadkowym. Podczas drugiej wojny światowej zniszczenia nie oszczędziły kolejki – poważnie została uszkodzona między innymi lokomotywownia w Gulbene. Na odcinku Gulbene – Ape wznowiono ruch pociągów jeszcze w 1945 roku, trzy lata później pociągi wróciły na trasę Ape – Valga.

Lata siedemdziesiąte ubiegłego wieku to okres spadku przewozów i stopniowego upadku kolei. W 1970 roku zamknięto odcinek Valga – Ape, a trzy lata później odcinek Ape – Aluksne. Tor został rozebrany. W połowie lat osiemdziesiątych istnienie kolejki było poważnie zagrożone, przez jakiś czas wstrzymano nawet ruch pociągów. W 1988 roku dotarły nowe lokomotywy spalinowe i wagony.

Od 2000 roku zaczęto doceniać walory linii wąskotorowej, a kolej powoli stała się częścią łotewskiego dziedzictwa narodowego.

Obecnie przewozy prowadzone są na odcinku Gulbene – Alūksne przez cały rok, dwa razy dziennie. Z różnych okazji uruchamiane są także pociągi specjalne. Trasa liczy 33 kilometry, a przejazd trwa godzinę i 25 minut. Pociąg jedzie bardzo powoli, prędkość maksymalna to 40 km/h . Po drodze pociąg mija 8 stacji pośrednich, z czego 6 to przystanki na żądanie.

Pociągi zestawione są najczęściej z lokomotywy spalinowej i zabytkowych wagonów, wśród których znajdziemy polski wagon PAFAWAG. Wagon ten nie jest zbyt popularny, ponieważ w środku są twarde, drewniane ławki.

Kolej wąskotorowa Gulbene – Alūksne to bardzo ciekawa atrakcja turystyczna. W sezonie letnim zarządcy przygotowują dodatkowe atrakcje typu napad na pociąg. Przez cały rok działa także sklep z pamiątkami. Problemem jest jedynie dojazd z Rygi.

Szczegółowe informacje, rozkład jazdy i ceny znajdziecie na stronie: www.banitis.lv

Kolej wąskotorowa Gulbene – Aluksne na You Tube (03:02)(2012)
Kolej wąskotorowa Gulbene – Aluksne na You Tube (05:18)(2012)

8. Kolej wąskotorowa w Windawie

Druga pasażerska łotewska kolej wąskotorowa znajduje się w Windawie (Ventspils) i jest to bardziej kolej parkowa kursująca sezonowo. Windawska wąskotorówka jeździ od 1916 roku, została wybudowana przez Niemców jako część dawnej sieci kolei wąskotorowych łączących Windawę z wioskami rybackimi wzdłuż wybrzeża Morza Bałtyckiego. Rozstaw szyn wynosi 600 mm. Znana jest pod nazwą „Mazbānītis”

Obecnie czynne są dwie linie w parku miejskim – pętla o długości 1,4 km (Rinka linija) oraz linia o długości 3 km, nazywana też „linią górską” (Kalna linija). Pierwsza z nich łączy promenadę nadmorską ze skansenem, druga prowadzi spod promenady do parku rozrywki. Pociąg jedzie bardzo powoli, przejazd trwa 10-15 minut. Skład zestawiony jest z lokomotywy parowej, wagoników drugiej i trzeciej klasy oraz wagonu otwartego, tzw. „letniaka”. W przypadku awarii parowozu na trasę wyjeżdża lokomotywa spalinowa.

Kolej kursuje w wybrane dni tygodnia od 1 maja do 30 października.

Bilety dla osoby dorosłej kosztują około 1,40 euro na pętlę (Rinka linija) i 2,10 euro na linię górską (Kalna linija). Dzieci, młodzież, studenci i emeryci zapłacą odpowiednio 0,70 euro oraz 1,10 euro. Dostępne są też bilety rodzinne.

 Kolej wąskotorowa w Windawie na You Tube (07:25)(2011)

 

9. Kolej pionierska w Rydze (ciekawostka)

W Rydze, podobnie jak w wielu stolicach krajów byłego ZSRR, swego czasu kursowała kolej pionierska (dziecięca). Zbudowano ją na terenie położonego na obrzeżach stolicy parku Mežaparks, którego częścią do dziś jest ogród zoologiczny.

Kolej została oddana do użytku w 1956 roku. Przez pierwszy rok pociągi prowadzone były przez parowóz, rok później dostarczono pierwszą z lokomotyw spalinowych TU-2. Parowóz ostatecznie wycofano z eksploatacji w 1964 roku. Wcześniej, bo w 1960 roku, kolej wzbogaciła się o cztery wagony pasażerskie z Polski wyprodukowane przez PaFaWag. Trasa kolejki miała długość 2,1 km, pociągi kursowały pomiędzy stacjami „Skolas” (Szkoła) a „Komjauniešu” (Komsomoł). Po drodze pociąg zatrzymywał się na przystanku „Pionier”. Po odzyskaniu niepodległości przez Łotwę zmieniono nazwy stacji na „Aleję” i „Młodzieżową”. Przystanek „Pionier” został zlikwidowany.

Lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku to również czas upadku kolejki. Została ona ostatecznie zamknięta w 1997 roku. Wkrótce potem tory rozebrano, lokomotywa spalinowa została przekazana do obsługi kolei Gulbene – Aluksne, część wagonów i druga lokomotywa miały zostać wystawione w Muzeum Kolejnictwa w Rydze. Dwa wagony PaFaWag zostały na miejscu i planowano otworzyć w nich kawiarnię, ale plany nie zostały zrealizowane, a wagony zezłomowano.

Na początku XXI wieku mówiono o odbudowie kolejki, ale nie podjęto żadnych konkretnych działań.

Obecnie po kolejce nie ma śladu. Źródło: www.dzd-ussr.ru

10. Najważniejsze linie kolejowe

Ryga – Valga

NAJWAŻNIEJSZE STACJE:

Garkelne – Wieś licząca około 500 mieszkańców. Nic ciekawego dla turystów.

Inčukalns – miasteczko bez atrakcji (2000 mieszkańców).

Sigulda – miasto popularne wśród turystów ze względu na bardzo ładny zamek, kolej linową oraz szlaki turystyczne po Parku Narodowym Gauja. Z dworca kolejowego do zamku idzie się około 2 kilometry.

Kieś – jedno z najładniejszych łotewskich miasteczek, godne polecenia dla każdego turysty. Wizytówką miasta jest zamek, dobre recenzje zbiera urokliwa, choć trochę zaniedbana zabudowa centrum miasta. Dworzec kolejowy został niedawno wyremontowany.

Jāņmuiža – wieś (500 mieszkańców), dawniej jej symbolem był drewniany pałacyk, który obecnie popada w ruinę. Stacja kolejowa daleko od zabudowań.

Valmiera – 25-tysięczne miasto, ośrodek administracyjny i handlowy. Zabudowa współczesna. Zabytki to kościół św. Szymona, niewielkie ruiny zamku oraz budynek Liceum. Valmiera znana jest z browaru warzącego podobno bardzo dobre piwa. Gdzieniegdzie zobaczymy murale nawiązujące do historii miasta. W sezonie atrakcją jest tramwaj wodny, którym można popływać po przepływającej przez miasto rzece Gauja. Dworzec kolejowy daleko od centrum miasta.

Strenči – maleńkie miasteczko, jedyna atrakcja to zabytkowa wieża wodna.

Seda – podobne miasteczko (ok. 1000 mieszkańców), warto zobaczyć na Google Street View ze względu na nietypową zabudowę w centrum, przypominającą kolonię robotniczą pośrodku niczego. Stacja kolejowa daleko od centrum. Po drugiej stronie miasteczka można zobaczyć kolej torfową lub jej pozostałości (nie wiem, czy jest czynna).

Valka/Valga – podzielone miasto. Część łotewska nazywa się Valka, część estońska Valga. Dworzec kolejowy położony jest w części estońskiej. Łotewska część to głównie blokowiska, w estońskiej zachowało się kilka ulic z drewnianymi domkami.

 

Ryga – Dyneburg

NAJWAŻNIEJSZE STACJE:

Salaspils – dawniej Kircholm. Miasteczko z ogrodem botanicznym. W pobliżu pomnik upamiętniający bitwę pod Kircholmem w 1605 roku, w której wojska Korony Polskiej pod dowództwem Jana Karola Chodkiewicza pokonały wojska szwedzkie Karola IX.

Ogre – miasto nieatrakcyjne dla turystów – głównie blokowiska. Ładna stacja kolejowa.

Ikškile – podobnie jak w Ogre – blokowiska.

Lielvarde – sześciotysięczne miasteczko. Na peryferiach ruiny zamku i muzeum miejskie w zabytkowym budynku.

Aizkraukle – miasteczko (7,5 tys. mieszkańców) nad Dźwiną. Duża zapora na rzece. Końcowa stacja dla części pociągów z Rygi.

Koknese – małe miasteczko znane z ruin zamku i Parku Pamięci utworzonego na wyspie na Dźwinie. W 1601 roku miała tu miejsce bitwa wojsk Korony Polskiej i szwedzkich.

Plavinas – węzeł kolejowy, dla turystów nie ma tu nic ciekawego, poza budynkiem stacji kolejowej.

Krustpils – stacja w mieście Jekabpils. Zachowało się trochę drewnianych domków, kościoły różnych wyznań oraz pałac. Krustpils to obecnie dzielnica Jekabpils, dawniej były to dwa różne miasta.

Livani – ośmiotysięczne miasteczko bez atrakcji turystycznych.

Dyneburg – drugie pod względem wielkości miasto Łotwy. Największa atrakcja to zaniedbana dawna twierdza. Zachowało się trochę zabytkowych budynków i świątyń.

Ryga – Tukums

Dawniej pociągi jeździły dalej – do Windawy przez ładne miasteczko Talsi (stacja bardzo daleko od miasta). Obecnie kończą bieg w Tukums, skąd autobusem można dojechać na przykład do Kandavy (ok. 30 minut) i dalej do Talsi (50-55 minut). W pociągach na tej linii nie ma toalet. Część pociągów kończy bieg na stacjach Sloka lub Dubulti.

NAJWAŻNIEJSZE STACJE:

Zasulauks – duży dworzec kolejowych na obrzeżach Rygi. W pobliżu drewniane domki.

Lielupe – bardzo ładna stacja kolejowa w Jurmale

Majori – główna stacja kolejowa w Jurmale, położona tuż przy deptaku i niedaleko plaży. To tutaj wysiada 90% turystów.

Dubulti – stacja kolejowa w Jurmale, 2 kilometry od deptaka. Wyremontowany budynek, który w założeniu ma funkcjonować również jako galeria sztuki.

Sloka – ostatnia stacja kolejowa w Jurmale. Zabytkowy budynek, natomiast pobliskie osiedle już nie takie ładne.

Kemeri – dawniej uzdrowisko, dziś park zdrojowy z sanatorium są zaniedbane, ale podobno trwa remont i być może za kilka lat powrócą tu tłumy kuracjuszy. Ładna stacja kolejowa. Kemeri położone jest na terenie parku narodowego – utworzono śzlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne nad mokradłami.

Tukums – ładne, małe miasteczko. Turystów może zainteresować kilka ulic o zabytkowym charakterze i główna ulica w centrum wraz z malutkim rynkiem. Niedaleko pałacyk. W centrum miasta znajduje się stacja Tukums-1.

Ryga – Lipawa

Większość pociągów kończy i rozpoczyna bieg w Jełgawie, raz dziennie pociąg dojeżdża do Dobele, ale godziny kursowania czynią go atrakcyjnym jedynie dla osób dojeżdżających do Rygi do szkół lub do pracy, nie dla turystów. Pociąg do Lipawy kursuje tylko raz w tygodniu i pewnie nie zmieni się to, ponieważ oba miasta posiadają dogodne połączenia autobusowe.

NAJWAŻNIEJSZE STACJE:

Olaine – trzynastotysięczne miasteczko bez atrakcji turystycznych. Dawniej ośrodek wydobycia torfu – w pobliżu liczne torfowiska.

Jełgawa – jedno z największych łotewskich miast. Stare Miasto zostało niemal w całości zniszczone w czasie drugiej wojny światowej, zachował się pałac i kilka drewnianych domków, tę część próbuje się zrewitalizować. Więcej o Jełgawie niżej.

Dobele – przeciętne miasteczko z rynkiem. Najważniejsza atrakcja to niewielkie ruiny zamku.

Broceni – miasteczko przemysłowe. Duża cementownia.

Skrunda – samo miasteczko niezbyt atrakcyjne, na obrzeżach ładny pałacyk przerobiony na hotel.

Lipawa – trzecie pod względem wielkości łotewskie miasto. Szczegółowy opis niżej.

Ryga – Zilupe

Trasa pociągów częściowo pokrywa się z trasą pociągów Ryga – Dyneburg. Za Plavinas jest mało interesujących stacji, dlatego tylko krótki opis.

NAJWAŻNIEJSZE STACJE:

Stirniene – osada (68 mieszkańców). Ładny kościół i stacja kolejowa.

Wielony – wieś z kościołem św. Michała i starym cmentarzem, na którym zachowały się nagrobki członków starych polskich rodów szlacheckich.

Rzeżyca – średniej wielkości miasto (37 tys. mieszkańców). Dominuje zabudowa współczesna. Zabytki głównie sakralne – kościoły, cerkiew i synagoga. Niewielkie ruiny zamku nad rzeką.

Ludza – przyjemne miasteczko (8 tys. mieszkańców). Ruiny zamku, kościół, drewniane domki. Stacja kolejowa daleko od centrum.

Zilupe – stacja końcowa przy granicy z Rosją. W 1882 roku zabytkową część miasta strawił pożar. Obecnie nie posiada atrakcji turystycznych, może poza kościołem.

11. Dyneburg

Drugie pod względem wielkości miasto Łotwy położone niedaleko granicy z Litwą i Białorusią. Otoczony lasami Dyneburg to także bardzo ważny węzeł kolejowy i ośrodek przemysłowy.

Dyneburg, mimo swojej wielkości, nie cieszy się taką popularnością wśród turystów jak inne łotewskie miasta. Z jednej strony to wina niezbyt dogodnych połączeń komunikacyjnych – jedyny pociąg bezpośredni z Wilna to pociąg międzynarodowy, w którym obowiązuje taryfa międzynarodowa, z drugiej duża część starówki została zniszczona podczas budowy twierdzy przez Rosjan na miejscu polskich fortyfikacji. Sama twierdza dyneburska, po latach stacjonowanie w niej Armii Czerwonej, sprawia przygnębiające wrażenie.

W centrum miasta znajduje się kilka ładnych uliczek, w tym ulica Ryska pełniąca funkcję deptaka. Wśród miłośników komunikacji miejskiej popularne są tutejsze tramwaje. Poza wspomnianymi uliczkami zabudowa przypomina inne sowieckie miasta – liczne blokowiska i budynki w stylu socrealistycznym.

Warto wspomnieć, że w mieście aktywnie działa mniejszość Polska. Znajduje się tutaj szkoła, w której część zajęć prowadzona jest w języku polskim, a przy jednym z kościołów działa polska parafia.

Do miasta warto pojechać na jeden dzień. Ceny noclegów są wysokie. Z Rygi można dojechać pociągiem kilka razy dziennie.

12. Jełgawa

Czwarte pod względem wielkości łotewskie miasto. Miasto nie ma jakiejś imponującej starówki, mimo to jest chętnie odwiedzane przez turystów różnych krajów.

Jełgawa podczas drugiej wojny światowej ucierpiała najbardziej z łotewskich miast i zachowało się niewiele zabytków – podczas walk i bombardowań zostało zniszczonych prawie 90% budynków. Najważniejszym z zachowanych zabytków jest pałac księcia Jana Birona, w którym swego czasu mieszkał wygnany z Francji król Ludwik XVIII. Pałac został wybudowany na miejscu dawnego Zakonu Kawalerów Mieczowych. Budowa rozpoczęła się w 1738 roku, a z powodu zmiany kierownika budowy pałac łączy dwa style architektoniczne. Książę Biron zmarł tuż po wybudowaniu pałacu. W pałacu gościła również rodzina carska. Niedawno budynek przeszedł gruntowny remont i obecnie mieści się w nim Uniwersytet Rolniczy.

Spośród zabytków warto zobaczyć kościół św. Anny, katedrę Najświętszej Marii Panny oraz wieżę zniszczonego kościoła św. Trójcy.

Obecnie Jełgawa ma charakter ośrodka przemysłowego.

Miłośników kolei na pewno zainteresuje małe Muzeum Kolejnictwa znajdujące się w pobliżu stacji kolejowej. W muzeum można zapoznać się z historią węzła kolejowego w Jełgawie, obejrzeć kolekcję mundurów łotewskich kolei, elementy infrastruktury oraz stare fotografie. Goście mogą podziwiać makietę oraz modele łotewskich pociągów. Ponadto przed budynkiem muzeum stoi kilka zabytkowych lokomotyw i wagonów.

Do Jełgawy można bez trudu dojechać pociągiem z Rygi.

13. Kieś (Cesis)

Jedno z najładniejszych miasteczek w krajach bałtyckich. W mieście położonym nad rzeką Gaują znajdują się malownicze ruiny zamku Zakonu Kawalerów Mieczowych wzniesionego w XIII wieku. W zamku rezydowali mistrzowie Zakonu. Wokół ruin rozciąga się park z licznymi ścieżkami spacerowymi oraz egzotycznymi gatunkami roślin. To idealne miejsce na jesienne spacery przy słonecznej pogodzie. Zamek od początku swojego istnienia dominował nad okolicą.

Oprócz zamku turystom spodoba się niewielkie centrum. Najstarszym budynkiem jest kościół św. Jana wybudowany w 1284 roku, w którym znajduje się płyta nagrobna Andrzeja Patrycego Nideckiego.

Centrum miasta nie jest duże i znajduje się blisko dworca. Ulica Raunas (Raunas iela) prowadząca z dworca kolejowego do rynku miała być główną ulicą Kiesi, w związku z czym znajdziemy na niej najważniejsze budynki administracyjne. W uliczkach przyległych do rynku można natrafić na ładne kamieniczki, choć część z nich jest bardzo zaniedbana. Swego rodzaju atrakcją jest także zabytkowa wieża ciśnień

Do Kiesi można łatwo dojechać pociągiem z Rygi. Osoby chcące przenocować w mieście muszą być przygotowane na stosunkowo wysokie ceny noclegów w miejscowych hotelach.

14. Lipawa

Lipawa to trzecie pod względem liczby mieszkańców miasto na Łotwie. Lipawa to miasto z bogatą historią, częściowo związaną z Polską. Jako ciekawostkę można podać, iż od drugiego rozbioru Polski była jedynym portem I Rzeczypospolitej.

Pomimo dużych zniszczeń podczas II wojny światowej w mieście zachowało się sporo zabytków architektury. Spacerując można zobaczyć m.in. drewniane domy, cerkwie, kościoły, katedrę św. Józefa z 1894 roku, a także latarnię morską. Bardzo ładnie prezentuje się hala targowa mieszcząca się w zabytkowym muzeum.

Centrum miasta uchodzi za ładne, ale zaniedbane. Miłośnicy komunikacji miejskiej z pewnością docenią fakt, że po mieście jeżdżą tramwaje, z okien których możemy delektować się widokiem powoli mijanych ulic.

Miłośnicy odpoczynku będą zadowoleni z możliwości skorzystania z piaszczystych plaż.

Najciekawsze miejsce znajdziemy na peryferiach Lipawy, tuż za opuszczonym sowieckim osiedlem, w dawnym porcie Marynarki Wojennej ZSRR. Port był całkowicie autonomicznym obszarem – miał własną elektrownię, system kanalizacji, infrastrukturę, kościoły i szkołę. W samym centrum portu znajduje się prawdziwa perełka.

Mowa o jednym z najgorszych więzień byłego ZSRR – więzieniu Karosta. Więzienie zostało wybudowane na początku dwudziestego wieku i nikomu nie udało się z niego uciec. Obecnie znajduje się tam muzeum oraz nietypowy hostel – można spędzić noc w takiej samej celi, w jakiej przebywali więźniowie – w koszmarnych warunkach; na brudnej pryczy i bez żadnych wygód. Jak już pisałem, więzienie znajduje się za opuszczonym osiedlem, a przerażające wrażenie potęgują wielkie, opuszczone fortyfikacje.

Miłośników kultury Lipawa przyciąga licznymi festiwalami w sezonie letnim. Koleje łotewskie uruchamiają wtedy pociągi specjalne dowożące fanów na koncerty. Smakosze mogą wybierać spośród licznych knajpek, barów i tawern lub skosztować posiłek w którejś z droższych restauracji.

W lecie Lipawa stanowi ciekawe miejsce do robienia zdjęć. Na małym terenie ma bowiem wszystko – morze, zabytki, opuszczone fabryki, opuszczone sowieckie osiedle, wokół piękna przyroda – słowem ciekawe miejsce.

Dumą Lipawy jest bardzo ładny zabytkowy dworzec kolejowy. Z Rygi do Lipawy kursuje tylko jeden pociąg tygodniowo; bez problemów można jednak dojechać autobusem. Kiedyś wokół Lipawy znajdowało się kilka kolei wąskotorowych, ale obecnie nie ma po nich śladu.

Autobusami dostaniemy się z Lipawy do każdego większego łotewskiego miasta oraz do Kłajpedy. Z lipawskiego portu dopłyniemy jedynie do niemieckiego Travemünde.

15. Windawa

Miasto portowe nad Morzem Bałtyckim. Windawa jest znana głównie za sprawą klubu piłkarskiego FK Ventspils, jednak miasto może zaproponować odwiedzającym szereg atrakcji.

W artykule o podróżowaniu koleją po Łotwie napisałem, że największą atrakcją turystyczną Windawy jest skansen i kursująca do niedawna wokół niego kolejka wąskotorowa. To nie do końca prawda, bowiem w przewodnikach jako największa atrakcja i najbardziej znany zabytek jednogłośnie wymieniany jest zamek Zakonu Kawalerów Mieczowych, w którym znajduje się muzeum historii Windawy. W zamku znajdują się bezcenne malowidła ścienne.

W skansenie możemy obejrzeć łodzie rybackie, a także stare chaty z różnych nadmorskich wiosek. Poza skansenem warto zobaczyć kolekcję kotwic w parku nadmorskim, pospacerować po promenadach i uliczkach, czy pobawić się na którymś z publicznych placów zabaw.

Pod względem architektonicznym Windawa jest miastem kontrastów. Zobaczymy tu zarówno zabytkowe drewniane budynki w centrum, jak i wstrętne sowieckie blokowiska. Samo centrum prezentuje się jednak bardzo ładnie.

W porcie znajduje się terminal pasażerski, z którego kursują promy relacji Windawa – Rostock lub Lubeka oraz Windawa – St. Petersburg.

Obecnie do Windawy nie można dojechać pociągiem. W mieście jest czynna stacja kolejowa, ale dojeżdżają tu tylko pociągi towarowe. Kilka lat temu kursował bezpośredni pociąg z Rygi.

Windawa może się jedynie pochwalić bardzo dobrymi połączeniami autobusowymi. Przejazd autobusem z Rygi do Windawy trwa trzy godziny, a z Tukums, gdzie znajduje się najbliższa stacja kolejowa dwie godziny. Natomiast przejazd na trasie Lipawa – Windawa trwa od dwóch do trzech godzin w zależności od przewoźnika.

16. Jurmała

Rozległe uzdrowisko położone na północ od Rygi nad Morzem Bałtyckim. Jurmała była kiedyś częścią Rygi, osobnymi jednostkami administracyjnymi były tylko liczne osiedla. Uzdrowisko było bardzo popularne wśród wojskowych i polityków. W 1959 Jurmałę wyodrębniono od Rygi łącząc rozproszone osiedla w jedno miasto. Jurmała cieszy się popularnością do dziś, w lecie na plażach i promenadach można spotkać tłumy przyjezdnych wczasowiczów nie tylko ze stolicy Łotwy, ale również z Rosji. Jurmała jest popularna także wśród Białorusinów; w lecie bezpośrednim pociągiem Mińsk – Ryga podróżują liczni białoruscy turyści udający się nad łotewskie morze.

Dzięki ciekawej zabudowie, długim ścieżkom spacerowym oraz czystym plażom Jurmałę można zaliczyć do największych atrakcji turystycznych Łotwy. Jest to typowe miasto uzdrowiskowe z licznymi sanatoriami i z rozproszoną zabudową przeznaczone dla osób chcących spokojnie wypocząć na plaży lub pospacerować w spokojnej okolicy. Znajdziemy tu morze, lasy i łąki, oprócz ładnych, zadbanych budynków sanatoryjnych spotkamy także opuszczone, stare, rozwalające się chaty.

Do miasta bardzo łatwo dojechać pociągiem z Rygi. Warto jednak wiedzieć, że nie ma jednej stacji o nazwie „Jurmala”; znajduje się tu kilka przystanków kolejowych: Dzintaru, Majori, Dubulti, Jaundubulti, Pumpuri. Najbliżej centrum i morza są stacje Majori i Dubulti.

Do Jurmały na pewno warto wybrać się na jednodniową wycieczkę, ale nie w sezonie, kiedy miasto przeżywa najazd turystów. Baza noclegowa jest bardzo dobrze rozwinięta, można również znaleźć wiele dobrych lokali gastronomicznych.

Jurmała – krótki przewodnik na naszym blogu

17. Valka/Valga

Valga, znana też w Polsce pod nazwą Walk, została podzielona w 1920 roku pomiędzy Łotwę a Estonię. Granica dzieli miasto na pół, ale obecnie można swobodnie przemieszczać się po obu stronach miasta. Jeśli chodzi o atrakcje turystyczne, należy wymienić zabytkowy dworzec kolejowy, jezioro, ścieżki spacerowe i drewniane domy po estońskiej stronie. Po łotewskiej stronie dominują blokowiska, natomiast dla wielu turystów największą atrakcją są łotewskie sklepy monopolowe (szczególnie SuperAlko), gdzie alkohol można kupić znacznie taniej niż w Estonii.

W trakcie opracowywania artykułu do Valgi można było dojechać pociągami z Rygi, Tallina i Tartu. Możliwa była też wycieczka jednodniowa z Rygi (ale tylko w soboty i niedziele), na zwiedzanie Valgi pozostawały wtedy 3 godziny.