Kolej w Portugalii jest popularnym środkiem transportu. Wygodne pociągi łączą większość miast na zachodzie kraju, natomiast na wschodzie Portugalii sieć kolejowa jest mniej rozwinięta. Pociągi kursują często, bilety są niedrogie (w promocjach kupowane z wyprzedzeniem kosztują grosze), podróż pociągiem to świetny sposób na zwiedzanie Portugalii.

Przewoźnik narodowy: CP (Comboios de Portugal)
Strona internetowa: www.cp.pt
Fanpage kolei portugalskich na Facebooku
Ostatnia aktualizacja: 28.01.2024

W 2021 roku koleje portugalskie zakupiły od kolei hiszpańskich nowoczesne, wycofane z użytku (koleje hiszpańskie preferują składy Talgo) wagony pasażerskie, które po remoncie pojawią się w pociągach Intercity. Ponadto reaktywowano przewozy pasażerskie na linii kolejowej Guarda – Covilha.

Trwa budowa linii Kolei Dużych Prędkości

Spis treści:

1. Rozkład jazdy i ceny biletów
2. Połączenia międzynarodowe
3. Podróż koleją po Portugalii
4. Passe Ferroviaro Nacional
5. Portugal Rail Pass
6. Fertagus
7. Linia Douro (Porto – Pocinho)
8. Comboio Histórico do Vouga
9. Pociągi MiraDouro
10. Kolejki plażowe
11. Koleje linowo-terenowe
12. Najważniejsze linie kolejowe
13. Jednodniowe wycieczki z Lizbony
14. Jednodniowe wycieczki z Porto

1. Rozkład jazdy i ceny biletów

Na stronie portugalskich kolei www.cp.pt można sprawdzić rozkład jazdy i ceny za przejazd. W 2016 roku koleje portugalskie zmieniły szatę graficzną strony, obecnie wyszukiwanie jest dużo łatwiejsze.

Podczas zakupu biletu można wybrać miejsce. Dostępne są bilety w cenie normalnej i cenie promocyjnej.

Kontyngent biletów promocyjnych jest ograniczony. Po sprzedaniu puli najtańszych biletów w systemie sprzedaży kolei portugalskich pojawiają się droższe bilety.

Bilety promocyjne można kupować z dwumiesięcznym wyprzedzeniem (60 dni), najwyższa zniżka w taryfie promocyjnej wynosi 65%.

Poza wymienionymi w artykule dostępne są też vouchery na bezpłatne bilety i noclegi w schroniskach dla młodzieży powyżej 12 roku życia na stałe zameldowanej w Portugalii.

Zobacz również: Pociągiem do Portugalii – przewodnik dla pasażerów

UWAGA!!! – osoby jadące z Lizbony do Obidos powinny planować podróż w oparciu o wyszukiwarkę kolei portugalskich. Część innych wyszukiwarek pokazuje połączenie bezpośrednie, natomiast podczas opracowywania artykułu na stronie kolei portugalskich wyskakiwały połączenia z przesiadkami.

2. Połączenia międzynarodowe

Na razie nie kursują pociągi nocne Madryt – Lizbona oraz Irun  – Lizbona i nie wiadomo, kiedy zostaną przywrócone. Szkoda, bo był to bardzo dogodny sposób na dotarcie pociągiem do Portugalii.

Obecnie pomiędzy Portugalią a Hiszpanią kursują pociągi bezpośrednie Vigo – Porto.

Ponadto dwa razy dziennie na stacji Badajoz można się przesiąść z pociągu Madryt – Badajoz do pociągu kolei portugalskich Badajoz – Entroncamento, skąd dalej można kontynuować podróż w stronę Lizbony i Porto. Pociągi są uwzględnione w wyszukiwarce kolei niemieckich. Obowiązują osobne bilety na oba odcinki. Bilet na odcinek hiszpański można zakupić na stronie kolei hiszpańskich.

Informacje o pociągu Porto – Vigo na stronie kolei portugalskich.

Kolej w Hiszpanii – przewodnik dla pasażerów.

3. Podróż koleją po Portugalii

Sieć kolejowa w Portugalii jest stosunkowo dobrze utrzymana, pociągi docierają do wszystkich najważniejszych miast. Pociągi CP dzielą się na osobowe (Regional), Intercity (Intercidades) oraz Alfa Pendular.

Pociągi osobowe obsługiwane są przez różne zespoły trakcyjne – od starych i niewygodnych, po nowoczesne, klimatyzowane. W niektórych nowych pociągach nie ma toalet, np. na tych kursujących na trasie Porto – Guimaraes.

Pociągi Intercidades kursują z reguły pomiędzy największymi miastami, chociaż istnieją połączenia dojeżdżające raz dziennie np. do Guimaraes. Pociąg są zestawione ze zmodernizowanych, klimatyzowanych wagonów pierwszej i drugiej klasy. W pociągach znajdują się wagony barowe lub restauracyjne, albo automaty z napojami i artykułami spożywczymi.

Pociągi Alfa Pendular kursują pomiędzy miastami Porto – Lizbona – Faro. Wszystkie pociągi obsługiwane są przez pojazdy typu Pendolino. Pociągi objęte są całkowitą rezerwacją miejsc. Część pojazdów została niedawno zmodernizowana.

Osobną kategorię stanowią pociągi podmiejskie w Porto i Lizbonie.

Zakup biletu powrotnego uprawnia do zniżki 10%.

Dla turystów zwiedzających Lizbonę i okolice przygotowano ofertę biletu turystycznego „Bilhete Turístico”, umożliwiającego nieograniczone podróżowanie pociągami podmiejskimi CP po Lizbonie oraz na liniach do Sintry i Cascais w okresie ważności biletu. Bilet dostępny jest w wersji jednodniowej  oraz trzydniowej

Rozkład jazdy oraz ceny dostępne są na stronie kolei portugalskich www.cp.pt

4.Passe Ferroviaro Nacional

Nowa oferta kolei portugalskich, wzorowana na niemieckich bilecie Deutschlandticket. Bilet sieciowy uprawniający do nieograniczonej liczby podróży pociągami podmiejskimi i regionalnymi po Portugalii w ciągu 30 dni od daty zakupu, ważności biletu. Cena to tylko 49 euro, ale dodatkowe pieniądze trzeba zapłacić za wyrobienie specjalnej karty oraz wypełnienie wniosku, przez co łączny koszt wyniesie około 60 euro.

Jeśli zamierzamy spędzić w Portugalii 6-7 dni i dużo podróżować, to bilet szybko się zwróci. Bilet nie jest ważny w pociągach Intercidades i Alfa Pendular, ale można dokupić dodatkowy bilet jednorazowy na pociągi Lizbona – Porto, czy Porto – Faro, a okolice zwiedzać, korzystając z linii regionalnych.

Drugą interesującą, ale droższą ofertą, jest Portugal Rail Pass. Ten z kolei uprawnia do podróży również pociągami wyższych kategorii i będzie lepszy w przypadku, kiedy chcemy zwiedzić tylko największe miasta: Lizbonę, Porto, Coimbrę i Evorę.

5. Portugal Rail Pass

Koleje portugalskie przygotowały dla turystów bilet sieciowy Portugal Rail Pass. Bilet upoważnia do podróży pociągami Alfa Pendular, Intercidades, Regional, InterRegional i podmiejskimi w ciągu 3 lub 7 wybranych dni w ciągu miesiąca (data określona na bilecie). W przeciwieństwie do biletu Intra Rail nie ma ograniczenia wiekowego ani terytorialnego – bilet jest ważny na całą Portugalię.

W 2024 roku bilet ważny przez 3 dni w ciągu miesiąca na całą Portugalię kosztuje:
73 EUR (2 klasa); 109 (1 klasa) (osoby dorosłe)

Natomiast bilet Portugal Rail Pass ważny 7 dni w ciągu miesiąca:
129 EUR (2 klasa); 179 (1 klasa) (osoby dorosłe)

Bilet można kupić w wybranych kasach biletowych, ewentualnie przez internet – po zakupie przez internet otrzymujemy voucher, który można wymienić na kartę w wyznaczonych kasach biletowych. Dzieci płacą połowę ceny, ale na stronie internetowej kolei portugalskich nie ma informacji o wieku uprawniającym dziecko do zniżki.

Przed każdym przejazdem na podstawie karty Portugal Rail Pass zostanie nam wydany bilet na przejazd bez konieczności ponoszenia dodatkowych opłat za rezerwację miejsca w pociągach krajowych. Na stacjach, gdzie nie ma kasy, odprawa odbywa się u konduktora.

6. Fertagus

Część pociągów podmiejskich w Lizbonie oraz pociągi do Setubal obsługuje prywatny przewoźnik Fertagus. Firma jest częścią „Grupo Barraqueiro”. Fertagus nie honoruje biletów Interrail. Tabor przewoźnika składa się z nowoczesnych pociągów wyprodukowanych przez Alstom.

Oficjalna strona przewoźnika: www.fertagus.pt

7. Linia Douro (Porto – Pocinho)

W Portugalii nie brakuje ładnych krajobrazów, które można podziwiać z okien pociągów. Z czynnych linii kolejowych na miano najpiękniejszej zasługuje linia z Porto do Pocinho biegnąca wzdłuż doliny rzeki Douro. Pociąg po drodze mija 26 tuneli i 30 mostów, jadąc ze średnią prędkością 30 kilometrów na godzinę. Po drodze uwagę zwracają stare stacje kolejowe. Wspomniana linia to raj dla fotografów – połączenie obsługują stare składy portugalskich kolei z otwieranymi oknami, dzięki czemu można fotografować do woli. Okazjonalnie na linii kursują pociągi retro. Od tej linii odchodziły zamknięte niedawno (2008) portugalskie linie wąskotorowe o nazwach: „Tua”, „Sabor” i „Tamega”. W sezonie letnim koleje portugalskie uruchamiają na linii pociągi retro prowadzone przez parowóz. Kilka razy w roku na trasę wyjeżdża „Pociąg Prezydencki” zestawiony z lokomotywy spalinowej oraz stylowych wagonów retro .

Pociąg retro relacji Regua – Tua na You Tube
Fragment linii na You Tube

8. Comboio Histórico do Vouga

W 2021 roku koleje portugalskie uruchomiły pociąg retro o nazwie Comboio Histórico do Vouga zestawiony z lokomotywy spalinowej i wagonów retro z początku 20 wieku (lub ich replik).

Pociąg kursuje w wybrane dni od czerwca do października po fragmencie linii kolejowej z Aveiro do Semada do Vouga (Linha do Vouga) – ostatniej czynnej portugalskiej linii kolejowej o rozstawie szyn 1000 mm. Linia zagrożona jest zamknięciem.

Podróżni pokonują trasę Aveiro – Macinhata do Vouga, gdzie zwiedzają niewielkie Muzeum Kolejnictwa. Po drodze zatrzymują się w miejscowości Agueda – tu następuje zwiedzanie uliczki zacienionej parasolkami oraz degustacja lokalnych potraw.

Łączny czas wycieczki wraz z programem towarzyszącym to około 5,5 godziny, przy czym podróż pociągiem bez przystanków w jedną stronę trwa półtorej godziny.

Bilety są stosunkowo drogie; w trakcie opracowywania artykułu bilet dla osoby dorosłej kosztował 30 euro.

W poprzednich latach na trasie odbywały się pojedyncze przejazdy pociągów retro; niektóre dojeżdżały aż do Semada do Vouga.

Pociąg retro na linii do Semada do Vouga (fot. Nelso Silva, CC-BY-SA, flickr.com)

9. Pociągi MiraDouro

Linia kolejowa wzdłuż doliny rzeki Douro uważana jest za najbardziej malowniczą linię kolejową w Portugalii; czasami pojawia się także w rankingach najpiękniejszych linii kolejowych Europy.

Koleje portugalskie co jakiś czas na trasie uruchamiają bardzo drogi „Pociąg Prezydencki” zestawiony ze stylowych wagonów retro i lokomotywy spalinowej lub parowozu, natomiast na co dzień każdy turysta może skorzystać z pociągów nazwanych „MiraDouro”.

Pociągi MiraDouro kursują na trasie Porto São Bento – Pocinho. W rozkładzie jazdy widnieją jako pociągi IR. Od zwykłych pociągów kolei portugalskich różnią się zestawieniem – zestawione są z lokomotywy spalinowej serii 1400 oraz starszych wagonów firmy Schinndler produkowanych w latach 1949-1977. Zaletą wagonów są panoramiczne okna, które można otwierać, dzięki czemu możliwe jest wykonanie podczas podróży wysokiej jakości zdjęć najpiękniejszych miejsc trasy bez użycia filtrów.

Przejazd w jedną stronę trwa około trzech i pół godziny. W trakcie opracowywania artykułu bilet Porto São Bento – Pocinho dla osoby dorosłej kosztował 13,5 euro w jedną stronę; obowiązywała zniżka powrotna.

10. Kolejki plażowe

Portugalia może się pochwalić licznymi, pięknymi plażami. Na dwóch z nich kursowały kolejki wąskotorowe przewożące plażowiczów pomiędzy odcinkami plaży. Pociągi były atrakcją turystyczną. Niestety, nie mam aktualnych informacji co do obecnego stanu kolejek.

Kolejka plażowa Caparica

Kolejka kursująca pomiędzy stacjami Costa da Caparica i da Fonte da Telha. Na linii o długości 9 kilometrów zatrzymywała się na 15 stacjach w gminie Almada leżącej na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego. Rozstaw szyn wynosi 600 mm. Pociąg jest obsługiwany przez przewoźnika Transpraia – Transportes Recreativos da Praia do Sol Lda. Kolej została zlikwidowana kilka lat temu.

Kolejka plażowa Barril

Kolejka plażowa o długości 1 kilometra kursująca w sezonie w okolicach Taviry. Rozstaw szyn 600 mm. Przez wąską groblę łączy stały ląd z wysepką Ilha de Tavira będącą jednocześnie plażą.

Kolejka plażowa Barril na You Tube

11. Koleje linowo-terenowe

W Portugalii czynnych jest kilka interesujących kolei linowo-terenowych. Najwięcej, bo aż trzy, w Lizbonie, ale warto też rozważyć krótki przejazd funikularami w kilku innych portugalskich miastach.

ASCENSOR DO LAVRA W LIZBONIE

Ascensor do Lavra to najstarsza kolej linowo-terenowa w Lizbonie. Kursuje niemal nieprzerwanie od 19 kwietnia 1884 roku i łączy Largo da Anunciada z Travessa do Forno do Torel. Długość trasy wynosi 180 metrów, a przejazd trwa jedynie 2 minuty. Trasa oszpecona bohomazami na murach, zwanymi „street artem”.

ASCENSOR DA GLÓRIA

Po sukcesie funikularu Ascensor do Lavra już rok później uruchomiono drugą kolej linowo-terenową w Lizbonie – Ascensor da Glória. Od 24 października 1885 roku kolejka łączy plac Praça dos Restauradores z Bairro Alto. Przy stacji końcowej na turystów czeka inna atrakcja – punkt widokowy. Długość trasy 265 metrów.

ASCENSOR DA BICA

Kolej linowo-terenowa oddana do użytku w 1892 roku. Uważana za najbardziej malowniczą kolej linowo-terenową w Lizbonie, w lecie oblegana przez turystów. Pokonuje 245 metrów, przy dolnej i górnej stacji kolejki znajdują się przystanki tramwajowe, a w pobliżu jest dużo atrakcji turystycznych.

KOLEJ LINOWO-TERENOWA W BRADZE

Jedną z najpopularniejszych atrakcji Bragi jest sanktuarium Bom Jesus de Monte, położone na wzgórzu w miejscowości Tenões, 5 kilometrów od centrum miasta. Do sanktuarium można dojechać z centrum Bragi autobusem miejskim nr 2, dalej są dwie możliwości – wejście po schodach lub wjazd koleją linowo-terenową wybudowaną w 1882 roku. Długość trasy to 274 metry, a różnica wysokości 116 metrów. Gdybym miał zwiedzać, na górę wjechałbym kolejką, na dół zszedłbym po schodach.

FUNICULAR DE LOS GUINDAIS W PORTO

Kolej linowo-terenowa oddana do użytku w 2004 roku na trasie, gdzie kursowała podobna kolej w latach 1891-1893. Długość trasy to 281 metrów, czas przejazdu około 3 minuty. Każdy z wagonów może przewieźć 25 osób. Funikular kursuje codziennie i jest częścią miejskiej komunikacji publicznej. Kolejka w założeniu ma służyć głównie mieszkańcom Porto i nie należy do najpopularniejszych atrakcji turystycznych.

KOLEJ LINOWO-TERENOWA W NAZARE

Inna kolej linowo-terenowa znajduje się w mieście Nazaré, znana także pod nazwą „Ascensor de Nazaré”. Wybudowana pod koniec XIX wieku (różne strony podają różne daty) kursuje do dziś, z przerwą w latach 1963-1968. Obecnie długość torów wynosi 318 metrów, a pasażerów wożą głównie nowe wagony, choć zdarzają się kursy zabytkowymi wagonami. Czas przejazdu wynosi 3 minuty, jednorazowo kolejka może przewieźć 40 pasażerów. Ze wzgórza, na którym znajduje się górna stacja funikularu, rozpościera się widok na miasto i ocean. Do Nazaré nie dojeżdżają pociągi, najbliższa stacja kolejowa to Valado, około 8 kilometrów od miasta.

ELEVADOR DE SANTA LUZIA

Funikular łączący centrum miasta Viana do Castelo z największą atrakcją tego miasta – wzgórzem Santa Luzia, na którym znajduje się kościół oraz punkt widokowy na okolicę. Początek kursowania kolejki datuje się na 2 lipiec 1923 roku. W latach 2001-2005 przyszłość funikularu stała pod znakiem zapytania, przeprowadzono jednak remont i kolej kursuje do dziś, aczkolwiek wiele osób wybiera wejście na wzgórze po schodach. W sezonie letnim przejazdy co 15 minut, długość trasy 650 metrów.

FUNICULAR DE VISEU

Najmniej znana kolej linowo-terenowa w Portugalii, być może dlatego, że uruchomiona dopiero we wrześniu 2009 roku i kursująca w mało popularnym mieście Viseu, do którego nie dociera kolej (najbliższa stacja kolejowa to Coimbra). Kolejka łączy stacje Sé de Viseu z Feira de S. Mateus. Przejazd czterystumetrową trasą zajmuje 5 minut. Nachylenie wynosi 16%. Jak informuje strona informacji turystycznej miasta Viseu, przejazd jest bezpłatny.

12. Najważniejsze linie kolejowe

Linie kolejowe w Portugalii są dobrze utrzymane, na wielu z nich można podziwiać bardzo ładne widoki za oknem. Większość osób skorzysta tylko z linii Porto – Lizbona oraz Porto – Faro, ale jeżeli ktoś jest bardziej ambitny, krótko opisałem najważniejsze miejscowości nie tylko na tych liniach.

Linię kolejową Douro opisałem osobno, ponieważ informacji o niej szuka mnóstwo osób i należy do największych atrakcji turystycznych Portugalii, nie tylko kolejowych.

LINIA KOLEJOWA LIZBONA – PORTO

Część pociągów kursuje w relacji wydłużonej, na przykład Lizbona – Porto – Braga lub Lizbona – Porto – Guimaraes. Pociągi Alfa Pendular nie zatrzymują się na wszystkich wymienionych stacjach.

Santarem – nieduże miasto z zabudową centrum typową dla portugalskich miast. Niebrzydkie, ale brzydsze niż najładniejsze miasta na tej linii. Zabytki to głównie kościoły, Muzeum Diecezyjne, na brzegu Tagu przeciwnym do centrum Santarem widać ruiny zamku. Z dworca do centrum trzeba pokonać 4 kilometry.

Entroncanmento – ośrodek przemysłowy, zabudowa to głównie blokowiska, ale tuż przy dworcu kolejowym utworzono Narodowe Muzeum Kolejnictwa, więc każdy miłośnik kolei powinien się tu na chwilę zatrzymać.

Pombal – również przeciętne miasto. Turyści przyjeżdżają do Pombal zobaczyć potężny zamek blisko centrum miasta i dworca kolejowego.

Coimbra – jedno z najpiękniejszych portugalskich miast, miejsce narodzin sześciu króli, miejsce z bogatą historią i tradycją. Od 1139 do 1385 roku była stolicą Portugalii. Coimbra słynie z uniwersytetu założonego w 1290 roku, zaliczanego do najstarszych uniwersytetów w Europie. Liczne zabytki sakralne, malownicze uliczki, kilka interesujących muzeów – najważniejsze to Muzeum Machado de Castro (sztuka). Jedno z miejsc, które chciałbym kiedyś odwiedzić.

Aveiro – miasto nazywane „Portugalską Wenecją”. Wizytówką miasta są kolorowe budynki położone nad kanałem przepływającym przez miasto. Co do urody – jedni są zachwyceni, inni uważają, że poza tą ulicą nie ma w Aveiro nic ciekawego. Dobre recenzje zbiera Muzeum Aveiro.

Espinho – miejscowość wypoczynkowa nad morzem położona w obszarze aglomeracyjnym Porto. Zabudowa współczesna, atrakcja to podobno największe targowisko w Portugalii oraz plaża.

Villa Nova de Gaia – miasto leżące tuż przy Porto i należące do dystryktu „Wielkie Porto”. Głównie blokowiska, turystów mogą zainteresować magazyny win nad rzeką Douro, kilka uliczek z zaniedbanymi budynkami oraz wieża telewizyjna.

Porto – chyba nie trzeba opisywać tego miasta, choć opinie na forach i blogach są podzielone. Część osób zakochuje się w Porto od pierwszej wizyty, inni uważają je za nudne, skomercjalizowane miejsce z wygórowanymi cenami. Niemniej na pewno warto przyjechać do Porto przynajmniej na jeden dzień.

LINIA KOLEJOWA LIZBONA – FARO

Główna linia kolejowa prowadząca na południe Portugalii. Wiele osób zachwala widoki z pociągu na odcinku Grandola – Faro. Po drodze nie ma zbyt wielu ciekawych stacji, bowiem pociągi Intercity zatrzymują się głównie na ważnych stacjach w Lizbonie i na przedmieściach, później pędzą, zatrzymując się bardzo rzadko.

Pinhal Novo – typowe miasto-sypialnia Lizbony ze współczesną zabudową. Ważny węzeł komunikacyjny – dojedziemy stąd pociągami podmiejskimi do Barreiro, Setubal oraz autobusami do Montijo. Poza Setubalem wymienione miasta nie są atrakcyjne dla turystów.

Grandola – dziesięciotysięczne, przeciętne miasteczko z niewielkim centrum. Trudno coś więcej napisać – wygląda na typowe miejsce, które nie jest ani szczególnie ładne, ani szczególnie brzydkie. Około 30 kilometrów od Grandoli leży miasto Santiago do Cacém z majestatycznym zamkiem, Parkiem Safari i wąskimi, krętymi uliczkami na Podzamczu.

Ermidas do Sado – miasto bez atrakcji turystycznych. Również łatwo stąd dojechać autobusem do Santiago do Cacém.

Funcheira – stacja na pustkowiu. W promieniu 30 kilometrów kilka małych miejscowości.

Santa Clara-Saboia – kolejna stacja na rzadko zaludnionym obszarze. W pobliżu małe miejscowości Santa Clara a Velha oraz Saboia, kilkanaście kilometrów dalej jedna z największych zapór w Europie na ogromnym zbiorniku retencyjnym – miejsce ożywa w lecie, kiedy przyjeżdżają tu tłumy miłośników odpoczynku nad wodą.

Messines-Alte – stacja kolejowa w centrum miejscowości São Bartolomeu de Messines. Studiując atrakcje miasteczka i okolic nie znalazłem nic, co mógłbym polecić turystom.

Tunes – stacja przesiadkowa. Można się tu przesiąść na pociągi regionalne z Faro w stronę Lagos, oszczędzając pół godziny na dojazd do Faro, oczekiwanie na pociąg do Lagos i kolejne pół godziny na dojazd z powrotem do Tunes.

Albufeira – stacja w Ferreiras – przeciętnym mieście bez żadnych szczególnych atrakcji.

Faro – stolica regionu Algarve, doskonała baza wypadowa do zwiedzania południowej Portugalii i ważny węzeł komunikacyjny. Dawna osada rybacka posiada bogatą i burzliwą historię, do dziś w architekturze widać wpływy arabskie. Faro otrzymało prawa miejskie dopiero w 1540 roku, a jedną z przełomowych dat w dziejach miasta jest 1755 roku, kiedy tereny te nawiedziło potężne trzęsienie ziemi i tsunami. Dziś Faro jest ośrodkiem administracyjnym, turystycznym i handlowym. Nie znajdziemy tu jakichś oszałamiających zabytków, natomiast turyści z całego świata przyjeżdżają, aby odpocząć na niedalekich plażach.

Stare Miasto w Faro jest niewielkie i jego obejście nie zajmie więcej niż dwie godziny. Jak pisałem, nie ma tu spektakularnych zabytków, natomiast panuje dużo spokojniejsza atmosfera niż w dużych miastach, nie trzeba się również obawiać tłumów turystów przy każdym ciekawym miejscu. Z zabytków warto wymienić Pałac Biskupów z 1581 roku, Igreja Nossa Senhora do Carmo oraz kaplicę kości (Capela dos Ossos), gdzie ściany pokryto ludzkimi kośćmi z pobliskiego cmentarza. Warto wybrać się na Largo de Se, gdzie stoi katedra zbudowana na miejscu dawnego meczetu. Poważnie uszkodzona podczas trzęsienia ziemi w 1755 roku, została odbudowana. Chętni mogą wejść na dzwonnicę i podziwiać panoramę miasta.

LINIA KOLEJOWA LIZBONA – CALDAS DA RAINHA

Linia kolejowa obsługiwana przez pociągi osobowe kolei portugalskich, popularna wśród turystów jadących do pięknego miasta Obidos (połączenia należy sprawdzać na stronie kolei portugalskich).

Cacem – miasto-sypialna Lizbony. Niemal same blokowiska i zakłady przemysłowe.

Pedra Furada – stacja na odludziu, niedaleko popularny wodospad Cascata de Anços.

Mafra – średniej wielkości miasto (ponad 75 tys. mieszkańców), znane z zespołu klasztorno-pałacowego (Palácio Nacional de Mafra) z parkiem. Dworzec kolejowy położony jest ponad 8 kilometrów od centrum miasta.

Torres Vedras – miasto bardzo przeciętne pod względem zabudowy, jedyna atrakcja to ruiny zamku na wzgórzu nad miastem.

Bombarral – niebrzydkie miasteczko bez godnych uwagi atrakcji turystycznych. W pobliżu Ogrody Buddy (Bacalhôa Buddha Eden).

Obidos – liczące około 6 tysięcy mieszkańców Obidos może pochwalić się piękną, zwartą zabudową, pieczołowicie odbudowaną po trzęsieniu ziemi z 1755 roku.

Miasteczko znane jest z odbywającego się tu w marcu Festiwalu Czekolady, na który zjeżdżają najlepsi cukiernicy z całego świata. Podczas festiwalu prezentują swoje umiejętności, a odwiedzający mogą skosztować najróżniejszych rodzajów czekolady, obejrzeć pokazy kulinarne, albo obejrzeć występy artystyczne. Oprócz pięknych, wąskich uliczek otoczonych zabytkowymi kamienicami, za najważniejsze miejsce w Obidos uważa się zamek nazywany jednym z siedmiu cudów Portugalii.

Caldas da Rainha – dawniej uzdrowisko, obecnie duże miasto, gdzie pośród współczesnych wieżowców zachowało się niewiele zabytków. Kilka małych muzeów – Muzeum Kolarstwa, Muzeum Ceramiki i Muzeum Jose Malhoa (muzeum sztuki).

LINIA KOLEJOWA CALDAS DA RAINHA – COIMBRA

Całą linię przejeżdżają tylko pojedyncze pociągi, natomiast większość kursuje w relacji Caldas de Rainha – Leiria.

Valado – stacja kolejowa położona 8 kilometrów od miasta Nazare, znanego z plaż i kolei linowo-terenowej, szerzej opisanej w rozdziale wyżej.

Leiria – największe miasto regionu (ok. 125 tys. mieszkańców). Leiria nie należy do najpiękniejszych miast, pomimo wąskich uliczek, zaułków i placyków. Największą atrakcją turystyczną, przyciągającą turystów do miasta, jest zamek na wzgórzu górujący nad centrum.

LINIA KOLEJOWA FARO – VILLA REAL ST. ANTONIO
Linia o znaczeniu lokalnym, dochodząca pod granicę portugalsko-hiszpańską. Mało interesujących miejsc.

Olhao – typowe nadmorskie miasto regionu Algarve. Niska zabudowa, kręte, wąskie uliczki, brak wyróżniających miasto atrackcji. Niewielki port, marina, promenada oraz plaże. Z Olhao można wybrać się w rejs po Parku Narodowym Rio Formosa.

Fuseta – przeciętne miasteczko, z którego można się dostać na wyspę o tej samej nazwie, znaną z malowniczej plaży.

Tavira – najładniejsze i chyba największe miasto położone przy opisywanej linii kolejowej. Zabytkowa część została w dużym stopniu odbudowana po trzęsieniu ziemi w 1755 roku. Atrakcje to kościoły, średniowieczny most, zamek, kilka niewielkich muzeów. W pobliżu plaże i kolejka plażowa Barril.

Conceicao – miejscowość znana z rozległego pola golfowego. W pobliskim Cabanas oblegane plaże.

Monte Gordo – nadmorska miejscowość wypoczynkowa. Poza plażami nic ciekawego.

Villa Real de Santo Antonio – ładne miasto na granicy portugalsko-hiszpańskiej. Jeszcze ładniejsze jest miasto Ayamante po hiszpańskiej stronie granicy (rejs promem).

LINIA KOLEJOWA FARO – LAGOS

Linia lokalna prowadząca wzdłuż miejscowości wypoczynkowych. Przesiadka z pociągów dalekobieżnych do Lizbony na stacji Tunes.

Silves – jedno z ładniejszych portugalskich miasteczek, niezbyt popularne wśród polskich turystów. Symbolem miasta jest odrestaurowany zamek mauretański, dobrze widoczny z daleka. W Silves znajduje się także Muzeum Archeologiczne. Do tego wąskie, strome, brukowane uliczki. Dworzec kolejowy leży daleko od centrum miasta.

Estombar – czterotysięczne miasteczko bez atrakcji turystycznych.

Portimbar – drugie pod względem liczby ludności miasto regionu Algarve (po Faro). Dawniej ośrodek przemysłu rybackiego i stoczniowiego, obecnie miejscowość wypoczynkowa, słynąca z pięknej plaży Praia da Rocha. Port morski i marina, zabudowa współczesna.

Lagos – miasto o bogatej historii, obecnie miejscowość wypoczynkowa. Zabytki sakralne, pierwszy w Europie targ niewolników, Muzeum Miejskie, Centrum Nauki, plaże, w pobliżu rezerwaty przyrody i obszary chronione – dobra baza wypadowa do wycieczek pieszo-rowerowych.

13. Jednodniowe wycieczki z Lizbony

Lizbona to piękne miasto, ale warto też wybrać się do innych miast w pobliżu. Obidos opisałem w rozdziale wyżej, podobnie jak Coimbrę (2 godziny w jedną stronę), poza tym miastem sugeruję rozważenie kilku innych propozycji.

Sintra – miasto kilkanaście kilometrów od Lizbony, do którego dojedziemy pociągiem podmiejskim z lizbońskiej stacji kolejowej Rossio (przy stacji metra o tej samej nazwie). Sintra wpisana jest na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Najważniejsze zabytki to górujący nad miastem zamek Maurów, pałac Sintra pałac da Pena, pałac Monseratte i pałac Quinta da Regaleira. Dużo atrakcji dla turystów, między innymi zabytkowy tramwaj i autobus turystyczny. Nie spotkałem się z głosami rozczarowania wśrod turystów przyjeżdżających do Sintry.

Evora – mało znane wśród Polaków bardzo ładne, średniowieczne miasto wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Unesco. Do Evory kursują bezpośrednie pociągi Intercity z Lizbony. Miasto otoczone jest murami, może się pochwalić dobrymi restauracjami, licznymi sklepami z rękodziełem, a także licznymi zabytkami architektury. Centrum miasta tętni życiem do późnych godzin nocnych dzięki małym knajpkom i kawiarenkom zlokalizowanym w kamieniczkach. Miasto nie nadaje się na bazę wypadową na wyprawy pociągiem, natomiast warto je odwiedzić ze względu na całokształt.

Do Evory kursuje tylko kilka pociągów dziennie. Czas przejazdu w jedną stronę to trochę ponad półtorej godziny.

Cascais (fakultatywnie) – dawniej wioska rybacka, od XIX wieku popularna miejscowość wypoczynkowa. Zabytki gustownie wkomponowane w nowoczesną zabudowę, plaże, promenady, zabytkowe centrum. Wszystkiego po trochu, choć w sezonie tłoczno. Do Cascais dojedziemy pociągiem podmiejskim z dworca Cais do Sodre.

Setubal (fakultatywnie) – Spokojne miasto położone niedaleko Lizbony. Idealne na spacer lub odpoczynek. Do miasta można dostać się pociągiem podmiejskim z Lizbony, ale połączenie bezpośrednie obsługuje przewoźnik „Fertagus”, który nie honoruje np. biletów Interrail. Zabytki Setubalu to głównie kościoły oraz zamek Castelo de São Filipe. Stare Miasto jest zamknięte dla ruchu kołowego, więc można tu również spotkać opustoszałe, ciche zakątki.

14. Jednodniowe wycieczki z Porto

Również Porto jest świetną bazą wypadową do wycieczek po pięknych portugalskich miastach. Obowiązkowy jest przejazd pociągiem doliną rzeki Douro do Pocinho, jak również do opisanych wcześniej miast Aveiro i Coimbra. Ponadto rozważyłbym wycieczki do innych miast:

Braga – jedno z najstarszych portugalskich miast słynie głównie z zabytków religijnych: sanktuarium Bom Jesus do Monte, sanktuarium Nossa Senhora do Sameiro, klasztoru Tibaes oraz kościoła Sao Frutuoso de Montelios pamiętającego jeszcze czasy Wizygotów. W mieście znajduje się ok. 160 kościołów. Samo miasto znane jest z bardzo szerokich głównych ulic otoczonych blokami, cmentarzy z zabytkowymi rzeźbami i nagrobkami oraz tunelu Riodovario przechodzącego pod płytą rynku – tunel łączy północną i południową część obwodnicy miasta.

Guimaraes – miasto atrakcyjne dla turystów, lecz nie tak bardzo atrakcyjne dla miłośników kolei. W centrum Guimaraes można zobaczyć liczne zabytki. Wśród nich wyróżniają się kamieniczki z drewnianymi balkonami otaczające plac Praça de S. Tiaro. Uważane jest za kolebkę Portugalii. Do Guimaraes łatwo dojechać tanim pociągiem podmiejskim z Porto (pociągi bez toalety). W mieście znajduje się godne polecenia, popularne schronisko młodzieżowe.

Viana do Castelo – mało znane miasteczko na północy Portugalii idealne dla miłośników kolei. W mieście znajduje się niedrogie schronisko młodzieżowe, można stąd łatwo dotrzeć do Porto, Bragi oraz hiszpańskiego Vigo. Viana do Castelo jest spokojnym, malowniczym miasteczkiem. Już przy wjeździe zwrócą naszą uwagę mosty przy uściu rzeki Limy do Atlantyku. Nad miasteczkiem dominuje wzgórze Santa Lucia, na którym znajduje się bazylika o tej samej nazwie. Na wzgórze można dojechać funikularem, czyli kolejką linowo-terenową. Ze szczytu rozpościera się przepiękna panorama miasta. Wadą Viana do Castelo jest zmienna pogoda, często zniechęcająca turystów.