Kolej w Szkocji łączy najważniejsze miasta, liczne miasteczka, jest stosunkowo niedroga, aczkolwiek pojazdy nie należą do najpiękniejszych i najbardziej komfortowych. Scotrail posiada w swojej ofercie kilka ciekawych pozycji, które opiszę poniżej. W Szkocji czynnych jest także kilkanaście kolei turystycznych – niektóre z nich są bardzo atrakcyjne z punktu widzenia miłośnika kolei oraz zwykłego turysty.

Regularne przewozy pasażerskie

Regularne kolejowe przewozy pasażerskie po Szkocji obsługuje przewoźnik Scotrail. Firma uruchamia pociągi pomiędzy największymi szkockimi miastami. Tabor nie różni się niczym od większości brytyjskich przewoźników kolejowych – spalinowe zespoły trakcyjne z wyglądu niezbyt ładne.

Scotrail w swojej ofercie ma kilka biletów umożliwiających niedrogą podróż po Szkocji. Biletów tych nie trzeba kupować z wyprzedzeniem, jeszcze przed przyjazdem do Szkocji. Są stosunkowo niedrogie, dzięki czemu podróż pociągiem po Szkocji będzie stosunkowo tania.

WYBRANE OFERTY:

Spirit of Scotland – bilet sieciowy uprawniający do odbycia nieograniczonej liczby przejazdów pociągami Scotrail, wybranymi promami i wybranymi autobusami w czasie ważności biletu. Dostępne są dwa rodzaje biletu: ważny przez 4 wybrane dni w okresie 8 następujących po sobie dni oraz ważny przez 8 następujących po sobie dni. Bilet uprawnia do otrzymania zniżki 20% na rejs promem na Szetlandy i Orkady.

Central Scotland Rover – bilet uprawniający do odbycia nieograniczonej liczby przejazdów w godzinach off-peak pomiędzy Glasgow a Edynburgiem w ciągu 3 następujących po sobie dni. Honorowany jest również w metrze w Glasgow.

Highland Rover – bilet sieciowy uprawniający do podróżowania po szkockim regionie Highlands przez cztery wybrane dni w okresie ośmiu następujących po sobie dni. Obowiązuje głównie na liniach kolejowych na północ od Glasgow i Aberdeen. Honorowany jest także na wybranych promach.

Scottish Grand Tour – bilet sieciowy uprawniający do podróżowania po całej sieci Scotrail, ale tylko w godzinach off-peak i na zasadzie „kółeczka”, czyli dookoła Szkocji. Nie przyda się więc, jeżeli będziemy mieli bazę wypadową np. w Aberdeen i po wycieczce jednodniowej zamierzamy tam wracać na nocleg. Z biletem Scottish Grand Tour można podróżować przez 4 wybrane dni w ciągu 8 następujących po sobie dni licząc od pierwszego dnia podróży.

Rail & Sail – bilet łączony na pociąg i prom. Dostępny na Szetlandy, Orkady, Hebrydy Zewnętrzne i do Belfastu.

Szczegółowe informacje o ofertach, cenniki oraz mapy ważności na stronie www.scotrail.co.uk

Ponadto kilku innych przewoźników uruchamia połączenia dalekobieżne ze Szkocji do Anglii.

Koleje turystyczne

Wykaz najważniejszych kolei turystycznych (normalnotorowe i wąskotorowe) w Szkocja. Ze względu na bardzo dużą liczbę czynnych kolei pomijałem koleje miniaturowe kursujące po bardzo krótkich trasach oraz muzea kolejowe, którym kiedyś poświęcę osobny artykuł. Lista nie jest kompletna. Dane pochodzą z oficjalnych stron kolei. Ceny biletów mogą się różnić w dniach, kiedy kolej uruchamiana jest z okazji jakichś wydarzeń, festynów, imprez itp. Z reguły ceny są wtedy dużo wyższe.

Alford Valley Railway

Pierwsza w Szkocji wąskotorowa kolej pasażerska o rozstawie 610 mm (wg strony oficjalnej). Kursuje w weekendy od końca marca do trzeciego weekendu września przy sprzyjających warunkach atmosferycznych ze stacji Alford, przez pole golfowe, do stacji Haughton Park po trasie o długości około 1400 metrów. Wyrusza w trasę co 40 minut. W lipcu i sierpniu pociągi jeżdżą codziennie.

Strona internetowa: Alford Valley Community Railway (avcr.org.uk)

Bo’ness & Kinneil Railway

Przejazdy pociągami retro po ośmiokilometrowej trasie z Bo’ness do Manuel. Pociągi kursują w weekendy oraz wybrane dni od końca marca do końca października oraz w grudniu. W lipcu i sierpniu kolej czynna jest niemal codziennie. Przejazd w jedną stronę trwa 25 minut. Najbliższa stacja kolei ScotRail to Linlithgow, skąd kursuje autobus do Bo’ness.

Strona internetowa: www.srps.org.uk/railway/home.html

Caledonian Railway

Popularna kolej turystyczna z Brechin do Bridge of Dun (6,4 km). W 2013 roku pociągi wyjeżdżają w trasę w każdy weekend w czerwcu, lipcu i listopadzie oraz w wybrane dni. W soboty kursują składy ciągnięte przez spalinowóz, w niedziele przez parowóz. Linia, po której jeżdżą pociągi, została zamknięta dla ruchu pasażerskiego w 1952 roku, a dla ruchu towarowego w 1981.

Strona internetowa: www.caledonianrailway.com

Isle of Mull Railway

Jedyna szkocka kolej wąskotorowa działająca na wyspie. Kursowała po pięknej, półtorakilometrowej trasie i należała do największych atrakcji regionu. Niestety, 1 sierpnia 2012 została definitywnie zamknięta (decyzję podjęto już w 2010), a cały majątek wystawiony na sprzedaż.

Ostatni przejazd Isle of Mull Railway na You Tube
Isle of Mull Railway na You Tube (2008)

Jacobite Steam Train

Cieszący się ogromną popularnością pociąg wycieczkowy zestawiony z parowozu i wagonów retro. Kursuje po linii, na której prowadzone są regularne przewozy pasażerskie z Fort William do Mallaig (66 km). Jest to jedna z najładniejszych linii kolejowych w Wielkiej Brytanii – po drodze pociąg mija góry, rzeki, malownicze wioski – krajobraz zmienia się jak w kalejdoskopie. Po drodze przewidziano fotostopy.

Strona internetowa: westcoastrailways.co.uk/jacobite/Jacobite_Details.html

Keith and Dufftown Railway

Przejazdy zabytkowymi spalinowymi zespołami trakcyjnymi pomiędzy Keith a Dufftown Railway. Stacja w Keith znajduje się około 1200 metrów od stacji ScotRail. Długość trasy kolei to około 16 kilometrów. Przejazd w jedną stronę trwa 48 minut, po drodze pociąg zatrzymuje się w Drummuir. Pociągi uruchamiane są przeważnie w soboty i niedziele od kwietnia do końca września W czerwcu, lipcu i sierpniu przewidziano dodatkowe kursy w piątki.

Strona internetowa: www.keith-dufftown-railway.co.uk

Leadhills & Wanlockhead Railway

Kolej wąskotorowa z Leadhills do Glengonnar kursująca w weekendy od kwietnia do ostatnigo weekendu września. Trasa kolei liczy około 1100 metrów. Położona na wzgórzach, ze względu na warunki atmosferyczne kursy czasami mogą zostać odwołane. Na stronie internetowej informacje są przedstawione w sposób chaotyczny i trudno się połapać.

Strona internetowa: www.leadhillsrailway.co.uk

Royal Deeside Railway

Przejazdy pociągami retro na bardzo krótkiej trasie wzdłuż rzeki Dee w Milton of Crathes. Długość linii to około 1400 metrów, a przejazd powrotny trwa 15-20 minut. Kolej kursuje głównie w weekendy.

Strona internetowa: www.deeside-railway.co.uk

Strathspey Steam Railway

Przejazdy pociągami retro z Aviemore do Broomhill (ok. 15,5 km). Kolej kursuje w wybrane dni od marca do końca października, przeważnie 3-4 razy w tygodniu, w lipcu i sierpniu przejazdy odbywają się codziennie. Przejazd w jedną stronę trwa 45 minut.

Strona internetowa: www.strathspeyrailway.co.uk

Najważniejsze połączenia kolejowe

Edynburg – Aberdeen

Najważniejsze stacje na trasie Edynburg – Aberdeen

EDYNBURG – stolica Szkocji i jej drugie pod względem wielkości miasto. Uważany za jedno z najpiękniejszych miast w Europie, zaskakuje atmosferą, zabytkami i bogatą ofertą kulturalną. Jedyne niemiłe zaskoczenie to bardzo wysokie ceny. Zabytków jest mnóstwo, najważniejsze to zamek i Pałac Holyrood wraz z parkiem, a zabudowa zabytkowej części Edynburga zachęca do wielogodzinnych spacerów. Z muzeów na pewno należy zwiedzić Muzeum Narodowe Szkocji, a całości dopełniają liczne parki i tereny zielone. Na koniec warto wybrać się na Górę Artura (Arthur’s Seat), skąd rozpościera się piękna panorama okolicy.

DUNDEE – dość duże szkockie miasto. Jedno z tych miast, które nie wyróżniają się niczym na tle miast podobnej wielkości. Zabudowa całkiem ładna – kościoły, zwarta zabudowa w centrum, stara brama miejska i budynki uniwersytetu. Z muzeów poleca się wizytę w miejscowym Muzeum Transportu oraz na statku Discovery Point, który uczestniczył w ekspedycji na Antarktydę.

ARBROATH – ładne nadmorskie miasteczko, ożywające w sezonie letnim i w słoneczne weekendy. Poza spacerami nad morzem warto zobaczyć ruiny dawnego opactwa oraz przejechać się kolejką miniaturową.

MONTROSE – nadmorskie miasto wypoczynkowe, mogące pochwalić się ładną zabudową i równie ładnymi plażami. Z pozostałych atrakcji największą popularnością cieszy się dawna baza lotnicza przekształcona w muzeum oraz Muzeum i Galeria Sztuki.

ABERDEEN – trzecie miasto Szkocji pod względem liczby ludności. Ruchliwy ośrodek handlowy i administracyjny. Przetrwało sporo zabytkowych budynków, w tym tzw. „Old Aberdeen”. Liczne muzea, ścieżki spacerowe, plaża miejska, port oraz tereny zielone sprawiają, że Aberdeen jest bardzo dobrym miejscem na przynajmniej jednodniową wycieczkę. Każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Edynburg – Ayr

Najważniejsze stacje na trasie Edynburg – Ayr

EDYNBURG – patrz wyżej.

WISHAW – trochę ładniejsze miasto niż Motherwell, ale i tak nie ma nic szczególnego do zaoferowania, poza ładną główną ulicą.

MOTHERWELL – brzydkie miasto z przeważającymi blokowiskami. Znane z miejscowej drużyny piłkarskiej i mecz piłki nożnej to jedyna rzecz, dla której warto tu przyjechać.

GLASGOW – największe miasto w Szkocji i jedno z największych w Wielkiej Brytanii. Ładne, tętniące życiem miasto, z pewnością warte odwiedzenia ze względu na liczne zabytki architektury, muzea i specyficzną atmosferę. Znane ponadto z klubów piłkarskich Celtic FC i Glasgow Rangers. Atrakcji co niemiara, miłośnicy kolei powinni zwiedzić The Riverside Museum of Transport and Travel, miłośnicy zakupów ulicę handlową Buchanan, a jeżeli ktoś chce sobie po prostu pospacerować, to będzie zachwycony katedrą, placem George Square, czy budynkiem Glasgow School of Art. Przewodniki polecają też Muzeum i Galerię Sztuki Kelvingrove oraz ogród botaniczny.

PRESTWICK – Międzynarodowe lotnisko, znane w Polsce pod nazwą Glasgow Prestwick. Pociągi zatrzymują się bardzo blisko terminala i znacznie ułatwiają dojazd do Glasgow lub Edynburga.

AYR – ładne miasto położone kilka kilometrów od lotniska Prestwick., nad rzeką o tej samej nazwie. Ładne plaże, promenady, zabudowa niska, zwarta, jakichś spektakularnych zabytków, ale może się podobać. Miasto bywa często spowite mgłą, która nadaje mu niepowtarzalny klimat. W mieście warto zobaczyć dom rodzinny pisarza Roberta Burns’a oraz mały skansen Burns National Heritage Park. Jeżeli wylądujecie na lotnisku w Prestwick, nie zapomnijcie choć na chwilę wybrać się do Ayr.

Glasgow – Inverness

Trasa pociągu Glasgow – Inverness

Glasgow Queen Street –> Larbert –> Stirling –> Dunblane –> Gleneagles –> Perth –> Dunkeld –> Birnam –> Pitlochry –> Kingussie –> Aviemore –> Carrbridge –> Inverness

Najważniejsze stacje na trasie Glasgow – Inverness

GLASGOW – patrz wyżej.

DUNKELD – maleńkie, całkiem ładne miasteczko, znane z pobliskiej katedry. W okolicach mnóstwo szlaków turystycznych z ciekawymi miejscami – pomnikami przyrody itp.

PITLOCHRY – mała mieścina z typową, szkocką zabudową w centrum. Atrakcje to muzeum regionalne i kościół malowniczo położony na wzniesieniu. Blisko centrum miasta można podziwia przepławki dla ryb.

INVERNESS – średniej wielkości miasto; ośrodek administracyjny regionu Highland, znany głównie z powodu położenia w pobliżu jeziora Loch Ness. Pod względem architektury, poza zrekonstruowanym zamkiem, Inverness nie wypada rewelacyjnie, natomiast turystów mogą zainteresować zbierające dobre recenzje muzea – Titanic Maritime Museum, Muzeum Lotnictwa Highland oraz Muzeumi Galeria Sztuki. Dobre wrażenie robią także ogrody botaniczne i zadbane parki.

Glasgow – Mallaig

Trasa pociągu Glasgow – Mallaig

Glasgow Queen Street –> Dalmuir –> Dumbarton Central –> Helensburgh Upper –> Garelochhead –> Arrochar + Tarbet –> Ardlui –> Crianlarich –> Tyndrum Upper –> Bridge of Orchy –> Rannoch –> Corrour –> Tulloch –> Roy Bridge –> Spean Bridge –> Fort William –> Banavie –> Corpach –> Loch Eil Outw. Bound –> Locheilside –> Glenfinnan –> Lochailort –> Beasdale –> Arisaig –> Morar –> Mallaig

Jedna z najpiękniejszych linii kolejowych w Europie, znana głównie dzięki serii „Harry Potter”. Liczne jeziora, wzgórza i góry, wspaniałe krajobrazy. Na trasie, oprócz tradycyjnych pociągów pasażerskich, kursują również pociągi retro prowadzone przez parowóz w relacji Glasgow – Mallaig. Cena za przejazd takim pociągiem jest jednak bardzo wysoka (w przeliczeniu ok. 1000 zł).

Linia kolejowa Glasgow – Mallaig na You Tube
Cały przejazd z Glasgow do Mallaig z kabiny maszynisty (4 godziny i 43 minuty)

Najważniejsze stacje na trasie Glasgow – Mallaig

GLASGOW – patrz wyżej.

ARROCHAR & TARBET – pierwsza od strony Glasgow stacja nad jeziorem Lomond – największym jeziorem Wielkiej Brytanii. Na jeziorze znajduje się największa wyspa na zbiorniku słodkowodnym w Wielkiej Brytanii – Inchmurrin. Raj dla turystów, mnóstwo szlaków turystycznych i bogata oferta dla miłośników sportów wodnych.

FORT WILLIAM – przyjemne miasto nad brzegami Loch Linnche. Ośrodek turystyczny, doskonała baza wypadowa do długich wędrówek i wspinaczki, w tym na najwyższy szczyt Wielkiej Brytanii Ben Nevis (1334 m n.p.m.) Muzeum Highlands i muzeum „Skarby ziemi”. Sąsiednia miejscowość Inverlochy z ruinami zamku.

GLENFINNAN – spokojna wieś położona nad jeziorem Shiel, znana z pięknego wiaduktu o tej samej nazwie. Wiadukt o długości 380 metrów często pojawia się w filmach, rozsławiła go ekranizacja serii Harry Potter.

MORAR – mała wieś znana z plaży nad pobliskim jeziorem, często nazywanej „białymi piaskami” lub „srebrnymi piaskami”. Jak podaje Wikipedia, wieś ma zaledwie 257 mieszkańców. W pobliżu najgłębszy zbiornik słodkowodny Wielkiej Brytanii.

MALLAIG – wioska rybacka licząca około 800 mieszkańców. Malowniczo położona, lecz jak na miejsce o takiej wielkości, trudno oczekiwać jakichś atrakcji. Odpływają stąd promy na wyspy, najpopularniejsze są rejsy na wyspę Mull. Same rejsy zbierają świetne recenzje na forach turystycznych.

Inverness – Kyle of Lochalsh

Trasa pociągu Inverness – Kyle of Lochash

Inverness –> Beauly –> Muir of Ord –> Conon Bridge –> Dingwall –> Garve –> Lochluichart –> Achanalt –> Achnasheen –> Achnashellach –> Strathcarron –> Attadale –> Stromeferry –> Duncraig –> Plockton –> Duirinish –> Kyle of Lochalsh

Najważniejsze stacje na trasie Inverness – Kyle of Lochash

INVERNESS – średniej wielkości miasto; ośrodek administracyjny regionu Highland, znany głównie z powodu położenia w pobliżu jeziora Loch Ness. Pod względem architektury, poza zrekonstruowanym zamkiem, Inverness nie wypada rewelacyjnie, natomiast turystów mogą zainteresować zbierające dobre recenzje muzea – Titanic Maritime Museum, Muzeum Lotnictwa Highland oraz Muzeumi Galeria Sztuki. Dobre wrażenie robią także ogrody botaniczne i zadbane parki.

DINGWALL – około pięciotysięczne miasteczko, z kilkoma ładnymi budynkami. Jedyna atrakcja to położony na obrzeżach miasteczka Tulloch Castle.

DUNCRAIG – bardzo ładny zamek. W okolicach dużo szlaków spacerowych i jezioro.

KYLE OF LOCHALSH – końcowa stacja linii kolejowej. Miasto przeciętne pod względem urody, natomiast jest największym miastem w promieniu około stu kilometrów. Turystów przyciągają przede wszystkim walory krajobrazowe, liczne szlaki turystyczne oraz możliwość popłynięcia promem na którąś z pobliskich wysepek. Z zabytków godny uwagi jest tylko zamek Eilen Donan położony 9 kilometrów od miasta.. Popularne są wycieczki na wyspę Skye – od 2005 roku połączoną mostem z lądem. Wyspa słynie z niesamowitych krajobrazów, ruin zamku i destylarni whisky marki Talister.

Inverness – Aberdeen

Trasa pociągu Inverness – Aberdeen
Inverness –> : Nairn –> Forres –> Elgin –> Keith –> Huntly –> Insch –> Inverurie –> Dyce –> Aberdeen

Najważniejsze stacje na trasie Inverness – Aberdeen

INVERNESS – patrz wyżej.

ELGIN – przyjemne miasteczko w hrabstwie Morray. Można zatrzymać się na kilka godzin, a w czasie pobytu zobaczyć, katedrę, Muzeum Motoryzacji lub którąś z dwóch pobliskich destylarni.

KEITH – miasteczko znane z destylarni Strathisla, bardzo chwalonej na portalach i forach turystycznych. Miasteczko ożywa w drugim tygodniu czerwca, kiedy odbywa się tu festiwal muzyki ludowej TMSA Keith Festival.

HUNTLY – mała mieścina z ruinami zamku i ładnym głównym placem.

INVERURIE – przeciętne szkockie miasteczko, w pobliżu ładny Castle Fraser.

DYCE – przedmieścia Aberdeen, tuż koło stacji lotnisko Aberdeen Airport, z którego odlatują między innymi samoloty do Londynu, Dublina, Belfastu, czy Amsterdamu.

ABERDEEN – trzecie miasto Szkocji pod względem liczby ludności. Ruchliwy ośrodek handlowy i administracyjny. Przetrwało sporo zabytkowych budynków, w tym tzw. „Old Aberdeen”. Liczne muzea, ścieżki spacerowe, plaża miejska, port oraz tereny zielone sprawiają, że Aberdeen jest bardzo dobrym miejscem na przynajmniej jednodniową wycieczkę. Każdy znajdzie tu coś dla siebie.

Inverness – Wick

Trasa pociągu Inverness – Wick

Inverness –> Beauly –> Muir of Ord –> Conon Bridge –> Dingwall –> Alness –> Invergordon –> Fearn –> Tain –> Ardgay –> Culrain –> Invershin –> Lairg –> Rogart –> Golspie –> Dunrobin Castle –> Brora –> Helmsdale –> Kildonan –> Kinbrace –> Forsinard –> Scotscalder –> Georgemas Junction –> Thurso –> Georgemas Junction –> Wick

Najważniejsze stacje na trasie Inverness – Wick

INVERNESS – patrz wyżej.

DINGWALL – około pięciotysięczne miasteczko, z kilkoma ładnymi budynkami. Jedyna atrakcja to położony na obrzeżach miasteczka Tulloch Castle.

TAIN – kolejne miasteczko, jeszcze mniejsze, bo około czterotysięczne. Kilka ładnych uliczek w centrum, dwie destylarnie, a w pobliżu wzgórze z ładnym widokiem.

GOLSPIE – senna szkocka wioska, otoczona przez rezerwaty przyrody i plaże, na których można spotkać wylegujące się foki. Warto zobaczyć Dunrobin Castle.

THURSO – najdalej wysunięte na północ miasto lądowe Wielkiej Brytanii. Miasto przeciętne, można stąd popłynąć promem na Orkady. Można zobaczyć rezydencję The Castle and Gardens of Mey, kościół i punkt Dunnet Head. Jeśli traficie na słoneczną pogodę, macie szansę na piękne zdjęcia.

WICK – stacja końcowa Far North Line z Inverness, Wick to małe, senne miasteczko, z typową szkocką zabudową. Atrakcje to destylarnia whisky oraz ruiny dawnego zamku.