Żywiec to miasto w województwie śląskim, dobre miejsce na wycieczkę jednodniową i doskonała baza wypadowa do wycieczek po Beskidach. W artykule przedstawię najważniejsze atrakcje Żywca i najbliższych okolic, pomijając szlaki górskie, na których się nie znam. W centrum miasta znajdziemy szereg interesujących zabytków położonych blisko siebie. Pierwsza wzmianka o Żywcu pochodzi z 1308 roku, choć według badaczy tereny te były zasiedlone już przez Celtów.

Ostatnia aktualizacja: 13.10.2023

1. Rynek

Sercem Żywca jest rynek, w pobliżu którego znajduje się większość opisanych zabytków i atrakcji. Rynek otoczony jest niskimi, zabytkowymi kamienicami, a na tle zabudowy wyróżnia się bardzo ładny budynek ratusza z XIX wieku, na pierwszy rzut oka przypominający synagogę. Niestety, zrewitalizowany rynek jest podręcznikowym przykładem „betonozy” w najgorszym wydaniu. Nie uratują tego pojedyncze drzewka, fontanna i kawiarnie.

2. Konkatedra Narodzenia NMP

Nad centrum miasta góruje wieża Konkatedra Narodzenia NMP wzniesiona w połowie XV wieku. Kilkakrotnie przebudowana, przez co w architekturze widać różne style. Na początku XVIII wieku strawiona przez pożar po uderzenia pioruna w wieżę, odbudowana w latach 1711-1712. Pod koniec XVIII wieku zlikwidowano cmentarz otaczający kościół. Wnętrze barokowe, do najcenniejszych elementów należą gotycka płaskorzeźba Zaśnięcia Matki Boskiej z około 1500 roku, renesansowa chrzcielnica, ołtarz główny i ambona z 1748 roku.

Wieża konkatedry służy jako punkt widokowy. Wejście w sezonie co pół godziny, ceny umiarkowane. Podwójna siatka utrudnia zrobienie dobrych jakościowo zdjęć.

3. Dzwonnica

Przy konkatedrze stoi ładna, murowana dzwonnica, zbudowana w latach 1723-1724 po pożarze drewnianej dzwonnicy w 1721 roku. Na ołtarzu ustawionym przy dzwonnicy papież Jan Paweł II odprawił mszę podczas wizyty w Żywcu w 1995 roku. Dzwonnica położona przy rynku, bardzo dobrze prezentuje się z zewnątrz, lecz niedostępna dla zwiedzających.

4. Stary Zamek – Muzeum Miejskie

Największa atrakcja Żywca to prawdopodobnie Stary Zamek, w którego murach mieści się obecnie Muzeum Miejskie. Stary Zamek pochodzi z końca XV wieku, kiedy został wzniesiony dla rodziny Komorowskich. Kilkakrotnie przebudowany, zatracił swój obronny charakter i został zamieniony w renesansową rezydencję. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza przebudowie wykonanej przez Habsburgów w latach 1850–1870.

Muzeum Miejskie jest dość rozbudowane jak na miasto tej wielkości – ekspozycje różnorodne tematycznie, od dziejów rodziny Habsburgów, przez odrestaurowane wnętrza, stroje i kulturę ludową Żywiecczyzny, po przyrodę regionu.

Przed zamkiem przykuwa wzrok makieta dawnego Żywca.

5. Pałac Habsburgów – Nowy Zamek

Pałac Habsburgów, nazywany Nowym Zamkiem, powstał dla Habsburgów w latach 1893–1895; w pierwszej dekadzie XX wieku został rozbudowany. Do czasu drugiej wojny światowej w rękach Habsburgów, po wojnie znacjonalizowany. Do niedawna w budynku mieściła się siedziba Zespołu Szkół Drzewnych i Leśnych, później przez jakiś czas część wnętrz została udostępniona do zwiedzania. Nie posiadam informacji, czy obecnie pałac jest dostępny dla turystów.

6. Park Zamkowy

Za Pałacem Habsburgów rozpościera się średniej wielkości zadbany park, bardzo dobre miejsce na spokojny spacer właściwie w samym centrum miasta. Wśród atrakcji parku należy wymienić odsłoniętą w 2012 roku ławeczkę Alicji Habsburg, domek chiński – zabytkową XVIII-wieczną altaną położoną na wysepce, staw z kaczkami oraz zbierające dobre opinie mini zoo ze stajnią. Przez ogrodzenie można zobaczyć nieczynny już Park Miniatur Żywiecczyzny, który był zdecydowania chybioną inwestycją.

Kilka lat temu część parku została uszkodzona przez wichurę.

Na terenie parku, przy Pałacu Habsburgów, dostępny jest szalet miejski – wejście płatne.

7. Muzeum Czynu Zbrojnego (fakultatywnie)

Jedną z mało znanych atrakcji Żywca w centrum miasta jest malutkie Muzeum Czynu Zbrojnego Żywiecczyzny urządzone przez pasjonatów w nieczynnym schronie przeciwlotniczym. Muzeum zostało otwarte w 2011 roku w schronie wybudowanym przez Niemców w czasie okupacji. Wystawa skromna – maski gazowe, radiostacje, eksponaty związane z działalnością Armii Krajowej na Żywiecczyźnie, wystawę „Żywczacy na Liście Katyńskiej” i gablotę poświęconą pamięci płk. Władysława Steblika. Ceny biletów niskie, ale do zobaczenia też mało.

8. Kościół św. Krzyża

W drodze z dworca do centrum zwraca uwagę bryła niewielkiego kościoła św. Krzyża. Historia kościoła sięga XIV wieku, przebudowany został w XVII wieku. W 1790 roku został zamknięty, wkrótce sprzedano go margrabinie z Wielkopolski w drodze licytacji . W 1801 roku kościół zakupił występujący z pełnomocnictwa władz miasta Marcin Rybarski. Podczas wojen napoleońskich w świątyni funkcjonował szpital dla żołnierzy. Wewnątrz zachowało się kilka starych obrazów i rzeźb. Widoczny przy kościele krzyż przypomina jedną z mogił na dawnym cmentarzu przykościelnym, gdzie chowano osoby skazane na karę śmierci.

9. Ulica Kościuszki

Jedna z głównych ulic miasta, prowadząca do samego centrum. Oprócz zabytkowych kamienic warto wymienić interesujące budynki stojące przy tej ulicy – bardzo ładny budynek Sądu Rejonowego z drugiej połowy XIX wieku, zabytkową remizę straży pożarnej z 1910 roku o nietypowej architekturze i siedzibę Żywieckiej Biblioteki Samorządowej wyróżniającej się ciekawym malowidłem nad wejściem.

10. Muzeum Browaru Żywiec

Bardzo popularna atrakcja Żywca, znana daleko poza granicami województwa śląskiego, położona jest 4 kilometry od rynku i 2 kilometry od dworca kolejowego. Nowoczesne, multimedialne muzeum zajmuje wykute w skale sale, w których dawniej leżakowało piwo, a zwiedzający mogą poznać historię Browaru Żywiec od 1865 roku i zgłębić tajniki produkcji piwa. Zwiedzanie kończy się degustacją piwa. Muzeum ciekawe, lecz ceny biletów wysokie. Przy muzeum działa sklepik z piwem i pamiątkami. Oprowadzanie z przewodnikiem w grupach, wejścia o wyznaczonych godzinach. Konieczna jest wcześniejsza rezerwacja przez internet.

11. Cmentarz żydowski (fakultatywnie)

Niewielki, zaniedbany cmentarz żydowski, położony w dzielnicy Zabłocie, blisko dworca kolejowego. Cmentarz założony w połowie XIX wieku, zachowało się kilkaset macew, najstarsza macewa pochodzi z 1853 roku. Duża część macew została zniszczona podczas II wojny światowej. Gdyby został odrestaurowany i zadbany, mógłby być kolejną atrakcją Żywca.

12. Jezioro Żywieckie

Od Żywca do zapory w Tresnej rozciąga się doskonale widoczne z okien pociągów Jezioro Żywieckie. Jest to sztuczny zbiornik wodny na Sole, napełniony w 1966 roku. Wzdłuż części jeziora utworzono ścieżki spacerowo-rowerowe, żywiecki MOSiR w sezonie zarządza niedużą plażą miejską i wypożyczalną sprzętu wodnego – kajaków, rowerów wodnych, sprzętu do windsurfingu itp. W lasku przy brzegu jeziora można natrafić na Źródełko św. Wita. Woda z tego źródełka podobno uzdrowiła króla Jana Kazimierza.

13. Dwór Kępińskich w Moszczanicy

Mało znanym zabytkiem Żywca jest Dwór Kępińskich w dawnej wsi Moszczanica, obecnie w granicach administracyjnych miasta. Murowany dwór w stylu klasycystycznym zbudowano w latach 1828-1829 według projektu Eugeniusza Dąbrowy-Dąbrowskiego. W połowie XIX wieku zakupiony wraz z majątkiem przez Jana Kępińskiego. W latach 1910-1912 przebudowany na zlecenie Władysława Kępińskiego. W czasach świetności dwór gościł prominentów przyjeżdżających do Żywca na polowania. W 1934 roku, na osiem miesięcy przed śmiercią, wypoczywał w nim marszałek Józef Piłsudski. W czasach PRL-u dwór znacjonalizowany, pełnił różne funkcje. W ostatnich latach zaniedbany.

W 2013 roku rozpoczęto remont, którego nie skończono. Prawdopodobnie należy do Zespołu Szkół Agrotechnicznych i Ogólnokształcących, ale nie posiadam informacji o obecnym stanie obiektu. Przez wiele lat toczył się spór sądowy pomiędzy Starostwem Powiatowym w Żywcu a Anną Marią Morawską-Ryll oraz Zgromadzeniem Sióstr Dominikanek Misjonarek Jezusa i Maryi z Zielonki o zwrot majątku, na którym znajduje się dwór i szkoła.

14. Okolice Żywca

Żywiec to interesujące miasto, ale równie interesujące są okolice Żywca. W sąsiednich Łodygowicach można zobaczyć drewniany kościół śś. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Łodygowicach, wybrać się na wędrówkę po licznych szlakach turystycznych, a także obowiązkowo wjechać kolejką linowo-terenową na Górę Żar, skąd rozpościerają się piękne widoki i można zwiedzić elektrownię szczytowo-pompową. W pobliskim Ślemieniu znajduje się najmłodszy skansen w Polsce.

15. Linia kolejowa Żywiec – Sucha Beskidzka

Większość pasażerów kojarzy Żywiec z linią z Katowic do Zwardonia. Zaczyna się tu również linia kolejowa Żywiec – Sucha Beskidzka, uważana za jedną z najpiękniejszych linii kolejowych w Polsce. Linia o długości 82 kilometrów została oddana do użytku w 1884 roku jako część Galicyjskiej Kolei Trawersalnej. Linię elektryfikowano etapami od 1974 do 1989 roku.

W ostatnich latach linia podupadała. Przez długi czas pojawiały się na niej tylko pociągi sezonowe, od rozkładu jazdy 2016/2017 również pojedyncze pociągi PKP Intercity. Ze względu na zły stan techniczny czas przejazdu był bardzo długi. Wkrótce planowany jest gruntowny remont linii, który może potrwać kilka lat.

Żywiec – podsumowanie

Żywiec to dobra propozycja na wycieczkę jednodniową. Miasto ładne, do zwiedzenia w ciągu kilku godzin, równie ciekawe są okolice. W artykule krótko opisałem najważniejsze atrakcje Żywca, bez niepotrzebnych szczegółowych opisów historycznych. Poza wymienionymi atrakcjami warto zwrócić uwagę na niektóre zabytkowe kamienice i budynki szkół.

Baza noclegowa i gastronomiczna dobrze rozwinięta, jak na 30-tysięczne miasto. W okresie zimowym często występuje smog.

Dojazd pociągiem do Żywca

Dojazd pociągiem do Żywca jest łatwy. Miasto położone jest przy linii kolejowej Katowice – Zwardoń. Zatrzymują się tu pociągi osobowe Kolei Śląskich z Katowic (niektóre kursują w relacji Katowice – Żywiec), w zależności od obowiązującego rozkładu jazdy dojeżdżają tu też pojedyncze pociągi pospieszne PKP Intercity (nie zawsze). Linia kolejowa Żywiec – Sucha Beskidzka ma marginalne znaczenie.

Dworzec kolejowy leży 2 kilometry od centrum miasta. Zabytkowy budynek został wyremontowany, lecz w środku jest pustawo i smutno. Po drugiej stronie ulicy jest dworzec autobusowy.

Pociągiem po województwie śląskim – co zwiedzić i zobaczyć
Pociągiem z Katowic – propozycje wycieczek jednodniowych
Bielsko-Biała – najciekawsze miejsca i atrakcje
Oświęcim – najciekawsze miejsca i atrakcje
Pszczyna – najciekawsze miejsca i atrakcje

—> WSPARCIE STRONY<—

W dzisiejszych czasach wartościowe i niezależne strony nie przetrwają bez wsparcia czytelników. Wspierając mnie, wspierasz rzetelny przewodnik tworzony z pasji, bez pogoni za sensacją i zasięgami, dzięki któremu możesz taniej i wygodniej podróżować.