Armenia to kraj ciężko doświadczony przez historię, w którym ścierają się wpływy mocarstw. Kolej w Armenii obecnie jest w fatalnym stanie, przewozy obsługuje Южно-Кавказская железная дорога – spółka-córka kolei rosyjskich.
Połączeń jest bardzo mało, tabor w większości przestarzały; pociągi do obsługi linii krajowych często zostały wyprodukowane w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku.
Pomimo zrealizowanego programu remontu najważniejszych linii kolejowych, prędkości pociągów pozostawiają wiele do życzenia. Wizerunek ratują pociągi międzynarodowe Erywań – Tbilisi oraz pociąg sezonowy Batumi – Tbilisi.
Przewoźnik: Հարավկովկասյան երկաթուղի (Южно-Кавказская железная дорога)
Fanpage Հարավկովկասյան երկաթուղի na Facebooku
Strona internetowa: www.railway.am
Ostatnia aktualizacja: 06.06.2025
Na razie nic nie wskazuje na to, aby kolej w Armenii poprawiła się w następnych latach pod jakimkolwiek względem.
-> WSPARCIE STRONY<—
Stworzenie i aktualizacja takiego artykułu to wiele tygodni pracy. W dzisiejszych czasach na takich treściach nie da się zarobić. Jeśli informacje okażą się przydatne w planowaniu podróży, możesz mnie wesprzeć drobną darowizną, co umożliwi mi utrzymanie i rozwój strony.
Kolej w Armenii – najważniejsze strony internetowe
www.railway.am – rozkład jazdy kolei South Caucasus Railway w języku rosyjskim. Należy wybrać zakładkę „Расписания” i konkretne połączenie.
Niestety, nie udało mi się znaleźć cennika przejazdów.
Rozkład jazdy pociągów w Erywaniu na stronie poezdato.net
Nowy pociąg kolei w Armenii (© Южно-Кавказская железная дорога)
Pierwsza klasa (© Южно-Кавказская железная дорога)
Druga klasa (© Южно-Кавказская железная дорога)
Pociąg Erywań – Batumi
Koleje South Caucasus Railway każdego roku uruchamiają pociąg sezonowy Erywań – Batumi. Jest to pociąg firmienny, kursujący pod nazwą handlową „Armenia”. Kategoria „firmienny” w krajach byłego ZSRR oznacza wyższy komfort i wyższą jakość usług.
Wagon kupiejny w pociągu Erywań – Batumi (Fot. South Caucasus Railway, Transmasholding/Facebook)
Pociąg Erywań – Tbilisi
Pociąg Erywań – Tbilisi to pociąg nocny kursujący przez cały rok. Jest to najlepszy sposób podróży pomiędzy stolicami Gruzji i Armenii.
W kierunku Erywań – Tbilisi kursuje w dni parzyste, z Tbilisi do Erywania jedzie w dni nieparzyste. W wybranych okresach szczytu sezonowego pociąg uruchamiany jest codziennie.
Skład zestawiony jest z wagonów płackartnych, kupiejnych i sypialnych.
Pociąg zatrzymuje się w kilku większych miastach w Armenii – Gyumri, czy Wanadorze.
Wielu internautów krytykuje połączenie za bardzo długi czas jazdy po terytorium Armenii. Trasa jest jednak bardzo kręta i zaniedbana, dlatego nie powinno to dziwić. Z drugiej strony można wygodnie przenocować i zaoszczędzić pieniądze na hotelu.
Pociąg Erywań – Tbilisi (© Южно-Кавказская железная дорога)
Podróż koleją po Armenii
Kolej w Armenii jest w fatalnym stanie i nie widać oznak wróżących poprawę tego stanu w niedalekiej przyszłości. Pociągi kursują bardzo rzadko, często są to pojazdy z drewnianymi ławkami bez toalet. Niedogodności rekompensują widoki z okien.
W ostatnich latach zakupiono nowy pociąg z Rosji oraz zmodernizowano jeden ze starych pociągów RVR.
Do niedawna w Armenii rozróżniano dwie kategorie pociągów krajowych:
gnatsk – lokomotywa spalinowa z wagonami
elektryczka – tylko drewniane ławki. Z reguły bez toalety.
Obecnie trudno spotkać pociągi kategorii gnatsk. W Armenii pociągi krajowe kursują na następujących trasach:
Erywań – Gyumri (3 pary dziennie)
Erywań – Ararat (1 para dziennie)
Erywań – Araks (1 para dziennie)
Erywań – Yeraskh (1 para dziennie)
Ponadto ze stacji kolejowej Erywań Almast (właściwie przystanku) odjeżdża jeden pociąg dziennie do miasta Hrazdan. W sezonie letnim pociąg ten wydłużany jest do stacji Szorza nad jeziorem Sewan. Bilety na ten pociąg można kupić na znacznie większym dworcu Kanaker. .
Pociąg Erywań – Szorzha w 2025 roku kursuje od 13 czerwca w piątki, soboty i niedziele raz dziennie. Odjazd ze stacji Almast rano, powrót w godzinach popołudniowych. Czas podróży pomiędzy stacjami to trzy i pół godziny, najładniejszy odcinek pomiędzy stacjami Sevan a Shorzha, wzdłuż brzegu Jeziora Sewan, pociąg pokonuje w ciągu godziny. W pociągach nie ma toalet ani klimatyzacji. Cena biletu wynosi w przeliczeniu około 9 zł.
Widoki z pociągu Erywań – Sewan na YouTube
Ze względu na zaniedbaną infrastrukturę podróż pociągiem jest bardzo powolna i nużąca, dlatego bywa polecana głównie miłośnikom kolei.
Sieć kolejowa Armenii podzielona jest na trzy strefy taryfowe i według tego podziału naliczane są ceny biletów. Bilety kosztują 300, 600 i 1000 dram, w zależności, w której strefie położona jest stacja docelowa.
Armeński pociąg w środku (aut. Thomas Leuthard, CC-BY, flickr.com)
Najważniejsze linie kolejowe
Poniżej przedstawiłem krótkie opisy trzech najważniejszych linii kolejowych w Armenii czynnych dla ruchu pasażerskiego.
Linia kolejowa Tbilisi – Airum
Główna linia kolejowa Armenii. Całą linię przejeżdżają jedynie pociągi Erywań – Tbilisi. Pociągi regionalne kursują tylko z Erywania do Gyumri.
WYBRANE STACJE NA TRASIE ERYWAŃ – AIRUM:
Noragavit – przystanek kolejowy na przedmieściach Erywania, w pobliżu portu lotniczego Erubuni. Niestety, pomimo bliskiego położenia nie ma możliwości łatwego dojścia ze stacji do lotniska – jedyny sposób to 5 km pieszo.
Masis – dwudziestotysięczne miasto. Ośrodek przemysłowy i węzeł kolejowy. Kaplica z XVI wieku i kościół XIX wieku. Z miasta widać górę Ararat.
Armawir – miasto liczące niecałe 30 tysięcy mieszkańców. Wyremontowana stacja kolejowa, socjalistyczna zabudowa, choć zachowały się nieliczne zabytkowe budynki. Ośrodek przemysłowy i handlowy.
Giumri – drugie co do wielkości miasto Armenii (ok. 120 tys. mieszkańców). Dominuje zabudowa współczesna z czasów sowieckich, niemal wszystkie zabytki zostały zniszczone podczas trzęsienia ziemi w 1988 roku. Z Giumri biegnie linia kolejowa do tureckiego Kars. Duża baza wojsk rosyjskich. W ostatnich latach odnowiono deptak, remontów doczekały się też kościoły.
Spitak – trzynastotysięczne miasto, zniszczone całkowicie podczas trzęsienia ziemi 7 grudnia 1988 roku, później odbudowane w innym, blisko położonym miejscu. Brak zabytków.
Wanadzor – trzecie co do wielkości miasto Armenii, ze wszystkich stron otoczone przez góry. Również w dużej części zniszczone przez trzęsienie ziemi z 1988 roku. Dawniej potężny ośrodek przemysłowy, obecnie miasto przeciętne pod względem urody, ale chwalone przez turystów za przyjemną atmosferę. Najważniejszy zabytek to cerkiew ze starym cmentarzem.
Alawerdi – nieduże miasto z zabudową z czasów sowieckich. Katedra z XI wieku, w pobliskiej wsi Sanahin klasztor z X wieku.
Akhtala – miasteczko liczące niecałe 5 tysięcy mieszkańców. W okolicy ruiny twierdzy i klasztor.
Airum – stacja graniczna i miasto graniczne przy granicy armeńsko-gruzińskiej.
Akhtala – zabytkowy klasztor (aut. ogannes, CC-BY-SA, flickr.com)
Linia kolejowa Erywań – Sewanank
Pociągi na tej linii przez cały rok kursują do miasta Hrazdan, w lecie są wydłużone nad jezioro Sewan.
WYBRANE STACJE NA TRASIE ERYWAŃ – SZORZA:
Almast – przystanek kolejowy w Erywaniu, niedaleko ogrodu botanicznego.
Kanaker – stacja kolejowa na północnych peryferiach Erywania. W pobliżu Cerkiew Opieki Matki Bożej oraz hotel Erzum.
Abovyan – przystanek kolejowy na północnych peryferiach Erywania.
Nurnus – stacja kolejowa we wsi Nurnus (ok. 570 mieszkańców). Malutki budynek z kamienia.
Solak – duża wieś (ok. 2500 mieszkańców). Budynek stacji nieczynny.
Hrazdan – piąte co do wielkości miasto Armenii, liczące ponad 50 tys. mieszkańców. Zabytki sakralne i cmentarz wojenny, elektrownia Stacja kolejowa położona daleko od centrum miasta.
Ddmashen – kolejna duża wieś (ok. 2500 mieszkańców), położona 13 km od miasta Sewan. Założona w 1828 roku przez imigrantów z irańskiego miasta Maku. Kościół z VII wieku.
Tsaghkunk – wieś licząca ok. 1000 mieszkańców, położona pomiędzy wsią Ddmashen a Sewan. We wsi znajduje się kościół sprzed X wieku, w pobliżu kilka kamiennych kaplic z VII-XIII wieku.
Sewan – popularna miejscowość wypoczynkowa nad jeziorem o tej samej nazwie. W czasach ZSRR miasto było znaczącym ośrodkiem przemysłowym, w latach dziewięćdziesiątych przemysł upadł i Sewan poza sezonem jest raczej senną miejscowością.
Sewanank – stacja przy półwyspie, na którym zachował się klasztor Sewanank z IX wieku. Dawniej klasztor stał na wyspie, dopiero obniżenie poziomu jeziora Sewan za czasów ZSRR sprawiło, że z wyspy stał się półwysep.
Na odcinku Sewanank – Shorza linia kolejowa biegnie wzdłuż jeziora i drogi.
Shorza – nieduża wieś. Na jej obrzeżach ruiny kościoła i kaplicy z VII wieku. Stacja kolejowa zamknięta na cztery spusty.
Klasztor z IX wieku w Sewanank (aut. ogannes, CC-BY-SA, flickr.com)
Linia kolejowa Erywań – Yeraskh
Pociągi z Erywania kończą bieg w Yeraskh, jednak linia biegnie dalej przez Górski Karabach do miasta Nachiczewan i dalej w stronę Iranu. Od czasu wojny Armenii z Azerbejdżanem w 1993 roku pociągi nie wjeżdżają na terytorium Nachiczewańskiej Republiki Autonomicznej.
Początkowo linia pokrywa się z linią kolejową Erywań – Airum, tory rozgałęziają się w miasteczku Masis.
WYBRANE STACJE NA TRASIE ERYWAŃ – YERASKH:
Mkchyan – wieś licząca ponad 4,5 tysiąca mieszkańców. W samej wsi nie ma nic ciekawego, ale w pobliskim Dimitrovie znajdziemy zabytkowy kościół, a w oddalonym o kilkanaście kilometrów Garni stoi słynna świątynia z I wieku, przypomina ateński Partenon.
Artashat – małe miasto (ok. 22 tys. mieszkańców), położone 8 kilometrów od pozostałości po starożytnym mieście o tej samej nazwie. Współczesne Artashat zostało założone w 1945 roku, więc nie ma co spodziewać się zabytków. W centrum miasta utworzono sztuczne jezioro.
Ararat – miasto przemysłowe o podobnej wielkości co Artashat. W mieście działa ogromna cementownia, przez co notuje się wysokie zanieczyszczenie powietrza.
Yeraskh – stacja końcowa przy granicy z Nachiczewńską Republiką Autonomiczną.
Yeraskh – dworzec kolejowy (aut. Vahe Martirosyan, CC-BY, flickr.com)
Kolej dziecięca w Erywaniu
Od 1937 roku w stolicy Armenii, w parku nad rzeką Razdan/Hrazdan sezonowo kursuje kolejka dziecięca. Długość trasy wynosi około dwóch kilometrów. Kolejka kursuje pomiędzy stacjami – Hayrenik i Urakhutyun, po drodze zatrzymując się na jednym przystanku. Wagony w tej kolejece, podobnie jak w wielu kolejkach byłego ZSRR, zostały wyprodukowane w Pafawagu. Stacja Hayrenik jest oznaczona na mapie Google, a kolejka z pewnością jest ciekawym urozmaiceniem wizyty w Erywaniu.
Relacja czytelnika:
„W parku dziecięcym w Erewaniu, po zejściu na dół schodami znajduje się dworzec kolejki dziecięcej. W niewielkim okienku możemy kupić za 300 dram, czyli ok. 2,2 zł bilet na przejazd. Pociąg odjeżdża co około 20 min. Latem, w weekendy frekwencja jest dosyć wysoka, więc najlepiej jest wcześnie zająć dobre miejsce. Trasa nie jest zbyt długa, może nieco ponad kilometr w jedna stronę, następnie wraca ta samą drogą. Kiedyś była druga stacja, ale w chwili obecnej jest nieczynna i znajduje się w opłakanym stanie Wzdłuż torowiska, w dole płynie rzeka Hrazdan. Dla miłośników kolejnictwa jest to jedna z ciekawszych atrakcji miasta.” (aut. Grzegorz Kozakiewicz 2014)
Jedno z serii krótkich nagrań przedstawiających kolejkę dziecięcą w Erywaniu
Prezentacja kolejki w formie pokazu slajdów
Podobna kolejka kursowała także w Gyumri. Jednak została zamknięta po trzęsieniu ziemi, jakie 7 grudnia 1988 roku nawiedziło Armenię powodując znaczne zniszczenia.
Kolej dziecięca w Erywaniu (fot. Shaun Dunphy, CC-BY-SA, flickr)
