Każdego roku sporo czytelników pyta mnie o Tatrzańskie Koleje Elektryczne. Do tej pory nie znalazłem czasu na napisanie artykułu z aktualnym cennikiem, więc czas nadrobić zaległości.

Spis treści:

1. Wstęp
2. Rys historyczny
3. Rozkład jazdy
4. Ceny biletów
5. Inne informacje
6. Kolej zębata Szczyrba – Szczyrbskie Pleso
7. Kolej linowo-terenowa Stary Smokowiec – Hriebenok

Słowacja - artykuły na blogu
1. Kolej na Słowacji - przewodnik dla pasażerów 2. Koleje wąskotorowe na Słowacji 3. Tatrzańskie Koleje Elektryczne 4. Żylina - spokojne miasto na spacer 5. Największe atrakcje Słowacji 6. Słowacja w pigułce - najważniejsze informacje o Słowacji 7. Ciekawostki o Słowacji

1. Wstęp

Nazwa Tatrzańskie Koleje Elektryczne, potocznie „elektriczka” (Tatranské elektrické železnice) w opracowaniach internetowych zwykle odnosi się do dwóch linii kolei wąskotorowych po słowackiej stronie Tatr:

Poprad – Stary Smokowiec – Szczyrbskie Pleso
Stary Smokowiec – Tatrzańska Łomnica

W skład Tatrzańskich Kolei Elektrycznych wchodzą również:

kolej zębata Szczyrbskie Pleso – Szczyrba
kolej linowo-terenowa Stary Smokowiec – Hriebenok

2. Tatrzańskie Koleje Elektryczne – rys historyczny

Tatrzańskie Koleje Elektryczne zostały oddane do użytku na początku XX wieku i są to najstarsze zelektryfikowane linie kolejowe na Słowację, których elektryfikację przeprowadzono podczas budowy trasy. Poszczególne linie otwierano według następującej kolejności:

17.12.1908 – Poprad-Tatry – Stary Smokowiec (12 km)
16.12.1911 – Stary Smokowiec – Tatrzańska Łomnica (6 km)
13.08.1912 – Stary Smokowiec – Szczyrbskie Pleso (18 km)

Tatrzańskie Koleje Elektryczne od początku cieszyły się ogromną popularnością, planowano również budowę nowych linii, w tym linii kolejowej do granicy z Polską. Na przeszkodzie realizacji planów stanął wybuch pierwszej wojny światowej.

Pierwsza znacząca modernizacja sieci wiąże się z przygotowaniami do organizacji Mistrzostw Świata w narciarstwie w 1970 roku. Wybudowano wtedy między innymi nową stację kolejową w Szczyrbskim Plesie, obsługującą „elektriczki” TEŽ i kolej zębatą Szczyrba – Szczyrbskie Pleso. Przed mistrzostwami wymieniono również tabor – do eksploatacji weszły elektryczne zespoły trakcyjne wyprodukowane przez Tatrę, które wyglądały jak zwykły tramwaj. Dlatego właśnie kolej nazywana jest „elektriczka”, co w języku słowackim oznacza „tramwaj”.

Istotną datą dla historii Tatrzańskich Kolei Elektrycznych jest rok 1991, kiedy wybudowano nowe perony kolejki przy stacji Poprad-Tatry. Wcześniej kolejka część trasy pokonywała po ulicach Popradu, a tramwaje były wyposażone w kierunkowskazy. Aby zrealizować inwestycję, konieczne było wybudowanie również nowego torowiska na odcinku Poprad Tatry – Veľký Slavkov. Torowisko prowadzące po ulicach Popradu zostało zlikwidowane.

Na przełomie wieków po raz kolejny wymieniono tabor – wysłużone pojazdy firmy Tatra zostały zastąpione przez elektryczne zespoły trakcyjne GTW 2/6 wyprodukowane przez firmę Stadler. Są to pojazdy niskopodłogowe, klimatyzowane i kursują do dziś.

Linie TEŽ prowadziły przez tereny leśne. 19 listopada 2004 roku nad Wysokimi Tatrami przeszła wichura, po której pozostały tysiące powalonych drzew. Skutki katastrofy widać do dziś, dla podróżnych jest to o tyle dobre, że z okien pociągów można podziwiać piękne widoki zamiast drzew.

3. Rozkład jazdy

Rozkład jazdy dostępny jest w wyszukiwarce połączeń na stronie  www.slovakrail.sk . Pociągi jeżdżą często, często co pół godziny. Wyszukując połączenie wprowadzamy słowackie nazwy stacji:

Starý Smokovec – Stary Smokowiec
Štrba – Szczyrba
Štrbské Pleso – Szczyrbskie Pleso
Tatranská Lomnica – Tatrzańska Łomnica

4. Ceny biletów

Na sieci TEŽ obowiązuje inna taryfa niż na sieci normalnotorowej obsługiwanej przez koleje słowackie.Cena zależy od przejechanych kilometrów.

Tatrzańskie Koleje Elektryczne – schemat mapa i cennik nadesłane przez czytelnika. Jak się okazuje, na stronie kolei słowackich w trakcie opracowywania aktualizacji była dostępna nieaktualna wersja ulotki. 

Oprócz biletów jednorazowych dostępne są na przykład bilety sieciowe jednodniowe i tygodniowe. Bilety można kupić przez internet, w kasach, w biletomatach, przez SMS oraz u autoryzowanych partnerów kolei słowackich. 

W czasie opracowywania artykułu ceny wynosiły odpowiednio (stan na 20.11.2020):

bilet sieciowy jednodniowy – 4 euro
bilet sieciowy trzydniowy – 8 euro
bilet sieciowy tygodniowy – 14 euro

Bilety ulgowe kosztują 50% ceny biletu zwykłego. Osoby posiadające prawo do bezpłatnych przejazdów koleją po Słowacji podróżują za darmo. W pociągach Tatrzańskich Kolei Elektrycznych honorowane są również wakacyjne bilety sieciowe kolei słowackich.

Zakupione bilety należy skasować po wejściu do pojazdu. W pociągach nie ma konduktorów, kontrole są wyrywkowe.

5. Tatrzańskie Koleje Elektryczne – inne informacje

– w pociągach TEŽ nie ma toalet. Toalet nie ma także na większości stacji pośrednich.

– jeśli chodzi o przewóz bagażu, to oprócz bagażu podręcznego bezpłatnie można przewieźć jedną sztukę dużego bagażu lub narty albo deske snowboardową. Bezpłatny jest również przewóz wózków dziecięcych z dzieckiem. Przewóz dodatkowego dużego bagażu kosztuje 1 euro za sztukę, za przewóz roweru zapłacimy 1,5 euro.

– pociągi TEŽ przystosowane są do przewozu osób niepełnosprawnych.

– w wakacyjne weekendy, wybrane święta oraz w wybrane dni (np. Mikołajki) organizowane są przejazdy zabytkowymi pojazdami, które dawniej kursowały na sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych. Szczególnie godna polecenia jest tzw. „Kometa”.

– duża część stacji położona jest przy popularnych szlakach turystycznych.

6. Kolej zębata Szczyrba – Szczyrbskie Pleso

Jedną z największych atrakcji kolejowych Słowacji jest kolej zęba kursująca pomiędzy stacjami Szczyrba a Szczyrbskie Pleso. W 1896 roku na tej trasie rozpoczęła kursowanie parowa kolej zębata, która po dokończeniu budowy sieci wąskotorowych kolei elektrycznych straciła na znaczeniu i stopniowo upadała. W 1934 roku wstrzymano ruch na trasie, a dwa lata później linię zdemontowano.

Kolej odbudowano i ponownie uruchomiono z okazji Mistrzostw Świata w narciarstwie w 1970 roku. Wtedy też Szczyrbskie Pleso stało się miejscowością wypoczynkową z prawdziwego zdarzenia.

Długość trasy to 4780 metrów, a różnica wysokości pomiędzy stacją początkową a końcową wynosi 455 metrów. Stacja Szczyrba (Štrba) to również stacja kolei normalnotorowej, na której zatrzymują się pociągi osobowe i pospieszne.

Czas przejazdu do Szczyrbskiego Plesa wynosi 15 minut, przejazd w dół do stacji Szczyrba zajmuje 18 minut. Maksymalna prędkość to 30 km/h, Część trasy wiedzie obok szlaku turystycznego. Wnętrze zabytkowego wagoniku kolejki to drewniane siedzenia.

Kolejką jechałem w 2007 roku i było to jedno z moich najciekawszych przeżyć podczas podróży koleją. W 2020 roku rozpoczął się remont kolejki – po remoncie na trasie pojawią się nowe wagoniki.

7. Kolej linowo-terenowa Stary Smokowiec – Hriebenok

Ostatnim elementem sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych jest jedyna kolej linowo-terenowa na Słowacji. Nie jechałem tą kolejką, więc o niej tylko skrócie.

Kolej została oddana do użytku 16 grudnia 1908 roku. Plany budowy linii kolejowej w tym miejscu powstały znacznie wcześniej, bo już w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku. Początkowo planowano wybudować linię kolejową Poprad – Hriebenok o rozstawie szyn 700 mm, jednak ukształtowanie terenu uniemożliwiało ich realizację. Na początku XX wieku pomiędzy Starym Smokowcem a szczytem Hriebenok kursował tzw. elektrobus, przypominający trolejbus. Budowę kolejki rozpoczęto w 1907 roku, kiedy czynny był już hotel Grand w Starym Smokowcu.

Długość trasy liczyła 2039 metrów (eksploatacyjna 2019 metrów), tory miały rozstaw szyn 1000 mm, a drewniane wagoniki przewoziły 30 pasażerów w przedziałach oraz 15 na otwartej platformie. Kolejka kursowała od 8 do 17 co pół godziny (o ile byli chętni na przejazd).

Pierwszy i jedyny wypadek na kolei linowo-terenowej miał miejsce w 1909 roku, kiedy przewrócił się jeden z wagonów. Na szczęście nikomu nic się nie stało.

Na początku lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku kolejkę przejęły Koleje Czechosłowackie. Wkrótce po przejęciu przeprowadzono remont dolnej i górnej stacji, infrastruktury, dokupiono dwa nowe wagoniki.

Lata 1967-1968 to kolejna modernizacja i wymiana taboru. Przez ten czas trasa kolejki była skrócona, a wagoniki zatrzymywały się przy prowizorycznych peronach. Nowe wagony, bardzo nowoczesne i ekologiczne jak na tamte czasy, zaczęły kursować 12 lutego 1970 roku.

Po wichurze w listopadzie 2004 roku przez kilka miesięcy kolejka nie kursowała.

W 2007 roku kolej została wyremontowana, wymieniono również tabor.

Obecnie kolej linowo-terenowa Stary Smokowiec – Hriebenok zarządzana jest przez Tatrzańskie Koleje Linowe (Tatranské lanové dráhy).  Kolejka pokonuje trasę o długości 1937 metrów w ciągu 5 minut. W ciągu godziny wagoniki mogą przewieźć 900 osób. Różnica wysokości pomiędzy stacją początkową a końcową to 247 metrów.

Źródła:

[1] https://www.zeleznicny.net/modules/AMS/article.php?storyid=26
[2] https://hiking.sk/hk/ar/482/zubacka_strba_strbske_pleso.html
[3] https://www.spvd.cz/index.php/slovensko/lanovka-na-hrebienok
[4] https://www.lanovka-hrebienok.cz

Zapraszam do śledzenia naszego profilu na Facebooku. Będzie mi bardzo miło, jeśli udostępnisz ten post znajomym lub dodasz odnośnik do mojego bloga 🙂