Kolej na Podróż

Kolej w Szwecji – przewodnik dla pasażerów (2024)

Kolej w Szwecji to zagadnienie trudne do opracowania. W kraju nie brakuje linii kolejowych, miejsc wartych odwiedzenia, tabor również został unowocześniony w ostatnich latach, jednak liczba przewoźników regionalnych, jak również zmiany w obsłudze połączeń pasażerskich na konkretnych liniach, bardzo komplikują pisanie artykułu.

Jeśli chodzi o mnie, to bardzo dobrze wspominam podróż szwedzkimi wagonami sypialnymi i gdybym miał pieniądze, zwiedziłbym całą Szwecję podróżując z biletem Interrail lub wspomnianym we wpisie dwutygodniowym bilecie sieciowym sprzedawanym na lato.

W artykule kolej w Szwecji została opisana pobieżnie; w taki sposób, aby przekazać najważniejsze informacje i ułatwić znalezienie rozkładów i cen, a tym samym ułatwić przygotowanie podróży.

Przewoźnik narodowy: SJ (Statens Järnvägar)
Strona internetowa: www.sj.se
Fanpage Statens Järnvägar na Facebooku
Ostatnia aktualizacja: 17.02.2024

Spis treści:

1. Jak dojechać do Szwecji
2. Rozkład jazdy i ceny
3. Pociągi międzynarodowe
4. Pociągi kolei szwedzkich
5. Pociągi nocne
6. Bilet SJ Tågluffarkort Sverige
7. Inlandsbanan
8. Najważniejsi przewoźnicy
9. Narodowe Muzeum Kolejnictwa
10. Koleje linowo-terenowe
11. Najważniejsze połączenia kolejowe
12. Koleje wąskotorowe i turystyczne

-> WSPARCIE STRONY<—

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Jeśli uważasz, że treści publikowane na stronie są przydatne i ułatwiają podróż, możesz mnie wesprzeć drobną darowizną (np. 5 zł). Dla takich stron jak ta nie ma miejsca w dzisiejszych czasach – rzetelność i uczciwość przegrywają z lansem, blichtrem oraz pogonią za sensacją, więc bez wsparcia czytelników strona nie przetrwa. 

Sztokholm

Dworzec centralny w Sztokholmie (fot. dreamstime.com)

1. Jak dojechać do Szwecji

W rozkładzie jazdy 2022/2023 poprawiła się możliwość dojazdu do Szwecji. Kursują bezpośrednie pociągi z Berlina do Sztokholmu Więcej informacji w artykule Pociągiem do Szwecji.

Do Szwecji można dotrzeć również promem.

Do Szwecji bardzo łatwo dolecicie samolotami z różnych polskich miast.



Ystad

Ystad (fot. dreamstime.com)

2. Rozkład jazdy i ceny

www.sj.se – wyszukiwarka połączeń na stronie kolei szwedzkich. Ceny na trasach dalekobieżnych różnią się w zależności od kategorii pociągu, dnia, obłożenia i wyprzedzenia, z jakim kupujemy bilet. Rozpiętość cen jest bardzo duża, więc nie ma sensu podawanie konkretnych przykładów.

Rozkład jazdy i ceny pociągów na trasach obsługiwanych przez innych przewoźników znajdziecie na stronach konkretnych przewoźników – odnośniki do nich podane są w jednym z rozdziałów poniżej.

www.vy.se – wyszukiwarka połączeń szwedzkiego oddziału firmy Vy, która obsługuje szereg pociągów dalekobieżnych i nocnych.

tagtidtabeller.resrobot.se – liniowy rozkład jazdy z tabelkami do pobrania.

UWAGA!!! Na prośbę jednego z czytelników sprawdzałem rozkład pociągu nocnego ze Sztokholmu na północ. W jednym dniu pociąg odjeżdżał dwie godziny wcześniej niż w pozostałe dni. Kiedy wysłałem e-mail z prośbą o wyjaśnienie do biura obsługi klienta VY, przyszedł mi mail z automatu, że na odpowiedź czeka się 6-8 TYGODNi. To skandal.

Abisko pociąg

Pociąg dalekobieżny w Abisko (fot. dreamstime.com)

3. Połączenia międzynarodowe

Szwecja posiada połączenia pasażerskie z Norwegią, Danią i Niemcami. Jeśli chodzi o granicę szwedzko-fińską, dawniej granicę trzeba było pokonać autobusem; obecnie prawdopodobnie trzeba przejść granicę pieszo. Sytuacja z połączeniami jest skomplikowana, ponieważ zmieniają się przewoźnicy obsługujący pociągi i informacje na temat wyszukiwania połączeń i cen biletów mogą być nieaktualne. Tak działa kolej w Szwecji i Norwegii.

Finlandia

Możliwy jest dojazd pociągiem Haparandy – ostatniej stacji po stronie szwedzkiej. Pomiędzy Szwecją a Finlandią biegnie linia kolejowa łącząca oba kraje, ale nie kursują pociągi pasażerskie. Planowano przywrócenie połączenia, lecz nic z tego nie wyszło.

Göteborg – Oslo

Według rozkładu jazdy kilka par pociągów bezpośrednich łączy codziennie oba miasta. Podróż trwa około 4 godzin. Posiadacze biletów Interrail nie muszą nic dopłacać ani rezerwować miejsc. Połączenie obsługują pociągi kolei norweskich.

Aktualny rozkład jazdy pociągów można sprawdzić na stronie kolei norweskich (odnośnik na górze), gdzie można również kupić bilet na pociąg.

Sztokholm – Oslo

W ostatnich latach wzrosła liczba pociągów pomiędzy Oslo a Sztokholmem. Podróż trwa sześć godzin, a pociągi są objęte całkowitą rezerwacją miejsc. W poprzednich latach, dwa razy w tygodniu, a w sezonie letnim codziennie, na tej trasie kursował także bezpośredni nocny pociąg. Obecnie nie ma informacji o połączeniu nocnym i raczej nie należy spodziewać się przywrócenia tego połączenia.

Sztokholm – Narwik

Pomiędzy Sztokholmem a Narwikiem kursuje bezpośredni nocny pociąg. Narwik to najdalej wysunięta na północ europejska stacja kolejowa. Podróż trwa około 20 godzin. Ponadto kursuje para pociągów dziennych InterCity Lulea – Narwik. Oba pociągi – dzienny i nocny – objęte są całkowitą rezerwacją miejsc.

przez przejście kolejowe w Storlien

Kilka razy dziennie szwedzkie pociągi dojeżdżają do norweskiej stacji granicznej w Storlien, gdzie czekają na nie skomunikowane pociągi do Trondheim.  Uwaga: godziny odjazdów należy każdorazowo sprawdzać w wyszukiwarce połączeń, ponieważ ulegają zmianie w zależności od dnia i miesiąca. Jak dowiedziałem się na jednym z forów, pociągi w Storlien nie czekają na opóźnione pociągi ze Szwecji.

Biletów należy szukać na następujących stronach:

www.sj.se – bilety na odcinek Malmö – Göteborg i Sztokholm – Narwik
www.vy.no – bilety na odcinek Göteborg – Oslo i Trondheim – Storlien.

Pociągiem do Norwegii

Pociąg Göteborg – Oslo (fot. dreamstime.com)

Niemcy

Codziennie kursuje bezpośredni pociąg Berlin – Sztokholm, bardzo ułatwiający dojazd do Szwecji.

Ze Sztokholmu możemy kontynuować podróż pociągami dziennymi lub nocnymi na północ Szwecji, na przykład do Abisko lub Lulei.

Bilety na pociąg Berlin – Sztokholm dostępne są na stronie kolei szwedzkich. Dzięki dotacjom rządowym bilety są stosunkowo niedrogie.

Sezonowo kursuje bezpośredni pociąg Sztokholm – Berlin przez Danię, zestawiony z wagonów z miejscami do leżenia. Połączenie obsługuje przewoźnik Snalltaget. Więcej informacji na stronie www.snalltaget.se.

Pociągi Kopenhaga – Malmö

Pomiędzy Kopenhagą a Malmö co 20 minut (od rana do wieczora) kursują pociągi Øresundståg/Öresundståg. Pociągi rozpoczynają swój bieg najczęściej w Helsingør, a kończą nie tylko w Malmö, część bowiem jedzie dalej nawet do Göteborga. Najładniejsza część trasy to przejazd przez most Oresund nad Morzem Bałtyckim. Pociągi zatrzymują się również na stacji Kopenhaga -Lufthaven.

Strona internetowa: www.oresundstag.se

Jeżdżą także bezpośrednie pociągi X2000 Kopenhaga – Sztokholm, ale rozkład i ceny należy sprawdzać na stronie kolei szwedzkich www.sj.se

Pociąg Kopenhaga - Malmö

Pociąg Kopenhaga – Malmö

Kopenhaga - Malmö

Wnętrze pociągu Kopenhaga – Malmö

4. Pociągi kolei szwedzkich

Kolej w Szwecji, to przede wszystkim koleje szwedzkie, które dysponują wieloma typami pociągów, które kursują jako pociągi regionalne, Intercity i nocne. Na swojej stronie internetowej wprowadziły następujący podział:

X12 – najstarszy pociąg regionalny (elektryczny zespół trakcyjny). Niedawno zrealizowano program odnowy tych wysłużonych pociągów. Wyposażono je w platformę dla wózków inwalidzkich oraz toaletę przystosowaną dla osób niepełnosprawnych. Kursują jako pociągi podmiejskie, dwuwagonowe, z wagonami klasy drugiej. Dawniej można je było spotkać jako pociągi dalekobieżne ze Sztokholmu do Sundsvall. Prędkość maksymalna to 120 km/h.

Regina – nazwa pociągów z serii X50-X54 wyprodukowanych przez Bombardier Transport, kursujących na różnych liniach, w taborze różnych szwedzkich przewoźników, najczęściej jako pociągi regionalne. Są to składy dwu- i trzywagonowe wyprodukowane w latach 2000-2013.

Skład wagonowy (Loktåg) – zbiorcza nazwa dla pociągów kolei szwedzkich zestawionych z lokomotywy i wagonów. Dotyczy pociągów regionalnych, Intercity i nocnych. Duża część wagonów została zmodernizowana. Oprócz wagonów pierwszej i drugiej klasy w składach znajdziemy wagony barowe oraz kąciki zabaw dla dzieci. Maksymalna prędkość 160 km/h.

Pociągi piętrowe (X40) – nowoczesne elektryczne zespoły trakcyjne przeznaczone do obsługi pociągów regionalnych na trasach Sztokhokm – Uppsala, Gävle – Linköping i Sztokholm – Västerås. Osiągają prędkość 200 km/h, jeżdżą jako pociągi dwu- i trzywagonowe. Są to pociągi niskopodłogowe. Producentem pociągów jest Alstom, zostały wyprodukowane w latach 2004-2008 w liczbie 43 sztuk. Pod koniec drugiej dekady XXI wieku we flocie kolei szwedzkich pojawił się także pociąg piętrowy Stadler Kiss.

SJ3000 – pociągi tego typu dołączyły do taboru kolei szwedzkich w 2012 roku. Przeznaczone są do obsługi połączeń dalekobieżnych z większą liczbą przystanków niż na przykład pociąg X2000. Najczęściej spotkamy je na trasach pomiędzy Sztokholmem a Umeą oraz na liniach dalekobieżnych ze stacją początkową lub końcową w Malmö. Pociągi osiągają prędkość 200 km/h. Dostępny jest wagon pierwszej klasy, wagon barowy, strefa ciszy, wydzielona strefa do przewozu zwierząt, platforma dla wózków inwalidzkich. Wagony klimatyzowane, bezprzedziałowe. Pociągi znane są także pod nazwą X55 i mają cztery wagony. Producentem jest firma Bombardier.

X2000 – duma szwedzkich kolei. Elektryczny zespół trakcyjny kursujący pomiędzy Sztokholmem, Göteborgiem i Malmö (pojedyncze pociągi dojeżdżają do Kopenhagi). Pociąg osiąga prędkość 200 km/h. Skład o długości 165 metrów zestawiony jest z wagonów bezprzedziałowych pierwszej i drugiej klasy oraz wagonu barowego. Wszystkie wagony są klimatyzowane, a toalety działają w obiegu zamkniętym. Pociągi objęte są całkowitą rezerwacją miejsc – na pokładzie jest 309 miejsc do siedzenia. Pierwszy pociąg wyjechał w trasę 4 września 1990 roku, więc jak na europejskie warunki, są to stosunkowo stare pociągi i nie robią już takiego wrażenia jak 10-20 lat temu.

Obecnie trwa program modernizacji pociągów X2000. Zostaną wymienione fotele i tapicerka, zmieni się również wagon barowy.

Kolej w Szwecji X55

Pociąg SJ3000 (fot. Petey.21, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)

X 2000

Pociąg X 2000 Sztokholm – Kopenhaga (fot. News Oresund, CC-BY-SA, flickr.com)

5. Pociągi nocne

Kolej w Szwecji to również połączenia nocne pomiędzy największymi miastami. Przez cały rok koleje szwedzkie uruchamiają pociągi nocne krajowe na następujących trasach:

Göteborg/Sztokholm – Umeå/Luleå
Göteborg/Sztokholm – Duved
Sztokholm – Malmö

Przewoźnik Snälltåget obsługuje całoroczne połączenie nocne pomiędzy Sztokholmem Malmö oraz sezonowe połączenie Sztokholm – Åre.

Kursują także nocne pociągi międzynarodowe Sztokholm – Narvik oraz sezonowe do Niemiec.

Bez względu na przewoźnika w pociągach nocnych możemy liczyć na wysoki komfort podróży. W składach nocnych pociągów kolei szwedzkich dostępne są następujące wagony:

wagon z miejscami do siedzenia – w większości szwedzkich pociągów nocnych dostępne są wagony z miejscami do siedzenia. Są to wagony bezprzedziałowe drugiej klasy wyposażone w klimatyzację i toalety z obiegiem zamkniętym. Nie różnią się niczym od wagonów w pociągach dziennych.

wagon z miejscami do leżenia (liggvagn) – klimatyzowany wagon z przedziałami sześcioosobowymi. Po obu stronach wagonu znajdują się toalety i małe pomieszczenie z umywalką. Do wyboru są przedziały męskie, damskie, mieszane (bez podziału na płeć). W cenie biletu jest poduszka, koc i prześcieradło. Grupy podróżujące w liczbie 4-6 osób mogą zarezerwować cały przedział dla siebie.

wagon sypialny (sovvagn) – szwedzkie wagony sypialne to najwygodniejsze wagony sypialne, jakimi jechałem. Dostępne są wagony drugiej klasy z przedziałami trzyosobowymi z umywalką w przedziale. Toalety w tej klasie znajdują się po obu stronach wagonu. Wagony pierwszej klasy mają przedziały dwuosobowe i toaletę z prysznicem w kabinie. W cenie biletu pierwszej klasy jest ponadto śniadanie w wagonie barowym lub wyznaczonym barze na dworcu.

Szwedzki wagon sypialny – mój ulubiony

6. Bilet SJ Tågluffarkort Sverige

Na stronie kolei szwedzkich pojawiła się informacja o letnim bilecie sieciowym umożliwiającym podróżowanie po Szwecji pociągami SJ w okresie letnim Przed pandemią bilet oferowany był z zakresem ważności pomiędzy 1 czerwca a 22 sierpnia. W czasie pandemii nie znalazł się w ofercie.

Bilet SJ Tågluffarkort Sverige (Sweden Rail Pass), według strony kolei szwedzkich, dostępny jest w dwóch wersjach:

– bilet ważny przez 15 następujących po sobie dni
– bilet ważny przez 30 następujących po sobie dni

Jest to bilet ważny w drugiej klasie wszystkich pociągów narodowego przewoźnika, przy czym w przypadku pociągów z obowiązkową rezerwacją miejsc należy dokupić miejscówkę. Możliwa jest podróż pociągami nocnymi, przy czym bilet musi być ważny w dniu przybycia do stacji docelowej. W pociągach nocnych istnieje możliwość dokupienia biletu na przejazd wagonem z miejscami do leżenia.

Dostępne są bilety według taryfy dla dorosłych, emerytów, studentów/młodzieży oraz dzieci. Koleje Szwedzkie nie podały ceny biletu dla dzieci.

Ceny biletów SJ Tågluffarkort Sverige ważnych przez 15 dni według grup:

Bilet SJ Tågluffarkort Sverige dla dorosłych: ok. 1500 PLN
Bilet SJ Tågluffarkort Sverige dla emerytów: ok. 1200 PLN
Bilet SJ Tågluffarkort Sverige dla studentów i młodzieży: ok. 900 PLN

Posiadacze biletów SJ Tågluffarkort Sverige uprawnieni są do zniżki i 20% na wszystko w wagonie barowym, z wyjątkiem alkoholu.

Malmö

Malmö

7. Inlandsbanan

Inlandsbanan, czy „linia śródlądowa” lub „kolej śródlądowa” to nazwa linii kolejowej poprowadzonej z Kristinehamn do Gällivare przez rzadko zaludnione regiony Szwecji. Długość linii to prawie 1300 kilometrów (1288-1926 według różnych źródeł).

Linię budowano odcinkami w latach 1908-1937, w 1937 roku budowniczowie ostatniego odcinka Jokmokk – Sorsele spotkali się w Kåbdalis. Linię kolejową uroczyście oddano do użytku 6 sierpnia 1937 roku.

Z początku na trasie kursowały pociągi zestawione z parowozu i wagonów, które później zostały zastąpione przez szynobusy.

Linia przez wiele lat była zarządzana przez koleje szwedzkie. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku koleje szwedzkie postanowiły zamknąć linię z powodu nierentowności przewozów. W 1992 roku władze samorządowe kilku regionów utworzyły spółkę Inlandsbanan AB, która przejęła obsługę linii.

Obecnie Inlandsbanan jest jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Szwecji. Ruch odbywa się na trzech trasach: Kristinehamn – Mora, Mora – Östersund i Östersund – Gällivare. Na przejazd każdą z nich trzeba zarezerwować cały dzień, np. podróż z Östersund do Gällivare (746 km) trwa prawie 14 godzin, przy czym po drodze przewidziany jest prawie godzinny postój na obiad.

Linia nie jest zelektryfikowana. Przejazdy odbywają się w wiekowych spalinowych zespołach trakcyjnych Y1, spotykanych dawniej również na liniach lokalnych w Serbii, Chorwacji i Kosowie. Pojazdy tego typu kursują również na linii podmiejskiej Montevideo – 25 Agosto w Urugwaju.

Posiadacze biletów Interrail mogą podróżować bez dodatkowych opłat (zalecana jest rezerwacja miejsca kosztująca 50 SEK), chętni na zwiedzanie regionu mogą zakupić bilet sieciowy na linię ważny przez 14 dni. W lecie uruchamiane są także pociągi turystyczne dla klientów biur podróży obejmujące program: zwiedzanie, noclegi, transport, zakwaterowanie. Wśród uruchamianych pociągów turystycznych są klasyczne składy zestawione z parowozu lub spalinowozu oraz wagonów.

Szczegółowe informacje:res.inlandsbanan.se
Film z przejazdu pociągami Inlandsbanan na YouTube (15:31)(2018)

Inlandsbanan

Pociąg Y1 na linii Inlandsbanan (fot. Smiley.toerist, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)

Kolej w Szwecji

Wnętrze pociągu Y1 (fot. Ankara, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)

8. Najważniejsi przewoźnicy

Snälltåget – przewoźnik kolejowy obsługujący przez cały rok połączenia nocne Sztokholm – Malmö. Pozostałe pociągi nocne Snälltåget kursują na różnych trasach w zależności od pory roku. W sezonie jesienno-zimowym pociągami przewoźnika dotrzemy ze Sztokholmu do Åre. Przewoźnik uruchamia także skomunikowane autobusy do popularnych miejscowości wypoczynkowych, dokąd nie dojeżdżają pociągi. W sezonie wiosenno-letnim przewoźnik obsługuje pociąg międzynarodowy Sztokholm – Berlin. Pociąg ten dawniej kursował na trasie Malmö – Berlin, przy czym część trasy skład pociągu pokonywał na promie. Od 2021 roku będzie kursował przez Danię, bez użycia przeprawy promowej.

Strona internetowa: www.snalltaget.se

Snälltåget

Pociąg Snälltåget (fot. dreamstime.com)

Arlanda Express (AEX) – „Arlanda Express” to nazwa pociągów kursujących pomiędzy Sztokholmem a lotniskem Arlanda. W dni powszednie pociągi kursują co 15 minut; pierwszy zaczyna kurs o 4:35, ostatni wyjeżdża ze Sztokholmu po północy. Pociągi są wygodne i klimatyzowane, ale bilety bardzo drogie.

Strona internetowa: www.arlandaexpress.com

Krösatågen – przewoźnik obsługujący połączenia regionalne w regionie Kalmar, czyli głównie w okolicach Växjö, Jönköping i Nässjö. Pociągi są własnością tamtejszych samorządów. Na stronie internetowej znajduje się bardzo mało informacji.

Strona internetowa: www.krosatagen.se

Norrtåg – przewoźnik obsługujący przewozy pasażerskie na liniach kolejowych północnej Szwecji. Pociągi Norrtåg (spotykana jest również nazwa „Botniatåg”) kursują w następujących relacjach: Sundsvall-Umeå, Umeå-Luleå, Umeå-Lycksele, Luleå-Kiruna, Sundsvall-Åre, Sundsvall – Trondheim, Luleå – Narvik.

Strona internetowa: www.norrtag.se

Pågatågen – Skanetrafiken – bazwa wybranych pociągów regionalnych kursujących po trasie Ängelholm, Höö, Åstorp, Helsingborg, Lund oraz Ystad – Malmö. Kilka lat temu wymieniono cały tabor. Pociągi są częścią transportu zintegrowanego w okolicach Malmö, w związku z czym pasażerowie mogą wybrać którąś z ciekawych ofert, np. bilet jednodniowy na całą Skanię.

Strona internetowa: www.skanetrafiken.se

Skandinaviska Jernbanor Ab – firma działająca od grudnia 2011. Obsługuje pociągi znane pod nazwą Blå Tåget. Pociągi są atrakcją turystyczną, bowiem zestawione są ze starych szwedzkich wagonów w stylu retro. Kursują pomiędzy Göteborgiem a Sztokholmem. Ceny są różne w zależności od pakietu. Początkowo usługi obejmowały tylko przejazd pociągiem, obecnie firma specjalizuje się w organizacji kilkudniowych wycieczek z noclegami, wyżywieniem i przewodnikiem.

Strona internetowa: www.blataget.com

Storstockholms Lokaltrafiks – przedsiębiorstwo obsługujące komunikację miejską w Sztokholmie i w okolicach. Obsługuje również pociągi podmiejskie i pociągi metra.

Strona internetowa: www.sl.se

Tågab – Tågakeriet i Bergslagen – przewoźnik znany głównie z przewozów towarowych. Od grudnia 2009 roku obsługuje również przewozy pasażerskie na linii Karlstad-Laxå-Göteborg, a od 2012 na części linii Falun – Göteborg. Strona internetowa w języku szwedzkim jest niezbyt dobrze zaprojektowana, przez co przeciętnemu pasażerowi nie będzie łatwo znaleźć interesujących go informacji.

Strona oficjalna: www.tagakeriet.se

Tkab – Svenska Tågkompaniet AB – przewoźnik obsługujący wybrane połączenia na wielu trasach, z reguły na północ od Sztokholmu. Trasy: Umeå-Sundsvall-Stockholm, Ånge-Ljusdal-Bollnäs-Gävle, Falun-Borlänge, Mora/Falun-Borlänge-Stockholm, Gävle-Falun-Borlänge-Örebro-Hallsberg-Mjölby, Gävle-AvestaKrylbo-Örebro-Hallsberg, Ludvika-Fagersta-Västerås, Örebro-Kumla-Hallsberg-Laxå, Sztokholm-Hallsberg-Karlstad-Oslo, Karlstad-Kil-Göteborg, Karlstad-Kil, Torsby-Kil-Karlstad, Kristinehamn-Karlstad.

Strona internetowa: www.tagkompaniet.se

Värmslandtrafik AB – przedsiębiorstwo obsługujące kolejowe przewozy pasażerskie na kilku liniach niedaleko Karlstad oraz na terenie Norwegii.

Strona oficjalna: www.varmlandstrafik.se

Norrtag

Pociąg firmy Norrtåg (fot. Phil Richards, CC-BY-SA, flickr.com)

9. Narodowe Muzeum Kolejnictwa

Szwedzkie Narodowe Muzeum Kolejnictwa zostało utworzone w 1915 roku w Sztokholmie. W 1970 roku eksponaty zostały przeniesione do miasta Gävle, gdzie muzeum ma swoją siedzibę do dziś.

Muzeum, zgodnie z nazwą, przybliża rozwój szwedzkiej kolei od połowy XIX wieku do czasów współczesnych. Można zobaczyć najróżniejsze eksponaty – zdjęcia, dokumenty, książki, mundury kolejarskie, ale najciekawsza jest wystawa taboru licząca ponad 300 pojazdów – lokomotywy parowe, spalinowe, elektryczne, szynobusy, a nawet jeden z pociągów X 2000 sprzedany swego czasu do Chin, skąd powrócił po przebudowie linii kolejowej, po której kursował.

W starym wagonie restauracyjnym działa skromna restauracja.

Muzeum zbiera bardzo dobre recenzje i jest szczególnie polecane jako atrakcja dla rodzin z dziećmi. Placówka organizuje także imprezy kolejowe z przejazdami pociągami retro wokół Gävle. W wybrane dni pomiędzy dworcem kolejowym Gävle a muzeum kursuje zabytkowy szynobus.

Strona internetowa: www.jarnvagsmuseet.se

Muzeum Kolejnictwa w Szwecji

Stary szynobus kursujący pomiędzy dworcem w Gävle a muzeum (fot. Dave Shell, CC-BY-ND, flickr.com)

10. Koleje linowo-terenowe

Na terytorium Szwecji obecnie czynne są dwie koleje linowo-terenowe:

Åre Bergbana – kolej linowo-terenowa w miejscowości Åre, popularnej wśród miłośników narciarstwa i wędrówek górskich. Łączy główny plac miasta z położoną na wzgórzu stacją Fjällgården w pobliżu hotelu o tej samej nazwie. Linia o długości 790 metrów została wybudowana w latach 1908-1910. Kolej napędzana jest przez silnik elektryczny usytuowany na górnej stacji. Składa się z dwóch wagoników, które wyruszają z dolnej i górnej stacji w tym samym czasie. Po drodze mijają się na stacji Fjällängen. W latach pięćdziesiątych XX wieku planowano wydłużyć linię do szczytu Mörvikshummeln, jednak z przyczyn finansowych nie udało się zrealizować projektu.

Skansens Bergbana – kolej linowo-terenowa wybudowana na wyspie Djurgården w Sztokholmie. Kolej została oddana do użytku w 1897 roku. W latach czterdziestych XX wieku kursowała tylko w sezonie letnim, w 1959 roku została zamknięta. Na początku lat siedemdziesiątych XX wieku rozpoczęto odbudowę i w 1973 roku wyjechała ponownie w trasę. Rozstaw szyn to 1000 mm, długość trasy wynosi 196,4 m, a maksymalna prędkość 2,5 m/s. Czas przejazdu między stacją początkową a końcową wynosi 90 sekund.

Skansens Bergbana

Kolej linowo-terenowa Skansens Bergbana (fot. Jonnie Nord, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)

11. Najważniejsze połączenia kolejowe

Koleje szwedzkie wraz z innymi przewoźnikami oferują rozbudowaną siatkę pasażerskich przewozów kolejowych. Opracowałem listę połączeń wraz z najważniejszymi stacjami pośrednimi. Są to jedynie wybrane połączenia, opracowanie wszystkich jest bezcelowe ze względu na małe zainteresowanie oraz czas, jaki musiałbym poświęcić.

Sztokholm – Göteborg (X2000)

Połączenie obsługiwane przez pociągi X2000.

Katrineholm – bardzo przeciętne miasteczko, wyglądem przypominające polskie miasta przemysłowe. Brak atrakcji turystycznych. Najładniejszy budynek to dworzec kolejowy.

Skövde – również nieciekawe miasto. Atrakcje to piękny budynek hotelu przy dworcu kolejowym, średniej urody rynek i kościółek przy rynku. W centrum bardzo duża galeria handlowa.

Herrljunga – trudno uwierzyć, ale pociągi X2000 zatrzymują się w miasteczku liczącym trzy tysiące mieszkańców. Herrljunga to węzeł kolejowy; atrakcji turystycznych tu nie uświadczymy. W pobliżu rezerwat przyrody Mollungen.

Alingsas – kolejne malutkie miasteczko. Kilkanaście kilometrów od Alingsnas znajduje się stacja początkowa kolei retro Anten – Grafsnas.

Göteborg – drugie pod względem wielkości miasto Szwecji, bardzo popularne wśród turystów. Pod względem architektonicznym wypada gorzej od najpiękniejszych miast – tu godna polecenia jest dzielnica Haga, natomiast zwracają uwagę pojedyncze budynki, na przykład biurowiec Lilla Bommen przypominający konstrukcję z klocków Lego. Bogata oferta muzealna: Muzeum Volvo, Muzeum Sztuki, Muzeum Lotnictwa, centrum nauki Universum, dla rodzin z dziećmi park rozrywki.

Goteborg

Dzielnica Haga w Goteborgu (Photo 209860325 © Sebastian With | Dreamstime.com
)

Sztokholm – Örebrö – Göteborg (IC)

Dłuższa trasa pomiędzy najważniejszymi miastami Szwecji, obsługiwana przez pociągi IC i innych kategorii, zatrzymujące się na ważniejszych stacjach.

Balstå– małe miasteczko zamieszkane głównie przez osoby pracujące i uczące się w Sztokholmie. Końcowa stacja jednej z linii kolei aglomeracyjnej w Sztokholmie.

Enköoping – jak wyżej, tylko znajdzie się kilka ładnych budynków.

Västeras – średniej wielkości miasto (ponad 100 tys. mieszkańców), swego czasu popularne wśród miłośników taniego latania, bowiem znajduje się tu lotnisko obsługujące tanie linie lotnicze. Dominuje zabudowa współczesna, aczkolwiek zachowało się trochę zabytkowych budynków, między innymi katedra oraz budynek Muzeum Sztuki. Największa atrakcja turystyczna to skansen na obrzeżach miasta.

Köping – siedemnastotysięczne niebrzydkie miasteczko. Małe Muzeum Kolejnictwa, niewielkie Muzeum Historii Techniki, ponadto ładny rynek z okolicami i pojedyncze zabytkowe budynki rozrzucone po różnych dzielnicach.

Arboga – miasteczko, jakich wiele. Muzeum Techniki skoncentrowane głównie na eksponatach z zakresu lotnictwa i konstrukcji rakiet.

Örebrö – miasto liczące ok. 107 tysięcy mieszkańców, znane ostatnio głównie z następstw polityki wielokulturowości. Wizytówką miasta jest bardzo ładny zamek rewelacyjnie wyglądający na zdjęciach, warto też zobaczyć skansen na peryferiach miasta i zjeść posiłek w restauracji na szczycie wieży ciśnień. Centrum powinno się spodobać, lecz daleko mu do najpiękniejszych miast świata.

Töreboda – gdyby nie liczne szlaki rowerowe, nie wymieniłbym tego miasteczka.

Falköping – poza ryneczkiem i drewnianymi domkami w niektórych miejscach nic ciekawego.

Örebrö 

Örebrö  (fot. Paulius Malinovskis, CC-BY-SA, flickr.com)

Sztokholm – Falun

Sala – dwudziestotysięczne miasteczko z malutkim centrum – ryneczek i deptak całkiem ładne. Za miastem można zwiedzić dawną kopalnię srebra – według opinii atrakcja turystyczna godna uwagi.

Avesta – stacja dalekobieżna obsługująca miasteczko Avesta znajduje się w pobliskim Krylbo, daleko od centrum miasta. Sama Avesta to przemysłowe miasto; z tym wiąże się jedyna atrakcja: w opuszczonych budynkach przemysłowych urządzono galerię sztuki.

Hedemora – typowe skandynawskie małe miasteczko. W XVIII wieku niszczone przez kilka pożarów, przeważa współczesna zabudowa, zachowało się kilka drewnianych budynków, kościół oraz ratusz.

Säter – miejscowość wypoczynkowa nad jeziorem. Drewniane domki przy ulicach Kristinegatan i Vattugränd. Dla bogatych pole golfowe.

Borlänge – czterdziestotysięczne miasto znane z dużej liczby imigrantów i niezbyt ładnych blokowisk. Dla rodzin z dziećmi przygotowano Framtidsmuseet (Muzeum Przyszłości) z planetarium.

Falun – dawniej miasto przemysłowe znane z kopalni miedzi. Obecnie kopalnia nieczynna, można jednak zwiedzać część kopalni oraz muzeum jej poświęcone. Przy stacji Falun Central station utworzono Muzeum Kolejnictwa, czasami organizowane są przejazdy pociągami retro po okolicy. Centrum miasta brzydkie, natomiast na peryferiach warto zobaczyć dzielnicę drewnianych domków (w okolicach ulicy Åsgatan).

Falun

Falun (fot. dreamstime.com)

Sztokholm – Alvesta – Malmö

Część pociagów kursuje w relacji wydłużonej do Kopenhagi.

Norrköping – średniej wielkości miasto (ok. 137 tys. mieszkańców) z rozległym centrum i dawnymi obiektami przemysłowymi udostępnionymi do zwiedzania turystom. Bardzo ładny budynek dworca kolejowego. Dobre miejsce na jednodniową wycieczkę ze Sztokholmu razem z Linköping.

Linköping– warte odwiedzenia stutysięczne miasto. Kameralne centrum, kilka interesujących zabytków, na przykład pałac, kościół i katedra, Muzeum Sił Powietrznych oraz Hunnebergsgatan – ulica z zachowanymi drewnianymi domkami.

Mjölby – małe, przeciętne miasteczko bez atrakcji turystycznych.

Nässjö – jak wyżej, przy dworcu kolejowym skromne muzeum kolejnictwa, kilka kilometrów za miastem pole golfowe.

Alvesta – węzeł kolejowy, poza tym nic ciekawego.

Hässleholm – miasteczko wybudowane podczas budowy linii kolejowej ze Sztokholmu do Malmö w drugiej połowie XIX wieku. Centrum przeciętne, dobre recenzje zbiera natomiast Pałac Hovdala położony 9 kilometrów od miasta.

Lund – średniej wielkości miasto uniwersyteckie. Wizytówką miasta jest katedra, nie brakuje też terenów zielonych (parki i ogród botaniczny), muzeów (skansen, Muzeum Życia, Muzeum Średniowiecza i inne) oraz kawiarenek i lokali gastronomicznych. Bardzo ładne centrum. Warto zwiedzić przy okazji wizyty w Malmö.

Malmö – największe miasto regionu Skania, obecnie opanowane przez imigrantów i po zmroku przypominające bardziej największe miasta Ameryki Środkowej. Sporo atrakcji. Centrum ładne, mnie się najbardziej podobał Lilla Torg. W przewodnikach polecany jest apartamentowiec Tunning Torso o wysokości 190 metrów.

Kolej w Szwecji

Norrköping (fot. Егор Журавлёв, CC-BY-SA, flickr.com)

Sztokholm – Narvik (Norwegia)

Uppsala – miasto z bogatą historią, które powinno znaleźć się na liście miejsc do odwiedzenia u każdego, kto podróżuje po Szwecji. Ładna zabudowa, kilka interesujących zabytków (m.in. katedra i Zamek Królewski), ponadto rozbudowana oferta muzeów (m.in. Museum Gustavianum, Muzeum Regionalne, Muzeum Przyrodnicze, Muzeum Sztuki i kilka mniejszych). Idealne miejsce na jednodniową wycieczkę ze Sztokholmu.

Gävle – przyjemne miasto z zachowanymi drewnianymi domkami na kilku ulicach. Miłośnicy kolei powinni zobaczyć Muzeum Kolejnictwa. Popularnością cieszy się także Muzeum Więziennictwa.

Söderhamn – malutkie miasto, którego symbolem jest wieża Oscarsborg wybudowana na wzgórzu za centrum miasta. Miasto niebrzydkie, lecz trochę nudne. Około 8 km od miasta muzeum poświęcone samolotom F15.

Hudiksvall – małe, całkiem ładne miasteczko. Na zdjęciach w przewodnikach można podziwiać magazyny nadbrzeżne, troszeczkę przypominające te z norweskiego Bergen.

Sundsvall – miasto liczące ok. 55 tysięcy mieszkańców, pojawiające się czasami w filmach i książkach kryminalnych. Ładne centrum i piękne widoki ze wzgórza w parku miejskim. Bardzo słaba oferta muzealna.

Hänrnösand – miasteczko znane ze skansenu na peryferiach oraz zapierających dech w piersiach krajobrazów w okolicy. Centrum przeciętne.

Örnsköldvik – nieduże, przemysłowe miasto bez znaczących atrakcji turystycznych.

Umeå – nazywana „Miastem Brzóz”, obecnie kojarzona jest głównie z licznych imprez kulturalnych. Duże skupisko Polaków. Miasto ładne jako całość, z muzeów najpopularniejsze to Muzeum Gitar.

Boden – węzeł kolejowy, duży garnizon szwedzkiej armii. Jedyna atrakcja turystyczna to dawna forteca.

Kiruna – miasto przemysłowe, kojarzone z intensywnie eksploatowanymi złożami żelaza. Ze względu na szkody górnicze większą część miasta przeniesiono o kilka kilometrów. W Kirunie zachował się piękny, zabytkowy drewniany kościółek. Poza tym zabudowa współczesna.

Narvik (Norwegia) – norweskie miasteczko rozsławione przez Bitwę o Narvik w 1940 roku, o której przypomina Muzeum Wojny. Pod względem architektonicznym przeciętne miejsce, choć znajdą się perełki typu budynek Muzeum Regionalnego. Dobre miejsce do wycieczek pieszych po fiordach, jak również do obserwacji zórz polarnych.

Narvik

Widok z pociągu Sztokholm – Narvik (fot. chas b, CC-BY-SA, flickr.com)

Sztokholm – Karlstad

Trasa obsługiwana przez pociągi X2000. Część pociągów kursuje w wydłużonej relacji do stolicy Norwegii – Oslo.

Hallsberg – małe miasteczko. Bardzo ładny budynek dworca kolejowego, ale w samym miasteczku nie ma nic ciekawego dla turystów.

Degerfors  – kolejne siedmiotysięczne miasteczko. Atrakcje to klub golfowy oraz kolej drezynowa Otterbacksbanan.

Kristinehamn – trochę większe, bo liczące 17 tysięcy mieszkańców miasteczko. Znane z posągu Pablo Picasso na brzegu jeziora. Pojedyncze zabytkowe budynki, kościół z ładnym cmentarzem.

Karlstad – ładne, nieduże miasto (60 tys. mieszkańców), siedziba władz regionu Varmland. Warto zobaczyć centrum, Muzeum Brygady (wojskowe), Muzeum Regionalne z parkiem miejskim.

 

Karlstad

Karlstad (fot. Göran Höglund Kartläsarn, CC-BY-ND, flickr.com)

12. Koleje wąskotorowe i turystyczne

Poniżej zamieściłem wykaz czynnych(?) kolei turystycznych w Szwecji. Są to tylko najważniejsze koleje turystyczne.

Anten-Gräfnäs Järnväg (AGJ) – pociągi retro kursujące po dwunastokilometrowej trasie Anten – Gräfsnäs (891 mm). Kolej kursuje głównie w wakacje, szczegółowy kalendarz na stronie internetowej. Pociągi zestawione są z wagonów retro i parowozu, a w wybrane dni kursują zabytkowe autobusy szynowe. Przejazd w jedną stronę trwa 42 minuty, natomiast w Gräfsnäs przygotowano dla pasażerów bogaty program towarzyszący.

Strona internetowa: www.agj.net

Bläse Kalksbrukmuseum – kolej wąskotorowa na Gotlandii położona na uboczu. Od najbliższego przystanku komunikacji publicznej trzeba przejść pieszo około siedmiu kilometrów. Kolej łączyła kiedyś port w Bläse z kamieniołomem, obecnie wykorzystywana jest do celów turystycznych. Pociągi kursują tylko w sezonie, przewożąc turystów po trasie o długości 2,2 km . Trasa jest bardzo malownicza.

Strona internetowa:www.blase.se

Böda skogsjärnväg – Kolej leśna ukryta w lasach spokojnej szwedzkiej wyspy – Olandii. Kursuje w wakacyjne weekendy od ostatniego weekendu czerwca do ostatniego weekendu sierpnia. Pociąg pokonuje malowniczą, czterokilometrową trasę z Fagerrör do Trollskogen. Przejazd tam i z powrotem trwa 75 minut.

Strona internetowa: www.bosj.se

Borås Miniatyrånglokssällskap – kolej miniaturowa w mieście Borås. Kursuje po trasie o długości 1075 metrów i rozstawie szyn 184 mm . Uruchamiana jest w wybrane dni od maja do października, szczegóły na stronie internetowej.

Strona internetowa: bmas.se

Dal-Västra Värmlands Järnväg – jedna z największych atrakcji regionu Värmland. Przejazdy zabytkowymi autobusami szynowymi na malowniczej trasie Bengtsfors – Mellerud (46 km) oraz drezynami rowerowymi na trasie Bengtsfors – Årjäng (52 km). Autobusy szynowe kursują od poniedziałku do soboty od połowy czerwca do 25 sierpnia. Każdego dnia kursują dwie pary pociągów. Przejazd w jedną stronę trwa średnio 50 minut. Zarządca kolei organizuje również przejazdy zabytkowymi autobusami.

Strona internetowa: www.dvvj.se

Engelsberg Norbergs Järnvägshistoriska förening – pociągi retro i zabytkowe autobusy szynowe kursujące w każdą niedzielę od połowy czerwca do końca sierpnia pomiędzy Kärrgruvan a Ängelsberg. Długość trasy to 17,9 km

Strona internetowa: www.enj.se

Föreningen Ryttarens torvströfabrik – dawna kolej torfowa w Åkerängsvägen 20 kilometrów od Falköping. Kolej położona jest na odludziu, w opuszczonej kopalni torfu, gdzie obecnie mieści się muzeum wydobycia torfu. Miejsce ma niepowtarzalną atmosferę i pozwala przenieść się w czasie do połowy ubiegłego wieku. Z dawnej dziesięciokilometrowej linii pozostało jedynie około trzech kilometrów torów. Muzeum jest czynne tylko kilka razy w roku, na stronie internetowej nie udało mi się znaleźć dokładnych terminów. Grupy zorganizowane mogą zarezerwować wizytę w którykolwiek dzień.

Strona internetowa: www.ryttaren.nu

Gotlands Hesselby Järnväg –  malownicza kolej leśna na Gotlandii. Trasa liczy tylko 6,5 km. Pociągi kursują w niedziele i wybrane dni wakacji pomiędzy Hesselby a Eken. Na stacji Hesselby czynne jest ponadto małe muzeum kolejnictwa, gdzie wystawiono drezyny, zdjęcia, bilety i mundury związane z tą koleją.

Strona internetowa: www.gotlandstaget.se

Lennakatten – linia wąskotorowa z Uppsali do Faringe prowadząca przez rzadko zaludnione, leśne tereny. Długość to 33 kilometry. Pociągi retro kursują na tej trasie w wybrane dni w sezonie letnim. Podróż tam i z powrotem wraz z programem towarzyszącym trwa od 3 do 5 godzin.

Strona internetowa: www.lennakatten.se

Munkedals Järnväg  – przejazdy na linii o długości 3,3 km pomiędzy Åtorp a Munkedals hamn po nieczynnej linii 600 mm zamkniętej dla ruchu w 1954 roku. O ile dobrze zrozumiałem, to tory wąskotorowe zostały położone wewnątrz torów zamkniętej linii normalnotorowej. Kolej kursuje także w wybrane dni poza sezonem. Wśród lokomotyw obsługujących trasę był polski parowóz oznaczony numerem „7” nazywany „Munkedal”, wyprodukowany w 1949 roku w Chrzanowie.

Strona internetowa: www.munkedalsjernvag.com

Ohsabanan – pociągi kursujące po nieczynnej linii kolejowej Ohs Bruk – Bor Norra (600 mm) wybudowanej w latach 1907-10, a zamkniętej w 1967. Trasa liczy 14,5 km , a pociągi retro kursują w lipcowe i sierpniowe weekendy oraz we wtorki, środy i czwartki od połowy lipca do 1 sierpnia. Również na tej kolei wśród lokomotyw znajdziemy polską lokomotywę parową Ty-3 195. Według strony zarządcy kolei została wyprodukowana w 1944 roku i początkowo była używana jako lokomotywa na kolejach cukrowniczych. W 1975 roku została kupiona przez Szwedów.  Wagon pasażerski nr 6 został wybudowany na bazie polskiego wagonu towarowego. Inny polski akcent na tej kolei to wagon cysterna.

Strona internetowa: www.ohsabanan.se

Östra Södermanlands Järnväg – położona niedaleko Sztokholmu kolej wąskotorowa cieszy się bardzo dużą popularnością wśród turystów. Kursuje w sezonie od maja do września w weekendy oraz w wybrane dni powszednie w lipcu. Pociągi kursują na odcinkach: Mariefred- Läggesta (11 km) oraz Läggesta -Taxinge-Näsby (7,5 km) . Przejazd trwa stosunkowo krótko, na pierwszym z odcinków tylko 14 minut, na drugim 34. Oprócz kursów sezonowych, pociągi kursują także w wybrane dni w ciągu roku – szczegóły na stronie internetowej. Do stacji Läggesta można łatwo dojechać pociągiem podmiejskim ze Sztokholmu. Jeden z parowozów Tx4-559, jeździł kiedyś w Polsce – na kolejach wąskotorowych w Gnieźnie, Mławie, Zwierzyńcu i Witaszycach.

Strona internetowa: www.oslj.nu

Roslagsbanan – pociągi retro kursujące kilka razy w roku w okolicach Sztokholmu. Głównym źródłem utrzymania Roslagsbanan jest wynajem pociągów grupom zorganizownym, filmowcom i agencjom reklamowym.

Strona internetowa: www.roslagsbanan.com

Skara – Lundsbrunns Järnvägar – jeden z odcinków dawnej Vastergötland-Goteborgs Järnväg. Przejazdy pociągami retro po trasie o długości 11, 2 km ze Skara do Lundsbrunns. Pociągi kursują w sezonie letnim, głównie we wtorki, czwartki i niedziele. Można się przejechać pociągiem zestawionym z wagonów retro i parowozu, albo zabytkowym autobusem szynowym. Przejazd w jedną stronę trwa 25 minut. Jeden z czynnych parowozów został wyprodukowany w 1898 roku.

Strona internetowa: www.sklj.se

Skånska Järnvägar – pociągi turystyczne kursujące w sezonie letnim z Brösarp do Storn Olof. Trasa liczy 13,4 km . Pociągi zestawione są z lokomotywy parowej oraz wagonów retro, w wybranych składach kursuje także zabytkowy wagon restauracyjny. Przejazd w jedną stronę trwa 35 minut.

Strona internetowa: www.skanskajarnvagar.se

Smalsparrsjanvagen Västervik – Hultsfred – pociągi retro na odcinku Västervik-Hultsfred (60 km) i kolej drezynowa na odcinku Hultsfred-Hesjön (11 km). Jest to najdłuższa kolej wąskotorowa w Skandynawii i jedna z największych atrakcji turystycznych regionu. W sezonie letnim po trasie kursują zabytkowe autobusy szynowe oraz pociągi zestawione z lokomotywy parowej i wagonów retro. Linia została otwarta w 1879, a obecnie utrzymywana jest dzięki wysiłkom licznych wolontariuszy.

Strona internetowa: www.smalsparet.se

Wadstena Fogelsta Järnväg – jak informuje zarządca na stronie oficjalnej, jest to najstarsza czynna kolej wąskotorowa (891 mm) w regionie. Najstarsze odcinki linii wąskotorowej zostały oddane do użytku już w 1874 roku. Obecnie z dawnej sieci zachował się odcinek Vadstena – Fågelsta o długości 9,6 km .

Strona internetowa: www.wfj.se

Kolej Szwecja

Kolej wąskotorowa Vadstena – Fogelsta (Photo 142700474 © Markovskiy | Dreamstime.com)

%d bloggers like this: