Dworzec kolejowy w Tarnowie zalicza się do najpiękniejszych dworców kolejowych w Polsce. Jest to dworzec o ciekawej architekturze i historii, bardzo chwalony przez turystów z Polski i zagranicy, coraz chętniej odwiedzających Tarnów.

Opis według stanu z 13.07.2023 – informacje mogą się zdezaktualizować.

Dworzec kolejowy w Tarnowie – usługi dla pasażerów

Dworzec kolejowy w Tarnowie może pochwalić się dużą dostępnością usług dla pasażerów, jak również atrakcyjnym położeniem blisko centrum, sklepów i hoteli.

W holu dworca działają kasy biletowe, dostępny jest także biletomat. Można także skorzystać ze skrzynek bagażowych.

W budynku dworca czynne są toalety, jednak są one stosunkowo drogie, jak na miasto tej wielkości. W trakcie opracowywania artykułu skorzystanie z toalety kosztowało 3,5 zł. Dawniej dostępny był także prysznic; nie wiem, czy nadal można z niego korzystać.

 

Na dworcu działa także mała galeria sztuki, księgarnia, mały punkt gastronomiczny, a w podziemiach (poziom -1) ciesząca się dobrą opinią restauracja. Naprzeciwko dworca można zrobić zakupy w sklepie samoobsługowym.

Perony zadaszone, wyremontowane. Przejście na perony tunelem, dostępne są windy dla osób niepełnosprawnych.

Przed dworcem utworzono bardzo mały płatny parking. Z tyłu dworca, po drugiej stronie torów, można zostawić samochód w niedawno wybudowanym budynku Park & Ride.

Dworzec kolejowy w Tarnowie – historia

Kolej żelazna zawitała do Tarnowa 20 lutego 1856 roku, kiedy oficjalnie otwarto linię kolejową Kraków – Dębica (pociąg testowy przejechał trasę w październiku 1855 r.). Budynek pierwszego, prowizorycznego dworca wraz z wieżą do ogrzewania wody był gotowy już rok wcześniej. Nie zachowały się zdjęcia drewnianego obiektu o charakterze pawilonowym, jego obrys znany jest jedynie z zachowanych map kolejowych.

W latach 1859-1861 powstał drugi budynek dworca. Parterowy budynek w stylu neorenesansowym składał się z przedsionka, holu z kasami, restauracji i oddzielnych poczekalni dla trzech klas pasażerskich. Na dworcu znajdowały się taże kasa bagażowa, pomieszczenia służbowe pracowników kolei, biuro pocztowe i biuro zawiadowcy. W skład terenu stacji Tarnów wchodziły także prostokątna lokomotywownia na osiem maszyn, wagonownia, magazyn, stacja wodna z pompą parową i warsztaty. Schemat funkcjonalny stacji stosowany był w wielu innych miastach Monarchii Austro-Węgierskiej. Pomieszczenia cechowały się brakiem przelotowości, hol nie był połączony z peronami – z holu przechodziło się do poczekalni poszczególnych klas, a dopiero stamtąd na perony. Obok dworca zbudowano budynek w stylu tyrolskim, przeznaczony dla pracowników stacji.

Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte XIX wieku to czas budowy nowych linii kolejowych, a co za tym idzie, stacja kolejowa Tarnów stała się węzłem kolejowym o dużym znaczeniu. 18 sierpnia 1876 roku oddano do użytku budowaną przez trzy lata linię kolejową z Tarnowa do Leluchowa, gdzie łączyła się z linią z Preszowa. Zmodernizowano linię Kraków – Lwów (1879), dziesięć lat później na trasie został położony drugi tor (1889-1891). W 1892 roku zbudowano drugą halę parowozowni oraz nową wieżę ciśnień.

Wzrastająca liczba podróżnych wymusiła na przełomie wieków rozbudowę budynku dworcowego, zmianę układu torowego, przebudowano budynki techniczne. Budynek dworca został powiększony o przeszkloną galerię pomiędzy zachodnim a środkowym ryzalitem, wzorowaną dworcu północnym w Wiedniu.

W latach 1905-1906 wybudowano jednotorową linię kolejową Tarnów – Szczucin. Linia o długości 48,6 km została otwarta 15 października 1906 roku.

W 1906 roku rozpoczęto także budowę nowego, reprezentacyjnego gmachu dworca kolejowego. Monumentalny budynek powstał w oparciu o projekt Ernsta Baudischa z wiedeńskiego Ministerstwa Kolei Żelaznych. Prawie dwukrotnie wzrosła kubatura budynku, dzięki poszerzeniu całej budowli wzdłuż torów i przesunięciu północnej fasady powiększył się rzut budynku. Dworzec otwarty 24 listopada 1910 roku charakteryzował się obszernym westybulem z dużymi oknami, dwa razy wyższym od przylegających łączników, wiążących go z mniejszymii salami restauracyjnymi. Od strony zachodniej został dobudowany budynek poczty. Bryła dworca, składająca się z kilku graniastych członów, wyraźnie dominuje nad otoczeniem. Peony dworca połączono tunelem, a nad platformą drugiego peronu zbudowano wiaty na żeliwnych kolumnach. Tarnowski dworzec powstał według tego samego projektu, co wybudowany wcześniej dworzec w Stanisławowie (dzisiejszy Iwano-Frankowsk na Ukrainie).

Rok później na dworcu pojawiło się dziesięć malowideł olejnych przedstawiających Tatry i Pieniny autorstwa Edmunda Cieczkiewicza, malarza i kolejarza z Nowego Sącza. Obrazy tego autora można również podziwiać na dworcu w Nowym Sączu. Po II wojnie światowej, na polecenie władz, obrazy zostały zdjęte. Po jakimś czasie część obrazów odnaleziono, poddano konserwacji, po której znów powieszono w holu dworca.

30 czerwca 1929 roku na tarnowski dworzec przyjechał pociąg specjalny z trumną z prochami generała Józefa Bema. Wagon z trumną jechał z Turcji przez Jugosławię i Budapeszt.

28 sierpnia 1939 roku o godzinie 23:18 w przechowalni bagażu nastąpił wybuch bomby pozostawionej w dwóch walizkach wypełnionych materiałami wybuchowymi. W wyniku wybuchu śmierć poniosło 20 osób, 35 zostało rannych. Jak ustalono, zamachu dokonali ludzie przeszkoleni w Niemczech, a bezpośrednim wykonawcą planu zamachu był Antoni Guzy z Bielska.

14 czerwca 1940 roku z Tarnowa odjechał pierwszy transport więźniów do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. O transporcie przypomina tablica pamiątkowa odsłonięta w 2005 roku.

Pod koniec 2006 roku rozpoczął się remont generalny dworca kolejowego w Tarnowie, trwający aż do 2010 roku. Prace obejmowały wzmocnienie fundamentów, odtworzenie oryginalnej architektury dworca, wymianę podłóg, instalacji elektrycznej, wodno-kanalizacyjnej i telekomunikacyjnej. Odrestaurowano wnętrze budynku i odnowiono elewację. Eleganckie wnętrza i piękną elewację podkreśliła efektowna iluminacja nocna całego dworca i otoczenia. Plac przed dworcem został wyłożony nową nawierzchnię z kostki porfirowej i bazaltowej sprowadzonej z Włoch. Uproszczono także układ torowy stacji. Remont dworca pochłonął 42 miliony złotych.

Po otwarciu wyremontowanego dworca w 2010 roku na ścianach dworca powieszono dwa wielkoformatowe obrazy bieszczadzkiego malarza Tomasza Żyto-Żmijewskiego, nawiązujące tematyką do dwóch zaginionych obrazów Edmunda Cieczkiewicza.

Atrakcje turystyczne w okolicy

Tarnów to interesujące miasto z wieloma zabytkami. Spacer z dworca do zabytkowego centrum zajmuje około 10 minut. Najważniejsze miejsce to zrewitalizowany rynek z renesansowym ratuszem pośrodku, otoczony renesansowymi kamienicami. W ratuszu ratuszu działa oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie – Galeria Sztuki Dawnej udostępniające zbiory z kolekcji książąt Sanguszków. Tuż obok wznosi się katedra z najwyższymi i najpiękniejszymi renesansowymi pomnikami w Europie autorstwa Bartłomieja Berrecciego i Jana Marii Padovan. , w bliskiej odległości od rynku zobaczymy Kataryniarza – figurę ulicznego grajka który przed II wojną światową grywał w różnych częściach miasta, dalej stary cmentarz z końca XVIII wieku z kaplicami Radzikowskich i książąt Sanguszków oraz zabytkowymi nagrobkami, dwa średniowieczne, drewniane kościółki. a także dom, w którym urodził się Józef Bem. O osobie generała przypomina także piękny mural przy ulicy Wałowej przedstawiający fragment Panoramy Siedmiogrodzkiej oraz położone około kilometr od rynku Mauzoleum Józefa Bema w Parku Strzeleckim.

W wielu miejscach Tarnowa natrafimy na bardzo ładne kamienice, kapliczki, cmentarze, czy budynki szkół. W mieście znajduje się jedna z trzech Bram Seklerskich w Polsce. Warto także odwiedzić Mościce – osiedle zbudowane w dwudziestoleciu międzywojennym dla pracowników powstających wtedy zakładów azotowych, nawiązujące do koncepcji miasta-ogrodu.

Od kilku lat, w ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej”, raz w roku organizowane są przejazdy retro z Tarnowa do Żabna na odcinku nieczynnej linii kolejowej do Szczucina oraz do Tuchowa.

Źródło:

[1] it.tarnow.travel

Zobacz również:
Pociągiem po Małopolsce – co zwiedzić i zobaczyć
Tarnów – najciekawsze miejsca i atrakcje