Dworzec kolejowy w Oświęcimiu oraz teren stacji Oświęcim zmieniły się nie do poznania na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Nowoczesny budynek innowacyjnego dworca systemowego zastąpił zbyt duży w stosunku do potrzeb dworzec z lat sześćdziesiątych, nastąpiły także ogromne zmiany w okolicy dworca. Dworzec PKP w Oświęcimiu znacznie ożył po zakończeniu remontu na linii do Krakowa, jednak po zakończeniu wszystkich remontów i poprawie siatki połączeń, może okazać się zbyt mały.

Stan na 13.09.2023 – informacje mogą się zdezaktualizować

Dworzec kolejowy w Oświęcimiu – informacje 

Budynek oświęcimskiego dworca kolejowego jest niewielki, podzielony na dwie części. W pierwszej części umieszczono pomieszczenia ochrony dworca i pomieszczenia dla podróżnych. W przeszklonej poczekalni dostępne są ławki, biletomat województwa małopolskiego, kącik zabaw dla dzieci, automat z napojami i skrzynki bagażowe.

10 września 2023 roku Koleje Małopolskie uruchomiły własną kasę biletową.

Toalety są bezpłatne, ogólnodostępne. W części męskiej można skorzystać z pisuaru i kabiny. Podczas mojej ostatniej wizyty w toaletach bardzo śmierdziało, a jak donoszą internauci zdarza się, że nocują w nich bezdomni. Najbliższa ogólnodostępna toaleta znajduje się 100 metrów dalej w parkingu Park & Ride, ale zwykle jest zamknięta i trzeba prosić o klucz, następna 300 metrów dalej w galerii handlowej Niwa.

W części przeznaczonej na lokale usługowe działa zakład zegarmistrzowski, placówka Poczty Polskiej oraz niewielki lokal gastronomiczny.

 

Dojście na perony przejściem podziemnym. Przejście podziemne ozdobione muralami przedstawiającymi przeszłość i teraźniejszość kolei w Oświęcimiu. Perony wyremontowane, można skorzystać z wiat. Na terenie stacji działają 3 perony, dawniej istniał czwarty zbudowany w celu obsługi pociągów z Oświęcimia do kopalni w Woli, jednak po tej trasie nigdy nie przejechały pociągi pasażerskie (poza jednym pociągiem specjalnym dla miłośników kolei).

Przed budynkiem dworca od strony peronów stoją stojaki na rowery. Od strony ulicy znajduje się przystanek komunikacji miejskiej (na przystanku również zatrzymują się autobusy i busy międzymiastowe) oraz postój taksówek. Drugi przystanek autobusowy usytuowany jest po przeciwnej stronie ulicy.

Dla zmotoryzowanych w bezpośrednim otoczeniu dworca dostępne są 3 parkingi – jeden większy, drugi mały, trzeci to duży parking Park&Ride, zbudowany w miejscu dawnego hotelu „Glob”.

Nowy dworzec w Oświęcimiu został przystosowany do obsługi osób niepełnosprawnych.

Dojście z dworca do dawnego obozu koncentracyjnego

Większość turystów przyjeżdża do Oświęcimia w celu zobaczenia Miejsca Pamięci KL Auschwitz na terenie dawnego nazistowskiego obozu zagłady KL Auschwitz i Miejsca Pamięci KL Auschwitz-Birkenau. Od 15 czerwca 2023 roku obsługa odwiedzających odbywa się w nowo otwartym Centrum Obsługi Odwiedzających położonym 10 minut piechotą od dworca kolejowego.

Z dworca kolejowego do Centrum Obsługi Odwiedzających dojdziemy kierując się ulicą położoną na wprost od dworca i idąc prosto ulicami: Dworcową, Obozową i Więźniów Oświęcimia. Ewentualnie można skorzystać z linii autobusowej „M” dowożącej turystów z dworca do Centrum Obsługi Odwiedzających i z powrotem. Przed dworcem stoi biletomat Miejskiego Zakładu Komunikacji w Oświęcimiu.

Miejsce Pamięci Birkenau, na terenie dawnego obozu zagłady w Brzezince, znajduje się w innym miejscu. Jeśli ktoś chce się tam udać bezpośrednio z dworca kolejowego, czeka go około dwudziestominutowy spacer. Z dworca należy skierować się w prawo, następnie przejść wiaduktem nad torami i prosto w stronę widocznej z daleka bramy dawnego obozu zagłady.

Dworzec kolejowy w Oświęcimiu – rys historyczny

Pierwszy budynek dworca kolejowego w Oświęcimiu powstał w 1856 roku, podczas budowy Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda łączącej Kraków z Wiedniem. Budynek składający się w dwóch pawilonach mieścił pomieszczenia techniczne i administracyjnie, natomiast w środkowej części znajdowały się pomieszczenia dla podróżnych. Zachowały się pocztówki przedstawiające budynek od strony placu przed dworcem i od strony peronów.

Drugi budynek dworca kolejowego w Oświęcimiu zbudowano w latach 1964-1965 według projektu Karola Fojcika, znanego między innymi z zaprojektowania dworców Chorzów-Miasto, Zabrze i Lubliniec. Dwa boczne budynki zostały przebudowane i oblicowane środkowym piaskowcem. W miejscu wyburzonej środkowej części powstała przeszklona, jednoprzestrzenna, przestronna hala. Najciekawszymi elementami nowego budynku, otwartego w styczniu 1965 roku z okazji dwudziestej rocznicy wyzwolenia obozu zagłady, były kamienno-metalowe ławki z grzejnikami oraz mozaika autorstwa Kazimierza Gąsiorowskiego, która obecnie zdobi elewację nowego dworca.

Na dworcu działały kasy biletowe, informacja pasażerska, przechowalnia bagażu, kioski różnego rodzaju, cieszący się dużym powodzeniem bar, zakład zegarmistrzowski, zakład fryzjerski, czynny sezonowo punkt z lodami włoskimi, w bocznych pawilonach mieściły się pomieszczenia techniczne i administracyjne, placówka Poczty Polskiej oraz posterunek Straży Ochrony Kolei. Przez krótki czas działała tu także kawiarenka internetowa. Na początku XX wieku dworzec tracił na znaczeniu, był też miejscem niebezpiecznym – na dworcu pojawiały się grupy dokonujące rozbojów na uczniach dojeżdżających do miejscowych szkół średnich. Problemem były także często nieczynne toalety.

Po cięciach połączeń budynek dworca był zbyt duży w stosunku do potrzeb i nieopłacalny w eksploatacji. Początkowo planowano gruntowną modernizację dworca, jednak ze względu na koszty ostatecznie zdecydowano o wyburzeniu dworca i budowie mniejszego dworca systemowego.

W połowie drugiej dekady XXI wieku zamknięto halę pasażerską. Do obsługi podróżnych wygospodarowano nieduże pomieszczenie z wejściem od strony placu przy dworcu. W zadbanym pomieszczeniu działała kasa biletowa, toalety, automat biletowy, można było poczekać na pociąg na kilkunastu siedzeniach.

Na przełomie 2018 i 2019 roku rozpoczęły się prace rozbiórkowe. Odprawa podróżnych odbywała się w małym dworcu kontenerowym, gdzie można było skorzystać z toalety, kasy biletowej (do pewnego czasu) oraz usług zakładu zegarmistrzowskiego.

Nowy dworzec systemowy oddano do użytku w czerwcu 2020 roku. Dworzec cechuje się proekologicznymi rozwiązaniami, inteligentnym systemem zarządzania budynkiem, zainstalowano także nowoczesny system monitoringu.

Mozaika na elewacji dworca w Oświęcimiu

Charakterystycznym elementem elewacji nowego dworca PKP w Oświęcimiu jest mozaika na jego elewacji. To dzieło autorstwa Kazimierza Gąsiorowskiego, stworzone w latach 1964-1965. Wielkoformatowa mozaika została wraz z podłożem przeniesiona ze starego budynku dworca. Mozaika wykonana jest z białych, czarnych i szarych kamieni oraz brył szklanych w kolorach czerni, bieli i karminowej czerwieni. Dzieli się na dwie części – po lewej stronie zobaczymy płaszczyzny intensywnej czrerwieni i pasów czerni, po prawej rysunki kształtów przypominających łodzie lub fale o łagodnej kolorystyce. Prawdopodobnie to kompozycja abstrakcyjna.

Przeniesienie mozaiki było skomplikowaną operacją – mozaikę podzielono na cztery sekcje po 6 metrów szerokości. Każda z nich ważyła 24 tony. Po demontażu dzieło było składowane do czasu zakończenia rozbiórki i wykonania konstrukcji nowego dworca. Po przeniesieniu na miejsce docelowe udało się przywrócić mozaice pierwotną kolorystykę i historyczny wygląd.

Przed mozaiką w miesiącach wiosennych i letnich rozkwita mozaika roślinna zaprojektowana przez Marzenę Świtalską z tablicą pamiątkową.

Atrakcje turystyczne w Oświęcimiu

Dworzec kolejowy w Oświęcimiu położony jest blisko Centrum Obsługi Odwiedzających Miejsca Pamięci Auschwitz, natomiast aby zwiedzić centrum Oświęcimia, trzeba udać się w inne miejsce.

Jak pisałem wcześniej, do Miejsca Pamięci Auschwitz dojdziemy w 10-15 minut idąc ulicą na wprost dworca. W pobliżu warto wstąpić do Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, gdzie prezentowane są dzieje Oświęcimia i okolic z naciskiem na pomoc niesioną więźniom obozów zagłady przez mieszkańców w czasie II wojny światowej.

Spacer do kameralnego centrum miasta zajmuje około 15-20 minut. Autobus z dworca do centrum dojedzie w 5 minut, ale ze względu na korki czas przejazdu czasami może być dłuższy niż spacer.

W centrum miasta warto zobaczyć Muzeum Zamek na Zamku Książąt Piastowskich prezentujące historię miasta od czasów dawnych do współczesnych. Oprócz wystawy stałej i czasowej udostępniana jest wieża widokowa oraz tunele pod zamkiem (za dodatkową opłatą). Muzeum ma oddział w Starym Ratuszu przy Rynku Głównym, gdzie działa również punkt informacji turystycznej.

Historię oświęcimskich Żydów poznamy w Muzeum Żydowskim, mieszczącym się w wyremontowanej synagodze. W synagodze można wypożyczyć klucz do położonego kilometr dalej.

Na uwagę zasługują także zabytki sakralne – Kościół Wniebowzięcia NMP, kościół oraz kaplica św. Jacka przy Zakładzie Salezjańskim.

Oświęcim może się pochwalić dwoma ładnymi parkami nad Sołą i na Osiedlu Chemików. Niestety, jak większość polskich miast, Oświęcim od lat jest betonowany, co w niektórych miejscach razi w oczy.

Zobacz również:
Pociągiem po Małopolsce – co zwiedzić i zobaczyć
Pociągiem z Oświęcimia – propozycje wycieczek jednodniowych
Oświęcim – najciekawsze miejsca i atrakcje
Wadowice – najciekawsze miejsca i atrakcje
Zator – najciekawsze miejsca i atrakcje