Gliwice to miasto w województwie śląskim, które na pierwszy rzut oka wydaje się mało atrakcyjne. Ładny dworzec, rynek z uliczkami położony 10 minut piechotą i wydaje się, że zobaczyliśmy wszystkie zabytki Gliwic, a atrakcje Gliwic nie są jakieś szczególne.

W rzeczywistości to bardzo interesujące miasto. Jeśli zastanawiamy się co robić w Gliwicach, to lista jest dość długa – atrakcje Gliwic to nie tylko kościoły i piękne kamienice, ale również różnorodne muzea, miejsca do spacerów, jak również zabytki dla ambitnych turystów, których interesuje coś więcej niż utarte szlaki.

W artykule przedstawiłem najważniejsze atrakcje Gliwic. Kolejność jest przypadkowa. Jak zwykle w swoich wpisach, zwiedzanie Gliwic rozpoczynam od dworca kolejowego i jego okolic. Lista nie jest kompletna i to od was zależy, co zwiedzicie. Interesujące są również okolice Gliwic, które opiszę w osobnych artykułach.

Ostatnia aktualizacja: 28.10.2023

 

1. Dworzec kolejowy w Gliwicach

Niedawno wyremontowany dworzec kolejowy w Gliwicach niby nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych wyremontowanych polskich dworców kolejowych, ale warto zwrócić na dwie rzeczy – prysznic dostępny dla podróżnych oraz ogromna mozaika w holu dworca. Mozaika z kafli została zaprojektowana i wykonana w 1967 roku przez plastyków Witolda Bulika i Zygmunta Lisa. Jak to z dziełami sztuki. Jednym się podoba, innym nie. Trudno ją jednak przeoczyć. Gliwicki dworzec kolejowy dla wielu z was będzie miejscem, z którego rozpoczniecie zwiedzanie Gliwic. Dworzec położony jest w centrum miasta – do Rynku, podobnie jak do większości najważniejszych atrakcji, idzie się około 10 minut. Na dworcu dostępne są automaty z przekąskami i napojami, skrzynki bagażowe, kiosk Relay oraz mała księgarnia.

2. Stary cmentarz żydowski

Stary cmentarz żydowski znajduje się tuż przy dworcu, ale jeśli nie przygotowaliście się do wycieczki, najprawdopodobniej nie zwrócicie na niego uwagi. Z dworca należy przejść do budynków po lewej stronie, stamtąd ulicą Okopową do Placu Piastów, a dalej kolejny raz w lewo ulicą Na Piasku dojdziemy do bramy cmentarza. Niestety, cmentarz nie jest dostępny dla zwiedzających, więc pozostanie nam obejrzenie grobów zza bramy. Mało kto tam zagląda, o czym świadczy chociażby przerażenie w oczach kota pomieszkującego przy bramie cmentarza na mój widok.

Cmentarz powstał w 1815 roku, działał do 1937 roku. Na niewielkiej powierzchni zachowało się około 500 nagrobków (tzw. macew). Miejsce zaniedbane, lecz warte zobaczenia, choćby przez bramę.

3. Palmiarnia i Park Chopina

Spod cmentarza możemy wrócić na plac przy dworcu kolejowym, a stamtąd iść do centrum ulicą Zwycięstwa lub przejść na światłach przez skrzyżowanie, następnie ulicą Dworcową, a na koniec aleją Przyjaźni (ciąg pieszo-rowerowy) do Parku Chopina i Palmiarni.

Palmiarnia w Gliwicach to jedna z wizytówek miasta, już w 1880 roku w tym miejscu pojawiły się pierwsze szklarnie wystawowe. Obecnie może się poszczycić pięcioma pawilonami oraz ścieżką dydaktyczną. Na szczególną uwagę zasługuje pawilon akwarystyczny, gdzie można obejrzeć ryby z czterech środowisk słodkowodnych – Amazonii, Tanganiki, polskich rzek oraz rzek południowo-wschodniej Azji. Palmiarnia zbiera świetne recenzje i rodziny z dziećmi powinny koniecznie tu zajrzeć. Ceny biletów są niskie – w 2018 roku bilet normalny kosztował 10 złotych, bilet ulgowy 6 złotych, a bilet rodzinny (max 2 osoby dorosłe i troje dzieci) 20 złotych.

Przy palmiarni urządzono park Chopina. Park o powierzchni 5 hektarów powstał w połowie XIX wieku – wtedy miał powierzchnię 8 hektarów, a na jego terenie rosło znacznie więcej drzew iglastych. W ostatnich latach wymieniono nawierzchnię ścieżek, zamontowano ławki, a całość zdobi pomnik „Gliwiczanom – ofiarom wojen i totalitaryzmów” oraz basen, przy którym stoi pomnik Fryderyka Chopina.

W pobliżu parku bardzo ładnie prezentuje się budynek przedszkola.

4. Kościół pw. Wszystkich Świętych

Z Parku Chopina łatwo dojść do rynku i najważniejszych zabytków. Dobrym punktem orientacyjnym jest widoczna z każdego miejsca wieża kościoła. To wieża kościoła pw. Wszystkich Świętych wybudowanego na w XIV-XV wieku. Wieża służy również jako wieża widokowa, ale tylko w wybrane dni w sezonie. Wieża wznosi się na wysokość 63 metrów i można z niej podziwiać panoramę miasta. Wejście tylko z przewodnikiem w dni wyznaczane każdego roku przez PTTK.

Kościół pw. Wszystkich Świętych w Gliwicach można zwiedzać codziennie – wstęp wolny.

5. Sąd Rejonowy w Gliwicach

Sąd Rejonowy w Gliwicach to wprawdzie nie jest miejsce do zwiedzania, ale budynek.  Sąd Rejonowy w Gliwicach ma dwa budynki. Ten ładniejszy znajduje się przy ulicy Jana Siemińskiego, drugi kilkadziesiąt metrów dalej, przy ulicy Powstańców Warszawy 23. Drugi budynek to przykład stylu wilhelmińskiego i również ma zostać wpisany na listę zabytków, aczkolwiek nie jest tak charakterystyczny, jak budynek od strony Jana Siemińskiego.

6. Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego

Bardzo ładny (z zewnątrz) kościół widoczny z ulicy Jana Siemińskiego. Jak podają źródła, już w 1409 roku w miejscu tym stał cudowny drewniany krzyż, w 1430 roku zbudowano drewniany kościółek, a w 1612 roku franciszkanie wybudowali klasztor. W 1655 roku zbudowano kościół ceglany, który 22 lata później spłonął wraz z klasztorem. Wkrótce został odbudowany.  Na przestrzeni wieków kościół rozbudowywano, przez jakiś czas mieściło się w nim gimnazjum garnizonowe, a dziś należy do najbardziej znanych gliwickich zabytków, choć nie wygląda jakoś szczególnie okazale. Jest jednak bardzo fotogeniczny.

Kościół podobno można zwiedzać codziennie, ale podczas mojej wizyty w Gliwicach był zamknięty i nie tylko ja byłem zawiedziony.

7. Rynek

Rynek w Gliwicach należy do najładniejszych rynków w województwie śląskim. Kwadratowy plac z ratuszem pośrodku i podcieniami na pierwszy rzut oka nie wyróżnia się niczym szczególnym. Jednak kiedy przyjrzymy się bliżej, ujrzymy fontannę Neptuna. Gliwice wprawdzie nie leżą nad morzem, ale dzięki Kanałowi Gliwickiemu wpadającemu do Odry (dawniej Kanał Kłodnicki), budowanemu w latach 1794-1822 dawniej łatwo było transportować towary w stronę Morza, a sama rzeźba Neptuna symbolizuje związki Gliwic z Bałtykiem.

8. Zamek Piastowski

Kilka minut spacerem od gliwickiego rynku, pomiędzy ulicami Pod Murami a Górnych Wałów, stoi Zamek Piastowski z połowy XIV wieku. Swój dzisiejszy kształt zawdzięcza przebudowie w 1561 roku. Zamek wchodzi w skład Muzeum w Gliwicach i został udostępniony do zwiedzania turystom. Nie jest to duży obiekt, przed zamkiem stoi pomnik Stefana Batorego, skwer przed zamkiem ozdabia pozostałość dawnej fosy.

W zamku można obejrzeć eksponaty archeologiczne z okolic Gliwic i Górnego Śląska, w tym szkielet mamuta. Ponadto stroje ludowe, zbroje, rzeźby sakralne. Wstęp wolny.

9. Willa Caro

Dawniej luksusowa rezydencja przemysłowca Oscara Caro, obecnie siedziba jednego z oddziałów Muzeum w Gliwicach. Ekspozycja podzielona na dwie części: sztuki i rzemiosła artystycznego oraz etnografii. Wystawa stała prezentuje dziewiętnastowieczne mieszkania śląskich przemysłowców. Eksponaty to między innymi kolekcja polskiej biżuterii, porcelany z różnych wytwórni, czy dzieła kultury ludowej Górnego Śląska z  XVIII-XIX  wieku.

10. Stary Kościół św. Bartłomieja

Po zobaczeniu Willi Caro wracamy ulicą Zwycięstwa na dworzec kolejowy. Przed dworcem umieszczono plan miasta z zaznaczonymi najważniejszymi zabytkami. Zaznaczono na nim między innymi kościół św. Bartłomieja w Gliwicach. Ale uwaga – niedaleko siebie są dwa kościoły św. Bartłomieja – stary i nowy.

Jeśli nie macie smartfona, należy zapamiętać drogę z planu. Przejściem podziemnym przechodzimy na drugą stronę torów – wychodząc z tunelu pod torami należy wyjść z prawej strony, wychodząc po lewej zobaczymy brzydkie garaże i nieprzyjemne towarzystwo.

Do kościoła św. Bartłomieja idzie się około 10 minut, o ile dobrze zapamiętaliście drogę.

Stary kościół św. Bartłomieja w Gliwicach to jeden z najstarszych kościołów na Górnym Śląsku. Dziś to kościół z kamienia i cegły. Pierwszy, drewniany kościół w tym miejscu został zbudowany już w 1232 roku. Budowa kościoła ceglanego miała miejsce w XV wieku a około 1526 roku nastąpiła kolejna przebudowa.

Z daleka świątynia wygląda niepozornie, a przez brzydkie reklamy na sąsiedniej posesji można go przeoczyć.

11. Nowy kościół świętego Bartłomieja

Nowy kościół świętego Bartłomieja wybudowano na początku XX wieku. Kościół z zewnątrz prezentuje się imponująco, a zegar na jego wieży informował mnie o czasie do odjazdu pociągu bez konieczności sięgania do plecaka po telefon komórkowy.

Wadą nowego kościoła świętego Bartłomieja w Gliwicach jest położenie – z jednej strony ogródki działkowe i brzydkie osiedle, z drugiej skwer okupowany przez panów w średnim wieku raczących się napojami odświeżającymi. Odległość pomiędzy starym a nowym kościołem wynosi około 500 metrów – warto zobaczyć oba kościoły w dzień, a nocą można podziwiać iluminację nowego kościoła.

O ile się nie mylę, to największy kościół w Gliwicach – jak można wyczytać na różnych stronach i forach – może pomieścić aż 6 tysięcy wiernych.

12. Radiostacja

Drewniany maszt i stacja radiowa doskonale znane z prowokacji gliwickiej w 1939 roku. Obecnie zaadaptowane na muzeum, gdzie zobaczymy wystawę sprzętu nadawczego z czasów II wojny światowej. Warto zwiedzić, ponieważ to miejsce dla miłośników historii i architektury, ponieważ drewniany maszt jest najwyższą drewnianą wieżą w Europie (mierzy 111 metrów). Wokół Radiostacji utworzono ogród sensoryczny.

Radiostacja znajduje się 2 kilometry od dworca kolejowego. Idzie się prostą drogą; wieżę widać z daleka.

13. Dawna Poczta Główna

Podczas spaceru po Gliwicach z pewnością zwrócimy uwagę na budynek dawnej Poczty Głównej. Charakterystyczny budynek powstał w latach 1904-1906 w okresie największego rozwoju Gliwic. Zbudowany w stylu historyzmu z dominacją elementów neogotyckich nawiązuje do średniowiecznej odmiany gotyku pięknego. Budynki w tym stylu spotkamy na Pomorzu Zachodnim i w Brandenburgii. Około 1927 roku dobudowano tylne skrzydło i częściowo przebudowano wnętrze. Od 1945 roku własność Poczty Polskiej.

Wewnątrz, w przedsionku o układzie halowym, zachowały się sklepienia gwiaździste, na gurtach, wsparte na dwóch kolumnach o stylizowanych kapitelach. Zachowały się oryginalne kute balustrady zdobione motywami esownic oraz stolarka drzwiowa. Posadzka z płytek ceramicznych.

14. Cmentarz Hutniczy

Atrakcje Gliwic to również takie perełki jak cmentarz hutniczy położony poza centrum miasta. Założony został w 1808 roku na planie prostokąta z główną aleją pośrodku i kilkoma ścieżkami poprzecznymi. Na cmentarzu zachowały się piękne nagrobki. Na cmentarzu spoczął John Baildon – szkocki przedsiębiorca, założyciel wielu śląskich zakładów. Na cmentarzu pochowano także Carla Schotteliusa, twórcę najstarszego obecnie w Europie mostu wiszącego całkowicie wykonanego z żelaza, a najokazalszym obiektem na cmentarzu jest grobowiec starosty górniczego Ferdynanda von Einsiedela z 1833 roku, zbudowany w stylu neoklasycystycznym, z kolumnami w porządku doryckim.

15. Dom Pamięci Żydów Górnośląskich

Obowiązkowe miejsce dla osób zainteresowanych historią i kulturą Żydów. W niedużym muzeum poznamy historię Żydów i synagog na Górnym Śląsku. Wystawa znajduje się w odnowionym budynku domu przedpogrzebowego. Obok niewielki cmentarz żydowski z nagrobkiem twórcy kremu Nivea. Miejsce podniesione z ruin, cena biletu wstępu symboliczna. Obiekt położony poza centrum miasta, w odległości 1,5 kilometra od dworca kolejowego.

16. Park Kultury i Wypoczynku

Rozległy park rozpościerający się za opisanym wcześniej Domem Pamięci Żydów Górnośląskim. Pagórkowaty teren, liczne ścieżki i alejki, niedawno wybudowano także tężnię solankową. Oaza zieleni – część ścieżek biegnie przez las, niektóre o nawierzchni szutrowej. Bardzo dobre miejsce na spacery oraz jazdę rowerem.

17. Muzeum Odlewnictwa Artystycznego

Ciekawe muzeum utworzone nie tak dawno na terenach pokopalnianych, znanych obecnie pod nazwą Centrum Edukacji i Biznesu „Nowe Gliwice”. Muzeum zajmuje jedno z pięter dawnej maszynowni, natomiast bardzo ładny budynek cechowni z okazałą wieżą zajmuje Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości.

Muzeum przedstawia historię odlewnictwa w Gliwicach i regionie. Elementem ekspozycji są wyroby odlewnicze – statuetki, wazy i inne. Część muzeum zajmuje wystawa interaktywna, organizowane są także warsztaty dla dzieci.

Muzeum położone poza centrum, dojazd autobusem dogodny. Stosunkowo niskie ceny biletów wstępu.

18. Muzeum Geologii Złóż

Mało znane muzeum w Gliwicach mieszczące się przy ulicy Akademii 2; wchodzi w skład Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej. Muzeum obecnie zajmuje dwa piętra. Na pierwszym piętrze zobaczymy wystawy stałe „Skamieniałości minionych epok geologicznych”, „Rośliny węglotwórcze karbonu” i „Złoża kopalin użytecznych Polski”, na drugim przygotowano główną wystawę – mnóstwo okazów skał magmowych, osadowych i metamorficznych, różnych skamieniałości z Górnego Śląska czy surowców energetycznych świata. Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja skał i minerałów ks. Leopolda Szersznika, żyjącego w Cieszynie na przełomie XIX i XX wieku, który w 1802 roku utworzył pierwszą pracownię muzealną na Śląsku.

Muzeum nie ma stałych godzin otwarcia, konieczna jest wcześniejsza rezerwacja mailowa.

19. Muzeum Techniki Sanitarnej

Muzeum zarządzane przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, mieszczące się w budynku dawnej przepompowni ścieków. Zabytkowy budynek zbudowany w stylu dworkowym liczy sobie ponad sto lat. Na nieduże muzeum zaadaptowano dwie hale – ekspozycję tworzą pompy, zasuwy, sprężarki, rury drewniane oraz unikatowa pralka drewniana używana przez nasze babcie. Zwiedzanie z przewodnikiem – dla grup zorganizowanych po wcześniejszej rezerwacji, dla gości indywidualnych raz w miesiącu, w terminie podanym na stronie zarządcy. Wejście również podczas Industriady.

Placówka położona daleko od centrum.

Informacje na temat zwiedzania na stronie Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Gliwicach muzeum.pwik.gliwice.pl

20. Kościół Wniebowzięcia NMP

Na zabytki Gliwic składa się kilkanaście kościołów. W artykule atrakcje Gliwic krótko przedstawiłem tylko najważniejsze i najbardziej charakterystyczne z nich. Na pewno należy do nich drewniany kościół Wniebowzięcia NMP przy ulicy Kozielskiej, z dala od centrum (w Gliwicach jest jeszcze murowany kościół Wniebowzięcia NMP). Kościół wybudowano w 1493 roku w Zębowicach koło Olesna, do Gliwic został przeniesiony w 1925 roku. Przez długi okres stał na Cmentarzu Centralnym, na Cmentarz Starokozielski został przeniesiony w 2000 roku. Obok kościoła stoi kilka nagrobków, na uwagę zasługują malowidła na sklepieniach.

21. Kolejkowo

Atrakcja dla dzieci w Centrum Handlowym Europa w Gliwicach. Ruchome makiety pociągów tego samego zarządcy co we Wrocławiu, jednak trochę mniejsze niż w stolicy województwa dolnośląskiego i skupione na tematyce Śląska (choć nie tylko). Mimo to dbałość o detale oraz urozmaicony teren przeniesiony na makiety sprawia, że miejsce cieszy się ogromną popularnością i zbiera bardzo dobre recenzje. W weekendy tłumy przy ekspozycjach.

22. Funzeum

Kolejna atrakcja dla dzieci w Gliwicach, położona w budynku sąsiadującym z Kolejkowem. Na powierzchni 4 tysięcy metrów kwadratowych zgromadzono ponad 50 multisensorycznych i interaktywnych instalacji inspirowanych magią kolorów i światła, jak opisuje zarządca – sala 3d, mata wodna, basen z piłeczkami, czy auto do pomalowania. Miejsca do eksperymentów, zabawy i odkrywania świata. Na miejscu kawiarnia. Stosunkowo wysokie ceny wstępu, ale opinie bardzo dobre.

23. Rejsy po Kanale Gliwickim (sezonowo)

Atrakcja sezonowa. W niedziele i święta od maja do października organizowane są rejsy po trasie Marina Gliwice – Śluza Łąbędy – Kanał Gliwicki w okolicy Huty Łabędy-Bumaru Łabędy – Śluza Łabędy – Marina Gliwice, kilka razy w roku można się przepłynąć z Gliwic do Kędzierzyna-Koźla, skąd pasażerowie wracają autobusem. Rejs krótszą taką trasą trwa godzinę. Organizowane są także rejsy do kolonii kormoranów rejsy kulinarne, rejsy muzyczne i rejsy rowerowe.

Szczegółowe informacje: marinagliwice.pl

24. Stacja Gliwice Trynek

Rozpadająca się dawna stacja kolei wąskotorowej na osiedlu Trynek. Tylko dla miłośników kolei. Budynek stacji Gliwice Trynek jest pozostałością po dawnej linii kolei wąskotorowej łączącej Gliwice z Raciborzem. Szkoda, że nie zadbano o ten zabytek. Na całej trasie kolei zachowało się kilka budynków stacyjnych; w najlepszym stanie jest budynek w Nieborowicach.

25. Muzeum Tatuażu

Nietypowe muzeum w centrum Gliwic, utworzone przy salonie tatuażu. W prywatnym muzeum, za niewielką opłatą, można poznać historię tatuażu i przedmioty związane z pracą tatuatora. Muzeum dla specyficznej, ale jak widać po popularności tatuaży, bardzo licznej grupy osób.

26. Wilcze Gardło

Obecnie dzielnica Gliwic, włączona do granic administracyjnych miasta w 1975 roku. Osiedle mieszkalne wybudowane przez Niemców w latach 1937—1941 pod nazwą „Dankopfersiedlung der S. A. — Glaubenstadt”. Posiada własny rynek, dominuje zabudowa willowa. Zaprojektowane na wzór starogermańskiej wioski, według niektórych źródeł na planie swastyki lub orła. Posiada budynek bramny. Osiedle owiane legendami, na temat którego powstało mnóstwo artykułów.

Gliwice – podsumowanie

W artykule wymieniłem najważniejsze atrakcje Gliwic. Część znajduje się w centrum miasta, jednak zwiedzanie Gliwic zajmie dużo czasu, ponieważ niektóre atrakcje znajdują się w różnych punktach miasta, często oddalonych od rynku i dworca o kilka kilometrów. Warto zakupić bilet Silesia24 Kolei Śląskich, ważny również w autobusach ZTM. Gliwice to miasto z wieloma zabytkami i atrakcjami. Na pozór trochę ładniejsze miasto województwa śląskiego, kryje bardzo dużo zabytków i atrakcji.

Zobacz również:

Pociągiem po województwie śląskim – co zwiedzić i zobaczyć
Pociągiem z Gliwic – propozycje wycieczek jednodniowych
Bytom – najciekawsze miejsca i atrakcje
Chorzów – najciekawsze miejsca i atrakcje
Katowice – najciekawsze miejsca i atrakcje
Opole – najciekawsze miejsca i atrakcje
Zabrze – najciekawsze miejsca i atrakcje