Kolej na Słowacji działa nieźle, ale poza głównymi liniami rozkład jazdy nie zawsze jest przyzwoity. Osobiście nie lubię tłoku w pociągach oraz naprzeciwległo układu miejsc. Stary tabor jest stopniowo wymieniany. Stan dworców kolejowych pozostawia wiele do życzenia.

W listopadzie 2014 roku rząd słowacki wprowadził bezpłatne przejazdy koleją dla wybranych grup społecznych. Populistyczny krok wywołał falę entuzjazmu w Polsce (gdzie osoby należące do tych grup chciałyby również darmowych przejazdów), natomiast w Słowacji doprowadził do tłoku w pociągach i znacznego obniżenia komfortu jazdy, a wbrew hurraoptymistycznym komentarzom nie rozwiązał problemów gospodarczych kraju.

Dla turystów jedyna godna uwagi oferta to wakacyjny bilet sieciowy Slovak, umożliwiający tanie podróże po słowackiej sieci kolejowej w lipcu i sierpniu. Kolej na Słowacji co dzień nie ma ofert pozwalających w niedrogiej cenie zwiedzić kraj. Poza darmowymi przejazdami dla uprzywilejowanych.

Przewoźnik: Železničná spoločnosť Slovensko
Strona internetowa: www.zssk.sk
Fanpage kolei słowackich na Facebooku
Ostatnia aktualizacja: 30.05.2024

Spis treści1. Rozkład jazdy i ceny
2. Jak dojechać
3. Kategorie pociągów
4. Jak dojechać do największych miast
5. Wybrane zniżki
6. Połączenia międzynarodowe
7. Bilet sieciowy Slovak
8. Dworce kolejowe – informacje ogólne
9. Najładniejsze dworce kolejowe
10. Pociągi sezonowe
11. Imprezy kolejowe
12. Kolej linowo-terenowa Stary Smokowiec – Hriebenok
13. Najważniejsze koleje wąskotorowe
14. Co zobaczyć – plan podstawowy
15. Jednodniowe wycieczki z Koszyc
16. Wagony sypialne i z miejscami do leżenia
17. Przewóz samochodów
18. Przewóz rowerów
19. Przewóz zwierząt
20. Kolej zębata Tisovec – Zbojska

1. Rozkład jazdy i ceny

predaj.zssk.sk – sklep internetowy kolei słowackich. Możliwość nabycia biletów w komunikacji krajowej i międzynarodowej, dopłaty do wyższej klasy lub wykupienia miejsca w wagonach z miejscami do leżenia i sypialnych. Graficzny podgląd rezerwacji miejsca.

Mapa sieci kolei słowackich (źródło: Železnice Slovenskej republiky)

 

2. Jak dojechać

Liczba połączeń z Polską pozostawia wiele do życzenia. Ponad 5 lat temu zostały zlikwidowane bezpośrednie pociągi z Katowic i Krakowa do Żyliny, jak również nocny pociąg z Krakowa do Budapesztu przez Koszyce.

Na Słowację najlepiej dojechać bezpośrednio grupą wagonów pociągu nocnego do Budapesztu i pociągiem dziennym Warszawa – Budapeszt lub z przesiadką na stacjach Bogumin i Břeclav w Czechach. Kupując z wyprzedzeniem mamy szanse na kupno biletów w promocyjnych cenach.

Biletów należy szukać na stronach:

www.intercity.pl – wyszukiwarka połączeń PKP Intercity. Zalecana dla połączeń bezpośrednich.
www.cd.cz/eshop – sklep internetowy kolei czeskich. Łatwiej znaleźć tanie bilety z Polski do Czech i następnie z Czech na Słowację.

W rozkładzie jazdy 2023/2023 pozostała wysoka liczba pociągów Czadca – Zwardoń z 5 do 11 par dziennie. Według zapewnień kolei słowackich i Kolei Śląskich pociągi są w większości skomunikowane ze sobą.

Ceny biletów powrotnych (sprawdzane 20.12.2023):

Zwardoń – Czadca: 5 euro
Zwardoń – Skalite: 3 euro

Osoby kupujące bilet w Zwardoniu muszą uiścić 1,5 euro dopłaty, jeśli zgłoszą się do konduktora przed wejściem do pociągu lub 3 euro dopłaty, jeśli zgłoszą się w pociągu lub nie zgłoszą się w ogóle.

Pociąg Muszyna – Poprad od 30 grudnia 2023 przynajmniej do połowy 25 lutego 2024 roku pojedzie w każdą sobotę i niedzielę. Później planowane jest uruchomienie pociągu w każdy weekend od czerwca do pierwszego pociągu września 2024 roku.

Ceny biletów:

Poprad – Muszyna – 5 EUR
Kieżmark – Muszyna 4 EUR

W wakacje 2024 będzie kursował weekendowy pociąg Polregio Sanok – Medzilaborce. Pociąg pojedzie prawdopodobnie raz dziennie w sobotę i ra niedzielę. Na razie informacje nie są pewne.

W trakcie aktualizacji artykułu nie było informacji o cenach biletów na pociąg Sanok  – Medzilaborce. W 2023 roku wyglądało to tak, że należało kupić bilet do ostatniej stacji przed granicą, przejściówkę, a odcinek słowacki kupowało się osobno.

3. Kategorie pociągów

Kategorie słowackich pociągów nie różnią się wiele od polskich. W rozkładzie jazdy stosuje się oznaczenia:
Os – pociąg osobowy
Zr – pociąg przyspieszony (rzadko spotykany)
R – pociąg pospieszny
RJx – pociąg Regiojet Bratysława – Zurych
EX – ekspres
IC – Intercity
EC – Eurocity
SC – Supercity

11 grudnia 2016 roku koleje słowackie przywróciły komercyjne połączenia Intercity. Nie polecam ze względu na fakt, iż w wagonach bezprzedziałowych wszystkie siedzenia są przy stoliku, czyli pasażerowie są zwróceni twarzami do siebie. Jeśli ktoś lubi wagony przedziałowe, to co innego, bo takie również są. Pociągi kursują kilka razy dziennie pomiędzy Bratysławą a Koszycami i nie obowiązują w nich bezpłatne przejazdy.

Koleje słowackie w ostatnich latach zainwestowały dużo pieniędzy w modernizację taboru i zakup nowych pociągów. W pociągach kursują wagony z przedziałami i wagony bezprzedziałowe. W zmodernizowanych wagonach dużo czynnych gniazdek. Wagony bezprzedziałowe kolei słowackich mają jedną wadę – siedzenia są w układzie 4+4, czyli podróżni siedzą naprzeciw siebie, a miejsca na nogi jest stosunkowo mało. Dla mnie dużo lepszym rozwiązaniem jest układ siedzeń z pociągów PKP Intercity lub kolei czeskich.

W pociągach Intercity obowiązuje cennik dynamiczny – cena biletu zależy od obłożenia danego połączenia. Cennik jest bardzo skomplikowany. W pierwszej i drugiej klasie pociągów Intercity pasażerowie otrzymują w cenie biletu wodę 0,5 l, ciepły napój (kawa rozpuszczalna lub herbata), dostępna jest prasa codzienna i czasopisma. Osoby kupujące bilet mogą zarezerwować bezpłatne miejsce parkingowe w Bratysławie, Trnawie, Żylinie i Popradzie. Dawniej była jeszcze klasa 1plus, ale obecnie nie ma jej w ofercie.

W pociągach pospiesznych często spotkamy zmodernizowane, klimatyzowane wagony z przedziałami i bezprzedziałowe. Jak patrzyłem na nowe wagony, niektóre z nich będą miały siedzenia w układzie szeregowym.

Jeśli chodzi o tabor, najbardziej lubię piętrowe elektryczne zespoły trakcyjne EPJ (671) wyprodukowane przez Skoda Transportation Group (odpowiedniki czeskich pociągów City Elefant). Przyjemnie podróżuje się też motoraczkami, przynajmniej dopóki nie świeci mocne słońce. Natomiast wagony są niby wygodne, ale jak wspomniałem nie lubię naprzeciwległego układu siedzeń i bardzo awaryjnych toalet. Jeśli nie ma tłoku, da się wytrzymać, ale od czasu wprowadzenia darmowych przejazdów tłok panuje często.

4. Jak dojechać do największych miast

 

Analizując statystyki zauważyłem, że często internauci poszukują informacji na temat dojazdu z Polski do największych słowackich miast. Pierwsza rzecz, to dojazd do Żyliny lub Bratysławy, co opisałem wyżej. Następnie:

Dojazd do Trenczyna i Trnawy

Do Trenczyna lub Trnawy można dojechać licznymi pociągami pospiesznymi, osobowymi i Intercity kursującymi pomiędzy Żyliną a Bratysławą.

Dojazd do Koszyc

Do Koszyc można dojechać pociągami pospiesznymi i Intercity z Żyliny lub Bratysławy (tu mamy do wyboru dwie trasy: Bratysława – Żylina – Koszyce lub Bratysława – Brezno – Koszyce). Kursują również pociągi bezpośrednie z Bogumina lub Czeskiego Cieszyna.

Dojazd do Popradu

Poprad leży na trasie Żylina – Koszyce, więc nie ma żadnych problemów z dojazdem.

Dojazd do Bańskiej Bystrzycy

Do Bańskiej Bystrzycy można dojechać kilka razy dziennie pociągami przyspieszonymi z Żyliny (kursują w takcie dwugodzinnym). Część z nich kursuje dalej do Bratysławy. Z Bratysławy można dojechać pociągami bezpośrednimi, ale często należy przesiąść się na stacji Zvolen.

Dojazd do Nitry

Najtrudniej opisać dojazd do Nitry. Najłatwiej złapać przesiadkę na stacji Leopoldov na trasie Bratysława – Żylina, skąd kursują szynobusy do Nitry. Pociąg jedzie powoli przez bardzo małe miejscowości. Taka podróż to gratka dla miłośników kolei, natomiast pasażer obładowany bagażem nie będzie miał powodów do zadowolenia. Do Nitry można również dojechać bezpośrednim pociągiem z miasta Nove Zamky.

5. Wybrane zniżki

W czasie opracowywania artykułu podane zniżki można było znaleźć na stronie kolei słowackich, ale ze względu na darmowe przejazdy dla połowy ludności mogą one zostać w najbliższym czasie zlikwidowane. :

REGIONAL – ulga handlowa dla wszystkich podróżujących pociągami osobowymi, przyspieszonymi i REX na odległość do 60 kilometrów w drugiej klasie. Płacą oni 15% taniej, niż według taryfy normalnej. Przy zakupie biletu przez internet pasażerowie otrzymują dodatkowo 5% zniżki.

ZNIŻKA GRUPOWA – zniżka grupowa na słowackich kolejach funkcjonuje w dwóch wariantach. Pierwszy z nich to zniżka dla małych grup (Skupina mini). Przeznaczona jest dla małych grup liczących do pięciu osób, przy czym w grupie musi być przynajmniej jeden dorosły i jedno dziecko do ukończenia piętnastego roku życia.

Z kolei zniżka grupowa w wariancie dla większych grup jest przeznaczona dla grup liczących od sześciu do 99 osób bez względu na wiek. W obu wersjach pierwszy dorosły płaci 100% ceny biletu, każdy następny ma zniżkę 25%, a dziecko do ukończenia 15 roku życia 60%. Zasada ta obowiązuje we wszystkich pociągach, poza pociągami IC, w których obowiązują zupełnie inne zasady. Jeżeli grupa chce podróżować pociągami EC, musi dopłacić 1,5 euro za każdą osobę dorosłą i 1 euro za dziecko.

JUNIOR RAILPLUS EURO<26 – karta zniżkowa i karta Euro26 w jednym. Przeznaczona dla podróżnych, którzy nie ukończyli 26 roku życia. Ważna rok od daty wydania, przy czym ważność się kończy w dniu ukończenia 26 roku życia bez względu na datę zakupu.  O ile nie przysługuje wam prawo do bezpłatnych przejazdów, wydatek na kartę bardzo szybko się zwróci.

Zniżki na kolei:
– 40% zniżki na połączenia krajowe w 2 klasie.
– 50% zniżki na połączenia TEZ
– zniżka na bilety międzynarodowe

KLASIK RAILPLUS – karta dla osób w wieku 26-65 lat. Karta ważna rok od daty wydania. Uprawnia do następujących zniżek:
– 25% zniżki na połączenia krajowe we wszystkich pociągach w 1 i 2 klasie.
– 50% zniżki na połączenia TEZ (więcej na dole strony)
– 25% zniżki na bilety międzynarodowe
– zniżki na wybrane połączenia w komunikacji międzynarodowej według odrębnych umów.

6. Połączenia międzynarodowe

Słowacja posiada bardzo dobrą sieć połączeń z Czechami, natomiast sprawa wygląda gorzej, jeśli chodzi o połączenia z innymi sąsiadami. Na pewno dużo do zrobienia pozostaje w połączeniach z Polską. Brakuje pociągu Kraków – Koszyce.

Austria

Będąc w Bratysławie warto wybrać się do Wiednia. Podróż pociągiem REX trwa tylko godzinę.W trakcie aktualizacji artykułu nie było informacji o możliwości dokupienia biletu na komunikację miejską w Wiedniu, natomiast osoby kupujące bilet z Wiednia do Bratysławy, mogły podróżować komunikacją publiczną po Bratysławie w pierwszy dzień ważności biletu. 

Przykłady cen biletów powrotnych (za zssk.sk sprawdzane 30.05.2024):

Bratysława – Wiedeń – 19 euro (tam i z powrotem)
Wiedeń – Bratysława – 18 euro (tam i z powrotem)

Możliwe jest dokupienie biletu na przewóz roweru.

Według rozkładu jazdy pociągi jeżdżą co godzinę przez cały dzień – najczęściej połączenia obsługiwane są przez wygodne składy podmiejskie kolei austriackich.

Uwaga!!! Pociągi Bratysława – Wiedeń odjeżdżają ze stacji Bratislava – Petržalka, położonej na największym słowackim osiedlu. 

Przy podróżach w głąb Austrii obowiązuje oferta Europa Express od dowolnej stacji ujętej w międzynarodowym systemie sprzedaży biletów na Słowacji do dowolnej stacji ujętej w międzynarodowym systemie sprzedaży biletów w Austrii. Ceny biletów zaczynają się od 14,90 euro – przedsprzedaż zaczyna się 60 dni przed planowaną podróżą. Dzieci do ukończenia 15 roku życia mogą podróżować w towarzystwie dorosłego z biletem Europa Express za darmo (maksymalnie dwoje dzieci na jedną osobę dorosłą).

predaj.zssk.sk – sklep internetowy kolei słowackich

Chorwacja

W lecie 2024 roku koleje słowackie, we współpracy z kolejami austriackimi, uruchamiają pociąg Bratysława – Split przez Wiedeń. Jest to pociąg nocny, zestawiony z wagonów z miejscami do siedzenia, wagonów z miejscami do leżenia, wagonów sypialnych i autokuszetek. Bilety są stosunkowo drogie, szczególnie jeśli chcemy jechać na leżąco. Pociąg będzie kursował 3 razy w tygodniu W 2024 roku autokuszetki będą kursować z Wiednia.

shop.oebbtickets.at – wyszukiwarka i sklep kolei austriackich. Możliwość zakupu biletów na pociąg Bratysława – Split.

Czechy

Pomiędzy Czechami a Słowacją kursują liczne pociągi. Począwszy od pociągów międzynarodowych uruchamianych przez koleje czeskie i słowackie, po pociągi międzynarodowe uruchamiane przez Regiojet i Leo Express. Wybór jest bardzo duży, więc informacje w dużym skrócie.

Najpopularniejszymi pociągami wśród Polaków są pociągi Praga – Żylina i Praga – Koszyce, do których przesiadają się polscy podróżni na przykład w Boguminie i w Czeskim Cieszynie. Kilka pociągów jedzie inną trasą, przez Horni Lidec – Puchov; kończą one najczęściej bieg na stacji Zvolen. Można do nich wsiąść np. w Ołomuńcu. Przejazdy według taryfy międzynarodowej nie są już takie tanie jak kiedyś, na szczęście można znacznie obniżyć koszty biletu.

Bez problemu dojedziemy również z Pragi i Brna do Bratysławy pociągami zmierzającymi do Budapesztu. Odnośnie cen biletów, to różnią się informacje podane aktualizacje na stronach internetowych kolei czeskich i słowackich. Oferta kolei czeskich i słowackich jest szeroka, nie sposób tu opisać wszystkich ofert. Na przykład oferta Europa Express pozwala na podróż pomiędzy Bratysławą a Pragą za 12 euro.

Ceny mogą się różnić o 1-2 euro, inna też może być cena w kasie niż w internecie.

www.cd.cz/eshop – sklep internetowy kolei czeskich.
predaj.zssk.sk – sklep internetowy kolei słowackich

Pociągi bezpośrednie pomiędzy Pragą a Koszycami uruchamia również Regiojet. Oprócz pociągu dziennego trzy razy w tygodniu kursują pociągi nocne. W 2016 roku w pociągach nocnych RegioJet pojawiły się kuszetki i wagony sypialne, natomiast duży plus za ochronę na pokładzie pociągów, zapewniającą pasażerom bezpieczeństwo na trasie znanej z kradzieży. Pociągi zatrzymują się w Czeskim Cieszynie; osoby planujące podróż pociągiem nocnym mogą poczekać na dworcu, bowiem czynny jest on przez całą dobę.

Więcej informacji: www.regiojet.cz

Również Leo Express uruchamia jeden pociąg dziennie pomiędzy Pragą a Koszycami. Do Koszyc dojeżdża on po godzinie 22, natomiast w drogę powrotną do Pragi jedzie jako pociąg nocny – jest to pociąg obsługiwany przez pojazdy typu Flirt, a więc bez miejsc do leżenia i miejsc sypialnych. Trudno polecić to połączenie, choć fotele w najwyższej klasie można wygodnie rozłożyć.

Pociąg również zatrzymuje się w Czeskim Cieszynie. Ceny różnią się, w zależności od dnia i obłożenia pociągu.

Więcej informacji: www.le.cz

Koleje czeskie i słowackie uruchamiają ponadto pociągi lokalne kursujące z różną częstotliwością na trasach:

Kuty – Brzecław
Vrbovce – Hodonin

W grudniu 2022 roku zawieszono kursowanie pociągów regionalnych na trasie Jablunkov Navsi – Czadca.

Na innych trasach (np. Makov – Roznov pod Radhostem, Holic nad Moravou – Hodonin) kursują autobusy komunikacji regionalnej.

Szwajcaria

Na pociągi obowiązuje oferta promocyjna Europa Express, czyli bilety bezzwrotne kupowane z wyprzedzeniem. Przedsprzedaż rozpoczyna się najwcześniej 60 dni przed odjazdem. Ceny biletów zaczynają się od 39,90 euro.

Liczne pociągi Railjet kursują do Zurychu z Wiednia.

predaj.zssk.sk – sklep internetowy kolei słowackich

Węgry

Pomiędzy Słowają a Węgrami kursują liczne pociągi przez przejście graniczne Sturovo – Szob. Są to najczęściej pociągi z Niemiec i Czech do Budapestu. Drugie popularne połączenie to Koszyce – Budapeszt przez Miskolc. Pociągi z Bratysławy i Koszyc do Budapesztu jeżdżą co dwie godziny.

Dawniej koleje słowackie posiadały w ofercie bardzo tanie bilety powrotne. Obecnie nie wiem, jakie są dostępne oferty, ponieważ na stronie kolei słowackich nie ma cennika. W sklepie internetowym można natomiast kupić bilety Europa Express – kupowane z kilkudniowym wyprzedzeniem są znacznie tańsze niż w dzień odjazdu. Ceny w sklepach obu kolei różnią się od siebie.

predaj.zssk.sk – sklep internetowy kolei słowackich
jegy.mav.hu – sklep internetowy kolei węgierskich

Możliwy jest też dojazd z Koszyc do miejscowości Slovenske Nove Mesto, tam piesze przekroczenie granicy i z Satoraljaujhely pociągiem np. do Miskolca lub z przesiadką do Tokaju.

Pomiędzy stacjami Sturovo a Esztergom co dwie godziny kursuje autobus – koszt biletu to około 0,70 euro. Taksówkarze wołają 4-5 euro za przejazd pomiędzy miastami, co opłaci się, jeśli taksówkę wezmą 3-4 osoby.

Przewóz rowerów w pociągach EC i EN pomiędzy Bratysławą lub Koszycami a Budapesztem kosztuje 5 euro, trzeba też zapłacić 2 euro za obowiązkową rezerwację miejsca.

Na trasie Bratislava Petržalka – Hegyeshalom kilka razy dziennie kursują pociągi GySeV. Na stacji Hegyeshalom możliwa jest przesiadka do pociągów jadących w stronę miasta Gyor.

Ukraina

W grudniu 2022 roku przywrócono kursowanie pociągu Koszyce – Mukaczewo. Pociąg będzie kursował 2 razy dziennie, planowane jest uruchomienie nocnego pociągu sezonowego.

7.Bilet sieciowy Slovak

Bilet sieciowy Slovak to pojawiająca się od kilku lat oferta kolei słowackich, uprawniająca do podróżowania przez 31 następujących po sobie dni w lipcu i sierpniu po Słowacji. Ze względu na konieczność wykupienia kart zniżkowych i wysokie ceny, nie była ona zbyt popularna.

W 2017 roku koleje słowackie zmieniły warunki oferty – niektóre warianty biletu staniały, wprowadzono również bilet tygodniowy euro bez konieczności kupowania kar zniżkowych. Rok później bilety sprzedawano także na czerwiec

Dla osób w wieku 26-60 lat najlepsza oferta to Slovak Týždeň – bilet ważny przez siedem następujących po sobie dni lub do ostatniego dnia sierpnia. Jedyny wymagany dokument to ważny dokument tożsamości – dowód osobisty, prawo jazdy lub paszport.

Bilet tygodniowy w zupełności wystarczy na zwiedzenie najważniejszych miejsc na Słowacji, do których da się dojechać pociągiem, o ile nie chcecie zaliczać kolei wąskotorowych kursujących w weekendy.

W 2023 roku cena biletu tygodniowego wynosiła 29 euro. W tym roku może być drożej.

8. Dworce kolejowe – informacje ogólne 

Dworce kolejowe na Słowacji nie należą do najpiękniejszych. W ostatnich latach wyremontowano kilka najważniejszych dworców (Koszyce, Trnawa, Puchov), ale wiele z nich wymaga pilnego remontu i Polaków może zaskoczyć przepaść, jaka dzieli wyremontowane polskie dworce od słowackich. Na dworcach zwykle jest szaro i ponuro, czynne są kioski z prasą i kanapkami, restauracje i bary dworcowe podobne są do tych czeskich, choć podobno nie mają tej atmosfery, co czeskie. Na plus należy natomiast zapisać możliwość zakupienia biletu międzynarodowego w wielu mniejszych miejscowościach, co w Polsce jest nie do pomyślenia. Bezpieczeństwo na poziomie podobnym jak u nas, należy uważać w dzielnicach przydworcowych.

Toalety płatne, ceny zwykle niższe niż w Polsce, czystość czasami pozostawia wiele do życzenia (toalety na dworcu w Czadcy to koszmar). Prysznice dostępne na dworcach w Koszycach, Trnawie, Popradzie i Zwoleniu. Przenocować można na dworcach w Popradzie, Trnawie, Żylinie i Trenczynie, choć nie polecam tego ostatniego.

Przechowalnie bagażu są na największych dworcach, na mniejszych są likwidowane w związku z brakiem zainteresowania. Tylko na niektórych stacjach w miejsce zlikwidowanych przechowalni instaluje się skrzynki na bagaż.

Największym rozczarowaniem może być dworzec główny w Bratysławie. Posępne miejsce, a o placu i okolicy nie wspominam. Odradzam kupno jedzenia w budkach przy dworcu – w moim przypadku zawsze kończyło się to zatruciem pokarmowym (na szczęście lekkim).

Najlepiej natomiast wypada wyremontowany dworzec w Koszycach. Nieźle też prezentuje się dworzec Poprad – Tatry.

Tłumaczenia napisów spotykanych na dworcach:

cestovný poriadok – rozkład jazdy
čakáreň – poczekalnia
eskalátory – schody ruchome
koľaj – tor
nástupište – peron
odchody – odjazdy
platný cestovný lístok – ważny bilet
príchody – przyjazdy
pokladnica – kasa
reštaurácia – restauracja
úschovňa batožín – przechowalnia bagażu
vestibul – hol
vlak – pociąg
výťah – winda
zákaznícke centrum – centrum obsługi klienta
železničná stanica – stacja kolejowa; dworzec kolejowy

9. Najładniejsze dworce kolejowe

Gdybym chciał opracować artykuł o najładniejszych dworcach kolejowych na Słowacji, byłoby to zadanie bardzo trudne do wykonania. Zdecydowana większość słowackich dworców kolejowych jest brzydka, niektóre powstały w czasach socrealizmu w miejscu wyburzonych zabytkowych budynków. Niewiele zostało wyremontowanych, a nawet te wyremontowane nie wyglądają jakoś szczególnie ładne. Nie znam wszystkich dworców kolejowych na Słowacji, lecz na podstawie posiadanej wiedzy wytypowałem kilka dworców godnych uwagi, choć w przypadku jednego tylko ze względu na element dworca.

Dworzec kolejowy Kežmarok – prawdopodobnie najładniejszym dworcem kolejowym na Słowacji jest dworzec kolejowy w Kieżmarku. Kieżmark to miasteczko położone przy linii kolejowej z Muszyny do Popradu, gdzie w sezonie zatrzymują się pociągi kursujące pomiędzy wymienionymi miastami. Budynek w stylu secesyjnym został wybudowany w latach 1914 – 1916. W roku 2013 dworzec został wyremontowany. Pół kilometra od dzisiejszego dworca stoi zachowany budynek dawnej stacji z 1889 roku.

Dworzec kolejowy Ružomberok – stacja kolejowa w Rużomberku, położona przy głównej magistrali kolejowej z Bogumina do Koszyc. Otwarta w 1871 roku, wyremontowana w 2018 roku. Stacja położona w centrum miasta, nieduża jak na miasto.

Stacja kolejowa Tatranská Lomnica – stacja kolejowa należąca do sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych, otwarta w 1895 roku. Jednopiętrowy budynek z drewna i czerwonej cegły. Na stacji krzyżują się linie Stary Smokowiec – Tatrzańska Łomnica (wąskotorowa) i Poprad-Tatry – Tatrzańska Łomnica (normalnotorowa). Wnętrze zaniedbane, w ostatnich latach zapowiadano remont.

Stacja kolejowa Žarnovica – ładny dworzec kolejowy w mieście Žarnovica w kraju bańskobystrzyckim. Miasteczko liczy około 6,5 tysiąca mieszkańców, a dworzec należy do najlepiej zagospodarowanych w kraju. Miasto znane jest z jedynego czynnego toru żużlowego na Słowacji.

Dworzec kolejowy w Żylinie – brzydki z zewnątrz i przeciętny w środku dworzec trafia na listę za sprawą pięknych witraży widocznych na ścianie w holu głównym od strony miasta. Autorem witraży jest miejscowy malarz Fero Kráľ (1919-2008), który stworzył wspomniane dzieła razem z Robertem Dubravcem. Na pięciu witrażach przedstawiono herby i stroje ludowe pięciu miast i miasteczek z regionu Żyliny (Zilinsky kraj); powstały one w latach 1955-1956. Obecnie w remoncie.

Na listę po remoncie mogłoby trafić jeszcze kilka innych stacji, np. Vrutky. Natomiast dziwi fakt, jak brzydkie są dworce kolejowe w Bratysławie i Preszowie. Pod tym względem koleje słowackie mają naprawdę dużo do zrobienia. Słowackie dworce kolejowe nie dorastają polskim do pięt.

10. Pociągi sezonowe

Koleje słowackie i samorządy w sezonie letnim uruchamiają kilka interesujących pociągów sezonowych kursujących po trasach, na których zawieszono lub zlikwidowano ruch pasażerski i ożywają one tylko w wakacje oraz wybrane dni. W trakcie opracowywania artykułu nie były do dyspozycji pełne informacje o połączeniach, dlatego wymieniam tylko kilka z nich, które jeżdżą każdego roku.

UWAGA!!! Z przyczyn finansowych niektóre z pociągów mogą w wakacje nie wyjechać w trasę.

Záhoráčik – bardzo popularny pociąg kursujący z Bratysławy do miejscowości Plavecké Podhradie, gdzie znajdują się ruiny zamku z XIII wieku. Malowniczo położone na wzgórzu służą jako punkt widokowy. Trasa pociągu prowadzi przez region Zagórze, znany z licznych ścieżek rowerowych i jezior. Skład pociągu to wagon motorowy i wagon doczepny przeznaczony do przewozu rowerów. Od dwóch lat zawieszony.

Spiska Nowa Wieś – Spiskie Podgrodzie – pociąg dowożący turystów po krótkiej trasie z leżącej przy magistrali kolejowej Bogumin – Koszyce stacji Spiska Nowa Wieś w pobliże ruin zamku w Spiskim Podgrodziu. Pociągi kursowały po dziesięciokilometrowej trasie od 1894 roku, w 2012 roku połączenia zawieszono z przyczyn ekonomicznych. W 2018 roku miasto Spiskie Podgrodzie zakupiło „motoraczek”, który kursuje w letnie weekendy i cieszy się dużą popularnością wśród turystów.

Preszów – Stara Lubowla – wakacyjne przejazdy pociągiem pomiędzy interesującym Preszowem (ładne centrum) i Starą Lubowlą znaną z zamku oraz niewielkiego skansenu. Trasa prowadzi przez Pławiec. Po części trasy kursuje także sezonowy pociąg Poprad – Muszyna.

Koszyce – Murań – pociąg z Koszyc do miejscowości Murań w kraju bańskobystrzyckim, znanej z góry Cyganka i ruin zamku. W okolicy liczne szlaki turystyczne po Parku Narodowym „Murańska Planina”. Pociąg kursuje tylko w niedziele, czas przejazdu to około dwie i pół godziny.

Koszyce – Slavošovce – pociąg do stacji, niedaleko której warto zobaczyć tunel kolejowy o długości 2,5 km o kształcie litery „S”. Tunel nie byłby niczym nadzwyczajnym gdyby nie fakt, że nigdy nie położono w nim szyn i do dziś jest atrakcją turystyczną. W pobliżu liczne szlaki turystyczne.

Koszyce – Dobszyna – pociąg dla miłośników długi wędrówek po malowniczych szlakach. W pobliżu jaskinie i ośrodek narciarski, ale na co dzień można do nich dojechać pociągami z Koszyc w stronę Levic zatrzymującymi się na stacjach Stratená i Mlynky.

Spiska Nowa Wieś – Lewocza – pociągi do Lewoczy, jednego z najpiękniejszych słowackich miasteczek, kursowały zaledwie raz w roku, z okazji jakiejś pielgrzymki. W 2021 roku w rozkładzie jazdy pojawiły się weekendowe pociągi kursujące od lipca do połowy sierpnia. Przejazd trwa 14 minut, a Spiska Nowa Wieś, jak już wcześniej pisałem, leży przy magistrali kolejowej Bogumin – Koszyce, dzięki czemu dojazd jest bardzo łatwy. Miejmy nadzieję, że pociągi będą kursować również w następnych latach.

Ponadto kursują pociągi Preszów – Bańska Bystrzyca przez Margecany. Pociąg widnieje jako wakacyjny pociąg turystyczny, jednak jak zauważyłem w rozkładzie jazdy, na trasie pociągu przewozy odbywają się przez cały rok, podobnie jak na trasie pociągu Bańska Bystrzyca – Mlynky. Dodatkowe pociągi pojawią się także na trasie Zwoleń – Bańska Szczawnica, a kilka pociągów ze wsi Stakčín zostanie wydłużonych do Preszowa.

11. Imprezy kolejowe

Każdego roku na Słowacji organizuje się szereg imprez kolejowych, w czasie których podróżni mają okazję przejechać się pociągami retro, czasami prowadzonymi przez lokomotywy parowe. Najwięcej z nich odbywa się z okazji Dnia Dziecka i w okresie polskich Mikołajek. Dawniej szczegółowy kalendarz imprez zamieszczał czeski portal Želpage, obecnie trudno znaleźć wiarygodne źródło. Poniżej podaję najbardziej znane imprezy kolejowe na Słowacji:

Rendez – cykliczna impreza organizowana przez Muzeum Kolejnictwa w Bratysławie. Odbywa się zwykle pod koniec czerwca. Rendez to zlot zabytkowych pojazdów szynowych (lokomotyw i wagonów) z terytorium Czechosłowacji. Co jakiś czas na imprezie pojawiają się pociągi retro z Węgier, Austrii i Niemiec. Muzeum Kolejnictwa w Bratysławie organizuje ponadto liczne imprezy jednodniowe w różnych częściach Słowacji.

Rušňoparáda – impreza kolejowa organizowana w kwietniu w Koszycach przez tamtejszą kolej dziecięcą, aczkolwiek kolej dziecięca w weekend, kiedy odbywa się impreza, jest nieczynna. Podczas imprezy odbywa się pokaz współczesnego i zabytkowego taboru kolejowego, przejazdy pociągami retro po liniach kolejowych w okolicach Koszyc (w tym na co dzień nieczynnych dla ruchu pasażerskiego), przejazdy autobusami retro po Koszycach oraz szereg imprez towarzyszących. W trakcie opracowania artykułu impreza nie miała swojej strony internetowej.

Przejazdy „Kometą” po Tatrzańskich Kolejach Elektrycznych – w letnie weekendy oraz wybrane dni po sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych można się przejechać starymi „elektryczkami” o nazwie Kometa i Trojča, które dawniej jeździły po sieci TEZ. Trudno powiedzieć, czy to tramwaj, czy pociąg, w każdym razie cieszą się ogromną popularnoscią. Niedawno Tatrzańskie Koleje Elektryczne oraz kolej zębata Szczyrba – Szczyrbskie Pleso przeszły wymianę taboru i być może wkrótce jako pociągi retro będą kursować pojazdy jeżdżące w Wysokich Tatrach do 2020 roku.

Imprezy organizowane przez klub Albatros – przejazdy pociągami retro po różnych trasach na terytorium Słowacji, czasami również po Republice Czeskiej. Oprócz imprez jednodniowych organizowane są kilkudniowe wyprawy kolejowe. Pociągi najczęściej prowadzone są przez parowóz 498.104 Albatros, od którego nazwę wziął organizator imprez. Inne prowadzi lokomotywa spalinowa T478.1201 nazywana potocznie „Cecaňa”.

Informacje o imprezach: www.albatrosklub.sk

Horehronský expres – nazwa pociągu oznacza stare motoraczki kursujące kilka razy w roku na malowniczych trasach kraju bańskobystrzyckiego, w okolicach miasta Brezno. Przejazdy odbywają się bardzo rzadko, a w okolicy warto przejechać się także innymi interesującymi kolejami, jak Čiernohronská železnica – wąskotorówka ze słynnym przejazdem przez boisko oraz kolejką zębatą Tisovec.

Więcej informacji: expres.zahoramizadolami.sk

12. Kolej linowo-terenowa 

Na terytorium Słowacji znajduje się tylko jedna kolej linowo terenowa, należąca do sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych. Kolej linowo-terenowa Stary Smokowiec – Hriebenok zarządzana jest przez Tatrzańskie Koleje Linowe (Tatranské lanové dráhy).  Kolejka pokonuje trasę o długości 1937 metrów w ciągu 5 minut. W ciągu godziny wagoniki mogą przewieźć 900 osób. Różnica wysokości pomiędzy stacją początkową a końcową to 247 metrów.

Kolej została oddana do użytku 16 grudnia 1908 roku. Plany budowy linii kolejowej w tym miejscu powstały znacznie wcześniej, bo już w ostatnim dziesięcioleciu XIX wieku. Lata 1967-1968 to kolejna modernizacja i wymiana taboru. Przez ten czas trasa kolejki była skrócona, a wagoniki zatrzymywały się przy prowizorycznych peronach. Po wichurze w listopadzie 2004 roku przez kilka miesięcy kolejka nie kursowała. W 2007 roku kolej została wyremontowana, wymieniono również tabor.

13. Najważniejsze koleje wąskotorowe

Koleje wąskotorowe na Słowacji opisałem w osobnym artykule, ale ze względu na liczne prośby, postanowiłem najważniejsze z nich umieścić w artykule o podróżowaniu koleją po Słowacji. Oto one:

Čiernohronská železnica – kolejka leśna o rozstawie szyn 760 mm kursująca na trasie Chvatimech – Hronec – Čierny Balog – Vydrovo. Kolejka po raz pierwszy wyjechała w trasę w 1909 roku łącząc tartaki w Ciernym Balogu i Hroncu. Następne odcinki i odgałęzienia budowali jeńcy wojenny w czasie I wojny światowej. Łączna długość sieci kolei wąskotorowych w tym rejonie wynosiła w czasach świetności 131,98 km. Do dziś zachowało się tylko ok. 15 kilometrów.

Strona internetowa: www.chz.sk

Trenčianska elektrická železnica – kolejka wąskotorowa, a właściwie tramwaj kursujący na trasie Trenčianska Teplá a Trenčianske Teplice. Długość trasy wynosi 5 kilometrów. Pomysł budowy krótkiej linii kolejowej przeznaczonej do przewozu kuracjuszy pomiędzy uzdrowiskiem a stacją Trenčianska Teplá przy dzisiejszej magistrali kolejowej Żylina – Bratysława pojawił się już w 1886 roku. Do niedawna przyszłość tej linii stała pod znakiem zapytania, od jakiegoś czasu w wybrane dni odbywają się przejazdy.

Strona internetowa: www.trezka.sk

Orawska Kolej Leśna – kolej leśna tuż przy granicy z Polską, kursująca przez cały rok (jeśli wierzyć informacjom Muzeum Orawskiego) Kolejka znajduje się w miejscowości Oravská Lesná. W najlepszym okresie łączna długość kolejki wraz z odgałęzieniami wynosiła 110 kilometrów, zostało tylko 8 km. Trasę kolejki odbudowywano w latach 1996-2008, jej właścicielem jest Muzeum Orawskie.

Strona internetowa: www.oravskemuzeum.sk

Kolejka leśna Vychylovka – zabytkowa kolejka leśna Vychylovka to drugi z zachowanych odcinków dawnej kolejki orawsko-kysuckiej. Dzisiaj jest częścią Muzeum Kysuckiej Wsi w Nowej Bystrzycy. Kolejka kursuje na trasie Skansen- stacja Chmúra – Skansen w okresie od 1 maja do 31 października. Od poniedziałku do piątku pociągi są prowadzone przez lokomotywy spalinowe, w soboty i niedziele przez lokomotywy parowe.

Kolej dziecięca w Koszycach – jedyna zachowana kolej pionierska na Słowacji, położona na przedmieściach Koszyc. Trasa pomiędzy stacjami Čermeľ i Alpinka liczy 3,9 km, a rozstaw szyn to 1000 mm. Zazwyczaj pociągi prowadzi lokomotywa spalinowa, ale czasami na trasie można natrafić na wyremontowaną lokomotywę parową „Katka” (szczególnie w lipcowe i sierpniowe weekendy). Przejazd pociągiem w jedną stronę trwa około 20 minut.

Strona internetowa: www.detskazeleznica.sk

14. Co zobaczyć – plan podstawowy

Najważniejsze miejsca na Słowacji można zwiedzić stosunkowo szybko. Mnie najbardziej podobały się Koszyce, następna jest Żylina. Bratysławę należy odwiedzić, bowiem to stolica, ale wiele osób będzie się czuło rozczarowanych. W Bratysławie mogę polecić zamek i Stare Miasto.

Najlepszym sposobem na zwiedzenie najważniejszych miast Słowacji jest pociąg. Większość interesujących miast położona jest wzdłuż lub w pobliżu linii kolejowej Bratysława – Żylina – Koszyce. Ze względu na położenie Żyliny podzieliłem opis miast wzdłuż linii (i w pobliżu) na dwie części Żylina – Bratysława i Żylina – Koszyce. Jeżeli skorzystacie z moich wskazówek, z pewnością zrozumiecie, dlaczego dokonałem takiego podziału.

Linia Żylina – Bratysława

Pod względem krajobrazowym linia niezbyt atrakcyjna, częściowo biegnie wzdłuż autostrady. Przejazd szybki, najładniejsze miejsce po przejechaniu stacji Trenczyn – piękny widok na trenczyński zamek. Spodoba się również zbiornik retencyjny pomiędzy Powaską Bystrzycą a Púchovem.

Żylina – wraz z Koszycami moje ulubione słowackie miasto. Niezbyt duże centrum położone blisko dworca kolejowego – wystarcy iść deptakiem. Dwa rynki, w tym jeden zabytkowy, katedra Najświętszej Trójcy, kościół Nawrócenia św. Pawła i dwa centra handlowe. Oba centra szpecą Námestie A. Hlinku, ale Mirage Shopping Center może się pochwalić bardzo dużą liczbą sklepów różnego rodzaju i jest tam przyjemnie. Kawałek od centrum można zobaczyć Budatínsky zámok. Spokojne, przyjemne miasto. Na szybkie zwiedzanie wystarczą 3 godziny. Ozdobą dworca kolejowego są przepiękne witraże.

Powaska Bystrzyca (Považská Bystrica) – brzydkie miasto pełne blokowisk. Turyści nie mają tu czego szukać.

Púchov – trochę ładniejszy niż Powaska Bystrzyca, ale również blokowiska. Wyremontowany dworzec kolejowy oddalony o ok. 1,5 km od centrum miasta. Spokojnie można pominąć.

Dubnica nad Váhom – przeciętne miasto bez żadnych szczególnych atrakcji. Również przeważają rozległe blokowiska, zachowały się niewielkie ruiny zamku, pałacyk i kościół św. Jakuba.

Trenčianska Teplá – stacja kolejowa, skąd jeszcze kilkanaście lat temu kursował zabytkowy tramwaj do pobliskiego uzdrowiska Trenczyńskie Cieplice. Obecnie tramwaj (Trenčianska elektrická železnica) kursuje głównie w wakacje i w wybrane dni poza sezonem letnim.

Trenčianska elektrická železnica – informacje i rozkład jazdy.

Trenczyn – spokojne miasto z licznymi zabytkami. Symbolem Trenczyna jest zamek majestatycznie górujący nad miastem. Centrum nieduże, przyjemne, w sam raz na jednodniowy pobyt. Kilka zabytków sakralnych, między innymi katedra oraz synagoga. Dużo obiektów noclegowych w niewygórowanej cenie. Polecam.

Dla osób zaliczających linie kolejowe interesującą opcją będzie przejazd linią Trenczyn – Chynorany. Ze stacji Chynorany odjeżdżają pociągi do Nitry i Prievidzy. Pociągi kursują tylko 3-4 razy dziennie.

Nowe Miasto nad Wagiem (Nové Mesto nad Váhom) – przeciętne miasto, choć ładniejsze niż pierwsze miasta za Żyliną. Rynek jakich wiele, kilka zabytków sakralnych (najważniejszy to kościół Narodzenia Marii Panny). W pobliżu jezioro Zelena Voda, popularne miejsce rekreacji i wypoczynku w sezonie letnim. Można zwiedzić, można pominąć.

Ze stacji Nové Mesto nad Váhom kursują pociągi osobowe do stacji Vrbovce przez Myjavę, gdzie można się przesiąść na pociąg regionalny do czeskiej stacji Veselí nad Moravou (Vrbovce – Veselí nad Moravou). Po czeskiej stronie często zamiast pociągu kursuje zastępcza komunikacja autobusowa.

Pieszczany (Piešťany) – miasto uzdrowisko nad Wagiem. Z okien pociągu Pieszczany nie wyglądają na jakieś atrakcyjne miejsce. Z budynków wyróżnia się hotel Thermia Palace, kilka budynków uzdrowiskowych, ponadto zabytki sakralne – kościół św. Stefana, kościół ewangelicki i kaplica z 1897 roku. W mieście działa Muzeum Techniki Wojskowej oraz Muzeum Balneologii. W mieście nie ma wieżowców, wyjątkiem jest hotel „Magnolia”. Ładny park miejski.

Leopoldov – czterotysięczne miasto. Jedyne atrakcje to zabytkowy dworzec kolejowy i najbardziej znane słowackie więzienie. Leopoldov nie ma nic do zaoferowania turystom, ale jest to stacja przesiadkowa na pociągi do Nitry.

Trnawa (Trnava) – ładne miasto 40 minut jazdy pociągiem z Bratysławy, ale potoczna nazwa „Mały Rzym” to gruba przesada. Z wyremontowanego dworca do największych atrakcji idzie się około 10 minut. Warto zwiedzić centrum z licznymi zabytkami sakralnymi wybudowanymi na niewielkiej powierzchni. Dwa rynki. Oba bardzo ładne, przy czym Plac św. Mikołaja podczas mojej ostatniej wizyty był bardzo zaniedbany, ale od tego czasu sporo minęło. Zdecydowanie polecam na kilkugodzinną wizytę. Wadą są wysokie ceny noclegów.

Osoby udające się do Nowych Zamków mogą skorzystać z pociągów Trnawa – Galanta. Z Galanty odjeżdżają pociągi do Nowych Zamków i Szturowa. Oszczędność kosztów i czasu, choć pociągi kursują rzadko.

Połączenie Trnawa – Kúty przeznaczone jest raczej dla miłośników kolei.

Bratysława (Bratislava) – stolica Słowacji. Opinie turystów co do urody miasta są bardzo podzielone, ale nie należy zniechęcać się dworcem głównym wraz z otoczeniem, tylko kierować się pieszo w stronę Starego Miasta. Nie każdemu musi się podobać, ale wypadałoby zwiedzić.

Linia Żylina – Koszyce

Moim zdaniem najpiękniejsza linia kolejowa na Słowacji (nie przejechałem wszystkich linii). Przy dobrej pogodzie tuż za Żyliną zobaczymy góry wznoszące się w oddali, taki widok będzie nam towarzyszył aż do stacji Spiska Nowa Wieś. To magistrala kolejowa, więc pociągi jeżdżą szybko. Polecam przejazd Pendolino lub Regiojetem, w bezprzedziałowych wagonach kolei słowackich miejsca są tylko przy stoliku, co przy dłuższej podróży lub tłoku nie daje komfortu.

Vrútky‎ – przemysłowe miasto, znane z produkcji pojazdów szynowych. Turysta nie znajdzie tu nic ciekawego.

Kraľovany – wieś. Węzeł kolejowy, przesiadamy się tu na pociągi do miejscowości Dolny Kubin i Trzciana (Trstená). Ze stacji Trstená dojedziemy autobusem do granicy polskiej, można też dojechać na rolkach, rowerem lub iść pieszo ścieżką rowerową aż do Nowego Targu.

Rużomberk (Ružomberok) – przyjemne miasteczko z całkiem ładnym centrum, rynkiem i deptakiem. Głównie zabytki sakralne – kościół ewangelicki i kościół św. Andrzeja. Największa atrakcja znajduje się na peryferiach miasta – wieś-skansen Wilkoliniec (Vlkolinec) zapisana na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Do Wilkolińca dojedziemy autobusami podmiejskimi. W okolicy dużo szlaków turystycznych.

Liptovský Mikuláš (Liptowski Mikułasz) – trzydziestotysięczne miasto warte odwiedzenia ze względu na ładne centrum, aquapark Tatralandia oraz pobliski zbiornik retencyjny Liptovská Mara, znany też jako „Morze Liptowskie” – doskonale widoczny z okien pociągu. Bardzo dobra baza wypadowa. W okolicy warto zobaczyć Muzeum Wsi Liptowskiej w Pribylinie, gdzie zgromadzono domy z wiosek zatopionych podczas budowy zbiornika retencyjnego. Polecane są też baseny termalne Thermal Park Bešeňová.

Szczyrba (Štrba) – wieś, baza wypadowa do wycieczek górskich i stacja przesiadkowa – na stacji podróżni mogą się przesiąść do kolejki zębatej kursującej na trasie Szczyrba – Szczyrbskie Pleso. Polecam.

Poprad – popularna miejscowość wypoczynkowa, tłumnie odwiedzana nie tylko przez polskich turystów. Pod względem architektonicznym centrum rozczarowuje – oprócz placu św. Idziego Poprad ma niewiele do zaoferowania (wyjątkiem jest Spišská Sobota (Sobota Spiska) 3 km od centrum) , natomiast miasto jest bardzo dobrą bazą wypadową do wycieczek nie tylko po szlakach górskich. Na uwagę zasługuje bogata oferta noclegowa na każdą kieszeń, znany aquapark AquaCity Poprad, czy sieć kolei wąskotorowych Tatranská elektrická železnica, odjeżdżających ze stacji Poprad-Tatry. Z Popradu bardzo łatwo dojechać do malowniczych miasteczek.

Nowa Wieś Spiska (Spišská Nová Ves) – miasto powiatowe liczące niespełna 40 tysięcy mieszkańców. Zdecydowanie warto się tu zatrzymać na kilka godzin. Na turystów czeka jeden z najpiękniejszych rynków na Słowacji, kilka zabytków sakralnych oraz niemało ładnych budynków. Najpopularniejszy zabytek to kościół farny Wniebowzięcia Marii Panny. Wieża kościoła o wysokości 87 metrów jest najwyższą wieżą kościelną na Słowacji. Została udostępniona turystom i można na nią wejść za opłatą 1 euro. Inna atrakcja Nowej Wsi Spiskiej to niewielki ogród zoologiczny. Zabytkowa część leży niedaleko dworca, zwiedzanie nie zajmie wiele czasu. Wadą miasta są wysokie ceny noclegów.

Z Nowej Wsi Spiskiej warto wybrać się autobusem do Lewoczy – pięknego miasteczka z licznymi zabytkami i zachowanym zespołem urbanistycznym starego miasta, otoczonego murami obronnymi. Symbolem miasta jest rynek, pośrodku którego stoi przepiękny ratusz połączony z wieżą, a tuż obok ratusza ustawiono pręgierz. Do Lewoczy dawniej dojeżdżały pociągi, obecnie stacja kolejowa stoi nieczynna; raz na kilka lat zawita tu pociąg specjalny. Autobus jedzie 25-30 minut, przy czym dużo szybciej dojeżdżają autobusy przez Harichovce. O 10 minut dłużej jadą autobusy pospieszne z Lewoczy do Popradu.

Margecany – węzeł kolejowy. Przesiadka na pociągi Margecany – Gelnica – Nalepkovo, pojedyncze jadą dalej – przez Brezno aż do Bańskiej Bystrzycy.

Kysak – węzeł kolejowy. Przesiadka na pociągi do Preszowa i dalej w stronę Lipan.

Koszyce – stacja końcowa. Jedno z moich ulubionych miast. Piękne centrum, w sezonie kolejka dziecięca, świetna baza wypadowa, centra handlowe, wyremontowany dworzec i pyszne lody, jedynie ceny noclegów w przyzwoitych obiektach noclegowych zniechęcają do wizyty. Ale jak najbardziej polecam wizytę w Koszycach każdemu.

Linia Żylina – Bańska Bystrzyca

Druga z pięknych słowackich linii kolejowych. W okolicach Bańskiej Bystrzycy liczne tunele i ładne widoki. Niestety, jechałem tamtędy przy pochmurnej pogodzie i obfitych opadach deszczu, więc niewiele udało mi się zobaczyć. W drodze powrotnej zapadł już zmrok. Znam głównie z opisów na forach internetowych.

Martin – jedno z większych słowackich miast (61 tysięcy mieszkańców). Ośrodek przemysłowy, brak wyróżniających się zabytków, ale podobno centrum wygląda nieźle. Turyści powinni zobaczyć cmentarz narodowy – miejsce pochówku wielu zasłużonych Słowaków z XIX wieku, około 15 kilometrów od Martina znajduje się Múzeum slovenskej dediny (Muzeum Wsi Słowackiej), cieszący się dużą popularnością skansen. Do osady Jahodnícke háje, gdzie urządzono skansen, nie jeżdżą jednak autobusy. Do skansenu idzie się pieszo 30 minut od pętli autobusów komunikacji miejskiej Ľadoveň.

Turčianske Teplice – mała miejscowość uzdrowiskowa z basenami termalnymi i aquaparkiem. Architektura niespecjalna, ale jeżeli ktoś chce wypocząć, może być. W dzielnicy Diviaky (na mapach na pierwszy rzut oka wygląda na osobną miejscowość) warto zobaczyć renesansowy pałacyk.

Bańska Bystrzyca – szóste pod względem liczby ludności miasto Słowacji. Miasto rozbudowane, dworzec główny oddalony od centrum o około 2 km, w pobliżu centrum przystanek kolejowy Banská Bystrica mesto. Wizytówką Bańskiej Bystrzycy jest piękny rynek, najważniejsze zabytki usytuowane są bardzo blisko rynku, więc wszystko można obejść pieszo. Rynek z ulicą Dolną każdy powinien obowiązkowo zobaczyć, blokowiska niekoniecznie. Miasto bardzo rozbudowane, wysokie ceny noclegów. W Bańskiej Bystrzycy jeżdżą trolejbusy.

Przebieg trasy pociągów Żylina – Bańska Bystrzyca częściowo pokrywa się z przebiegiem trasy pociągów regionalnych Vrútky – Zvolen, trasa rozgałęzia się w miejscowości Horná Štubňa, tuż za Turčianskimi Teplicami. W drodze do Zvolenia leży piękne miasteczko Kremnica z miejskim rezerwatem zabytkowym. Warto się zatrzymać, aby zobaczyć zachowane Stare Miasto, a potem zwiedzić Muzeum Monet i Medali.

Jednodniowe wycieczki z Koszyc

Koszyce to nie tylko piękne miasto, ale także doskonała baza wypadowa do wycieczek po wschodniej Słowacji. W pobliżu jest kilka miast i miasteczek, które można lub trzeba zobaczyć. Co prawda nie są tak piękne jak Koszyce, jednak jeżeli chcemy dobrze poznać jakiś kraj, nie możemy ograniczać się do modnych miejsc, polecanych w przewodnikach turystycznych.

Poniżej znajdziecie kilka propozycji na wycieczkę jednodniową z Koszyc, nie tylko na Słowacji. Warto poszperać po ofertach noclegowych w tych miastach, może trafi się coś tańszego niż w Koszycach.

KOSZYCE –> PRESZÓW –> BARDEJÓW

Priorytetowa wycieczka jednodniowa. Ze względu na bliskość Bardejova do polskiej granicy, można zrobić sobie do tego miasta wycieczkę jednodniową np. z Krynicy-Zdroju.

Preszów – trzecie pod względem liczby ludności miasto na Słowacji. Dworzec kolejowy wygląda fatalnie i wymaga remontu. Z dworca do centrum idzie się piętnaście minut (bliżej jest przystanek kolejowy Prešov mesto). Zabudowa nie zachęca do wizyty, natomiast rynek wynagrodzi nam wrażenia i trudy spaceru. Najładniejsza część Preszowa ogranicza się w zasadzie do rynku z przyległymi uliczkami, więc wszystko można zwiedzić bardzo szybko.

Bardejów (Bardejov) – jedno z najpiękniejszych słowackich miasteczek, znane z przepięknego rynku. Pochyły, otoczony malowniczymi, niskimi kamieniczkami, z ratuszem i kościołem św. Idziego pośrodku jest perłą Słowacji. Wieża kościoła św. Idziego została udostępniona turystom. Jeżeli starczy czasu, warto wsiąść do autobusu podmiejskiegi, aby pojechać do pobliskiego uzdrowiska Bardejów-Zdrój (Bardejovské Kúpele) w celu skosztowania leczniczych wód mineralnych i zwiedzenia skansenu.

KOSZYCE –> SLOVENSKE NOVE MESTO –> SATORALJAUJHELY (WĘGRY)

Fakultatywna wycieczka. Miłośnicy spektakularnych zabytków będą zawiedzeni, ale przecież nie zawsze można zobaczyć miasto podzielone granicą i jeszcze o takiej śmiesznej nazwie w języku węgierskim.

Slovenské Nové Mesto – słowacka część miasta bez żadnych atrakcji, należy skierować się w stronę granicy węgierskiej.

Sátoraljaújhely (Węgry) – węgierska część jest znacznie ładniejsza. Zabytki sakralne (między innymi tzw. „kościół winny”), barokowy ratusz, pozostałości po żydowskim getcie – cmentarz i synagoga, wyciąg krzesełkowy na niewielkie wzgórze. Na peryferiach miasta park rozrywki Zemplen (Zemplén Kalandpark), tuż obok parku rozrywki hipermarket Tesco, kilka kilometrów dalej kolejka wąskotorowa. 10 kilometrów od Sátoraljaújhely leży Sárospatak, mała miejscowość znana z zamku.

Dalej można jechać pociągiem Sátoraljaújhely – Miskolc – Budapeszt, ewentualnie na stacji Szerencs przesiąść się do pociągu jadącego w stronę uroczego miasteczka Tokaj. Problem w tym, że na linii często uruchamiana jest zastępcza komunikacja autobusowa i zamiast pociągów kursują autobusy.

KOSZYCE –> TREBISOV –> MICHALOVCE

Wycieczka raczej dla osób, które lubią zwiedzać przeciętne, niczym niewyróżniające się miasta.

Trebišov – przeciętne miasto-blokowisko. Godny polecenia jest park miejski, Muzeum Etnograficzne (Vlastivedne Museum) mieszczące się w zabytkowym pałacu oraz niewielkich rozmiarów ruiny zamku Parič.

MIchalovce – również miasto z dominującą zabudową z czasów socjalistycznych w centrum, ale bardziej zadbane niż Trebisov. Kilka zabytkowych budynków znajdziemy na Placu Wyzwolenia (Námestie osloboditeľov), czymś w stylu rynku. Najładniejszy budynek to siedziba Muzeum Regionu Zemplin (Zemplínske múzeum) – pałac rodu Sztáray. Szerokie aleje, ogromne place, sporo zieleni pośród blokowisk.

Dalej można kontynuować podróż do miasta Humenné, gdzie znajdziemy przyzwoite noclegi w cenie trochę niższej niż w Koszycach. Osoby podróżujące na biletach sieciowych lub uprawnione do przejazdu za darmo mogą się przejechać do końcowej stacji linii kolejowej – Stakčín. Nic ciekawego tam nie ma (poza noclegami), ale jeśli ktoś zalicza linie kolejowe…

KOSZYCE –> ROŻNIAWA

Krótka wycieczka z Koszyc pociągiem pospiesznym.

Rożniawa (Rožňava) – ładne miasteczko liczące około 20 tysięcy mieszkańców. Zachował się rynek z otaczającymi go kamieniczkami, kilka kościołów, katedra, czy Wieża Strażnicza (Strážna veža). Warto tu przyjechać – to typowe małe miasteczko dobre na kilkugodzinną wizytę.

KOSZYCE – MISKOLC (WĘGRY) – EGER (WĘGRY)

Jednodniowa wycieczka na Węgry. Pociąg z Koszyc jedzie bardzo wcześnie rano i wraca późnym wieczorem. Mamy więc cały dzień na zwiedzanie Węgier. Podczas upałów nie polecam, ale poza sezonem letnim jak najbardziej.

Miskolc – przemysłowe miasto z ogromnymi blokowiskami. Mimo to warte odwiedzenia – w centrum urządzono ładny deptak, na uwagę zasługują dwa zabytkowe dworce kolejowe (jeden w stanie ruiny). Czasami spotykałem się z opinią, iż Miskolc to takie węgierskie Katowice lub czeska Ostrawa. Nie wiem, ile jest w tym prawdy. Wiem natomiast, iż warto wsiąść do autobusu podmiejskiego i pojechać do pobliskiego parku Lillafüred, gdzie czeka na turystów malownicza wąskotorówka oraz ładny zamek.

Eger – jedno z najpiękniejszych miasteczek Europy Środkowej. Zachowany zabytkowy układ urbanistyczny, liczne zabytki, winiarnie, kościoły, zamek, do tego Beatles Museum i kolejka wąskotorowa pod miasteczkiem przyciągają turystów z całego świata. Gorąco polecam. Aby dojechać z Miskolca lub Koszyc do Eger, należy przesiąść się do pociągu lokalnego na węgierskiej stacji Füzesabony.

KOSZYCE –> UŻGOROD (UKRAINA)

Brzmi nierealnie, ale jest to wycieczka wykonalna. Przynajmniej autobusem. Odległość pomiędzy miastami to ok. 100 kilometrów autobusem. Z Koszyc odjeżdża codziennie kilka niedrogich autobusów do Użgorodu, trzeba jednak trochę postać na granicy. Da się też dojechać porannym pociągiem do Czernej nad Cisą, tam przesiąść się na pociąg do stacji Czop, gdzie przesiadamy się do pociągu podmiejskiego lub marszrutki do Użgorodu. Powrót w godzinach popołudniowych również pociągiem, ewentualnie autobusem. Co do wykonalności, trudno dać stuprocentową gwarancję, że się uda, bowiem rozkład pociągów i autobusów zmienia się dość często.

UŻGOROD (UKRAINA) – ładne zakarpackie miasto. Przyjeżdżający pociągiem będą zachwyceni dworcem kolejowym. Z dworca do centrum idzie się ponad 3 kilometry. W centrum zamek, katedra Podwyższenia Krzyża Świętego, deptak i brukowane ulice. Przy zamku utworzono niewielki skansen – Zakarpacie Muzeum Architektury Ludowej. W parku miejskim w 2016 roku odbudowano i ponownie uruchomiono kolej dziecięcą, kursującą w sezonie letnim.

Oprócz wymienionych tu miejsc, z Koszyc łatwo dojedziemy do Popradu, Nowej Wsi Spiskiej oraz Lewoczy, które opisałem wcześniej.

16. Wagony sypialne i z miejscami do leżenia

Wagony sypialne i wagony z miejscami do leżenia kolei słowackich nie różnią się od tych, które spotkamy w Polsce. Na niektórych trasach spotkamy zmodernizowane wagony sypialne – klimatyzowane i wyposażone w toalety z obiegiem zamkniętym.

W ruchu krajowym wagony sypialne i wagony z miejscami do leżenia dostępne są w następujących pociągach:

R 614 Zemplín (Humenne – Żylina – Bratysława)
R 615 Zemplín (Bratysława – Żylina – Humenne)
R 800 Poľana (Preszów – Zwoleń – Bratysława)
R 801 Poľana (Bratysława – Zwoleń – Preszów)
wagon bezpośredni w pociągu EN442/R704 (Koszyce – Żylina – Bratysława)
wagon bezpośredni w pociągu RR717/EN 443 (Bratysława – Żylina – Koszyce)

Pociąg R800/R801 Poľana nie kursuje w nocy z soboty na niedzielę i w wybrane dni.

Dla osób podróżujących po Słowacji dostępne są też miejsca w wagonach sypialnych i w wagonach z miejscami do leżenia w pociągach międzynarodowych.

Osoby podróżujące w wagonach sypialnych otrzymują w cenie biletu wodę butelkowaną 0,5 l., a na śniadanie croissant i kawę rozpuszczalną lub herbatę. Konwojenci wagonów sypialnych prowadzą również sprzedaż przekąsek i napojów.

Ceny dopłat można sprawdzić w sklepie internetowym kolei słowackich.

Podróż w wagonie z miejscami do leżenia lub sypialnym to bardzo dobra alternatywa dla stosunkowo drogich noclegów na Słowacji.

17. Przewóz samochodów

Pociągi z wagonami do przewozu samochodów, tzw. autokuszetki, były popularne w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku. W Polsce od ponad 10 lat takie pociągi nie kursują, natomiast Železničná Spoločnosť Slovensko (ZSSK) posiada w swojej ofercie połączenia z możliwością przewozu samochodów.

Autokuszetki znajdują się w pociągach nocnych Humenne – Bratysława i Humenne – Praga. Załadunek odbywa się na specjalnych peronach na stacjach Humenne, Koszyce, Poprad-Tatry i Bratysława oraz w czeskiej Pradze.

Cennik przewozu samochodów jest skomplikowany – cena zależy od liczby podróżnych i wysokości samochodu. Obowiązuje zniżka powrotna.

Przed podrożą należy wypełnić specjalny formularz dostępny na stronie przewoźnika, gdzie również znajdują się szczegółowe informacje.

Koleje słowackie umożliwiają przewóz motorów i quadów w wagonach do przewozu samochodów.

Jeśli wierzyć komunikatom prasowym, usługa ta cieszy się dużą popularnością. Najtańsze bilety na trasie Bratysława – Humenne kosztują 39,90 euro (1 podróżny + samochód), natomiast na trasie Praga – Koszyce ceny zaczynają się od 63,40 euro (1 podróżny + samochód).

Więcej informacji

13. Przewóz rowerów

W większości pociągów uruchamianych przez koleje słowackie dostępne są wydzielone miejsca do przewozu rowerów (w spalinowych zespołach trakcyjnych najczęściej trzy miejsca), jak również wagony z miejscami do przewozu rowerów. Wagony z takimi miejscami oznaczone są stosownym piktogramem.

Przewóz rowerów możliwy jest do wyczerpania miejsc. Rowery można też przewozić w przedsionku pierwszego wagonuy (pierwsze drzwi) lub przedsionku ostatniego wagonu (ostatnie drzwi). Jeden pasażer może przewieźć maksymalnie 3 rowery – za każdy płaci się osobno.

System przewozu rowerów jest stosunkowo skomplikowany. W rozkładzie jazdy spotkamy następujące informacje:

zjednodušená preprava – możliwość przewozu rowerów bez miejscówki według przepisów podanych wyżej.
zjednodušená preprava v špeciálnom vozni s možnosťou rezervácie – możliwość przewozu rowerów w wydzielonym wagonie; rezerwacja fakultatywna.
zjednodušená preprava v špeciálnom vozni s povinnou rezerváciou – możliwość przewozu rowerów w wydzielonym wagonie; rezerwacja obowiązkowa.
preprava bicyklov vylúčená – brak możliwości przewozu rowerów

W części pociągów dalekobieżnych dostępne są wagony bagażowe, w których prowadzona jest usługa „Pojazdná úschovňa batožín”, czyli odpowiednik przechowalni bagażu. Jest to usługa dodatkowo płatna, załadunek roweru odbywa się przed wejściem do pociągu, rower odbieramy po wyjściu z pociągu na stacji docelowej. O wszystko dba pracownik odpowiedzialny za wagon bagażowy. W części pociągów rezerwacja miejsc dla rowerów w tym wagonie jest fakultatywna, w części obowiązkowa – zaleca się wykupienie rezerwacji wcześniej w kasie. W ten sam sposób można na przykład przewozić większy bagaż.

Większe grupy rowerzystów zobowiązane są zgłosić przejazd najpóźniej pięć dni przed planowaną podróżą.

Przewóz rowerów i hulajnóg – szczegółowe informacje

14. Przewóz zwierząt

W pociągach kolei słowackich zwierzęta można przewozić w wagonach z miejscami do siedzenia w drugiej klasie. W wagonie przedziałowym pozostali pasażerowie z przedziału nie mogą sprzeciwić się przewozowi zwierzęcia. W pierwszej klasie nie ma możliwości przewozu zwierząt.

Zwierząt nie wolno przewozić w wagonach z miejscami do leżenia i wagonach sypialnych.

Małe zwierzęta umieszczone w klatce lub przeprawce przewozi się bezpłatnie.

Psy należy przez całą podróż trzymać na smyczy, a pies powinien mieć założony kaganiec. Bilet na przewóz psa kosztuje 50% ceny biletu normalnego. W pociągach EuroCity dodatkowo trzeba dopłacić 1 euro, natomiast w pociągach IC obowiązuje osobny cennik.

Na sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych dla psa można kupić ulgowy bilet sieciowy czasowy, na przykład jednodniowy – kosztuje 50% ceny biletu normalnego.

Przewóz zwierząt – szczegółowe informacje

20. Kolej zębata Tisovec – Zbojska

Na Słowacji są dwie koleje zębata. Pierwsza z nich – kolej zębata Szczyrba – Szczyrbskie Pleso należy do sieci Tatrzańskich Kolei Elektrycznych i jest obsługiwana przez koleje słowackie.

Druga działa od 2014 roku na odcinku Tisovec – Zbojska. Historia tej drugiej kolei jest ciekawa. W 1896 roku wybudowano linię kolejową Pohronská Polhora – Zbojská – Tisovec. Służyła ona przede wszystkim do przewozu towarów do huty żelaza w miejscowości Tisovec.

Lokomotywy parowe służyły do 1963 roku. Zastąpić je miały lokomotywy spalinowe poruszane kołem zębatym wyprodukowane w Austrii, ale podłoże nasypu okazało się na nich za słabe.

Przez dwa lata wzmacniano podłoże nasypu. Kiedy ukończono prace, huta żelaza zakończyła działalność, więc lokomotywy okazały się niepotrzebne.

W ruchu pasażerskim spalinowe zespoły trakcyjne (motoraczki) świetnie radziły sobie na trasie bez użycia zębatki.

Szyna zębata nie została rozebrana, przez dziesięciolecia jej nie rozkradziono.

Już w latach dziewięćdziesiątych pojawiła się inicjatywa przywrócenia kolei zębatej. W 1994 roku w Rumunii natrafiono na parowóz podobnego typu, jak dawniej kursował na linii.

Z różnych przyczyn dopiero dwadzieścia lat później uruchomiono kolej zębatą Tisovec – Zbojská.

Pociągi zestawione z parowozu i wagonów retro kursują na trasie kilka razy w roku od maja do września; w grudniu natomiast wyjeżdża w trasę tzw. „Pociąg Mikołajkowy”. Przejazd malowniczą doliną należy do największych atrakcji kolejowych Słowacji. Oprócz pociągów parowych można przejechać się motoraczkiem.

Jest to jedyna w Europie kolej zębata o rozstawie szyn 1435 mm, na której pociągi prowadzone są przez parowóz.

Rozkład jazdy i ceny dostępne są na stronie https://www.zubacka.sk. Obowiązuje wcześniejsza rezerwacja. Kolej zębata Tisovec – Zbojská ma też swój fanpage na Facebooku https://www.facebook.com/zubacka.sk

Na co dzień na trasie kursują pociągi kolei słowackich relacji Brezno – Tisovec.

Kolej zębata Tisovec – Zbojska na You Tube (17:10)(2018)
Cała trasa kolei zębatej na You Tube (01:02:02)(2018)

Słowacki motoraczek serii 811