Kolej w Serbii przez ostatnie dwie dekady bardzo podupadła. Sieć kolejowa jest rozbudowana, jednak pociągi kursują rzadko. Stan taboru także pozostawia wiele do życzenia. Na wielu liniach prędkości szlakowe są bardzo niskie.

W ostatnich latach koleje serbskie poczyniły szereg inwestycji – zakupiono między innymi pojazdy Stadler Flirt, wyodrębniono spółki Srbijavoz i Srbija Kargo, natomiast nadal większość tras lokalnych pozostaje nierentowna, a prędkości szlakowe są bardzo niskie. Obecnie trwają remonty na wielu liniach.

Przewoźnik: Srbijavoz
Strona internetowa:www.srbvoz.rs
Fanpage Srbija Voz na Facebooku
Ostatnia aktualizacja: 14.12.2023

Spis treści:

1. Rozkład jazdy i ceny
2. Jak dojechać
3. Połączenia krajowe
4. Połączenia międzynarodowe
5. Pociągi turystyczne
6. Co zobaczyć oprócz Belgradu (pociągiem)
7. Język serbski dla pasażerów kolei

1. Rozkład jazdy i ceny

 

srbvoz.rs/redvoznje– aktualny rozkład jazdy kolei serbskich. Można wyszukiwać połączenia wraz z cenami biletów i sprawdzać odjazdy ze stacji.

Sklep internetowy kolei serbskich – bilety na wybrane połączenia krajowe

www.balkanviator.com – wyszukiwarka połączeń autobusowych na Bałkanach

Mapa sieci kolei serbskich – mapa udostępniona przez koleje serbskie.

2. Jak dojechać?

Dojazd pociągiem do Serbii od 28 listopada 2023 jest możliwy, ponieważ uruchomiono pociągi Segedyn – Subotica. W skrócie wygląda to tak:

a) dojazd pociągiem z Polski do Budapesztu
b) przejazd pociągiem z Budapesztu do Segedyna
c) podróż pociągiem Segedyn – Subotica

Można dojechać dalej do Suboticy korzystając z połączeń lokalnych, ale jest to bardzo utrudnione ze względu na zamknięcia linii spowodowane remontami.

Pociągiem do Serbii – przewodnik dla pasażerów 

 

3. Połączenia krajowe

Najważniejszym węzłem kolejowym jest oczywiście stolica kraju – Belgrad. Ważną rolę pełnią także miasta Subotica i Nowy Sad. Pociągi nie kursują zbyt często (wyjątkiem jest linia Belgrad – Subotica), zapełnienie przy wyjeździe z Belgradu lub Nowego Sadu bardzo wysokie.

W pociągach pospiesznych, Intercity Serbia (ICS) oraz w wagonach sypialnych obowiązuje całkowity zakaz palenia. W praktyce z reguły nie jest on przestrzegany i powietrze w pociągu, nawet mimo otwartych okien, przypomina powietrze w knajpie. Dla niepalących to bardzo poważna wada – po nocy w serbskim wagonie sypialnym ubranie jest przesiąknięte dymem.

Od 2014 roku poprawia się stan taboru kolei serbskich – część połączeń obsługują nowe rosyjskie szynobusy a do końca 2015 roku na torach ma pojawiło się kilkanaście pociągów typu Flirt.

Poza trasą Belgrad – Nowy Sad oraz krótkim odcinkiem w pobliżu miasta Nisz, pociągi serbskie kursują bardzo powoli, można to odczuć nawet na głównej linii, przemierzając odcinek Subotica – Nowy Sad przez Vrbas.

Serbskie dworce kolejowe przypominają polskie dworce kolejowe przed remontami. Większość dworców i stacji jest bardzo zaniedbana, aczkolwiek trafiają się pojedyncze perełki – na przykład dworzec kolejowy Vršac.

W rozkładzie jazdy 2018/2019 reaktywowano pociągi Ruma – Zvornik. Stacja Zvornik położona jest w miasteczku Mali Zvornik, wystarczy przejść przez most graniczny, aby dostać się do bośniackiego miasta Zvornik.

W marcu 2022 roku oddano do użytku wyremontowany odcinek Belgrad – Nowy Sad. Pociągi Stadler Kiss jeżdżą na dużej części trasy z prędkością 200 km/h, dzięki czemu przejazd pomiędzy największymi serbskimi miastami zajmuje 36 minut. W pociągach obowiązuje całkowita rezerwacja miejsc.

Na sieci kolei serbskiej trwają prace rewitalizacyjne na kilku liniach.

Kategorie pociągów w Serbii

W serbskim rozkładzie jazdy możemy wyróżnić kilka kategorii pociągów krajowych i międzynarodowych:

putnički voz (PT) – pociągi osobowe zatrzymujące się na wszystkich stacjach i przystankach osobowych. Oznaczenie dla pociągów zestawionych ze starych wagonów z przedziałami (coraz rzadziej) lub starych szynobusów i pojazdów typu RVR. Najgorsza kategoria pociągów. W przypadku pociągów międzynarodowych (Erdut – Bogojevo) spalinowe zespoły trakcyjne produkcji rosyjskiej lub Siemens Desiro kolei rumuńskich.

regio voz (RE) – pociągi osobowe zatrzymujące się na wszystkich stacjach i przystankach osobowych. Najczęściej obsługiwane przez nowe spalinowe zespoły trakcyjne produkcji rosyjskiej.

brzi voz (B) – pociąg pospieszny. Oznaczenie dla pociągów krajowych i międzynarodowych zatrzymujących się na wybranych przystankach i stacjach osobowych. Najczęściej zestawione z lokomotywy i starych, ale wygodnych wagonów z przedziałami sześcioosobowymi. W relacjach krajowych głównie obsługiwane przez klimatyzowane pociągi Stadler Flirt. Wyjątkiem jest np. pociąg nocny Belgrad – Budapeszt, gdzie kursują klimatyzowane wagony bezprzedziałowe.

intercity (IC) – oznaczenie dla kilku pociągów zestawionych ze zmodernizowanych lub nowych wagonów klimatyzowanych z przedziałami (IC Tara) lub bezprzedziałowych (IC Avala).

4. Połączenia międzynarodowe

W rozkładzie jazdy 2012 zlikwidowano większość połączeń międzynarodowych z Belgradu. Jak tłumaczyły na swoich stronach koleje serbskie, w większości przypadków powodem były zbyt wysokie opłaty za użytkowanie chorwackiego odcinka trasy. Jest to nowa, niepokojąca tendencja w kolejowym ruchu międzynarodowym. Na przykład pociąg z Belgradu do Sarajewa przejeżdżał przez terytorium Chorwacji (ok. 80 kilometrów). W normalnej sytuacji koleje serbskie płaciłyby za korzystanie z serbskiej infrastruktury, chorwackie z chorwackiej, a bośniackie z bośniackiej. Chorwaci natomiast stwierdzili, że nie opłaca im się pokrywanie kosztów kursowania pociągu na chorwackim odcinku i zażądali bardzo wysokich opłat od kolei serbskich i bośniackich, na co tamte się nie zgodziły, więc pociągu już nie ma. Z tego samego powodu w 2011 roku został zlikwidowany pociąg Budapeszt – Wenecja, bowiem Włosi zażądali bardzo wysokich opłat za włoską część trasy.

Bośnia i Hercegowina

W rozkładzie jazdy 2023/2024 nie kursuje żaden pociąg pomiędzy Serbią a Bośnią i Hercegowiną. Pociąg Belgrad – Sarajewo został zlikwidowany dawno temu.

Planowane jest przywrócenie połączenia do Sarajewa przez Tuzlę. Po rewitalizacji torów po serbskiej stronie wydaje się to możliwe do zrealizowania, na razie pociągi kursują do stacji kolejowej Zvornik w serbskim mieście Mali Zvornik.

Bułgaria

Ze względu na modernizację linii z Niszu do Bułgarii, w 2024 roku pociąg Belgrad – Sofia nie będzie kursował. Nie będzie też możliwy dojazd z przesiadkami. Koleje bułgarskie uruchamiają pociąg do stacji granicznej Dimitrovgrad.

Chorwacja, Słowenia

W trakcie aktualizacji artykułu (12.2023 ) nie kursowały pociągi pomiędzy Serbią a Chorwacją.

Czarnogóra

Czarnogóra to najpopularniejszy kierunek wśród serbskich turystów. Równie popularny jest wśród cudzoziemców. Od kilku lat na trasie obowiązuje taryfa międzynarodowa, dlatego najkorzystniejszą opcją wydaje się przejazd na podstawie biletu Balkan Flexipass opisanego w osobnym rozdziale. Poza sezonem koleje serbskie i czarnogórskie oferują specjalne promocje na przejazd pociągami.

Trasa Belgrad – Bar uważana jest za jedną z najpiękniejszych na świecie (odcinek Bijelo Polje – Podgorica). Jednak nie nastawiajcie się na piękne widoki i zdjęcia, bowiem pociąg dzienny z Belgradu do Baru z reguły najpiękniejszy odcinek pokonuje po zmroku. Za to w drodze powrotnej można podziwiać piękne widoki, jednak trzeba mieć trochę szczęścia i dostać właściwą miejscówkę lub siedzieć tak, aby móc wyjść na korytarz zrobić zdjęcia. Nie zawsze jest to możliwe, ponieważ zdarzają się pociągi z klimatyzowanymi wagonami, w których nie można otworzyć okien, a czasami tłok nie pozwala na poruszanie się po pociągu. Pociągi często nabierają opóźnień sięgających nawet sześciu i więcej godzin, dlatego nie należy planować przesiadek lub wypoczynku w oparciu o rozkład jazdy.

W roku 2023 pociągi Belgrad – Bar będą kursować w sposób następujący:

a) pociąg nocny – pociąg całoroczny, zestawiony z wagonów z miejscami do siedzenia, wagonów z miejscami do leżenia, wagonów sypialnych i autokuszetek.
b)pociąg dzienny – kursuje w sezonie letnim Zestawiony z klimatyzowanych wagonów.
c) pociąg nocny Nowy Sad – Bijelo Polje z przesiadką na stacji w Bijelo Polje na pociąg do Baru. Kursuje w lecie.

Pociągi rozpoczynają i kończą bieg na stacji Zemun

Rozkład jazdy na stronie kolei czarnogórskich

Pociągi w sezonie letnim są zatłoczone i zwykle doznają nawet kilkugodzinnych opóźnień (podobno nie zawsze).

Ceny biletów na pociąg Belgrad – Bar za stroną Srbijavoz (2023):

Bilet Belgrad – Bar (2 klasa): 21 euro
Bilet Belgrad – Bar (1 klasa): 31,80 euro
Rezerwacja miejsca: 3 euro

Bilet Belgrad – Podgorica (2 klasa): 19,20 euro
Bilet Belgrad – Podgorica (1 klasa): 28,80 euro
Rezerwacja miejsca: 3 euro

Dopłata za przewóz samochodu: 30 euro
Dopłata do miejsca w wagonie z miejscami do leżenia: 6 euro (6-osobowy)
Dopłata do miejsca w wagonie z miejscami do leżenia: 9 euro (4-osobowy)
Dopłata do wagonu sypialnego, przedział 3-osobowy: 15 euro
Dopłata do wagonu sypialnego, przedział 2-osobowy: 20 euro
Dopłata do wagonu sypialnego, przedział 1-osobowy: 45 euro

Poza sezonem letnim obowiązuje oferta promocyjna Bar Special – bilety sprzedawane w ramach promocji z Belgradu do Baru kosztują 9,90 euro (wagon z miejscami do siedzenia), 14,90 euro (kuszetka sześcioosobowa), 24,90 (wagon sypialny, przedział trzyosobowy). Pula biletów w promocyjnych cenach jest ograniczona.

Kupno biletów na pociągi do Baru jest skomplikowane. Jak donoszą fora internetowe, bilety należy kupować na miejscu. Można poprosić o pomoc obiekty noclegowe lub couchsurferów, u których się zatrzymamy.

W pociągach nocnych jadą serbskie lub czarnogórskie kuszetki i wagony sypialne. Oficjalnie obowiązuje w nich zakaz palenia, lecz nikt się nim nie przejmuje. Na Bałkanach palenie jest częścią kultury, więc przez całą drogę wagony są spowite dymem. W sezonie wakacyjnym można mieć szczęście i trafić na czeski, węgierski lub rosyjski wagon sypialny i przejechać trasę w wagonie dla niepalących. Koleje czarnogórskie zapowiedziały w czerwcu 2015 roku, że na trasach Belgrad – Bar i Subotica – Bar będzie można spotkać czarnogórskie zmodernizowane wagony sypialne. Być może zaoferują lepsze warunki podróży niż dotychczas.  W 2022 roku zapowiadane wagony nie pojawiły się.

Macedonia Północna/Grecja

W rozkładzie jazdy 2023/2024 nie kursowały pociągi do Skopje i Salonik. Jeśli chodzi o wakacje, należy śledzić informacje na własną rękę, ale wątpię, czy uruchomią coś ze względu na modernizację trasy do Niszu.

Rumunia

1 sierpnia 2017 roku zlikwidowano połączenie Timisoara – Vrsac, przez co Serbia utraciła ostatnie pasażerskie połączenie kolejowe z Rumunią. Powodem była mała liczba podróżnych i konieczność racjonalizacji kosztów.

Nie kursują już pociągi Jimbolia – Kikinda, które dawniej były ulubionymi pociągami miłośników kolei.

Nie sprawdziły się zapowiedzi o reaktywacji połączenia Timisoara – Vrsac i pociągi do Rumunii nadal nie kursują.

Węgry

28 listopada 2023 roku zainaugurowano połączenie kolejowe Segedyn – Subotica, obsługiwane przez spalinowe zespoły trakcyjne kolei węgierskich i serbskich, oba wyprodukowane w Rosji. Pociągi kursują 5 razy dziennie.

Cena biletu według kolei serbskich to 3,20 euro, wyszukiwarka kolei węgierskich pokazuje cenę 2 razy wyższą.

Podróż należy planować za pomocą stron:
jegy.mav.hu – wyszukiwarka i sklep kolei węgierskich
www.srbvoz.rs – wyszukiwarka kolei węgierskich

Planowana jest także odbudowa linii kolejowej z Suboticy do węgierskiego miasta Baja.

5. Pociągi turystyczne

Koleje serbskie i biura podróży uruchamiają kilka sezonowych połączeń turystycznych. Na forach i blogach podróżniczych niektórzy są zachwyceni tymi połączeniami, inni bardzo zawiedzeni, więc nie będę się wypowiadał jako autorytet. W związku z remontami niektóre pociągi mogą nie kursować w sezonie.

Šarganska osmica

„Šarganska osmica” to kolejka wąskotorowa kursująca pomiędzy stacjami Mokra Gora a Šargan Vitasi tuż przy granicy z Bośnią i Hercegowiną. Kolejka jest dumą Serbii i jedną z największych atrakcji turystycznych tego kraju.

Trasa zabytkowego pociągu jest bardzo krótka, ok. 15,5 km. Różnica wzniesień według różnych źródeł wynosi od 250 do 300 metrów, a na trasie znajdują się 22 tunele i 5 mostów. Szlak jest bardzo kręty, a w jednym miejscu tory tworzą charakterystyczną ósemkę dokładnie widoczną na mapach i zdjęciach satelitarnych.

Kolejka kursuje zwykle od 15 kwietnia do 31 października 2 razy dziennie. W razie zwiększonego zapotrzebowania uruchamiane są kolejne dwa pociągi.

Pewnym problemem jest dotarcie do Mokrej Góry. W internecie trudno znaleźć informacje na ten temat. W rzeczywistości dojazd nie jest aż tak skomplikowany. Z Belgradu należy dojechać do miasta Užice leżącego około 30 kilometrów od tej miejscowości. Można dojechać pociągiem lub autobusem – czas przejazdu od 3,5 godziny (pociąg pospieszny Belgrad – Bar) do 4,5 godziny (pociąg osobowy lub autobus). Należy liczyć się z opóźnieniem. Z Užic kursują lokalne autobusy, ewentualnie można wziąć taksówkę. Szczegóły połączeń można sprawdzić na stronie kolei serbskich.

Reportaż o kolejce na You Tube cz.1/2
Reportaż o kolejce na You Tube cz.1/2

Pociąg Romantika

Pociągi retro kursujące w każdy ostatni weekend miesiąca, najczęściej na trasie Belgrad – Sremski Karlovci i z powrotem. Pociąg zestawiony jest z odrestaurowanych zabytkowych wagonów, wyprodukowanych w latach trzydziestych ubiegłego wieku oraz lokomotywy parowej. Do wyboru wagony pierwszej, drugiej i trzeciej klasy, a także wagon barowy. Ceny, jak na pociąg retro, są bardzo przystępne. Szczegóły dotyczące przejazdów podawane są na bieżąco na stronie kolei serbskich, a bilety można kupić na dworcu głównym w Belgradzie.

Plavi Voz

Luksusowy pociąg, którym kiedyś podróżował Tito wraz ze świtą. Obecnie wynajmowany przez biura podróży, najczęściej na kilkudniowe wycieczki z bogatym programem towarzyszącym z Belgradu do Baru. Największą atrakcją jest prywatny wagon Tito. W składzie pociągu znajdziemy wagon salonowy, wagon restauracyjny, a nawet zadaszoną autokuszetkę. Bilety na wycieczki tym pociągiem są bardzo drogie i przeznaczone raczej dla bogatych brytyjskich lub niemieckich emerytów.

 

6. Serbia – co zobaczyć oprócz Belgradu

Serbia, jako kraj wielokrotnie niszczony przez wojny, nie może pochwalić się pięknymi miastami, do których napływają tłumy turystów z całego świata. Miasta często są posępne, przeważająca zabudowa to blokowiska, a noclegi są stosunkowo drogie, szczególnie dla osób podróżujących w pojedynkę. Gdybym miał polecić serbskie miasta warte zwiedzenia, byłyby to następujące miejsca:

Subotica – piąte pod względem wielkości miasto Serbii, położone tuż przy granicy z Węgrami. Stacja kolejowa w Suboticy to pierwsza serbska stacja kolejowa dla pociągów relacji Budapeszt – Belgrad. Miasto, choć niezbyt duże, należy do najładniejszych serbskich miast. Centrum znajduje się niedaleko dworca kolejowego, a z wszystkich zabytków wyróżnia się ratusz miejski z 1912 roku, przed którym stoją fontanny z płytek ceramicznych – niebieska i zielona. Uwagę zwraca ładna synagoga i budynek biblioteki. Do 2007 roku wizytówką Suboticy był Teatr Narodowy (dawniej Chorwacki Teatr Narodowy), został on jednak bezmyślnie zburzony. Obecnie planowana jest rekonstrukcja. Warto także odwiedzić Pałac Rajhla z 1904 roku, gdzie mieści się galeria sztuki współczesnej.

Nowy Sad – drugie pod względem wielkości i liczby mieszkańców miasto Serbii, przez niektórych uważane za najładniejsze miasto kraju. Najbardziej znany zabytek Nowego Sadu to twierdza Petrovaradin na prawym brzegu Dunaju. Obecnie w twierdzy mieści się muzeum miasta, kilka klubów oraz pracownie artystyczne. Na terenie twierdzy odbywają się popularne imprezy, na przykład festiwal muzyczny „Exit”. Petrovaradin znajduje się dosyć daleko od dworca kolejowego. Centrum Nowego Sadu jest bardzo ładne, szczególnie Plac Wolności z ratuszem. Mnie się najbardziej podobał deptak z licznymi kawiarenkami.

Sombor to niewielkie miasto w północnej Serbii, do którego można się dostać pociągami z Nowego Sadu i Suboticy. Miasto wymieniłem, ponieważ centrum należy do najładniejszych w Serbii i warto tu się zatrzymać choćby na dwie lub trzy godziny. Trudno wymienić jakieś jednoznacznie wyróżniające się zabytki, po prostu najlepszym sposobem spędzania czasu będzie spokojny spacer po niedużym centrum. Z budynków na pewno należy wymienić ratusz. Bardzo ładnie wygląda deptak.

Dworzec kolejowy jest oddalony około 1 km od centrum. To przeciętny dworzec, wyglądający podobnie jak wiele polskich dworców w trzydziesto- lub czterdziestotysięcznych miastach. Przy dworcu do niedawna stała lokomotywa parowa jako eksponat na tle wieży ciśnień.

Do Somboru dojedziemy pociągiem z Suboticy.

Palić (fakultatywnie) – małe miasto oddalone o około 7 kilometrów od Suboticy. Jest to niewielka miejscowość wypoczynkowa z parkiem i jeziorem służącym w lecie jako kąpielisko, tutejsza stacja kolejowa również należy do najładniejszych w Serbii. Jedyny ważniejszy zabytek to wieża wodna. Dawniej do Palića można było dojechać linią tramwajową z Suboticy, obecnie najlepszy sposób dojazdu to autobus komunikacji podmiejskiej.

Zrenjanin (fakultatywnie) – Zrenjanin to średniej wielkości miasto w Wojwodinie. Mało znane wśród Polaków może się pochwalić ładnym, niedużym centrum. Centrum to Plac Wolności i kilka uliczek oraz ścieżki spacerowe nad rzeką Begej. Jeżeli spieszymy się, Zrenjanim można zwiedzić w ciągu godziny lub dwóch, poza budynkami w centrum nie ma tu zbyt wiele atrakcji, a ze względu na brak niedrogich noclegów miasto nie cieszy się popularnością wśród turystów. Mimo wszystko jeżeli będziecie tamtędy przejeżdżać, warto na chwilę się zatrzymać.

Do Zrenjanina najlepiej dojechać autobusem z Belgradu. Codziennie kursuje około 20 autobusów, a przejazd trwa mniej więcej 80-90 minut. Jeszcze szybciej, bowiem w niecałą godzinę, dojedziemy do Nowego Sadu. Najszybsze autobusy do Nowego Sadu jadą zaledwie 48 minut (Bečejprevoz).

Obecnie do Zrenjanina jeżdżą nowe rosyjskie spalinowe zespoły trakcyjne, przez co trasy uwielbiane przez miłośników kolei straciły sporo ze swojego uroku.

 

7. Język serbski dla pasażerów kolei

Podstawowe słowa w języku serbskim przydatne dla osób podróżujących koleją po Serbii.

voz – pociąg
polazak – odjazd
dolazak – przyjazd
blagajna – kasa
prtljag – bagaż
garderoba – przechowalnia bagażu
red vožnje – rozkład jazdy
putnik – pasażer; podróżny
putovati – podróżować
presedanje – przesiadka
stanica – stacja
brzi voz – pociąg pospieszny
prvi razred – pierwsza klasa
drugi razred – druga klasa
vreme – czas
kušet – kuszetka
kolosek – tor
uspon – nachylenie
širina koloseka – rozstaw torów
muzejski voz – pociąg retro
pruga – linia
železnica – kolej
uskotračna pruga – linia wąskotorowa
parna lokomotiva – lokomotywa parowa
dizel-lokomotiva – lokomotywa spalinowa
teretni voz – pociąg towarowy
kolo – wagon
karta – bilet
dizel-motorni voz – spalinowy zespół trakcyjny
brzina – prędkość
električna lokomotiva – lokomotywa elektryczna
elektro-motorni voz – elektryczny zespół trakcyjny
ljubitelj železnice – miłośnik kolei
vagon – wagon
vagon restoran – wagon restauracyjny
prikolica – wagon doczepny
kola sa ležajima – wagon z miejscami do leżenia
kola za spavanje – wagon sypialny
kola sa sedištima – wagon z miejscami do siedzenia
dresina – drezyna