Na Ukrainie kursuje/kursowało sporo interesujących kolejek wąskotorowych, które były lub są celem podróży również polskich miłośników kolei. Część z nich to tzw. kolejki dziecięce lub pionierskie, czyli koleje wąskotorowe, na których pociągi obsługiwane były przez dzieci pod opieką dorosłych. W niektórych miastach tego zaszczytu dostępowali uczniowie szkół kolejarskich, w innych harcerze. Kolejki dziecięce były typowym zjawiskiem w krajach byłego Związku Radzieckiego, poza tymi krajami zachowała się np. kolej dziecięca w słowackich Koszycach, która w ostatnich latach przeżywa odrodzenie. Niestety, wiele tego typu kolei już dawno zamknięto lub rozebrano. W niektórych przypadkach decydowały względy ekonomiczne lub postawiono na rozwój, a kolejki zaorano, jak choćby w stolicy Azerbejdżanu – Baku i i kazachskiej Astanie. Co ciekawe, niemal wszędzie na takich kolejkach jeździły wagony wyprodukowane przez polski Pafawag. Dziś przyszłość części ukraińskich kolei dziecięcych i wąskotorowych stoi pod dużym znakiem zapytania – na przykład w ruinę popadły kolejki Chmielnik – Winogradów – Irszawa oraz Poleski Tramwaj. Natomiast dobra wiadomość to odbudowanie kolejki dziecięcej w Użgorodzie.

UWAGA!!! Informacje nieaktualne – większość kolejek nie kursuje. Poleski Tramwaj i kolej Winogradów – Irszawa są nieczynne. Nie jestem w stanie śledzić informacji na bieżąco.

Kolej Winogradów – Chmielnik – Irszawa

Popularna linia kolejowa na Zakarpaciu. Obecnie kursuje tylko na odcinku Winogradów – Chmielnik w poniedziałki, czwartki i niedziele, czyli w dni targowe w Winogradowie. Co ciekawe, kolej rozpoczyna i kończy swój bieg na targu, gdzie lokomotywa także manewruje, co jest dużą atrakcją dla turystów.

Pociąg zestawiony jest z lokomotywy spalinowej i dwóch starych wagoników (może kursować jeden). Przejazd Chmielnik – Winogradów trwa 80 minut w jedną stronę, przy czym pociąg jedzie ze średnią prędkością 10-15 km/h, a jak wynika z relacji podróżników, można odnieść wrażenie, że pociąg wyleci z torów. Według mapy kolei ukraińskich długość trasy wynosi 19 kilometrów.

Kolej została oddana do użytku w 1908 roku. Na początku tory wiodły z Irszawy aż do wsi Lysychevo i łączna długość sieci Borżawskiej Kolei Wąskotorowej liczyła 123 kilometry. Stacja w Chmielniku położona jest na uboczu (dokładniej mówiąc na „zadupiu”), w oczekiwaniu na przejazd powrotny można obejrzeć cmentarzysko wagonów wąskotorówki. Dawniej z Chmielnika można było dojechać wąskotorówką do Irszawy oraz nieczynną od dawna linią Chmielnik – Berehovo.

Obecnie kolej wąskotorowa Winogradów – Chmielnik – Irszawa jest w tragicznym stanie i jej dni są policzone. Warto się więc przejechać, póki kursuje, a być może napływ turystów skłoniłby koleje ukraińskie do remontu tej niezwykłej kolejki. Do Winogradowa dojedziemy nocnym pociągiem ze Lwowa (Lwów – Sołotwyno), w drogę powrotną również można się wybrać tę pociągiem. Druga opcja to nocleg w Winogradowie lub którymś z pobliskich miast i połączenie wycieczki wąskotorówką ze zwiedzaniem pobliskich miast.

Nazwa ukraińska (Боржавская УЖД).

Rozkład jazdy znajdziecie na stronie: railway.lviv.ua – z rozwijanej listy należy wybrać „Хмільник – Виноградів”.

Interesujący artykuł z dużą liczbą zdjęć: tomkad.livejournal.com/89896.html

Kolej Winogradów – Irszawa na You Tube
Kolej Winogradów – Irszawa na You Tube
Kolej Winogradów – Irszawa na You Tube (inny film)

Poleski Tramwaj – Antonówka

Licząca 106 kilometrów kolejka wąskotorowa jest jedną z najdłuższych w Europie. Łączy Antonówkę i Zaryczne. Trasa prowadzi przez las i maleńkie, zapomniane wioski. Do Antonówki można się dostać przekraczając granicę w Dorohusku. Z miasta Kowel należy skierować się do miejscowości Sarny, przenocować tam i porannym pociągiem pojechać do Antonówki. Rozkład jazdy dostępny jest na stronie railway.lviv.ua, ale nie wiem, czy odpowiada rzeczywistości

Relacja polskiego podróżnika
Kolejka wąskotorowa „Poleski tramwaj” na You Tube

Kolej dziecięca w Kijowie

Pomysł budowy kolei dziecięcej w Kijowie pojawił się już w 1935 roku, tuż po tym, kiedy media poinformowały o uruchomieniu pierwszej kolejki dziecięcej w Tbilisi. Pierwszy projekt przewidywał zbudowanie trzykilometrowej trasy z portem rzecznym, który również miał być obsługiwany przez dzieci. Po wybuchu drugiej wojny światowej plany budowy kolejki porzucono.

Do projektu powrócono w 1950 roku. Budowę rozpoczęto dwa lata później. Kolejka została uroczyście oddana do użytku 2 sierpnia 1953 roku. Początkowo trasa liczyła 1900 metrów, rok później trasa była przynajmniej o kilometr dłuższa. Na przełomie lat 60. i 70. ubiegłego wieku część trasy rozebrano, a na jej miejscu zbudowano szpital.

Od roku 1993 kolej przechodziła poważny kryzys. 31 grudnia 1998 na stacji Pionierska wybuchł pożar, w wyniku czego spłonął budynek z lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku. Rok później na złom poszła lokomotywa TU1-001 (wyprodukowano tylko dwie lokomotywy TU1), a część wyposażenia zrabowali złomiarze.

Rok 2001 to początek lepszych czasów dla kijewskiej kolejki dziecięcej. W następnych latach wyremontowano część budynków oraz uporządkowano sprawy organizacyjne. Obecnie kolej kursuje w letnie weekendy oraz w święta. Część świątecznych kursów obsługuje parowóz GR-336 sprowadzony do Kijowa w 2005. Wśród wagonów kolejki nadal można spotkać wagony Pafawag. Długość trasy to 2,8 km. Nazwa ukraińska: Малая Юго-Западная железная дорога

Kolej dziecięca w Kijowie na You Tube
Kolej dziecięca w Kijowie na You Tube – parowóz
Kolej dziecięca w Kijowie na You Tube – inny, krótki film

Kolej dziecięca we Lwowie

Lwowska kolej dziecięca po raz pierwszy wyjechała w trasę 8 listopada 1951 roku. Wybudowano ją w Parku Stryjskim, w miejscu, gdzie przed wojną kursowała kolej dostarczająca transporty opancerzone dla miejscowej jednostki wojskowej, a jak twierdzi Wikipedia, przebiegała tędy bocznica łącząca Targi Wschodnie ze stacją kolejową na Persenkówce Dawniej trasa liczyła 1,85 kilometra, obecnie liczy 1200 metrów. Na trasie są tylko dwie stacje, a przejazd trwa około pięciu minut. Kolej kursuje najczęściej w weekendy od końca maja do września. Jest popularną atrakcją dla mieszkańców Lwowa i turystów, ale także jednym z ulubionych celów tamtejszych wandali.

Z lwowskiego dworca kolejowego do kolejki dziecięcej jest stosunkowo daleko – około 4 kilometrów. Warto się jednak przejść, ponieważ nadal kursują tu polskie wagony Pafawag. Nazwa ukraińska: Львовская детская железная дорога

Kolej dziecięca we Lwowie na You Tube

Kolej dziecięca w Łucku

Kolej dziecięca w Łucku kursuje od 8 listopada 1954 roku. Z początku prawo do pracy przy kolejce mieli tylko najlepsi uczniowie miejscowych szkół. W 1962 roku na kolejce pojawiły się polskie wagony Pafawag, które w Łucku jeżdżą do dziś. Od 2000 roku kolej przeżywa kryzys, oprócz tego tory i tabor zostały kilkakrotnie zalane przez pobliską rzekę, bowiem kolej znajduje się w strefie zalewowej. Od lat mówi się o zamknięciu kolejki, mimo to nadal wozi pasażerów po półtorakilometrowej trasie w soboty, niedziele i święta od maja do końca sierpnia. Nazwa ukraińska: Луцкая детская железная дорога

Kolej dziecięca w Łucku – film z 1980 roku

Kolej dziecięca w Równem

Najdłuższa kolej dziecięca w zachodniej Ukrainie, kursująca po trasie o długości 2,5 kilometra. Budowę kolei rozpoczęto już w 1948 roku, uroczyste otwarcie miało miejsce 9 maja 1949 roku. Duża część trasy wiedzie po torach malowniczo położonych wzdłuż brzegu rzeki Usti, a częścią konstrukcji są mosty i przepusty. Obecnie kolej jest zaniedbana, ma do dyspozycji lokomotywę spalinową Tu2-137 oraz dwa polskie wagony Pafawag z roku 1960. Kursuje w soboty, niedziele i święta od maja do końca sierpnia. Nazwa ukraińska: Ровенская детская железная дорога

Kolej dziecięca w Równem na You Tube

Kolej dziecięca w Dnieprze

Kolej dziecięca oddana do użytku już 6 lipca 1936 roku, przy czym część kolei to trasa dawnej kolei wąskotorowej. Pierwszą lokomotywę parową na tej linii zmontowano z części zebranych z różnych lokomotyw manewrowych. Również wolontariusze zbudowali sześć wagonów pasażerskich, z których jeden stoi do dziś jako pomnik na trasie kolei. Kolej została niemal doszczętnie zniszczona w czasie okupacji hitlerowskiej.

Po wyzwoleniu przez Armię Czerwoną kolej odbudowano, a ruch pasażerski został wznowiony 29 października 1944 roku. Kolej kursuje do dziś (brak zweryfikowanych informacji) po trasie o długości 2 kilometrów. W pociągach zobaczymy polskie wagony Pafawag. W przeciwieństwie do większości kolei dziecięcych, kolejką można się przejechać nie tylko w letnie weekendy (od maja do października), ale również w ferie zimowe.

Kolej dziecięca w Charkowie

Projekt budowy kolei dziecięcej w Charkowie pojawił się w 1935 roku, kiedy otwarto pierwszą kolej dziecięcą w Tbilisi. Podobne koleje planowano wybudować w 12 miastach Ukrainy. Budowę rozpoczęto jesienią 1939 roku. Pierwszy pociąg wyjechał w trasę liczącą wówczas jedynie 500 metrów 8 listopada 1940 roku. Wiosną 1941 roku trasę wydłużono o kilometr. Pod koniec czerwca tego roku kolej została zamknięta ze względu na zagrożenie działaniami wojennymi.

W czasie okupacji infrastruktura została zdewastowana, a tory rozebrane. Z taboru ocalał tylko jeden, spalony wagon nienadający się do użytku. Priorytetem po wyzwoleniu była odbudowa miasta, później – w kwietniu 1945 roku zdecydowano się odbudować kolej. Prace przy odbudowie zakończono w lipcu 1945 r., jednak ze względu na problemy z odpowiednią ilością taboru i podkładów kolejowych, kolej kursowała przez kilka lat w ograniczonym zakresie.

Przez dziesięciolecia kolej funkcjonowała bez większych problemów, jej istnieniu zagroziła jedynie budowa drogi szybkiego ruchu w 2010 roku, na szczęście udało się osiągnąć kompromis i na drodze zbudowano przejazd kolejowy. Nazwa ukraińska: Малая Южная железная дорога

Kolej dziecięca w Charkowie na You Tube
Kolej dziecięca w Charkowie na You Tube – inny film

Kolej dziecięca w Zaporożu

Jak wynika z danych na stronach internetowych, jest to najdłuższa czynna kolej dziecięca w Ukrainie – łączna długość trasy to 9,4 km . Kolej kursuje od 19 maja 1972 roku, z początku trasa była znacznie krótsza. Dużą zaletą kolejki jest położenie – stacja Жовтневая znajduje się bardzo blisko stacji kolejowej Zaporoże I, z pociągu dalekobieżnego do kolejki dziecięcej można dojść w pięć minut. Trasa wiedzie przez tereny parkowe i wzdłuż brzegu kanału w dzielnicy przemysłowej.

Kolejce groziła likwidacja w 1980 roku, kiedy zamierzano rozebrać tory, a na ich miejscu wybudować zakłady przemysłowe. Dzięki pasjonatom udało się ocalić kolej dziecięcą, która kursuje do dziś. Wozi pasażerów także w ferie zimowe i należy do największych atrakcji regionu. Nazwa ukraińska: Запорожская детская железная дорога

Kolej dziecięca w Zaporożu na You Tube
Kolej dziecięca w Zaporożu na You Tube

Kolej wąskotorowa Rudnica – Hołowaniewsk

Wśród wymienionych, najdalej na wschód położona kolej wąskotorowa. Przebiega przez jedne z biedniejszych rejonów Ukrainy. Dojechać do Rudnicy można pociągami jadącymi do Odessy. Na odcinku Gołowaniewskim pociąg kursuje tylko 3 razy w tygodniu, z czego 2 dni jest skomunikowany z primijskich Pomiczna-Hołowaniewsk. Na Rudnica – Hajworon kursują 2 pary pociągów, jedna codziennie i jedna 3 razy na tydzień. Nazwa ukraińska: Узкоколейка Голованевск-Гайворон-Рудница .

Kolej Rudnica – Hajworon – Hołowaniewsk na You Tube

Karpacki Tramwaj

Karpacki Tramwaj to ogólna nazwa sieci kolei wąskotorowych w Karpatach o rozstawie szyn 750 mm. Wąskotorówki w okolicach miasta Dolina kursują od 1898 (lub od 1890) i obecnie są jedną z największych tamtejszych atrakcji turystycznych. Nie mam szczegółowych informacji na temat trasy „Karpackiego Tramwaju”. Z informacji zamieszczonych na stronie oficjalnej wynika, że to kolej typowo turystyczna, czyli czterogodzinna wycieczka ze stacji Wyhoda przez Stary Mizun i Nowy Mizun do bliżej nieokreślonego miejsca w szczerym polu wraz z możliwością wykupienia innej wycieczki. Pasażerowie zatrzymują się na degustację wody leczniczej „NAFTA” oraz poczęstunek w jednym z gospodarstw przy szlaku. Dodatkowo organizowane są przystanki połączone ze zwiedzaniem najładniejszych miejsc.

Pociągi zestawione są z drezyny przerobionej na lokomotywę. W lokomotywie tej, oprócz stanowiska maszynisty, są miejsca dla pasażerów. Oprócz lokomotywy w pociągu kursują dwa wagony pasażerskie.

Relacja polskiego podróżnika
Strona internetowa Karpackiego Tramwaju
Karpacki Tramwaj na You Tube

Użhorodzka Kolej Dziecięca

Użhorodzka Kolej Dziecięca znajduje się w centrum Użhorodu, nad brzegiem rzeki Uż, w okolicy dawnej synagogi (obecnie sala koncertowa, na mapie jako filharmonia).

Kolej została otwarta w 1947 roku jako jedna z wielu kolei pionierskich. Wadą kolei było położenie – była wielokrotnie zalewana przez wezbraną rzekę. W 2008 i 2009 roku zdecydowano o zamknięciu kolejki. Wagony niszczały na wolnym powietrzu, a linia była rozkradana.

W 2016 roku kolej została ponownie otwarta, ale z dużymi ograniczeniami. Pociągi kursują tylko w wybrane dni, a trasa liczy zaledwie 1,1 km, więc jest jedną z najkrótszych tras kolei dziecięcych w krajach dawnego ZSRR.

Użhorodzka Kolej Dziecięca – ponowne otwarcie na You Tube (04:00) (2016) 
Użhorodzka Kolej Dziecięca przed zamknięciem cz. 2/2 (10:14) (2009)
Użhorodzka Kolej Dziecięca przed zamknięciem cz. 1/2 (07:46) (2009)
Użhorodzka Kolej Dziecięca – film z 1949 roku (01:07)

Źródła:

Informacje zamieszczone w tym artykule pochodzą ze strony railways.id.ru, rosyjskiej Wikipedii oraz z artykułów napisanych przez miłośników kolei, którzy jechali niektórymi z kolejek.

Lubisz podróże koleją i poznawanie nowych miejsc? Chcesz być na bieżąco z ofertami promocyjnymi na kolei? Zapraszam do śledzenia naszego profilu na Facebooku, Twitterze i Instagramie.  Natomiast TUTAJ znajdziesz informacje na temat kolei z całego świata.

Wsparcie bloga
Jeśli spodobał ci się blog, warto go wesprzeć drobną darowizną TUTAJ. Opracowanie wielu artykułów trwa tygodniami, ich aktualizacja rozbudowa i rozbudowa latami. Bez pieniędzy nie da się utrzymać i rozwijać ambitnych projektów, a w dzisiejszym świecie zarabia się na płytkich, tabloidowych treściach. Zapraszam również nasz fanpage na Facebooku.