Sieradz to dawne miasto wojewódzkie, które czasy świetności ma dawno za sobą. Położone jest przy linii kolejowej łączącej Ostrów Wielkopolski z Łodzią. Sieradz nie jest węzłem kolejowym, co znacznie zawęża możliwości planowania wycieczek jednodniowych. W artykule przedstawiłem pomysły na wycieczki jednodniowe pociągiem z Sieradza uwzględniające miejsca, do których dojedziemy pociągami regionalnymi w ciągu około dwóch godzin w jedną stronę. Dlatego na liście nie będzie Poznania (kto chce, może dojechać). W niektórych przypadkach konieczna jest przesiadka w Ostrowie Wielkopolskim.

Pociągiem z Sieradza – spis treści

1. Kierunek Łódź i dalej
2. Kierunek Jarocin
3. Kierunek Leszno
4. Kierunek Byczyna

1. Kierunek Łódź i dalej

Przy planowaniu wycieczek jednodniowych z Sieradza pierwsza przychodzi na myśl Łódź. Kursują tam pociągi osobowe, przyspieszone i pospieszne. W przypadku podróży pociągami osobowymi możliwe jest kontynuowanie podróży do Zgierza, Łęczycy, czy Piotrkowa Trybunalskiego.

Łódź – miasto przemysłowe nie tak dawno jeszcze pomijane przez turystów i niechlubnie znane z walących się kamienic, ruin zakładów przemysłowych oraz dresiarzy. W ostatnich piętnastu latach ogromne pieniądze zainwestowano w rewitalizację terenów przemysłowych i remonty kamienic, dzięki czemu Łódź ma obecnie bardzo dużo do zaoferowania turystom o różnych upodobaniach. Szczególnie zadowoleni będą miłośnicy techniki i sztuki, bowiem zrewitalizowane kompleksy przemysłowe robią ogromne wrażenie na gościach z Polski i zagranicy.

W trakcie opracowywania artykułu trwała budowa tunelu kolejowego pod centrum w Łodzi, dzięki czemu połączone zostaną ze sobą dworce Łódź Fabryczna oraz Łódź Kaliska, co ułatwi podróżnym dojazd do centrum Łodzi bez konieczności przesiadki lub podróży wokół Łodzi pociągami Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Wycieczka jednodniowa nie wystarczy na zwiedzanie Łodzi, dlatego wymieniam tylko najważniejsze atrakcje.

Zakładam, że początek zwiedzania będzie miał miejsce przy dworcu Łódź Fabryczna. O ile nie trzeba nikomu przedstawiać położonej około 10 minut piechotą od dworca ulicy Piotrkowskiej, o tyle wciąż nie wszyscy wiedzą o jednej z najciekawszych atrakcji Łodzi położonej tuż przy dworcu. Na terenie pierwszej łódzkiej elektrowni stworzono kompleks EC 1. To jedna z najbardziej spektakularnych rewitalizacji w Łodzi. Futurystyczne ramy oplatają zabytkowe budynki, a wewnątrz działa między innymi Centrum Nauki i Techniki EC1 ze sferycznym kinem 3D i trzema ścieżkami edukacyjnymi oraz Ulicą Żywiołów, planetarium oraz Narodowe Centrum Kultury Filmowej. Na szczycie komina chłodniczego utworzono punkt widokowy, skąd rozpościera się panorama miasta.

Przy ulicy Piotrkowskiej warto zwrócić uwagę na murale, jak również zaplanować wizytę w Muzeum Historii Farmacji, Centralnym Muzeum Włókiennictwa i Łódzkim Parku Kultury Miejskiej – niedużym skansenie w centrum miasta.

Obowiązkowy punkt wizyty w Łodzi to Manufaktura – centrum kulturalno-rozrywkowo-handlowe w zrewitalizowanych budynkach poprzemysłowych. Oprócz sklepów i kafejek należy wymienić działające na terenie Manufaktury Eksperymentarium, interaktywne centrum nauki przedstawiające zasady nauki i techniki. Po sąsiedzku warto odwiedzić Muzeum Miasta Łodzi w Pałacu Poznańskiego – największej rezydencji fabrykanckiej w Polsce wzniesionej przez Izraela Poznańskiego. W innym pałacu, należącym do jego syna, ma swoją siedzibę Muzeum Sztuki.

Podczas wycieczki jednodniowej warto też zobaczyć Osiedle Księży Młyn wraz z odrestaurowanym fragmentem bocznicy kolejowej. Osiedle powstałe w 1875 roku i rozbudowane w późniejszych latach składa się z robotniczych domów familijnych zwanych „famułami”. Przypominają one familoki znane z Górnego Śląska. Część budynków została zrewitalizowana z przeznaczeniem na lokale użytkowe i gastronomiczne, inne pozostaną budynkami mieszkalnymi. Jeden dzień w Łodzi można zakończyć zwiedzając cmentarz żydowski, oddział Muzeum Sztuki w Pałacu Herbsta lub ogród zoologiczny z promowanym wszędzie Orientarium. Co kto lubi.

Jadąc pociągiem z Łodzi w stronę Kutna warto zatrzymać się w Zgierzu i Łęczycy.

Zgierz – zaniedbane, ale bardzo ciekawe miasto dla ambitnych turystów. Wyremontowany dworzec kolejowy oddalony jest o 10-15 minut piechotą od największej atrakcji miasta – Parku Kulturowego Miasta Tkaczy z urokliwą ulicą Rembowskiego. W najładniejszym z drewnianych budynków przy tej ulicy działa Muzeum Miejsca Parku Kulturowego Parku Tkaczy prezentujące na wystawach stałych technikę produkcji sukna. Na sąsiedniej ulicy (ok. 150 metrów dalej) warto zwiedzić Muzeum Miasta Zgierza, aby zapoznać się z historią miasta. Z zabytków sakralnych najbardziej znany jest kościół pw. Świętej Katarzyny Aleksandryjskiej Męczennicy przy Placu Jana Pawła II. W różnych miejscach w centrum Zgierza natrafimy na drewniane budynki przypominające te z krajów bałtyckich, ale również na opuszczone obiekty poprzemysłowe. Poza centrum można zobaczyć prywatne Muzeum Pojazdów Zabytkowych z pokaźną kolekcją samochodów.

Łęczyca – jedno z ładniejszych polskich miasteczek. Pasażerowie pociągów wysiadają na wyremontowanym dworcu kolejowym zbudowanym w stylu dworkowym, podobnie jak dworce w Ozorkowie, Gostyninie i Sierpcu. W drodze do centrum mijamy torowisko i zrujnowany budynek stacji Krośniewickiej Kolei Wąskotorowej, od dawna wyłączonej z użytkowania. Warto zobaczyć rynek z ratuszem i zamek, w którym mieści się muzeum. Wieża zamkowa została udostępniona turystom. Najciekawsze atrakcje znajdują się 2,5 kilometra od centrum, w pobliżu dawnej lokacji Łęczycy. We wsi Tum wznosi się monumentalna romańska archikatedra, kilkadziesiąt metrów dalej, już na terenie wsi Kwiatkówek, można zwiedzić niewielki skansen, a z roku na rok nabiera kształtów stopniowo rekonstruowane grodzisko.

Z kolei podróżując pociągiem z Łodzi do Częstochowy możemy zwiedzić Piotrków Trybunalski.

Piotrków Trybunalski – średniej wielkości miasto. Zabytkowy dworzec kolejowy, tuż obok dworca odrestaurowana wieża ciśnień dostępna tylko w wyznaczonych terminach wycieczek organizowanych przez miejscowe Centrum Informacji Turystycznej. W drodze do Starego Miasta mijamy niewielką cerkiew oraz piękny budynek Sądu Okręgowego. Stare Miasto składa się z ładnej, zrewitalizowanej części oraz zaniedbanego kwartału, w którym można poczuć atmosferę lat siedemdziesiątych. Jak czytałem w opiniach turystów, bywa też tam niebezpiecznie. Po przejściu przez zaniedbaną część dojdziemy do Zamku Królewskiego, gdzie działa muzeum z wystawą mebli, broni białej i palnej, znaleziska archeologiczne oraz przedmiotów związanych z historią miasta. Na terenie miasta znajdziemy liczne zabytki sakralne, miłośnicy piwa powinni odwiedzić dobrze zaopatrzony sklep w centrum z tutejszymi piwami. Ceny biletów do niewielkiego muzeum poświęconemu browarnictwu działającym przy tym sklepie są jednak dość wysokie. W Piotrkowie Trybunalskim natrafimy na miejsca, gdzie kręcono znane polskie filmy i seriale. Miasto jednym bardzo się podoba, inni uważają je za wymarłe i nudne. W każdym razie można poświęcić kilka godzin na wizytę.

Ostatnia propozycja to Rogów na trasie z Łodzi do Skierniewic.

Rogów – niepozorna stacja, miłośnikom kolei doskonale znana z Rogowskiej Kolei Wąskotorowej oraz wystawy taboru wąskotorowego i normalnotorowego na pobliskim wąskotorowym dworcu towarowym. W sezonie wiosenno-jesiennym w weekendy pociągi kolei wąskotorowej przewożą turystów na krótkiej trasie Rogów – Jeżów (7 km), gdzie organizowane jest pieczenie kiełbasek przy ognisku. Być może w przyszłości trasa kolejki zostanie wyremontowana i powrócą pociągi do Rawy Mazowieckiej i dalej do Białej Rawskiej (odcinek Jeżów – Rawa Mazowiecka jest nieprzejezdny).

2. Pociągiem z Sieradza – kierunek Jarocin

Druga z propozycji to wycieczka pociągiem z Sieradza w stronę Poznania. Jak pisałem, dojazd do Poznania przekracza ramy czasowe przewidziane w artykule, dlatego podróż zakończymy w Jarocinie. W sezonie letnim polecam dojechać kawałek dalej – do Środy Wielkopolskiej.

Zduńska Wola (fakultatywnie) – niezbyt popularne miasto wśród turystów. Na peryferiach koniecznie należy odwiedzić skansen kolejowy w Zduńskiej Woli-Karsznicach, natomiast w centrum miasta na turystów czeka Muzeum Historii Miasta, prywatne muzeum Dom Maksymiliana Kolbego (czynne sezonowo) oraz zrewitalizowany park miejski.

Opatówek – dawniej ośrodek włókiennictwa i jedna ze stacji końcowych Kaliskiej Kolei Dojazdowej, obecnie można się tu zatrzymać, aby zwiedzić interesujące Muzeum Historii Przemysłu – w siedmiu salach wystawowych zobaczymy między innymi pianina i maszyny tkackie z Kalisza, czy maszyny parowe. W parku miejskim zachował się most żelazny z 1824 roku. W Opatówku wznosi się także zadbany, ładny Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Nowe Skalmierzyce (fakultatywnie) – raczej dla miłośników kolei. Warto zobaczyć okazały gmach dworca kolejowego z czasów, kiedy znajdowała się tu stacja graniczna pomiędzy zaborem pruskim a rosyjskim.

Lewków – kilometr od stacji Czekanów znajduje się zespół pałacowo-parkowy w Lewkowie. Remont pałacu zakończył się w drugiej połowie 2022 roku, w trakcie opracowywania artykułu powinno już działać muzeum. Pałac otoczony jest przez zadbany park, we wsi można zobaczyć także kościół pw. św. Wojciecha z lat 1844-1846.

Ostrów Wielkopolski – ważny węzeł kolejowy. Rynek oddalony od dworca około 10 minut piechotą, dojście prostą drogą (w zasadzie deptakiem). Ładny rynek z ratuszem pośrodku (Muzeum Regionalne), kilka interesujących zabytków sakralnych – np. konkatedra św. Stanisława, czy synagoga w stylu mauretańskim. Na peryferiach miasta Zalew Piaski-Szczygliczka, w sezonie popularne miejsce wypoczynku nad wodą z Parkiem Owadów. Nad zalewem zachowała się duża część dawnej kole

Pleszew – obowiązkowe miejsce dla miłośników kolei. Przy dworcu kolejowym Pleszew we wsi Kowalew znajduje się stacja Pleszew Wąskotorowy, skąd odjeżdżają pociągi Pleszewskiej Kolei Lokalnej do stacji Pleszew Miasto. Trzykilometrowa trasa to na razie najkrótsza linia kolejowa w Polsce z regularnym ruchem pasażerskim. Stacja Pleszew Miasto i jej otoczenie zostały w ostatnich latach wyremontowane – znajduje się tu centrum kultury i biblioteka. W Pleszewie można zobaczyć prywatne Muzeum Chleba i Muzeum Regionalne.

Jarocin – ciekawe miasto z kilkoma zabytkami sakralnymi. Najważniejszy zabytek to wyremontowany Pałac Radolińskich, w którym obecnie mieści się Muzeum Regionalne. W Jarocinie można także odwiedzić Muzeum Spichlerz Polskiego Rocka. Do czasów festiwali muzycznych nawiązuje Pomnik Glana. Miasto ciekawe, warte odwiedzenia jako przystanek.

Środa Wielkopolska – w sezonie letnim duża liczba turystów przyjeżdża do miasta przejechać się Średzką Koleją Powiatową; koleją wąskotorową ze Środy Wielkopolskiej do Zaniemyśla. W centrum natrafimy na zabytkowe kamienice, można też zobaczyć kościoły: kolegiatę pw. Wniebowzięcia NMP oraz kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Około 6 kilometrów od Środy Wielkopolskiej działa bardzo ciekawe Muzeum Ziemi Średzkiej – Dwór w Koszutach. W dworku z XVIII wieku, przebudowanym i wyremontowanym w XX wieku, zobaczymy wygląd siedziby ziemiańskiej z przełomu XIX i XX wieku. Miłośnicy przyrody powinni zobaczyć położone 3 kilometry na zachód od Środy Wielkopolskiej tzw. Bagna Średzkie; możliwy jest dojazd rowerem trasą Środa Wielkopolska – Kórnik.

3. Kierunek Leszno

Trochę ponad dwie godziny jedzie się pociągiem z Sieradza do Leszna, uwzględniając przesiadkę w Ostrowie Wielkopolskim. Leszno to ważny węzeł kolejowy i można stąd kontynuować podróż np. do Wolsztyna i Wschowy, jednak czas dojazdu przekracza ramy czasowe przewidziane w artykule.

Krotoszyn – interesujące, nieduże miasto bardzo słabo promujące się w mediach, w wielu miejscach zaniedbane, jak np. jeśli chodzi o dworzec kolejowy. Przed dworcem stoi pociąg-pomnik upamiętniający zlikwidowaną Krotoszyńską Kolej Dojazdową. Spacer do centrum zajmuje 5-10 minut. Najważniejsze zabytki to kościoły (w tym kościół drewniany), warto wstąpić do tutejszego Muzeum Regionalnego (w trakcie opracowywania było nieczynne w weekendy). W parku miejskim znajduje się Pałac Gałeckich; nie wiem, czy został wyremontowany i udostępniony do zwiedzania, czy pełni funkcje administracyjne.

Krobia (fakultatywnie) – miejscowość przy linii kolejowej z Leszna do Ostrowa Wielkopolskiego. Warto zobaczyć Muzeum Stolarstwa i Biskupizny w dawnej fabryce mebli – wystawa stała przybliża narzędzia i urządzenia wykorzystywane dawniej w stolarce oraz dzieje mikroregionu Biskupizny. Wadą jest konieczność pokonania dość dużej odległości z dworca kolejowego do centrum miasta.

Poniec (fakultatywnie) – miejsce na krótki przystanek w podróży. Zachowany układ urbanistyczny z interesującymi architektonicznie budynkami w rynku i przyległych okolicach, ponadto Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

Kościan (fakultatywnie) – nieduże miasto nad Obrą. Centrum nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych polskich miast – nieduży rynek, kilka zabytków sakralnych, Planty nad Obrą (możliwość wypożyczenia kajaków w OSiR-ze), Muzeum Regionalne. Największą atrakcją Kościana jest położona poza centrum miasta wieża ciśnień z 1908 roku wyremontowana i zaadaptowana na ścianę wspinaczkową o wysokości 18 metrów, obserwatorium astronomiczne oraz punkt widokowy. W różnych częściach miasta natrafimy na stylowe, zabytkowe wille i domy.

Leszno i okolice – dawna stolica województwa leszczyńskiego liczy ponad 60 tysięcy mieszkańców. Większość najważniejszych atrakcji położonych jest w centrum miasta, dokąd łatwo i szybko można dojść z dworca kolejowego. Najważniejszy zabytek Leszna to okazały ratusz wybudowany w latach 1637 – 1639, uważany za jeden z najpiękniejszych polskich ratuszów. Zniszczony w 1656 roku, odbudowany i wielokrotnie przebudowywany pod kierunkiem słynnych architektów. Ostatni remont miał miejsce w 2020 roku. Ratusz pełni funkcje reprezentacyjne.

Centrum Leszna jest bardzo ładne, jednak trudno oprzeć się wrażeniu niewykorzystanego potencjału. Z muzeów należy wymienić nieduże Muzeum Okręgowe w kamienicy przy przy placu Jana Metziga 17. Tuż obok stoi kościół św. Krzyża, przy którym przy którym utworzono lapidarium z płytami nagrobnymi z dawnych cmentarzy ewangelickich w okolicy. Poza centrum można zobaczyć Aleję Gwiazd Żużla, ewentualnie szlak murali.

W okolicy zachowało się sporo drewnianych lub szachulcowych kościółków, wiatraków – dla turystów wytyczono szlak „Piękno ukryte w drewnie”. Nie wszystkie są otwarte na co dzień.

Ciekawym miejscem jest położona pod Lesznem Rydzyna. Możemy tu dotrzeć pociągiem (stacja kolejowa leży 3 kilometry od najważniejszych atrakcji) lub autobusem podmiejskim z Leszna. Zachował się barokowy układ urbanistyczny z lat 1738–1762, wiatrak (dawniej siedziba Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa), godne uwagi są także dwa kościoły – kościół św. Stanisława oraz poewangelicki kościół z czerwonej cegły, zaadaptowany na salę koncertową. Najważniejsze miejsce w Rydzynie to zamek; dawna rezydencja magnacka. Część zamku udostępniono do zwiedzania, część została przeznaczona na obiekt noclegowy.

Położona 8 kilometrów od centrum Leszna dwutysięczna Osieczna znana jest daleko poza granicami województwa wielkopolskiego z prywatnego Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa. We wnętrzach trzech zabytkowych wiatraków z XVIII wieku mieszczą się wystawy przedmiotów związanych z młynarstwem i rolnictwem, przedmiotami codziennego użytku i sztuką ludową. Z myślą o najmłodszych przygotowano wybiegi dla zwierząt oraz ekspozycję dawnych maszyn rolniczych.

Inne atrakcje Osiecznej to ryneczek, kościół św. Trójcy, klasztor Franciszkanów i niedostępny do zwiedzania zamek, obecnie siedziba centrum rehabilitacji. W sezonie letnim można wypocząć na plaży nad Jeziorem Łoniewskim.

Dojazd autobusem podmiejskim z Leszna zajmuje około 20 minut.

4. Kierunek Byczyna

Warta uwagi jest również linia kolejowa z Ostrowa Wielkopolskiego w stronę Kluczborka. Położone są przy niej głównie małe miasta, które nie każdemu się spodobają, jednak są turyści lubiący zwiedzać takie miejsca. Moim zdaniem obowiązkowo należy odwiedzić Byczynę w województwie opolskim.

Antonin (fakultatywnie) – perełką Antonina jest jeden z najpiękniejszych polskich pałaców myśliwskich, zbudowany w latach 1822-1824. Pałac wyremontowany, z reprezentacyjnymi wnętrzami. Obiekt zaadaptowany na hotel i restaurację. Co roku organizowany jest tu festiwal „Chopin w barwach jesieni”. Niedaleko Antonika rozpościera się rezerwat przyrody „Wydymacz”.

Ostrzeszów (fakultatywnie) – niewielkie miasteczko; dawniej węzeł kolejowy, bowiem rozpoczynała się tu linia kolejowa Ostrzeszów – Namysłaki. Centrum blisko dworca – ładny rynek z małym Muzeum Regionalnym w ratuszu. Większą atrakcją jest Baszta Kazimierzowska – pozostałość po zamku rozebranym w 1835 roku. Wyremontowana baszta służy jako punkt widokowy, w drodze na górę zwiedzający mogą zapoznać się z ostrzeszowskimi legendami. Interesujące zabytki sakralne – zespół klasztorny Sióstr Nazaretanek, drewniany kościół pw. św. Mikołaja.

Kępno – mało znane miasto. Jeden z dwóch dworców kolejowych dwukondygnacyjnych w Polsce. Do centrum z dworca idzie się około 15 minut. W kameralnym centrum warto zobaczyć bardzo ładny rynek z wyremontowanym ratuszem, Muzeum Regionalne w kamienicy przy rynku, budynek Poczty Polskiej, kościół św. Michała z pięknym wnętrzem. 6 kilometrów od Kępna sanktuarium w Bralinie.

Byczyna – ze stacji do centrum Byczyny idzie się około 10 minut. Byczyna to ładne miasteczko, którego centrum otoczone jest niemal w całości murami. Zachował się fragment fosy. W centrum panuje niepowtarzalna atmosfera i pomimo widocznych oszpeceń w postaci zabudowy z czasów PRL-u, zdecydowanie warto odwiedzić to miasteczko.

Pociągiem z Sieradza – podsumowanie

Przedstawione propozycje wycieczek pociągiem z Sieradza nie wyczerpują tematu. Zachęcam do samodzielnego studiowania przewodników i wyszukiwania miejsc wartych odwiedzenia.