Warszawa to stolica Polski i ważny węzeł kolejowy. Odjeżdża stąd mnóstwo pociągów lokalnych, regionalnych, dalekobieżnych i międzynarodowych, jednak kiedy szukałem interesujących miejsc na wycieczkę jednodniową pociągiem z Warszawy, nie znalazłem wielu miejsc godnych polecenia. Muszę jednak podkreślić, że nie znam dobrze tych terenów i być może pominąłem jakieś miejsca. W opracowaniu głównym kryterium był czas dojazdu – dwie godzin pociągami regionalnymi z ostatniej stacji w Warszawie do pierwszej stacji na terenie miejsca docelowego.

Pociągiem z Warszawy – spis treści

1. Kierunek Łódź
2. Kierunek Łowicz
3. Kierunek Dęblin
4. Kierunek Ciechanów
5. Kierunek Radom

1. Pociągiem z Warszawy – kierunek Łódź

Najważniejsza linia z punktu widzenia ruchu turystycznego. Po drodze możemy podziwiać z okien pociągu dawne dworce Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, często pięknie wyremontowane. Poza Łodzią kilka interesujących miejscowości.

Żyrardów – dawne miasto przemysłowe z bardzo dobrze zachowaną osadą fabryczną z XIX wieku i wartą zobaczenia zabudową w postaci zrewitalizowanych obiektów poprzemysłowych, willi fabrykanckich oraz domów robotniczych. Sercem miasta jest plac Jana Pawła II z neogotyckim kościołem pw. Matki Bożej Pocieszenia z lat 1900-1903, którego wieże górują nad miastem. Z bardzo ładnego, zabytkowego dworca kolejowego dojdziemy tu w ciągu 10-15 minut; wszystkie najciekawsze atrakcje położone są w pobliżu. W Żyrardowie warto także odwiedzić dwa muzea – Muzeum Mazowsza Zachodniego zlokalizowane w Willi Dittricha – dawnego żydowskiego właściciela fabryki oraz Muzeum Lniarstwa poświęcone produkcji lnu; z działającymi maszynami tkackimi. Niektóre miejsca wymagają rewitalizacji, występuje także duże poczucie zagrożenia.

Skierniewice – miasto kojarzone ze Świętem Kwiatów Owoców i Warzyw oraz rolą sypialni Warszawy. Obowiązkowe do odwiedzenia przez ambitnych turystów. Problemem jest rozrzucenie najciekawszych miejsc, przez co trzeba się sporo nachodzić. Skierniewicki dworzec kolejowy bez wątpienia należy do najpiękniejszych w Europie. Na peronie 1 zobaczymy rzeźbę Wokulskiego, wnętrze też robi wrażenie. W Skierniewicach warto zobaczyć zespół pałacowo-parkowy z Parkiem Prymasowskim. Pałac należy do Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i udostępniany jest do zwiedzania tylko w wybrane dni, najczęściej raz w miesiącu. Zadbany park można zwiedzać na co dzień. Całkiem ładny rynek został zabetonowany, ale w przyszłości na główny plac miasta ma powrócić zieleń. Wizytę można zakończyć w otwartym w 2018 roku niewielkim, lecz wartym odwiedzenia Muzeum Historii Skierniewic. Podczas spaceru po Skierniewicach natrafimy też na zabytki sakralne oraz zabytkowe wille i inne przykuwające uwagę budynki wplecione w PRL-owskie bryły różnego kształtu i przeznaczenia.

Rogów – niepozorna stacja, miłośnikom kolei doskonale znana z Rogowskiej Kolei Wąskotorowej oraz wystawy taboru wąskotorowego i normalnotorowego na pobliskim wąskotorowym dworcu towarowym. W sezonie wiosenno-jesiennym w weekendy pociągi kolei wąskotorowej przewożą turystów na krótkiej trasie Rogów – Jeżów (7 km), gdzie organizowane jest pieczenie kiełbasek przy ognisku. Być może w przyszłości trasa kolejki zostanie wyremontowana i powrócą pociągi do Rawy Mazowieckiej i dalej do Białej Rawskiej (odcinek Jeżów – Rawa Mazowiecka jest nieprzejezdny).

Łódź – miasto przemysłowe nie tak dawno jeszcze pomijane przez turystów i niechlubnie znane z walących się kamienic, ruin zakładów przemysłowych oraz dresiarzy. W ostatnich piętnastu latach ogromne pieniądze zainwestowano w rewitalizację terenów przemysłowych i remonty kamienic, dzięki czemu Łódź ma obecnie bardzo dużo do zaoferowania turystom o różnych upodobaniach. Szczególnie zadowoleni będą miłośnicy techniki i sztuki, bowiem zrewitalizowane kompleksy przemysłowe robią ogromne wrażenie na gościach z Polski i zagranicy.

W trakcie opracowywania artykułu trwała budowa tunelu kolejowego pod centrum w Łodzi, dzięki czemu połączone zostaną ze sobą dworce Łódź Fabryczna oraz Łódź Kaliska, co ułatwi podróżnym dojazd do centrum Łodzi bez konieczności przesiadki lub podróży wokół Łodzi pociągami Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej. Wycieczka jednodniowa nie wystarczy na zwiedzanie Łodzi, dlatego wymieniam tylko najważniejsze atrakcje.

Zakładam, że początek zwiedzania będzie miał miejsce przy dworcu Łódź Fabryczna. O ile nie trzeba nikomu przedstawiać położonej około 10 minut piechotą od dworca ulicy Piotrkowskiej, o tyle wciąż nie wszyscy wiedzą o jednej z najciekawszych atrakcji Łodzi położonej tuż przy dworcu. Na terenie pierwszej łódzkiej elektrowni stworzono kompleks EC 1. To jedna z najbardziej spektakularnych rewitalizacji w Łodzi. Futurystyczne ramy oplatają zabytkowe budynki, a wewnątrz działa między innymi Centrum Nauki i Techniki EC1 ze sferycznym kinem 3D i trzema ścieżkami edukacyjnymi oraz Ulicą Żywiołów, planetarium oraz Narodowe Centrum Kultury Filmowej. Na szczycie komina chłodniczego utworzono punkt widokowy, skąd rozpościera się panorama miasta.

Przy ulicy Piotrkowskiej warto zwrócić uwagę na murale, jak również zaplanować wizytę w Muzeum Historii Farmacji, Centralnym Muzeum Włókiennictwa i Łódzkim Parku Kultury Miejskiej – niedużym skansenie w centrum miasta.

Obowiązkowy punkt wizyty w Łodzi to Manufaktura – centrum kulturalno-rozrywkowo-handlowe w zrewitalizowanych budynkach poprzemysłowych. Oprócz sklepów i kafejek należy wymienić działające na terenie Manufaktury Eksperymentarium, interaktywne centrum nauki przedstawiające zasady nauki i techniki. Po sąsiedzku warto odwiedzić Muzeum Miasta Łodzi w Pałacu Poznańskiego – największej rezydencji fabrykanckiej w Polsce wzniesionej przez Izraela Poznańskiego. W innym pałacu, należącym do jego syna, ma swoją siedzibę Muzeum Sztuki.

Podczas wycieczki jednodniowej warto też zobaczyć Osiedle Księży Młyn wraz z odrestaurowanym fragmentem bocznicy kolejowej. Osiedle powstałe w 1875 roku i rozbudowane w późniejszych latach składa się z robotniczych domów familijnych zwanych „famułami”. Przypominają one familoki znane z Górnego Śląska. Część budynków została zrewitalizowana z przeznaczeniem na lokale użytkowe i gastronomiczne, inne pozostaną budynkami mieszkalnymi. Jeden dzień w Łodzi można zakończyć zwiedzając cmentarz żydowski, oddział Muzeum Sztuki w Pałacu Herbsta lub ogród zoologiczny z promowanym wszędzie Orientarium. Co kto lubi.

2. Pociągiem z Warszawy – kierunek Łowicz

Fragment magistrali kolejowej do Kutna, obsługiwany przez pociągi regionalne Kolei Mazowieckich. Trasa bardzo się dłuży, jeżeli nie zależy wam na pieniądzach, lepiej wybrać pociągi PKP Intercity do Łowicza.

Sochaczew – pod względem architektonicznym miasto nie wyróżni się niczym szczególnym, natomiast do miasta warto przyjechać zobaczyć Muzeum Kolei Wąskotorowych z jedną z największych w Europie kolekcji taboru wąskotorowego. Oddział warszawskiej Stacji Muzeum w sezonie letnim uruchamia także pociągi retro na trasie wąskotorowej. Przy okazji można odwiedzić Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bitwy nad Bzurą.

Łowicz – nieduże, przyjemne miasto, doskonałe na jednodniową wycieczkę lub jako baza wypadowa. Z dworca do centrum dojdziemy w 5 minut, mijając po drodze piękny budynek Poczty Polskiej. W mieście znajdziemy dwa rynki (w tym jeden trójkątny), interesujące zabytki sakralne (najbardziej znany to Bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja), warto także wstąpić do Muzeum w Łowiczu. Dawniej można tu było zjeść pyszne kebaby, nie wiem, jak obecnie.

W pobliskich Maurzycach warto zwiedzić Skansen Wsi Łowickiej. Nie wiem, jak tam dojechać komunikacją publiczną z Łowicza. Najbliższy przystanek kolejowy to Niedźwiadka Łowicka.

3. Kierunek Dęblin

Osoby jadące pociągami regionalnym w stronę Dęblina natrafią na dwa interesujące, moim zdaniem, miejsca.

Otwock – dawne uzdrowisko. Zachowała się drewniana zabudowa w stylu „Świdermajer” w różnych częściach miasta, dla miłośników kolei budynek dawnej stacji kolei wąskotorowej. Miłośników urbex-u przyciągają ruiny szpitala psychiatrycznego „Zofiówka”.

Bagno „Całowanie” – kilka kilometrów od stacji kolejowej w Celestynowie utworzono interesującą ścieżkę edukacyjną po drewnianej kładce nad bagnami we wsi Całowanie. Podczas spaceru po ścieżce, przy odrobinie szczęścia, zaobserwujemy dużo zwierząt w ich naturalnym środowisku. Doskonałe miejsce na spacer i oderwanie się od zgiełku wielkiego miasta, o ile nie ma tłumów.

4. Kierunek Ciechanów

Na trasie z Warszawy do Działdowa kursują pociągi regionalne, pospieszne i pociągi najwyższych kategorii. Jeśli chodzi o miejsca warte odwiedzenia, to na myśl nasuwają się Modlin i Ciechanów. Modlin nie jest propozycją dla każdego, natomiast wizytę w Ciechanowie powinien rozważyć każdy turysta podróżujący pociągiem z Warszawy po Mazowszu.

Ciechanów – najbardziej znany zabytek Ciechanowa to Zamek Książąt Mazowiecki, położony dość daleko od stacji kolejowej. W zamku mieści się oddział Muzeum Regionalnego, do zwiedzania udostępniono kilka sal wystawowych, mury i wieżę zamkową. Z innych zabytków należy wymienić ratusz, warto zobaczyć także Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny oraz dawną kolonię robotniczą. Dużą popularnością cieszy się zespół krajobrazowy „Dolina Rzeki Łydyni”. Kilka kilometrów od Ciechanowa można odwiedzić Muzeum Romantyzmu w pałacu w Opinogórze.

5. Kierunek Radom

Pociągi Kolei Mazowieckich oraz pociągi pospieszne PKP Intercity kursują również w stronę Radomia przez Piaseczno. Nie jest to najciekawszy na wycieczkę pociągiem z Warszawy, jednak niektóre grupy turystów docenią Piaseczno i Radom.

Piaseczno (sezonowo) – w sezonie wiosenno-jesiennym, w weekendy i wyznaczone dni, warto się przejechać Piaseczyńsko-Grójecką Koleją Wąskotorową z Piaseczna do Tarczyna. Miłośnicy archeologii kolejowej przez cały rok mogą się przejść dawną trasą kolejki do Grójca i dalej.

Radom – miasto przemysłowe, przez niektórych zaliczane do najbrzydszych polskich miast. Ciekawa zabudowa w centrum, zabytki sakralne: Katedra Opieki NMP, kościół św. Stanisława Biskupa, kościół św. Jana Chrzciciela. W planie wycieczki można uwzględnić Muzeum Historii Radomia oraz Muzeum im. Jacka Malczewskiego. Kilka kilometrów od centrum miasta znajduje się popularny skansen – Muzeum Wsi Radomskiej.

Podsumowanie

W porównaniu do innych polskich miast okolice Warszawy nie należą do najpiękniejszych zakątków Polski. Do kilku ciekawych miejsc kolej nie dociera. Planując wycieczkę pociągiem z Warszawy można wybrać również pociągi PKP Intercity i w stosunkowo krótkim czasie dojechać do wielu innych miast wartych odwiedzenia, aczkolwiek częściej będzie to wycieczka weekendowa.