Sanok znany jest nie tylko w Polsce z największego w kraju skansenu, natomiast kibice hokeja na lodzie z pewnością kojarzą tutejszą drużynę hokejową. Miasto w województwie podkarpackim, malowniczo położone nad Sanem, nazywane „Bramą Bieszczad” należy do miejsc zyskujących na popularności wśród turystów. W artykule krótko przedstawię największe atrakcje Sanoka. Ich liczba nie jest tak duża jak w największych miastach, jednak na zwiedzanie Sanoka trzeba przeznaczyć przynajmniej weekend. Turyści bardzo chwalą Sanok za atmosferę oraz jako bazę wypadową do wycieczek po Bieszczadach. Szkoda tylko, że nie dotyczy to podróży pociągiem, bowiem pod względem połączeń kolejowych Sanok nie ma zbyt wiele do zaoferowania.

Ostatnia aktualizacja: 18.09.2023

1. Muzeum Budownictwa Ludowego

Wizytówką Sanoka jest największy w Polsce skansen, znany pod nazwą Muzeum Budownictwa Ludowego. Położony jest na terenie Białej Góry, około 1,5 kilometra od centrum, na przeciwnym brzegu Sanu.

Na terenie skansenu znajdują obiekty architektury drewnianej przeniesione z całego regionu. Mają one różnorodny charakter – zobaczymy drewniany kościół, zagrody dwubudynkowe, kapliczkę, szkołę, chałupy, pasiekę, kuźnię a nawet tartak, czy remizę strażacką. Sercem skansenu jest Rynek Galicyjski, przedstawiający odwzorowany układ urbanistyczny ideowego galicyjskiego miasteczka z początku XX wieku. Niewielką część skansenu przeznaczono na obiekty z dawnych ośrodków wydobycia ropy w okolicy.

Skansen rozpościera się na powierzchni 38 hektarów, więc na spokojny spacer po muzeum należy przeznaczyć kilka godzin. Osoby zainteresowane tematyką spędzą tu cały dzień. Na terenie muzeum działają sklepy i piekarnia.

Muzeum można zwiedzać indywidualnie lub z przewodnikiem. Zwiedzanie z przewodnikiem umożliwi nam obejrzenie wnętrz obiektów na co dzień nie dostępnych dla zwiedzających. Ceny, jak na tak duże muzeum, są przystępne.

Więcej informacji na stronie skansen.mblsanok.pl

2. Zamek Królewski

Planując zwiedzanie Sanoka należy uwzględnić wizytę w tutejszym zamku. Pierwszy drewniany gród obronny na wzgórzu istniał już w XI wieku. W 1341 roku wybudowano otoczony murem kamienny zamek gotycki. Obecny wygląd bryły zamek zawdzięcza przebudowie z lat 1523-1548. Kolejne liczne przebudowy sprawiły, że zatracił swój pierwotny charakter. W 1915 roku rozebrano skrzydło południowe. W latach 2010-2013 remont zamku i przebudowa. Wygląd zamku i otoczenia po przebudowie budzi kontrowersje. Nie udało się odbudować wieży widokowej, zamiast której powstał taras widokowy przy zamku.

Pomieszczenia zamku zajmuje Muzeum Historyczne w Sanoku. Wystawy stałe muzeum dotyczą sztuki cerkiewnej i sakralnej, ceramiki pokuckiej, dostępna jest galeria malarstwa XX wieku, schron i zbrojownia. Perełka w zbiorach muzeum to „Galeria Zdzisława Beksińskiego” – kolekcja około 600 prac słynnego sanockiego artysty, którego twórczość i niezwykły talent znane są daleko poza granicami Polski.

Ceny umiarkowane, dla miłośników sztuki miejsce obowiązkowe.

Strona internetowa: www.muzeum.sanok.pl

3. Rynek

Sanocki rynek położony jest bardzo blisko Zamku Królewskiego. To kwadratowy plac wytyczony przez władze austriackie w 1786 roku. Wcześniej nazywany Placem Misyjnym, następnie Placem Rewolucji Październikowej, swego czasu płyta rynku służyła za dworzec autobusowy. Długość każdego z boków rynku wynosi 100 metrów. W trakcie opracowywania artykułu trwała przebudowa rynku i miejmy nadzieję, że po rewitalizacji pojawi się na nim więcej zieleni.

Rynek otoczony jest niską zabudową – kamieniczkami oraz zasługującymi na szczególną uwagę starym ratuszem i kościołem franciszkańskim. Stary Ratusz zbudowano w 1786 roku po pożarze drewnianego ratusza. W wyniku przebudowy w 1892 roku budynek podwyższono o jedną kondygnację, przy okazji nadając fasadzie elementy stylu neogotyckiego. Stary Ratusz pełnił swoją funkcję do 1989 roku. Obecnie w budynku mieści się Urząd Stanu Cywilnego oraz punkty handlowo-usługowe.

Po przeciwnej stronie rynku stoi obecny ratusz, natomiast na płycie rynku odwzorowano zarys fundamentów jednego z poprzednich ratuszy strawionych przez pożar w 1680 roku.

4. Kościół i klasztor Franciszkanów

Zabytkowy kościół i klasztor oo. Franciszkanów znajdujący się na rogu rynku w Sanoku. Zbudowany w latach 1632-40, później kilkakrotnie przebudowany i odbudowywany po pożarach. Bogato zdobione wnętrze, na szczególną uwagę zasługują niskie sklepienia stropowe z lat 1886-1895 oraz malowidła w nawie głównej i na suficie prezbiterium. Ołtarz główny z 1887 roku powstały po pożarze. Ambona autorstwa Ferdynanda Majerskiego z 1899 roku.

5. Kościół Przemienienia Pańskiego

Blisko rynku znajduje się drugi z godnych uwagi sanockich kościołów. Kościół Przemienienia Pańskiego to kościół farny, wybudowany w stylu neoromańskim latach 1874-1886 w miejscu gotyckiego kościoła św. Michała Archanioła, strawionego przez pożar w 1772 roku. Autorem projektu świątyni jest Józef Brunensis. Na początku XX wieku dobudowano wieżę, w latach 1906-1907 wykonano secesyjne polichromie kościoła. Świątynia trzynawowa, zbudowana na planie prostokąta. W zachodniej nawie można zobaczyć renesansową płytę nagrobną Stanisława Lubomirskiego zmarłego w 1558 roku.

W płycie Placu św. Michała zaznaczono fragmenty poprzedniego kościoła, odkryte podczas prac archeologicznych.

6. Ławeczka Józefa Szwejka

Zamontowana przy deptaku, ulicy 3 Maja, Ławeczka Józefa Szwejka to popularna atrakcja Sanoka. Rzeźba autorstwa Adama Przybysza odsłonięta w 2003 roku upamiętnia przygody dzielnego wojaka podczas pobytu w Sanoku 15 lipca 1915 roku, opisane przez pisarza Jarosława Haszka w słynnej powieści. Co ciekawe, wytyczono również „Szlak przygód dobrego wojaka Szwejka”, prowadzący przez miejsca wymienione w książce. Inne sanockie miejsca na tym szlaku to „Hotel pod Trzema Różami”, kamienica dawnego Banku Lwowskiego i Zaułek Dobrego Wojaka Szwejka.

Wśród młodych ławeczka byłaby sklasyfikowana w kategorii „Najbardziej Instagramowe miejsca w Sanoku”.

7. Cerkiew Świętej Trójcy

Cenny zabytek sakralny przy ulicy Zamkowej 16. Murowana cerkiew z lat 1784-1779 zbudowana w stylu klasycystycznym w miejscu drewnianej cerkwi z początku XVIII wieku.
W 1983 r. podniesiona do rangi katedry, w 1996 r. do rangi archikatedry.

Obok cerkwi znajduje się murowana, wolnostojąca dzwonnica z 1827 roku. Kancelaria diecezjalna mieści się w kamienicy z 1908 roku. Wewnątrz świątyni zachwyca ikonostas z XVII-wieczną ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Cerkiew zamknięta poza godzinami nabożeństw, wnętrze można obejrzeć jedynie przez kraty.

8. Dom pod Atlasem

W centrum Sanoka natrafimy na sporo zabytkowych kamienic. Spośród nich wyróżnia się kamienica przy ulicy Kazimierza Wielkiego 6, znana pod nazwą Dom pod Atlasem.

Kamienica wzniesiona w 1906 roku według projektu Karola Gerardisa cechuje się elewacją ozdobioną secesyjnymi dekoracjami. Na rogu elewacji przykuwa uwagę rzeźba Atlasa autorstwa rzeźbiarza Stanisława Piątkiewicza. Karol Gerardis, architekt włoskiego pochodzenia pracujący w Sanoku, był projektantem i pierwszym właścicielem kamienicy. W 1922 roku kamienica w spadku przypadła rodzinie Kruszelnickich, której własnością jest do dziś.

9. Tyrolka nad Sanem

Rozwój ruchu turystycznego sprawił, że w ostatnich latach pojawiły się nowe atrakcje Sanoka i zagospodarowano tereny nad Sanem. Jedną z nowszych atrakcji jest tyrolka oddana do użytku w 2012 roku. Chętni mogą spróbować dwóch zjazdów o długości 200 metrów nad rzeką San – łączna długość zjazdów to 400 metrów. Nad bezpieczeństwem czuwają ratownicy Bieszczadzkiej Grupy GOPR. Atrakcja znajduje się przy parkingu Muzeum Budownictwa Ludowego, przy ulicy Rybickiego 3.

Atrakcja czynna tylko przy sprzyjających warunkach atmosferycznych.

10. Spływy pontonem

Kolejna atrakcja Sanoka dla miłośników aktywnego wypoczynku to spływy pontonem po Sanie, organizowane od 2014 roku. Podobnie jak skansen i tyrolka, stacja początkowa spływów położona jest w dzielnicy Biała Góra, przy bazie Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Można wybrać ponton lub kajak, lecz większość chętnych wybiera ponton ze względu na łatwiejszą obsługę oraz bezpieczeństwo. Najczęściej spływ odbywa się na trasie Sanok – Dębna o długości 8 kilometrów. Na tę trasę należy zarezerwować około dwie godziny.

Z Sanoka można popłynąć na pontonie na dłuższych trasach: Sanok – Mrzygłód (13 km) i Sanok – Ulucz (23 km). Spływy pontonowe i kajakowe organizowane są w innych miejscach regionu, między innymi w Lesku.

Więcej informacji: zielonyponton.pl

11. Cerkiew w Olchowcach

W dzielnicy Olchowce, na peryferiach Sanoka można zobaczyć drewnianą Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego. Czas budowy cerkwi datuje się na 1844 rok, natomiast wolnostojąca, murowana dzwonnica pochodzi z 1927 roku. We wnętrzu zachował się w doskonałym stanie dziewiętnastowieczny ikonostas oraz wyposażenie cerkiewne z XVIII i XIX w. Cerkiew obecnie pełni funkcję rzymskokatolickiego kościoła parafialnego.

Świątynia, jak i teren wokół zadbane.

W Olchowcach natrafimy także na pozostałości po bunkrach i kapliczki.

12. Pomnik Czołg T34-85

Kultowy, stojący od dziesięcioleci czołg jako pomnik przy wjeździe na most na Białą Górę. Czołg T34 jest w bardzo dobrym stanie, pomnik przez jednyh uwielbiany, przez innych znienawidzony. Od lat trwają dyskusje nad likwidacją tego czołgu, mimo to nadal stoi i cieszy się dużą popularnością, szczególnie wśród dzieci.

Czołg ustawiono w tym miejscu w 1982 roku podczas obchodów Święta Wojska Polskiego. W miejscu łączącym Sanok z Białą Górą przebiegała granica ustalona przez okupantów 17 września 1939 roku. W założeniu miał upamiętniać zwycięskie walki Wojska Polskiego z hitlerowcami, bandami UPA i podziemiem. Eksponat przekazał 26. Pułk Czołgów Średnich stacjonujący w Olchowcach.

Sam most na Białą Górę jest swego rodzaju atrakcją – został zbudowany jako tymczasowy most w miejsce mostu wiszącego i pomimo kiepskiego stanu funkcjonuje przez ponad 30 lat.

Sanok – podsumowanie

Sanok to interesujące miasto, które na pewno warto odwiedzić i spędzić w nim weekend. Zwiedzanie Sanoka wymaga długich wędrówek, ponieważ centrum położone jest ponad kilometr od dworca (trzeba iść pod górkę), a skansen prawie dwa kilometry od rynku. Komunikacja miejska obsługiwana jest przez Sanockie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej. Autobusy kursują rzadko, ale dostępny jest bilet całodzienny na jeden dzień kalendarzowy ważny w granicach administracyjnych Sanoka.

Sanok posiada bardzo dobrze rozwiniętą bazę noclegową. Kilka lat temu napisałbym, że noclegi są niedrogie, ale na przestrzeni kilku lat, w większości obiektów, ceny znacznie wzrosły.

Równie dobrze prezentuje się baza gastronomiczna – na terenie miasta znajdziemy bary mleczne, lokale typu fast-food, restauracje z kuchnią regionalną, jak również droższe lokale.

W wolnym czasie można skorzystać z basenów i innych obiektach sportowych. W Sanoku znajduje się między innymi tor do łyżwiarstwa figurowego.

Opisując atrakcje Sanoka podałem tylko najważniejsze z nich – na terenie miasta można zobaczyć ciekawe wille mieszczańskie, piękne budynki Szkoły Podstawowej nr 8 i II Liceum Ogólnokształcącego i kilka innych zabytków. Sanok to dużo miejsc na spacery (np. Park Miejski), realizowane są nowe inwestycje, więc w przyszłości lista atrakcji może się rozszerzyć.

Warte uwagi są także okolice Sanoka – tuż za granicami administracyjnymi miasta warto zobaczyć piękną cerkiew w Międzybrodziu (tylko z zewnątrz), ruiny klasztoru w Zagórzu, czy liczne drewniane cerkwie.

Szkoda jedynie, że nie udało się utworzyć muzeum nawiązującego do działalności fabryki Autosan, takie muzeum autobusów byłoby unikatem na skalę krajową.

Dojazd pociągiem do Sanoka

Dojazd pociągiem do Sanoka jest możliwy, jednak oferta przewozowa jest bardzo uboga. W trakcie opracowywania artykułu do Sanoka kursowały pojedyncze pociągi pospieszne, kilka pociągów regionalnych z Rzeszowa i Jasła oraz pociąg Sanok – Medzilaborce kursujący w wakacyjne weekendy. Ponadto w 2023 roku uruchomiono pociągi Sanok – Ustrzyki Dolne w postaci 3 par dziennie. W poprzednich latach kursowały sezonowe pociągi do Łupkowa, jednak w 2023 roku nie pojawiły się w rozkładzie, poza pociągiem weekendowym PKP Intercity. Rozkład jazdy zmienia się i trudno powiedzieć, jak będą wyglądały połączenia w przyszłości, ale na razie dojazd pociągiem do Sanoka nie należy do najlepszych pomysłów. Znacznie łatwiej dojechać autobusami, dużo kursów uruchamia np. firma Neobus.

Dworzec kolejowy w Sanoku położony jest kilometr od centrum miasta. Połączono go z dworcem autobusowym, tworząc centrum przesiadkowe. Z dworca do rynku należy pokonać prawie półtora kilometra, przy czym część trasy jest pod górkę. Odległość z dworca do skansenu to ponad 4 kilometry. Biorąc pod uwagę kolejne kilometry na spacer po skansenie, lepiej skorzystać z komunikacji miejskiej.

Bliżej centrum miasta (niecały kilometr) znajduje się stacja kolejowa Sanok Miasto. Na małej stacji zatrzymują się pociągi regionalne.

Pociągiem po województwie podkarpackim – co zwiedzić i zobaczyć
Iwonicz-Zdrój – najciekawsze miejsca i atrakcje
Krosno – najciekawsze miejsca i atrakcje
Rymanów-Zdrój – najciekawsze miejsca i atrakcje

–> WSPARCIE STRONY<—

W dzisiejszych czasach wartościowe i niezależne strony nie przetrwają bez wsparcia czytelników. Wspierając mnie, wspierasz rzetelny przewodnik tworzony z pasji, bez pogoni za sensacją i zasięgami, dzięki któremu możesz taniej i wygodniej podróżować.