Przeworsk to nieduże miasto w województwie podkarpackim, położone przy linii kolejowej Kraków – Przemyśl. Przeworsk liczy około 15,5 tysiąca mieszkańców, ale gdybym chciał określić to miejsce mianem „miasteczka”, raczej nie odpowiadałoby to rzeczywistości, bo jakkolwiek słowo „miasteczko” kojarzy się raczej z sennym, spokojnym miejscem, to w Przeworsku na ulicach było sporo ludzi i samochodów (piątek). Centrum miasta bywa rzadko odwiedzane przez turystów i blogerów, dlatego jest to trochę pionierski artykuł o najważniejszych atrakcjach Przeworska.

Zwiedzanie miasta rozpoczynamy z dworca kolejowego. Dworzec kolejowy w Przeworsku został wyremontowany, budynek z zewnątrz i w środku prezentuje się bardzo ładnie, podobnie jak czyste przejście podziemne i perony. W budynku dworca czynna jest kasa PKP Intercity, placówka Poczty Polskiej, można skorzystać z bezpłatnych toalet. Dworzec został przystosowany do odprawy osób niepełnosprawnych. Przy dworcu sto parowóz-pomnik.

Przed dworcem zobaczymy strzałki kierujące nas w stronę rynku i zespołu pałacowo-parkowego. Poszedłem inną drogą, dzięki temu zaoszczędziłem kilka minut. Okolica dworca jest pusta i spokojna.

Pierwsza i chyba najbardziej znana atrakcja Przeworska czeka na nas po drugiej stronie ulicy po wyjściu z dworca kolejowego.

1. Przeworska Kolej Wąskotorowa

Przeworsk może się pochwalić jedną z najciekawszych polskich kolei wąskotorowych. Pociągi prowadzone przez lokomotywę spalinową kursują na trasie Przeworsk – Dynów (46 km) od maja do września, przy czym w maju i wrześniu można się przejechać w niedzielę, w pozostałych miesiącach w soboty i niedziele. Przejazd w jedną stronę trwa prawie 3 godziny, w Dynowie turyści mają dwie i pół godziny czasu wolnego, później pociąg wyrusza w podróż powrotną.

Przeworska Kolej Wąskotorowa znana jest z malowniczej trasy, a przede wszystkim tunelu w Szklarach. Tunel o długości 602 m jest jedynym na sieci kolei wąskotorowych w Polsce. Każdego roku tysiące turystów korzystają z uroków podróży kolejką.

Dworzec wąskotorowy znajduje się 50 metrów od dworca kolejowego. Budynek jest zaniedbany, rozpadający się. Przyjechałem poza sezonem, więc wagony stały w prowizorycznych garażach, widocznych z okien pociągów jadących od strony Przemyśla.

Więcej informacji: pogorzanin.powiatprzeworsk.pl

2. Ratusz

Następna atrakcja to ratusz. Przeworski ratusz stoi w Rynku. Z dworca można tam dojść albo ulicami Lubomirskich, 1000-lecia i Grunwaldzką, albo Dworcową, Krasickiego i dalej Tysiąclecia. Wybrałem tę drugą trasę, ponieważ na podstawie rzutu okiem na mapie wydała mi się krótsza.

W drodze do Rynku przeszedłem przez ogródki działkowe (całkiem zadbane), przeciętne osiedle z kapliczką przy blokach, mijałem remizę straży pożarnej, a później dworzec autobusowy pamiętający czasy PRL-u. Wszystko podobne jak w wielu innych miastach, bez żadnych negatywnych skojarzeń.

Rynek niezrewitalizowany, wygląda przeciętnie, wypadałoby poprawić estetykę reklamową. Zwraca uwagę duża liczba samochodów. Na tle zabudowy wyróżnia się ładny ratusz z XV wieku.

Ratusz w Przeworsku został wyremontowany, a uroczyste otwarcie po remoncie miało miejsce w 2013 roku, 620-lecie nadania miastu praw miejskich. Ratusz to niewielki, piętrowy budynek z wieżą, która została udostępniona jako wieża widokowa. Ratusz i wieżę można zwiedzać. Wstęp bezpłatny.

Godziny otwarcia:

od 1 maja do 15 października
– w dni powszednie w godz. od 9:00 do 17:30,
– w soboty i niedziele wyłącznie dla grup zorganizowanych (powyżej 10 osób), pod warunkiem
kilkudniowego wcześniejszego, telefonicznego kontaktu z Referatem Promocji Miasta,
mieszczącego się w budynku ratusza, pod nr telefonu 16 648 78 44, w. 120.

od 16 października do 30 kwietnia
– w dni powszednie w godz. od 9:00 do 15:00

Wejście na wieżę jest dobrze oznaczone, na szczycie wieży zamontowane są lunety. Przed wejściem na wieżę należy wpisać się do księgi odwiedzin. Ze względu na brak czasu nie skorzystałem z atrakcji.

3. Klasztor ojców Bernardynów

Następna atrakcja Przeworska mieści się tylko około 200 metrów od Rynku. To klasztor, do którego prowadzi ulica Bernardyńska. Klasztoru nie sposób nie zauważyć, wystarczy przejść przez bramę.

Początki klasztoru sięgają 1461 roku, kiedy w tym miejscu rozpoczęto budowę murowanego kościoła św. Barbary. Kościół średniej wielkości z wieżą, w stylu późnego gotyku, wkrótce okazał się zbyt mały i dobudowano dwa skrzydła oraz infirmerię dla chorych obok klasztoru. Na początku XVI wieku, wokół klasztoru, jak i wokół innych świątyni w rejonie zbudowano mury chroniące świątynie przed najazdami tatarskimi.

Oprócz kościoła warto zobaczyć kaplicę św. Antoniego, zachowane fragmenty murów wokół klasztoru i dzwonnicę z 1973 roku.

Spokojne miejsce warte odwiedzenia.

4. Bazylika pw. św. Ducha

Aby zobaczyć pozostałe zabytki i atrakcje Przeworska, musimy wrócić na rynek i udać się w przeciwną stronę. Z daleka widać wieżę bazyliki św. Ducha. W drodze warto zwrócić uwagę na odnowioną kamienicę z 1902 roku.

Bazylika św. Ducha została wzniesiona w latach 1430-1473 przez zakon Regularnych Stróżów Grobu Jerozolimskiego, znanych także jako Miechowici. W drugiej połowie XVII wieku do kościoła dobudowano kaplicę. Cały teren otoczony jest przez mury. W środku kościoła zobaczymy gotycką spiżową chrzcielnicę z 1400 r., 12 ołtarzy (w tym ołtarz główny z 1693 roku), barokowe organy, epitafia.

Miejsce zrobiło na mnie bardzo pozytywne wrażenie, ma specyficzną atmosferę i gorąco polecam spacer wokół bazyliki.

5. Kościół i klasztor Sióstr Miłosierdzia

Spod bazyliki św. Ducha wychodzimy przez bramę na ulicę księdza Adama Ablewicza. Uliczka prowadzi do głównej ulicy przelotowej – bardzo ruchliwej ulicy Krakowskiej. Po prawej stronie zobaczymy plac zabaw i kolejny godny uwagi budynek – kościół i klasztor Sióstr Miłosierdzia, w którym obecnie mieszczą się Dom Pomocy Społecznej i przedszkole prowadzone przez zakonnice.

Świątynia z 1780 roku o interesującej architekturze. W środku można zobaczyć między innymi cenne obrazy ze starych przeworskich kościołów.

6. Zespół pałacowo-parkowy

Po dojściu do ulicy Krakowskiej skręcamy w lewo i przechodzimy na drugą stronę ulicy, co nie jest łatwe ze względu na bardzo duże natężenie ruchu.

Po około 7 minutach marszu dojdziemy do zespołu pałacowo-parkowego w Przeworsku.

Zespół pałacowo-parkowy w Przeworsku ma długą historię, o której szeroko przeczytacie na stronach Muzeum w Przeworsku i Urzędu Miejskiego w Przeworsku. Obecnie zespół pałacowo-parkowy tworzy trochę zaniedbany Park Lubomirskich z aleją grabową i nieutwardzonymi ścieżkami oraz wytyczonymi trasami do biegania. W budynkach widocznych od strony ulicy Krakowskiej mieści się Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, natomiast w budynku widocznym po przejściu przez bramę wjazdową lub drugie wejście do parku swoją siedzibę ma Muzeum w Przeworsku.

Muzeum podzielone jest na trzy części: Dział Historii Miasta i Regionu z kolekcją eksponatów oraz dokumentów wydanych przez królów i właścicieli miasta, ksiąg ławniczych, starych fotografii, ponadto można zobaczyć zbiory etnograficzne z kolekcją damskich i męskich strojów noszonych od XVIII wieku. Drugi dział to Wnętrza Pałacowe – osiem pokoi, między innymi gabinet księcia, sypialnia, sala balowa. Co należy zaznaczyć – duża część dziedzictwa Lubomirskich została zrabowana przez niemieckich okupantów i radzieckich wyzwolicieli podczas drugiej wojny światowej.

Dla chłopców i mężczyzn najbardziej interesująca może być trzecia część muzeum – Dział Historii Pożarnictwa. Zobaczymy tu kolekcję hełmów, urządzeń gaśniczych i starych wozów strażackich.

Godziny otwarcia Muzeum w Przeworsku:

1 maja – 30 września
poniedziałek 11:00–15:00
od wtorku do piątku: 10:00–18:00
sobota 10:00–14:00
niedziela 10:00–14:00

1 października – 30 kwietnia
poniedziałek 11:00–15:00
od wtorku do piątku: 10:00–15:30
sobota nieczynne
niedziela 10:00–14:00

Ceny biletów:

Pałac – 6 zł normalny, 3,50 zł ulgowy
Muzeum Pożarnictwa – 5 zł normalny, 3 zł ulgowy
Wystawy czasowe – cena biletu ustalana dla każdej wystawy

Muzeum z zewnątrz wygląda niepozornie, na wizytę zabrakło mi czasu. W opiniach zwiedzających można wyczytać, że na obuwie należy założyć stare kapcie, a w regulaminie widnieje zapis: „Zabrania się fotografowania i filmowania eksponatów oraz sal ekspozycyjnych bez uzyskania pozwolenia dyrektora Muzeum. Zasady pozwoleń na fotografowanie reguluje zarządzenie nr 5/2001 dyrektora Muzeum w Przeworsku z dnia 20.12.2001 r.”. Wypadałoby to zmienić.

Więcej informacji: muzeum.home.pl/muzeum/pl/

7. Zajazd Pastewnik

Przy ulicy Krakowskiej, tuż za zespołem pałacowo-parkowym, znajduje się przedostatnia z atrakcji Przeworska – tzw. żywy skansen „Pastewnik”. Wystarczy tylko przejść po kładce nad rzeką Mleczką i po prawej stronie widzimy drewniane budynki.

Zajazd Pastewnik to ciekawe miejsce – restauracja, pole campingowe, skansen i miejsce imprez plenerowych w jednym. Przeniesiono tu kilka zabytkowych budynków z Przeworska i okolic, na przykład dom tkacza, dom wyrobnika, dom kupca masła z wysoką piwnicą, drewniano-murowaną kuźnię, dom z Gaci z werandą, dworek modrzewiowy z Krzeczowic. Całość wygląda bardzo ładnie, a wstęp jest bezpłatny. Projekt żywego skansenu realizowano w latach 1976-1996. Nazwa „Pastewnik” nawiązuje do pastwiska istniejącego dawniej w tym miejscu.

Polecam to miejsce. Również trochę zaniedbane, lecz zdecydowanie warte odwiedzenia.

8. Słonie

W drodze powrotnej do centrum miasta wyróżnia się mural patriotyczny na ścianie pływalni przedstawiający samolot w powietrzu na angielskim niebie podczas walk z hitlerowskim okupantem i podpułkownika Tadeusza Rolskiego z Przeworska.

Mural jak mural, ale widząc słonie na wysepce na skrzyżowaniu ulic Krakowskiej i Piłsudskiego dziwiłem się, co słonie mają wspólnego z Przeworskiem.

Jak się okazuje, przeworskie słonie mają długą historię. Pierwotne konstrukcje zostały wykonane w 1971 roku przez Władysława Hołuba i Eugeniusza Szpytmę. Konstrukcje ze stalowych prętów raz w roku wysadzane są kwiatami i podobno najlepiej prezentują się wiosną. W 2014 roku słonie stały się obiektem ataku chuligańskiego, natomiast w 2017 roku stworzono nowe konstrukcje w Fabryki Dekoracji Jana Mańki według oryginału.

Słonie z czasem stały się jednym z symboli Przeworska.

Tak naprawdę słonie to słonica i słoniątko. Podobno swego czasu w mieści był trzeci słoń, ale nie udało mi się go znaleźć.

Podsumowanie

Przeworsk to ciekawe miasto. Nie udało mi się zobaczyć Kopca Tatarskiego z kapliczką, ale ogólnie miasto jako warte odwiedzenia dla osób chcących zboczyć z utartych szlaków. Pod względem urody i atrakcyjności ustępuje okolicznym miastom – Łańcutowi, Leżajskowi i Jarosławiowi, lecz nie oznacza to, że jest brzydkie.

Przeworsk należy zwiedzać pieszo. Kilkunastominutowy spacer z dworca, później jest łatwiej, bowiem najważniejsze atrakcje położone są niedaleko siebie. Najbardziej podobała mi się bazylika św. Ducha i zajazd „Pastewnik”, trochę rozczarował rynek i zespół pałacowo-parkowy.

Całość na oceniam na 6,5/10. Miasto podobało mi się jako całość, osiedla też całkiem ładne, natomiast jak w wielu polskich miastach są problemy z samochodami i estetyką reklamową. W niektórych miejscach razi misz-masz architektoniczny.

Zwiedzanie Przeworska należy rozplanować na dwa dni – jeden na zwiedzanie miasta, drugi na podróż kolejką wąskotorową z Przeworska do Dynowa i z powrotem.

Poczucie zagrożenia niskie, toalety publiczne na dworcu kolejowym (bezpłatne) i w kontenerach przy rynku.

Miasto ma duży potencjał turystyczny ze względu na położenie przy głównej drodze i ważnej linii kolejowej (linia do Stalowej Woli i dalej do Lublina na razie nie jest aż tak ważna). Przyciągnie ambitnych turystów, chcących odpocząć od komercji i tłumów.

Źródła:

https://www.przeworsk.bernardyni.pl/zwie.php
https://e-biblioteka.pwste.edu.pl/file/fb101c60-18c5-40bd-96b0-e36a631477ce/1/45_2017.pdf
Folder „Małe jest piękne”
https://www.przeworsk.um.gov.pl

Zapraszam do śledzenia naszego profilu na Facebooku. Będzie mi bardzo miło, jeśli udostępnisz ten post znajomym lub dodasz odnośnik do mojego bloga 🙂