Podróż pociągiem po Warmii i Mazurach to na pewno nie jest najlepszy sposób na zwiedzanie tej części Polski. Województwo warmińsko-mazurskie jest podręcznikowym przykładem, jak zniszczyć potencjał kolei. O ile można zrozumieć, że nie ma tu tylu dużych miast położonych blisko siebie jak np. w województwie śląskim, to jednak wiele linii nieczynnych dla ruchu pasażerskiego ma ogromny potencjał turystyczny. Czytając o zamknięciach kolejnych linii i likwidacji kolei wąskotorówek załamywałem ręce nad krótkowzrocznością władz tego województwa.

Na razie kolej w województwie warmińsko-mazurskim jest w opłakanym stanie, a podróż pociągiem po Warmii i Mazurach pozwala dotrzeć do niewielu miejsc.

W artykule krótko opisałem najważniejsze linie kolejowe czynne dla ruchu pasażerskiego. Bardziej szczegółowe opisy dla podróżujących z rowerem dostępne są w odnośnikach pod każdym z opisów ogólnych.

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2024

 

Pociągiem po Warmii i Mazurach – spis treści:

1. Linia kolejowa Olsztyn – Elbląg
2. Linia kolejowa Olsztyn – Iława
3. Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Korsze
4. Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Pisz
5. Linia kolejowa Olsztyn – Działdowo
6. Linia kolejowa Olsztyn – Braniewo
7. Linia kolejowa Malbork – Iława
8. Pozostałe linie kolejowe
9. Koleje wąskotorowe
10. Miasta bez kolei pasażerskiej
11. Mosty kolejowe w Stańczykach

1. Linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Po drodze trzy nieduże miasta, pod względem krajobrazowym wypada nieźle. Prędkość szlakowa przyzwoita. Według wyszukiwarki PKP odległość między miastami to 98 kilometrów. Po linii kursują pociągi osobowe Polregio oraz pociągi pospieszne PKP Intercity.

Linia kolejowa Olsztyn – Elbląg – wybrane stacje

Olsztyn Główny – obecnie trwa budowa nowego dworca.

Olsztyn Zachodni – dworzec systemowy, na którym zatrzymują się pociągi osobowe i pospieszne. Z dworca do zabytkowej części Olsztyna idzie się jeszcze krócej niż z przystanku Olsztyn Śródmieście. W pobliżu także jezioro Długie z deptakiem, jezioro Ukiel z plażą i liczne szlaki pieszo-rowerowe.

Najważniejsze zabytki i atrakcje Olsztyna:

– Wysoka Brama
– Rynek
– Zamek Kapituły Warmińskiej
– bazylika św. Jakuba
– Urząd Miasta
– Muzeum Warmii i Mazur z oddziałami
– kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
– las miejski
– jeziora
– Muzeum Przyrody
– obserwatorium astronomiczne

Gutkowo – zaniedbany przystanek kolejowy; węzeł kolejowy – od Gutkowa tory biegną dwie linie: do Elbląga i Braniewa. W pobliżu stacji zabytkowy kościół pw. św. Wawrzyńca.

Morąg – miasto liczące ok. 14 tysięcy mieszkańców, położone nad Rozlewiskiem Morąskim i jeziorem Skiertag. Warto zobaczyć Pałac Dohnów, pozostałości zamku krzyżackiego, ratusz, kościół pw. św. św. Piotra i Pawła oraz cerkiew. 13 kilometrów od Morąga pałac w Ponarach.

Małdyty – dwa kilometry od stacji dawna oficyna pałacowa, obecnie zajazd. 5 kilometrów od stacji kościół w Sambrodzie przypominający z zewnątrz pałac.

Pasłęk – jedno z najładniejszych miasteczek w województwie warmińsko-mazurskim. Ponad dwanaście tysięcy mieszkańców; zachowały się fragmenty obwarowań miejskich, Brama Młyńska, zabytkowy ratusz, zamek krzyżacki, kościół pw. św. Bartłomieja, cerkiew. 5 kilometrów od Pasłęka kościół pw. św. Piotra i Pawła w Mariance. 14 kilometrów na północny wschód od stacji ruiny pałacu w Słobitach.

Elbląg – miasto znane z kanału Ostródzko-Elbląskiego. Zabudowa niemal w całości zniszczona podczas drugiej wojny światowej, część odbudowana. Centrum miasta oddalone o około półtora kilometra od dworca kolejowego. Jak dla mnie przyjemne miasto, choć nie należy do najpiękniejszych – warto zobaczyć Muzeum Archeologiczno-Historyczne, kościół św. Mikołaja, Bramę Targową, pojedyncze zabytkowe budynki w różnych częściach miasta. Dużą atrakcją była Kolej Nadzalewowa – niestety, ta malownicza linia, która mogłaby być ogromną atrakcją turystyczną, na razie może się pochwalić tylko sezonową koleją drezynową.

Linia kolejowa Olsztyn – Elbląg – szczegółowy przewodnik (pociąg + rower)

2. Linia kolejowa Olsztyn – Iława

Linia kolejowa Olsztyn – Iława to warmińsko-mazurski odcinek linii kolejowej Poznań – Olsztyn. Kilka miast na odcinku Toruń – Iława również leży na terenie województwa warmińsko-mazurskiego, ale ze względów technicznych tamten fragment przydzieliłem do województwa kujawsko-pomorskiego. Na odcinku Olsztyn – Olsztyn Dajtki przebieg linii pokrywa się z przebiegiem linii Olsztyn – Działdowo. Po linii kursują pociągi osobowe i pospieszne.

Linia kolejowa Olsztyn – Iława – wybrane stacje

Olsztyn Główny – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Olsztyn Zachodni – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Olsztyn Dajtki – przystanek kolejowy na olsztyńskim osiedlu Dajtki. Półtora kilometra od przystanku kąpielisko miejskie nad jeziorem Ukiel.

Ostróda – miasto liczące ponad 30 tysięcy mieszkańców, położone nad jeziorami Drwęckim i Pauzeńskim. Popularna miejscowość turystyczna. Miasto jest połączone z Elblągiem kanałem Ostródzko-Elbląskim. Najważniejszy zabytek to dawny zamek krzyżacki, obecnie siedziba niewielkiego muzeum. Zabytki sakralne – kościół pw. św. Dominika Savio, kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny, kościół ewangelicko-metodystyczny, dawne koszary, zabytkowy dworzec kolejowy.

Rudzienice – we wsi kościół pw. MB Królowej Polski oraz gospodarstwa agroturystyczne. We wsi Frednowy (3 km na wschód od stacji) kościół pw. Trójcy Przenajświętszej – w 2020 roku po uderzeniu pioruna spłonęła wieża.

Iława Główna – ważny węzeł kolejowy. Bardzo ładny zabytkowy dworzec z przestronną poczekalnią. Przed dworcem parowóz-pomnik. Iława to popularna miejscowość wypoczynkowa z jeziorem Jeziorak. Do centrum Iławy ze stacji idzie się około 1,5 kilometra, nad jezioro 2 kilometry. Miasto znane jest również z zakładu karnego.

Linia kolejowa Olsztyn – Iława Główna – opis szczegółowy (pociąg + rower)

3. Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Korsze

Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Korsze jest jedną z dwóch czynnych linii kolejowych pomiędzy tymi miastami; trzecia to linia przez Mikołajki i Mrągowo, przejezdna tylko na części trasy. W trakcie opracowywania artykułu linia była remontowana; kursują po niej pociągi osobowe i pospieszne. Odległość pomiędzy stacją początkową a końcową to 166 kilometrów; po drodze pociąg mija miasta popularne wśród turystów – Giżycko i Kętrzyn.

Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Korsze – wybrane stacje

Olsztyn Główny – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Barczewo – siedmiotysięczne miasteczko z kilkoma godnymi uwagi zachowanymi zabytkami, między innymi czterema kościołami, ratuszem i synagogą. Można odwiedzić także Muzeum kompozytora Feliksa Nowowiejskiego w jego domu rodzinnym.

Czerwonka – we wsi kościół pw. św. Krzyża.. Węzeł kolejowy – za stacją odgałęzienie do Ełka przez Biskupiec, Mikołajki i Mrągowo, dawniej także linia Czerwonka – Sągnity przez Lidzbark Warmiński; rozebrana.

Sątopy-Samulewo – we wsi Sątopy (2 km od stacji) kościół pw. Świętego Jodoka.

Korsze – miasteczko (ok. 4 tys. mieszkańców), węzeł kolejowy – biegnie stąd nieczynna dla ruchu pasażerskiego linia kolejowa do Bartoszyc. W centrum kościół kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, cerkiew oraz pojedyncze zabytkowe budynki.

Kętrzyn – miasto (ok. 27 tys. mieszkańców); dawniej węzeł kolejowy – zaczyna się tu nieczynna linia Kętrzyn – Węgorzewo, dawniej również wąskotorowa Kętrzyńska Kolej Dojazdowa, dzięki której można było dojechać pociągiem do Ryna i Mrągowa. Dobra baza wypadowa do wycieczek pieszych i rowerowych po okolicy. Interesujące zabytki – zamek krzyżacki (siedziba Muzeum Regionalnego), ratusz, dawne schrony, bazylika pw. Św. Jerzego, kościół pw. św. Katarzyny, fragmenty murów obronnych. Ponadto promenada i molo nad Jeziorem Kętrzyńskim.

Dobra baza wypadowa – w pobliżu kompleksy bunkrów w Gierłoży i Mamerkach oraz zamki w Reszlu i Rynie. Warto także zwiedzić sanktuarium w Lipce.

Sterławki Wielkie – we wsi kościół pw. Opatrzności Bożej. 9 kilometrów na południe od stacji zamek w Rynie. Po drodze niszczejący zabytkowy dwór w Głąbowie.

Giżycko – popularna miejscowość wypoczynkowa; doskonałe warunki do aktywnego wypoczynku nad wodą. Najważniejszy zabytek to Twierdza Boyen, inne to kościół poewangelicki, wieża ciśnień z tarasem widokowym, zamek zaadaptowany na hotel, most obrotowy na Kanale Łuczańskim, cerkiew prawosławna.

Ełk – miasto wypoczynkowe, węzeł kolejowy, stacja początkowa kursującej w sezonie kolejki wąskotorowej. Dużo możliwości aktywnego wypoczynku nad Jeziorem Ełckim. Wyremontowany dworzec kolejowy, zabytki sakralne (katedra św. Wojciecha, kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa), ruiny zamku, cmentarze wojenne z I wojny światowej, pojedyncze zabytkowe budynki w różnych częściach miasta.

Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Korsze – szczegółowy opis (pociąg + rower)

4. Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Pisz

Druga z czynnych linii kolejowych z Olsztyna do Ełku. Przebieg linii na odcinku Olsztyn – Szczytno pokrywa się z przebiegiem linii kolejowej Olsztyn – Chorzele (obecnie pociągi pasażerskie kursują na niej tylko do Szczytna i dalej do odgałęzienia do obsługi portu lotniczego w Szymanach. Linia remontowana w ostatnich latach; pociągów jednak jak na lekarstwo. Wsie na trasie pociągu często bez atrakcji turystycznych.

Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Pisz – wybrane stacje

Olsztyn Główny – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Klewki – we wsi zabytkowy kościół pw. św. Walentego z drewnianą wieżą i niszczejący pałac.

Pasym – niedaleko stacji plaża nad jeziorem Kalwa oraz ośrodki wypoczynkowe. Do centrum należy przejść 3 kilometry. Pasym to małe miasteczko (2,5 tys. mieszkańców), tutejsze zabytki to kościół ewangelicko-augsburski, ratusz, kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa i różne pojedyncze budynki.

Szczytno – miasto (ponad 20 tys. mieszkańców), kojarzone głównie ze szkołą policyjną. Warto zobaczyć ruiny zamku krzyżackiego, ratusz – siedzibę Muzeum Mazurskiego, kościół ewangelicko-augsburski, kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, cmentarz żydowski – różne zabytkowe budynki, w których mieszczą się instytucje publiczne. Możliwości spacerów i wypoczynku nad miejscowymi jeziorami.

Ruciane-Nida Zachód – przystanek kolejowy niedaleko centrum wsi. Kilometr od stacji plaża nad jeziorem. 6 kilometrów od stacji klasztor staroobrzędowców w Wojnowie. W tej samej wsi cerkiew pw. Zaśnięcia Bogurodzicy.

Ruciane-Nida – stacja kolejowa w mieście o tej samej nazwie. W okolicy jeziora, gospodarstwa agroturystyczne, możliwości aktywnego wypoczynku nad wodą i uprawiania sportów wodnych. W miejscowości Ukta (6 km od stacji) ruiny mostu kolejowego nad rzeką Krutynią).

Pisz – miasto liczące niecałe 20 tysięcy mieszkańców, podczas walk w 1945 roku zniszczeniu uległo 70% zabudowy miasta. Zachowała się wieża ciśnień (obecnie z tarasem widokowym), dawny schron, kościół pw św. Jana Chrzciciela, ratusz, pojedyncze zabytkowe kamienice. Możliwość wypoczynku nad jeziorem Roś. Warto zobaczyć odnowione Muzeum Ziemi Piskiej.

Ełk – patrz rozdział wyżej

Linia kolejowa Olsztyn – Ełk przez Pisz – opis szczegółowy (pociąg + rower)

5. Linia kolejowa Olsztyn – Działdowo

Linia kolejowa Olsztyn – Działdowo przez kilka lat była remontowana. Położono nowe tory, przebudowano mosty, wiadukty i tunele, zmodernizowano przejazdy kolejowe, na stacjach i przystankach kolejowych pojawiły się nowe wiaty i przebudowane perony. Docelowo linia ma służyć szybkim pociągom pospiesznym kursującym pomiędzy Olsztynem a Warszawą; po linii kursują także pociągi osobowe. Według wyszukiwarki PKP odległość pomiędzy Olsztynem a Działdowem wynosi 83 kilometry.

Linia kolejowa Olsztyn – Działdowo – wybrane stacje

Olsztyn Główny – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Olsztyn Śródmieście – przystanek kolejowy położony niecały kilometr od najważniejszych olsztyńskich zabytków; tuż przy przystanku cmentarz św. Jakuba.

Olsztyn Zachodni – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Olsztynek – miasteczko znane ze skansenu, w którym zgromadzono 73 obiekty z z Warmii, Mazur, Powiśla i Małej Litwy. Poza skansenem można zobaczyć kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz zamek krzyżacki, w którym obecnie mieści się szkoła.

Waplewo – wieś Waplewo 3 kilometry od przystanku. We wsi kościół pw. św. Stanisława Biskupa oraz cmentarz wojenny z czasów I wojny światowej.

Nidzica – trzynastotysięczne miasto. Pomimo zniszczeń w 1945 roku zachowało się kilka zabytków, między innymi kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Wojciecha, kościół Ewangelicko-Augsburski św. Krzyża z XIX wieku, cmentarz żydowski, ratusz i fragmenty murów obronnych. Dawny zamek został odbudowany po wojnie.

Kozłowo – we wsi kościół pw. św. Piotra i Pawła z lat 1733-1738.

Działdowo – miasto liczące ponad 20 tysięcy mieszkańców; ważny węzeł kolejowy. W centrum miasta warto zobaczyć rynek, Muzeum Pogranicza, kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, kościół św. Wojciecha i pozostałości po zamku. Na przedmieściach tzw. Wieża Bismarcka.

Linia kolejowa Olsztyn – Działdowo – opis szczegółowy (pociąg + rower)

6. Linia kolejowa Olsztyn – Braniewo

Linia kolejowa Olsztyn – Braniewo na odcinku Olsztyn Główny – Gutkowo pokrywa się z linią kolejową Olsztyn – Elbląg. Z Braniewa linia biegnie dalej do Kaliningradu – dawniej mówiło się o uruchomieniu pociągu Olsztyn – Kaliningrad, ale na zapowiedziach się skończyło. W obecnej sytuacji politycznej nie ma co liczyć na uruchomienie pociągów do Obwodu Kaliningradzkiego.

Odcinek Gutkowo – Braniewo liczy 87,5 km. 10 grudnia 2023 roku pociągi wróciły na trasę.

Linia kolejowa Olsztyn – Braniewo – wybrane stacje

Olsztyn Główny – patrz linia kolejowa Olsztyn – Elbląg

Gutkowo – zaniedbany przystanek kolejowy; węzeł kolejowy – od Gutkowa tory biegną dwie linie: do Elbląga i Braniewa. W pobliżu stacji zabytkowy kościół pw. św. Wawrzyńca.

Dobre Miasto – dziesięciotysięczne miasto, dawniej węzeł kolejowy z linią do Lidzbarka Warmińskiego. Zabytki głównie sakralne kościół Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych, kapliczki w różnych częściach miasta, cerkiew św. Mikołaja, kościół poewangelicki, ponadto fragmenty murów obronnych z basztą, budynek Urzędu Miasta.

Orneta – miasteczko liczące około 9 tysięcy mieszkańców, uważane za jedno z ładniejszych polskich miasteczek. Zabytkowy i zaniedbany dworzec kolejowy oddalony o 2 kilometry od centrum miasta, warto zobaczyć rynek z zabytkowym ratuszem, kościół św. Jana Chrzciciela i plebanię, dawny Zamek Biskupów Warmińskich, w którym obecnie mieści się szkoła.

Z Ornety do Lidzbarka Warmińskiego biegnie ścieżka rowerowa po śladzie torowiska rozebranej linii kolejowej. Zachowały się niektóre budynki stacyjne.

Henrykowo – we wsi warto zobaczyć kościół pw. św. Katarzyny.

Pieniężno – małe miasteczko (ok. 3 tys. mieszkańców). Zabytki to ruiny zamku, kościół pw. św. św. Piotra i Pawła, most kolejowy nad Wałszą, ratusz i wieża dawnego kościoła ewangelickiego. Samo miasto niezbyt ładne, zaniedbane.

Braniewo – siedemnastotysięczne miasto; ostatnia stacja kolejowa przed granicą z Obwodem Kaliningradzkim. Zabytkowy dworzec kolejowy, bazylika św. Katarzyny Aleksandryjskiej, ruiny zamku, Muzeum Ziemi Braniewskiej, zabytkowy budynek Sądu Rejonowego, cerkiew św. Trójcy, sanktuarium św. Krzyża. Węzeł kolejowy – linia do Elbląga przez Młynary nieczynna dla ruchu pasażerskiego, podobnie jak Kolej Nadzalewowa, która mogłaby być atrakcją turystyczną przyciągającą turystów z całej Europy.

Linia kolejowa Olsztyn – Braniewo – opis szczegółowy (pociąg + rower)

7. Linia kolejowa Malbork – Iława

Linia kolejowa Malbork – Iława przebiega przez obszar województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. Jest to fragment magistrali kolejowej Warszawa – Gdynia. Po linii kursują pociągi wszystkich kategorii, łącznie z pociągami EIP.

Linia kolejowa Malbork – Iława – wybrane stacje

Malbork – miasto popularne wśród turystów przyjeżdżających zwiedzić zamek krzyżacki. Poza zamkiem, zabytkowym dworcem kolejowym, Wieżą Maślankową, Bramą Mariacką, kilkoma zachowanymi budynkami urzędowymi oraz kościołami (św. Wawrzyńca i pw. św. Jana Chrzciciela) miasto jest brzydkie. Szkoda, że nie zachowały się ślady kolejki wąskotorowej. Ważny węzeł kolejowy.

Malbork – krótki spacer po mieście

Dąbrówka Malborska (woj. pomorskie) – w centrum wsi (2 km od stacji) kościół pw. św. Mikołaja wybudowany w 1804 roku na fundamentach rozebranego kościoła. 3 kilometry dalej, we wsi Łoza, warto zobaczyć kościół pw. św. Jadwigi Królowej z cmentarzykiem.

Mikołajki Pomorskie  (woj. pomorskie)– kościół pw. św. Antoniego Padewskiego oraz kościół ewangelicki.

Prabuty  (woj. pomorskie)– miasteczko (ponad 8 tysięcy mieszkańców). Najważniejszy zabytek to ruiny Zamku Biskupiego; warto także zobaczyć konkatedrę św. Wojciecha i Bramę Kwidzyńską. Na przedmieściach plaża miejska nad jeziorem Sowica (3 km od dworca).

Susz – nieduże miasteczko (5,5 tysiąca mieszkańców) – zabytki to kościół św. Antoniego Padewskiego, fragmenty murów miejskich, pojedyncze zabytkowe budynki. Dodatkową atrakcją jest plaża nad jeziorem.

Redaki – brak atrakcji turystycznych w pobliżu.

Ząbrowo – we wsi kościół pw. Zesłania Ducha Świętego. 4 kilometry na zachód od stacji kościół pw. św. Wojciecha w Gałdowie. W Szymbarku (3 km na wschód od stacji) ruiny Zamku Kapituły Pomezańskiej.

Iława Miasto – przystanek kolejowy w centrum Iławy, blisko jeziora Jeziorak.

Iława Główna – patrz linia kolejowa Olsztyn – Iława

Linia kolejowa Malbork – Iława – opis szczegółowy (pociąg + rower)

8. Pozostałe linie kolejowe

W wykazie linii kolejowych nie uwzględniłem linii Iława – Działdowo, ponieważ pomiędzy stacją początkową a końcową, wymienionych już w artykule, nie ma jakichś szczególnie interesujących stacji. Szczegółowy opis dostępny jest w odnośniku.

W wykazie nie ma także linii stykowych, które w większej części biegną na terytorium innych województw. Chodzi o następujące linie:

Toruń – Iława (województwo kujawsko-pomorskie)
Tczew – Elbląg (województwo pomorskie)
Białystok – Ełk (województwo podlaskie)
Warszawa – Działdowo (województwo mazowieckie)

Wykaz nie obejmuje również linii, po których prowadzony jest ruch towarowy, ale nie pasażerski. Chodzi o linie kolejowe Ełk – Suwałki przez Olecko – od lat zapowiadany jest powrót pociągów pasażerskich na tę linię, ale poza jednym pociągiem, który jechał objazdem z powodu powalonego drzewa na linii Białystok Suwałki, na linii pojawiają się średnio tylko raz w roku pociągi specjalne.

Druga z tych linii to linia Olsztyn – Chorzele. Obecnie pociągi pasażerskie kursują z Olsztyna do stacji przy lotnisku w Szymanach. Przez jakiś czas pociągi kursowały do Wielbarka. Miasto, podobnie zresztą jak Chorzele, nie jest szczególnie atrakcyjne pod względem turystycznym; pretekstem do reaktywacji pociągów był dowóz pracowników do fabryki mebli IKEA. Fatalnie ułożony rozkład jazdy przekreślił szanse na sukces tego połączenia. 10 grudnia 2023 roku pociągi powróciły na odcinek Szczytno – Chorzele, gdzie można się przesiąść do pociągów pasażerskich do Ostrołęki.

Nieczynna jest także linia kolejowa Kętrzyn – Węgorzewo o długości 33 kilometrów. Jest to linia o bardzo dużym potencjale turystycznym w sezonie letnim, jednak pociągi sezonowe chyba odeszły w zapomnienie. Kilka lat temu po linii w lecie kursowały pociągi zestawione z lokomotywy spalinowej oraz wagonu typu Ryflak, a później autobus szynowy. Obecnie nie zanosi się na powrót pociągów pasażerskich na tę linię.

Ogromny potencjał turystyczny ma malownicza linia kolejowa Elbląg – Braniewo przez Tolkmicko i Frombork, czyli popularna Kolej Nadzalewowa. Niestety, również ta linia, która mogłaby być atrakcją turystyczną przyciągającą turystów z całej Europy, prawdopodobnie rozsypie się lub zostanie rozkradziona. Latem 2023 roku, na części trasy, można się było przejechać drezynami.

Nie kursują także pociągi pasażerskie z Elbląga do Braniewa przez Młynary. Przewozy pasażerskie na linii zostały zawieszone w 2006 roku. W 2010 roku, przed wyborami, wznowiono ruch szynobusu po trasie – bezsensowny rozkład jazdy sprawił, że jeździł pusty. Po jakimś czasie połączenie zostało zawieszone i na razie nic nie zapowiada reaktywacji..

Nieczynna dla ruchu pasażerskiego jest ponadto linia kolejowa Działdowo – Brodnica przez Lidzbark.

9. Koleje wąskotorowe

Jedyna czynna kolej wąskotorowa w województwie warmińsko-mazurskim to Ełcka Kolej Wąskotorowa kursująca w weekendy i wybrane dni od czerwca do końca sierpnia oraz w wybrane dni września. Pociągi Ełckiej Kolei Wąskotorowej kursują na trasie Ełk – Sypitki (15 kilometrów). Czas przejazdu w jedną stronę to 45 minut; postój w Sypitkach trwa godzinę, po czym pociąg udaje się w drogę powrotną. W Sypitkach można zobaczyć most kolejki nad rzeką Legą oraz zakupić lody lub coś do jedzenia w sklepiku.

Szczegółowe informacje na stronie: muzeum.elk.pl/kolej-waskotorowa/

Dawniej na terenie dzisiejszego województwa warmińsko-mazurskiego istniała gęsta sieć kolei wąskotorowych. Niektóre z nich zdemontowali wyzwoliciele z Armii Czerwonej, część przekuto na rozstaw 1435 mm, inne nie wytrzymały konkurencji z komunikacją samochodową. Najbardziej znana z nich to Kętrzyńska Kolej Dojazdowa, której sieć liczyła w najlepszym okresie ponad 120 kilometrów. Pociągi kursowały między innymi na trasach Kętrzyn – Mrągowo, Sławkowo – Ryn (w Sławkowie można było przesiąść się na pociąg do Kętrzyna lub Mrągowa), czy Kętrzyn – Barciany. Ostatni odcinek został zamknięty w latach siedemdziesiątych XX wieku. Po sieci pozostały dawne dworce kolejowe w kilku miastach, które najczęściej pełnią funkcję budynków mieszkalnych.

Dużą popularnością cieszyła się linia kolejowa Spychowo – Rozogi – Myszyniec, wchodząca w skład sieci Ostrołęckiej Kolei Dojazdowej. Ze Spychowa można było dojechać do Ostrołęki i Łomży; swego czasu planowano połączenie Ostrołęckiej Kolei Dojazdowej z Mławską Koleją Dojazdową. W latach sześćdziesiątych XX wieku zamknięto wspomnianą linię, a ruch pasażerski na OKD został całkowicie wstrzymany w 1972 roku.

Ciekawy artykuło o linii przeczytacie na stronie stacjekolejowe.pl
Kolej Spychowo – Rozogi – Myszyniec – film dokumentalny na YouTube

10. Miasta bez kolei pasażerskiej

Planując podróż pociągiem po Warmii i Mazurach zdziwimy się, ile miast województwa warmińsko-mazurskiego zostało pozbawionych pasażerskich połączeń kolejowych. W artykule wymienię tylko najważniejsze z nich.

Duży potencjał turystyczny, przynajmniej w sezonie, miałyby pociągi z Olsztyna do Ełku przez Biskupiec, Mikołajki i Mrągowo. Najmniej znane z miast to Biskupiec liczący trochę ponad dziesięć tysięcy mieszkańców. W niewielkim miasteczku znajdziemy kilka interesujących zabytków i atrakcji, jak np. kościół pw. św. Jana Chrzciciela, kościół pw. bł. Karoliny Kózkówny, budynek Urzędu Miejskiego, plaża nad jeziorem, lecz od 2010 roku nie zatrzymują się tu pociągi pasażerskie. Położone dalej wzdłuż tej samej linii Mikołajki i Mrągowo to znane miejscowości wypoczynkowe.

Dawniej pociągi dojeżdżały do Reszla, tłumnie odwiedzanego przez turystów ze względu na zamek. Do miasta docierały linie kolejowe Reszel – Nowy Młyn i Reszel – Sątopy-Samulewo. Pierwsza z nich została rozebrana w 1945 roku przez Armię Czerwoną, drugą rozebrano w latach 2005-2006. Ostatni pociąg pasażerski odjechał z Reszla w 1989 roku. Zachował się budynek dworca kolejowego, który obecnie pełni funkcję budynku mieszkalnego.

Pociągiem nie dojedziemy do Gołdapi. Gołdap posiada dworzec kolejowy, w którym prawdopodobnie siedzibę mają firmy handlowo-usługowe. Linia kolejowa Olecko – Gołdap jest nieczynna. Pociągi pasażerskie nie kursują od kwietnia 1993 roku, pociągi towarowe od czerwca 2002 roku. Konieczny jest remont linii, o co zabiegają od lat władze Gołdapi. Pewne nadzieje daje wprowadzenie bezpłatnych wiz elektronicznych do Obwodu Kaliningradzkiego, po odbudowaniu 3 kilometrów torów po stronie polskiej i 8 kilometrów po stronie rosyjskiej istniałaby możliwość uruchomienia pociągów Gołdap – Gusiew, ewentualnie Olecko – Gusiew przez Gołdap.

Podobnie jest z Oleckiem – miasto posiada stację kolejową, skąd prowadzą tory do Ełku, Suwałk, Gołdapi i dalej do granicy państwa. Odcinek Ełk – Olecko – Suwałki jest czynny dla ruchu towarowego. Ruch pasażerski został zawieszony w maju 1998 roku, w latach 2005-2012 kursowały pociągi pasażerskie, ale wysokie straty zmusiły województwo warmińsko-mazurskie do ponownego zawieszenia przewozów. Od lat mówi się o powrocie pociągów pospiesznych na linię Ełk – Suwałki przez Olecko, lecz nic z tego nie wynika.

Pociąg Ełk – Olecko (około 2010 roku) na YouTube

Poza pociągami specjalnymi Turkol-u od dawna nie docierają pociągi pasażerskie do Bartoszyc. W Bartoszycach znajduje się duży dworzec kolejowy – do Bartoszyc do Głomna prowadzi splot torów o normalnym i szerokim rozstawie. Za Głomnem znajduje się nieczynne przejście kolejowe Głomno – Bagrationowsk (Obwód Kaliningradzki). Najbliższa stacja kolejowa to Korsze. Pociągi Bartoszyce – Korsze zostały zawieszone 1 lipca 2002 roku.

Bez pociągów pasażerskich od lat pozostaje Lidzbark Warmiński, dawniej ważny węzeł kolejowy. Po śladzie linii kolejowej Lidzbark Warmiński – Orneta została poprowadzona ścieżka rowerowa. W 1996 roku zamknięto dla ruchu pasażerskiego linię Czerwonka – Lidzbark Warmiński. Linia została częściowo rozebrana, na zdemontowanym odcinku utworzono ścieżkę rowerową.

Film z podróży pociągiem specjalnym po różnych nieczynnych liniach Warmii w 1998 roku 

Niszczeje dawny dworzec kolejowy w Górowie Iławieckim, dokąd pociągi pasażerskie nie dojeżdżają od 1991 roku. W 2019 roku, w związku z budową drogi, rozebrano dawny most kolejowy za dworcem Górowo Iławeckie, przez który biegła kiedyś linia do Lidzbarka Warmińskiego. Wcześniej, bo w 2007 roku rozebrano tory Górowo Iławeckie – Sągnity.

Wspomniana wcześniej linia Kolei Nadzalewowej Elbląg – Braniewo przebiega przez Frombork, miasteczko licznie odwiedzane przez turystów. Niestety, tu raczej także kolej nie powróci.

O powrocie kolei może zapomnieć Ryn, gdzie zachował się budynek dworca kolei wąskotorowej.

To tylko najważniejsze miasta województwa warmińsko-mazurskiego, do których nie dojeżdżają pociągi pasażerskie. Wszystko wskazuje na to, że tych miast będzie coraz więcej.

11. Mosty kolejowe w Stańczykach

Jednym z najpopularniejszych zabytków w województwie warmińsko-mazurskim są mosty kolejowe w Stańczykach. Jeśli chodzi o historię, parametry itp., to na różnych stronach internetowych znajdziecie różne informacje. Nie było mi dane zwiedzić tego miejsca, więc ograniczam się tylko do krótkiej notatki.

Mosty znajdują się w powiecie gołdapskim. Nie dojedziemy do nich pociągiem, lecz dawniej biegła tędy linia Gołdap – Żytkiejmy i po jednym z dwóch mostów swego czasu kursowały pociągi. Mosty z wyglądu przypominają rzymskie akwedukty, stąd też znane są również jako Akwedukty Puszczy Romnickiej. Długość mostów to ponad 180metrów , wznoszą się na wysokość ponad trzydziestu metrów. Pod mostami przepływa rzeka Błędzianka.

Pierwszy z mostów zaczęto budować już w 1912 roku – miała tędy przebiegać linia kolejowa z Chojnic do litewskiej Olity przez Czersk, Kwidzyn, Ornetę, Lidzbark Warmiński, Bartoszyce i Węgorzewo. Duża część linii była już gotowa, jednak konieczne było wybudowanie obiektów inżynieryjnych. Budowa pierwszego z mostów została ukończona w 1914 roku, ale prace nad budową linii przerwał wybuch pierwszej wojny światowej.

Drugi z mostów budowano w latach 1923-1926.

Uroczyste otwarcie linii miało miejsce 1 października 1927 roku. Kursowały tędy pociągi pasażerskie i towarowe. Ruch pociągów odbywał się do 1944 roku, zwożono tędy między innymi kamienie do budowy kwatery Hitlera w Gierłoży koło Kętrzyna. Linia kolejowa została rozebrana i wywieziona w 1945 roku przez Armię Czerwoną. Torowisko na moście pozostało do lat siedemdziesiątych XX wieku.

Kilka lat temu mosty w Stańczykach były znane ze skoków na bungee. Obecnie są udostępnione do zwiedzania – wstęp płatny. 6 kilometrów dalej można zobaczyć podobne, choć nie tak wysokie i długie, mosty kolejowe w Kiepojciach.

Najbliższa czynna stacja kolejowa znajduje się w oddalonych o 30 kilometrów Suwałkach.

—> WSPARCIE STRONY<—

W dzisiejszych czasach wartościowe i niezależne strony nie przetrwają bez wsparcia czytelników. Wspierając mnie, wspierasz rzetelny przewodnik tworzony z pasji, bez pogoni za sensacją i zasięgami, dzięki któremu możesz taniej i wygodniej podróżować.