Poznań to jedno z największych polskich miast i doskonała baza wypadowa do wycieczek koleją. Przygotowałem dla was propozycje wycieczek jednodniowych pociągiem z Poznania po województwie wielkopolskim i nie tylko. W wykazie uwzględniłem miejsca, gdzie o których dojazd pociągiem regionalnym, licząc od pierwszej do ostatniej stacji granicach Poznania i miasta docelowego, zajmuje dwie i pół godziny do trzech godzin. W niektórych przypadkach zalecam wybranie pociągu PKP Intercity, choćby ze względu na tłok

Ostatnia aktualizacja: 22.10.2023

Pociągiem z Poznania – spis treści

1. Kierunek Toruń/Bydgoszcz
2. Kierunek Wrocław
3. Kierunek Wolsztyn
4. Kierunek Koło i Konin
5. Kierunek Ostrów Wielkopolski i dalej
6. Kierunek Piła
7. Kierunek Wągrowiec
8. Kierunek Zielona Góra
9. Kierunek Gorzów Wielkopolski

1. Kierunek Toruń/Bydgoszcz

Jedna z najpopularniejszych tras na jednodniową wycieczkę pociągiem z Poznania. Szybki dojazd do Gniezna, możliwość kontynuowania podróży do Torunia i Poznania, dużo ciekawych miejsc na szlaku.

Pobiedziska – w pobliżu kilka interesujących atrakcji turystycznych dla każdego. Najważniejsze to Skansen Miniatur w Pobiedziskach z miniaturami charakterystycznych wielkopolskich budowli. Rodziny z dziećmi chętnie spędzają czas w drewnianym grodzie, gdzie udostępniono do zwiedzania wystawę średniowiecznych machin oblężniczych w naturalnej skali, zbrojownię i strzelnicę, a czas umilają gry terenowe.

Z położonych pomiędzy Pobiedziskami a Gnieznem stacjami Kocanowo i Fałkowo można pieszo lub rowerem dostać się do skansenu w Dziekanowicach i nad jezioro Lednica.

Gniezno – pierwsza stolica Polski z licznymi zabytkami sakralnymi, z których najważniejsza jest katedra z udostępnioną wieżą widokową. Warto odwiedzić także Muzeum Początków Państwa Polskiego. Niedawno wytyczono szlak królików prowadzący pomiędzy najważniejszymi atrakcjami Gniezna. Miłośnicy kolei powinni zobaczyć miejscową parowozownię, a w sezonie przejechać się króciutką trasą pozostałą po niegdyś doskonale prosperującej Gnieźnieńskiej Kolei Wąskotorowej. Centrum i największe atrakcje położone są w spacerowej odległości od dworca kolejowego.

W trakcie opracowywania artykułu dojazd regionalnym pociągiem z Poznania do Torunia i Bydgoszczy był możliwy z przesiadką w Inowrocławiu. Pewnie po korektach i w nowych rozkładach jazdy się to zmieni, więc to tylko wzmianka dla porządku. Jeśli chodzi o Bydgoszcz, to w mieście jest bardzo dużo muzeów i jeden dzień na pewno nie wystarczy na zwiedzenie najważniejszych atrakcji. Toruń z kolei to piękne miasto i warto w nim zostać na dłużej.

Gniezno – najciekawsze miejsca i atrakcje

Inowrocław – miasto uzdrowiskowe, takie sobie, jeśli chodzi o architekturę centrum. Jeżeli zdecydujemy się przyjechać do Inowrocławia, należy skorzystać z oferty dwóch parków solankowych oraz miejscowych term. Odległość z dworca kolejowego do parków jest dość duża. Warto także zwrócić uwagę na mury kościoła pw. Najświętszej Marii Panny (budowa od 1180 roku do początku XIII wieku), gdzie znajdziemy tajemnicze maski i wizerunki bestii.

Bydgoszcz – władze miasta w ostatnich dwudziestu latach zainwestowały mnóstwo pieniędzy w rewitalizację Śródmieścia oraz turystykę. Efekt robi wrażenie. Z dworca głównego do najciekawszych miejsc w centrum miasta dojdziemy piechotą w 15-20 minut, można też podjechać tramwajem. Zdecydowanie najlepszą trasą jest spacer wzdłuż brzegów Brdy. Idąc bulwarem dojdziemy do Wyspy Młyńskiej, moim zdaniem najpiękniejszego miejsca w Bydgoszczy. Wyspa Młyńska została poddana rewitalizacji i efekt jest spektakularny. Miejsce w sezonie letnim ożyło, znajdziemy tu szereg interesujących i niedrogich muzeów, jak również słynną Bydgoską Wenecję.

Dalsza część Śródmieścia również może się podobać. Najważniejsze miejsce to Stary Rynek, gdzie podczas okupacji rozebrano zachodnią pierzeję, odsłaniając budynek kolegium jezuickiego, a najważniejszy zabytek to katedra pw. św. Marcina i Mikołaja wzniesiona w latach 1466-1502. O przeszłości miasta przypomina makieta, na której zobaczymy między innymi nieistniejący już bydgoski zamek.

Bydgoszcz to miasto muzeów. W przewodnikach najczęściej opisywane jest Muzeum Historii Mydła i Brudu, natomiast w centrum warto zobaczyć co najmniej kilka oddziałów Muzeum Okręgowego, między innymi Europejskie Centrum Pieniądza w budynku dawnej mennicy z wystawą przedstawiającą unikalny „Skarb Bydgoski”, Spichrze nad Brdą (wystawy dotyczące historii i życia w międzywojennej Bydgoszczy) oraz zbiory archeologiczne. Dla miłośników sztuki godny polecenia jest Dom Leona Wyczółkowskiego. Poza strukturami Muzeum Okręgowego działają między innymi Muzeum Wodociągów (jeden oddział w odnowionej wieży ciśnień) i Muzeum Wojska Polskiego. Na mapę muzeów w Bydgoszczy w ostatnim czasie dołączyły również Apteka pod Łabędziem i Muzeum Kanału Bydgoskiego. Miasto posiada szereg innych atrakcji (m.in. Exploseum i Park Myślęcinek), ale jeden dzień to zdecydowanie za mało.

Toruń – miasto obowiązkowe do odwiedzenia ze względu na bardzo dobrze zachowany Zespół Staromiejski. Z dworca głównego trzeba kawałek przejść, bliżej jest dworzec Toruń Miasto. Piękne budynki, malownicze zaułki, ciekawe miejsca – w skrócie po centrum Torunia możemy spacerować godzinami. Sercem miasta jest Rynek Staromiejski z okazałym ratuszem (dostępna wieża widokowa). Najważniejsze zabytki to kościół św. Jana Chrzciciela i i św. Jana Ewangelisty, gotycki kościół parafialny św. Jakuba, dawny klasztor Franciszkanów, Krzywa Wieża – odchylona od pionu o 1,4 m średniowieczna baszta obronna; jedna z dziewięciu zachowanych baszt. Jeśli chodzi o muzea, należy wymienić Dom Mikołaja Kopernika, Muzeum Podróżników im. Tony’ego Halika, Muzeum Toruńskiego Piernika i Żywe Muzeum Piernika. W budynku dawnych Koszar Bramy Chełmińskiej, przy dworcu autobusowym, mieści się Muzeum Twierdzy Toruń. W sezonie letnim można popływać statkami po Wiśle.

2. Pociągiem z Poznania – kierunek Wrocław

Popularny kierunek wycieczek jednodniowych pociągiem z Poznania. Po drodze dużo ciekawych miast, ale również dużo postojów, przez co podróż się trochę dłuży i w przypadku dojazdu bezpośrednio do Wrocławia, lepiej wybrać pociąg pospieszny. Linia wyremontowana, przebudowana, przy odrobinie kreatywności można wymyślić ciekawe plany podróży, np. Poznań – Wolsztyn – Leszno – Poznań.

Puszczykowo – miejscowość położona w otulinie Wielkopolskiego Parku Narodowego, dawniej popularne letnisko wśród poznańskich elit. Rozkwit miasta datowany jest na początek XX wieku; z tego okresu pochodzą dwa zabytkowe dworce kolejowe: Puszczykowo wybudowany w 1901 roku w miejscu przystanku kolejowego i dworzec w Puszczykówku z 1911 roku. Znany ośrodek sportowo-rekreacyjny, znany z największego centrum tenisowego w Wielkopolsce. Najważniejszą atrakcją turystyczną jest Muzeum Pracownia Literacka Arkadego Fiedlera. Placówka usytuowana w parku w niewielkiej odległości od dworca Puszczykówko prezentuje eksponaty związane z dorobkiem słynnego pisarza i podróżnika. Nad Wartą znajduje się przystań kajakowa – popularne są rejsy do Śremu.

Siedem kilometrów od Puszczykowa koniecznie trzeba zobaczyć pałac w Rogalinie, zbudowany w latach 1770-1776 jako siedziba rodowa Raczyńskich, obecnie uchodzi za jeden z najpiękniejszych przykładów architektury rezydencjonalnej w Polsce. W pałacu mieści się oddział poznańskiego Muzeum Narodowego. Przy sprzyjających warunkach atmosferycznych wrażenie robi także rezerwat dębów. W drodze z Puszczykowa do Rogalina warto zobaczyć drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła i Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (1682-1712) w Rogalinku.

Mosina (sezonowo) – w sezonie letnim, w wybrane dni, warto przejechać się Mosińską Koleją Drezynową na nieczynnej linii kolejowej do Osowej Góry w Wielkopolskim Parku Narodowym.

Kościan (fakultatywnie) – nieduże miasto nad Obrą. Centrum nie wyróżnia się niczym szczególnym na tle innych polskich miast – nieduży rynek, kilka zabytków sakralnych, Planty nad Obrą (możliwość wypożyczenia kajaków w OSiR-ze), Muzeum Regionalne. Największą atrakcją Kościana jest położona poza centrum miasta wieża ciśnień z 1908 roku wyremontowana i zaadaptowana na ścianę wspinaczkową o wysokości 18 metrów, obserwatorium astronomiczne oraz punkt widokowy. W różnych częściach miasta natrafimy na stylowe, zabytkowe wille i domy.

Leszno i okolice – dawna stolica województwa leszczyńskiego liczy ponad 60 tysięcy mieszkańców. Większość najważniejszych atrakcji położonych jest w centrum miasta, dokąd łatwo i szybko można dojść z dworca kolejowego. Najważniejszy zabytek Leszna to okazały ratusz wybudowany w latach 1637 – 1639, uważany za jeden z najpiękniejszych polskich ratuszów. Zniszczony w 1656 roku, odbudowany i wielokrotnie przebudowywany pod kierunkiem słynnych architektów. Ostatni remont miał miejsce w 2020 roku. Ratusz pełni funkcje reprezentacyjne.

Centrum Leszna jest bardzo ładne, jednak trudno oprzeć się wrażeniu niewykorzystanego potencjału. Z muzeów należy wymienić nieduże Muzeum Okręgowe w kamienicy przy przy placu Jana Metziga 17. Tuż obok stoi kościół św. Krzyża, przy którym przy którym utworzono lapidarium z płytami nagrobnymi z dawnych cmentarzy ewangelickich w okolicy. Poza centrum można zobaczyć Aleję Gwiazd Żużla, ewentualnie szlak murali.

W okolicy zachowało się sporo drewnianych lub szachulcowych kościółków, wiatraków – dla turystów wytyczono szlak „Piękno ukryte w drewnie”. Nie wszystkie są otwarte na co dzień.

Ciekawym miejscem jest położona pod Lesznem Rydzyna. Możemy tu dotrzeć pociągiem (stacja kolejowa leży 3 kilometry od najważniejszych atrakcji) lub autobusem podmiejskim z Leszna. Zachował się barokowy układ urbanistyczny z lat 1738–1762, wiatrak (dawniej siedziba Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa), godne uwagi są także dwa kościoły – kościół św. Stanisława oraz poewangelicki kościół z czerwonej cegły, zaadaptowany na salę koncertową. Najważniejsze miejsce w Rydzynie to zamek; dawna rezydencja magnacka. Część zamku udostępniono do zwiedzania, część została przeznaczona na obiekt noclegowy.

Położona 8 kilometrów od centrum Leszna dwutysięczna Osieczna znana jest daleko poza granicami województwa wielkopolskiego z prywatnego Muzeum Młynarstwa i Rolnictwa. We wnętrzach trzech zabytkowych wiatraków z XVIII wieku mieszczą się wystawy przedmiotów związanych z młynarstwem i rolnictwem, przedmiotami codziennego użytku i sztuką ludową. Z myślą o najmłodszych przygotowano wybiegi dla zwierząt oraz ekspozycję dawnych maszyn rolniczych.

Inne atrakcje Osiecznej to ryneczek, kościół św. Trójcy, klasztor Franciszkanów i niedostępny do zwiedzania zamek, obecnie siedziba centrum rehabilitacji. W sezonie letnim można wypocząć na plaży nad Jeziorem Łoniewskim.

Dojazd autobusem podmiejskim z Leszna zajmuje około 20 minut.

Z Leszna można dojechać pociągiem do Wschowy (o ile nie jest odwołany) – ciekawego miasteczka w województwie lubuskim z zamkiem zaadaptowanym na hotel, kilkoma zabytkami sakralnymi oraz zachowanymi fragmentami murów obronnych. We Wschowie warto także zobaczyć dawny cmentarz ewangelicki z Lapidarium Rzeźby Nagrobnej z 1609 roku oraz Muzeum Ziemi Wschowskiej.

Rawicz – kolejne z małych miast. Bardzo ładny dworzec kolejowy, z którego dojście do rynku zajmuje około 15 minut. Nietypowy układ urbanistyczny – prostokątny rynek z ulicami krzyżującymi się pod kątem prostym, przez co centrum przypomina szachownicę. W stojącym pośrodku rynku ratuszu działa Muzeum Ziemi Rawickiej. Wyróżniają się dwa zabytki sakralnej – neogotycki kościół pw. Chrystusa Króla i Zwiastowania Najświętszej Marii Panny zbudowany w latach 1902-1903. Budowlę wieńczy 50-metrowa strzelista wieża. W prawej nawie znajduje się obraz Matki Boskiej Rawickiej. Druga ze świątyń, poewangelicki kościół pw. św. Andrzeja Boboli charakteryzyje się nietypową architekturą (wnętrze).

Centrum Rawicza okalają Planty im. Jana Pawła II utworzone w połowie XIX wieku na miejscu wałów obronnych i dawnych fos. Aleje o długości około 2900 metrów są drugimi pod względem wielkości i powierzchni plantami w Polsce, po krakowskich. 5 kilometrów od centrum Rawicza położona jest Sarnowa, dawniej odrębne miasteczko, włączona do granic administracyjnych Rawicza w 1973 roku. Sarnowa posiada własny rynek i dawny ratusz z 1837 roku.

Wrocław – stolica województwa dolnośląskiego i niezwykle interesujące miasto pełne zabytków i muzeów. Wrocław to interesujące miasto z wieloma atrakcjami i muzeami. Nie brakuje w nim także atrakcji kolejowych. Przy opracowywaniu wpisu założyłem, że zwiedzanie Wrocławia rozpoczynamy na zabytkowym dworcu Wrocław Główny; bez wątpienia jednym z najpiękniejszych dworców kolejowych w Polsce. Z dworca kolejowego do rynku idzie się około 10 minut; spacer po centrum zajmie nam 2-3 godziny, ale zwiedzanie muzeów i atrakcji znacznie więcej.

Wrocławski rynek wygląda pięknie; w sezonie letnim oraz podczas Jarmarków Bożonarodzeniowych tętni życiem. Na środku Rynku wznosi się okazały ratusz. We wnętrzach ratusza mieści się Muzeum Sztuki Mieszczańskiej prezentujące dokumenty, fotografie i inne eksponaty z historii Wrocławia. Muzeum Sztuki Mieszczańskiej, Nad rynkiem góruje wieża monumentalnego kościół pw. św. Elżbiety, poważnie uszkodzony podczas pożarów w latach siedemdziesiątych XX wieku, ponownie oddany do użytku w 1997 roku. Wieża widokowa o wysokości 84 metrów została udostępniona turystom. Blisko rynku wznosi się także katedra św. Marii Magdaleny. Najbardziej charakterystyczny element to mostek spinający dwie wieże świątyni, zwany Mostkiem Czarownic. Obecnie pełni funkcję punktu widokowego.

W najbliższym sąsiedztwie Rynku można zwiedzić następujące muzea:

Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego – cztery bogato zdobione sale do zwiedzania (na szczególną uwagę zasługuje Aula Leopoldina), możliwość wejścia na Wieżę Matematyczną. Wystawa zegarów słonecznych, linia południkowa przebiegająca przez budynek.
Muzeum Farmacji – cztery poziomy kamienicy przy samym rynku, wejście tylko o pełnych godzinach. Brak przewodnika i audioprzewodnika. Butelki z lekami, ryciny, pokój alchemika, historia farmacji.
Muzeum Archeologiczne – muzeum mieszczące się w starym arsenale z bogatą wystawą znalezisk archeologicznych związanych z historią i prehistorią Dolnego Śląska. Trzy piętra podzielone na 3 epoki.
Muzeum Militariów – drugie muzeum mieszczące się w dawnym arsenale. Cztery wystawy stałe przedstawiające uzbrojenie żołnierza polskiego od XVIII aż do XX wieku, w tym kolekcja szabel i hełmów. Dla miłośników broni i tematyki wojennej.
Muzeum Sztuki Mieszczańskiej – placówka zlokalizowana w Starym Ratuszu na Rynku; wystawia przedmioty związane z wrocławskimi warsztatami rzemieślniczymi oraz artystami od czasów najdawniejszych po współczesność.

Kilka interesujących placówek muzealnych mieści się tuż przy Parku im. Juliusza Słowackiego.

Muzeum Poczty i Telekomunikacji – mało znane muzeum zagrożone likwidacją lub przeniesieniem do Lubina. Wystawy starych telefonów stacjonarnych i pierwszych telefonów komórkowych, dyliżansy, skrzynki pocztowe, budkę telefoniczną, zbiory znaczków pocztowych, gramofonów, uniformów listonoszy, radioodbiorników i telewizorów. Wszystko, co przypomina dawne czasy dzisiejszym czterdziestolatkom i starszym osobom, które wychowywały się w erze przedinternetowej.

Bardziej znane jest wrocławskie Muzeum Narodowe z kolekcją rzeźb, ekspozycją prac artystów śląskich oraz obrazami Matejki, Malczewskiego, Witkacego, Wojtkiewicza. W pobliskiej rotundzie prezentowana jest słynna Panorama Racławicka, malowana od sierpnia 1893 do maja 1894 r., przedstawiająca Bitwę pod Racławicami. Stosunkowo drogie bilety wstępu.

W budynkach dawnego klasztoru działa Muzeum Architektury. Stosunkowo małe muzeum udostępnia dwie wystawy stałe. Jedna przedstawia przemiany stylowe zachodzące w architekturze Wrocławia od XII do XVIII, druga architektoniczne rzemiosło, czyli zabytkowe piece, witraże, przedmioty związane z kowalstwem, ślusarstwem i odlewnictwem.

Podczas wycieczki jednodniowej pociągiem z Poznania do Wrocławia należy zobaczyć także Ostrów Tumski. Położony blisko największych atrakcji wrocławskiego Śródmieścia Ostrów Tumski był zasiedlony już w czasach pogańskich. W 1997 roku mieszkańcy uratowali wyspę przed zalaniem. Obecnie należy do najciekawszych miejsc we Wrocławiu. Tłumy turystów kierują swoje kroki do katedry św. Jana Chrzciciela, odbudowanej w latach 50. XX wieku po zniszczeniach wojennych. Na wyspie, niedaleko katedry, warto odwiedzić Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego i położone tuż obok Muzeum Przyrodnicze działające od początku XIX wieku. Najciekawszy eksponat to 15-metrowy szkielet płetwala błękitnego. Nie brakuje wypchanych ssaków i ptaków; do tego spora kolekcja owadów.

We Wrocławiu znajdziemy dużo muzeów dla osób o różnych zainteresowaniach. Na zwiedzenie wszystkich na pewno nie wystarczy dzień ani weekend, dlatego w artykule umieściłem tylko dodatkowo najważniejsze i najpopularniejsze miejsca, otwarte w ostatnich latach.

Ogród Zoologiczny + Afrykarium – jeden z największych polskich ogrodów zoologicznych. Stał się bardzo popularny za sprawą Afrykarium – nowoczesnego budynku z oceanarium i halami, pomiędzy którymi zwiedzający przemieszczają się podwodnymi tunelami, podziwiając rzadkie gatunki ryb i ssaków wodnych. Niestety, ceny moim zdaniem, są bardzo wysokie.

Hydropolis – nowoczesne muzeum poświęcone wodzie i jej znaczeniu dla rozwoju cywilizacyjnego. Utworzone w neogotyckim zbiorniku czystej wody dla Wrocławia z 1893 roku. Podzielone na siedem stref tematycznych. Najcenniejszy eksponat to makieta batyskafu „Trieste”, w którym naukowcy opuścili się na dno Rowu Mariańskiego. Otwarte w 2015 roku, szybko stało się jedną z najpopularniejszych atrakcji miasta.

Centrum Historii Zajezdnia – kolejna z popularnych, nowoczesnych placówek na mapie Wrocławia. Otwarte w 2016 roku w dawnej zajezdni autobusowej, w ciekawy sposób prezentuje historię Polski i Wrocławia od 1918 roku do czasów współczesnych. W centrum można zobaczyć między innymi pokój z wystrojem zaaranżowanym na czasy okupacji niemieckiej, salę przypominającą stalinowskie więzienie, czy wystawę przedmiotów z czasów PRL-u.

3. Kierunek Wolsztyn

Obowiązkowym miejscem na wycieczkę jednodniową pociągiem z Poznania jest Wolsztyn. W różnych okresach obowiązywania rozkładów jazdy w wybranych pociągach na trasie pojawiają się parowozy (nie zawsze – czasami nie ma pieniędzy, czasami problemem jest brak sprawnego parowozu) z charakterystycznymi wagonami w malowaniu oliwkowym. Trasa bardzo ciekawa pod względem krajoznawczym – kilka interesujących miejsc, które opiszę w innym artykule.

Szreniawa – miejsce warte odwiedzenia za sprawą Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Spożywczego. W ostatnich latach muzeum rozszerzyło swoje ekspozycje – do najciekawszych należy wystawa poświęcona historii samochodów marki Tarpan. W skład muzeum wchodzi także pałacyk (zwiedzanie pałacu tylko z przewodnikiem).

Grodzisk Wielkopolski (fakultatywnie) – nieduże, przyjemne miasto. Wyremontowany dworzec kolejowy, ładne centrum, nietypowy pod względem architektonicznym kościół pw. św. Jadwigi Śląskiej, a także Muzeum Ziemi Grodziskiej.

Rakoniewice – małe miasteczko. Znajduje się tu jedno z najbardziej nietypowych polskich muzeów – Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa mieszczące się dawnym kościele ewangelickim. Sam kościół ładny, o konstrukcji szachulcowej.

Wolsztyn – miasto znane z Parady Parowozów i parowozowni. Poza parowozownią warto pospacerować po centrum, po ścieżkach nad zadbanym jeziorem, na turystów czeka także Muzeum Regionalne oraz zbierający bardzo dobre recenzje Skansen Budownictwa Ludowego Zachodniej Wielkopolski.

4. Kierunek Konin i Koło

Mniej oczywisty kierunek. Magistrala kolejowa prowadzi przez na pozór mniej atrakcyjne turystycznie tereny. Znajdziemy tu kilka miejsc wartych odwiedzenia, rowerzyści mogą zaplanować wycieczki ze stacji do oddalonych o kilka kilometrów atrakcji, które nie zmieściły się na krótkiej liście. W przypadku dłuższych podróży warto skorzystać z połączeń pospiesznych.

Swarzędz – miasto znane z produkcji mebli, mieszkańcom Poznania i okolic kojarzy się także jako miejsce wypoczynku nad wodą w lecie za sprawą tutejszego jeziora. W Swarzędzu warto zobaczyć nieco już zaniedbany Skansen Pszczelarstwa z bogatą kolekcją sztuki oraz nowoczesne Swarzędzkie Centrum Historii i Sztuki prezentujące w przystępny sposób historię Swarzędza.

Września – węzeł kolejowy. Ciekawe miasto i okolice. We Wrześni należy zobaczyć rynek, niewielkie Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich, gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Stanisława. Dużo turystów kontynuuje wycieczkę do Pyzdr znanych z malowniczej panoramy miasta nad Wartą. Pyzdry dawniej były końcową stacją Wrzesińskiej Kolei Dojazdowej; na uwagę zasługują kościoły – położony na wzgórzu kościół pw. Narodzenia NMP oraz warty odwiedzenia ze względu na wnętrze kościół pw. Ścięcia Głowy Jana Chrzciciela.

Po drodze z Wrześni do Pyzdr warto zwrócić uwagę na drewniany kościół w Nowej Wsi Królewskiej oraz odwiedzić Gminny Ośrodek Kultury w Kołaczkowie mieszczący się w zabytkowym dworku z XIX wieku. Kołaczkowski ośrodek kultury udostępnia bogate zbiory dotyczące Władysława Reymonta.

Konin (fakultatywnie) – dawna stolica województwa. Nieduże Stare Miasto oddalone jest o prawie 3 kilometry od dworca kolejowego. Najbardziej znany zabytek Konina to najstarszy w Polsce kamień milowy z 1151 roku, położony tuż przy kościele św. Bartłomieja. Bardzo dobre oceny zbiera tutejsze Muzeum Okręgowe, składające się z kilku części – między innymi dawnego zamku, spichlerza oraz małego skansenu.

Koło (fakultatywnie) – centrum i najciekawsze miejsca położone są w znacznej odległości od dworca kolejowego. Dworzec kolejowy w Kole to jeden z dworców kolejowych zbudowanych w stylu dworkowym w okresie międzywojennym. Bardzo podobny dworzec był dawniej w Koninie. W centrum Koła można zobaczyć małe Muzeum Techniki Ceramicznej z pracami miejscowych twórców, zabytki sakralne – kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, kościół Nawiedzenia NMP, neogotycką kaplicę z 1908 roku na cmentarzu. Najbardziej znany zabytek Koła to ruiny zamku – położone na uboczu, około 5 kilometrów od dworca kolejowego.

5. Kierunek Ostrów Wielkopolski i dalej

Jadąc pociągiem z Poznania w kierunku Ostrowa Wielkopolskiego i dalej w stronę Kalisza lub Kluczborka, mijamy szereg miast i miasteczek związanych z historią kolei. Na pozór zwykłe, szare miasta, warte są zatrzymania choćby na kilka godzin. Lista nie uwzględnia Kórnika, ponieważ stacja kolejowa jest oddalona o około 4 kilometry od miasteczka i znacznie łatwiej dojechać tu autobusem podmiejskim z Poznania, a także Kalisza, ponieważ czas dojazdu pociągiem z Poznania przekracza 2 godziny (pociąg regionalny).

Środa Wielkopolska – w sezonie letnim duża liczba turystów przyjeżdża do miasta przejechać się Średzką Koleją Powiatową; koleją wąskotorową ze Środy Wielkpopolskiej do Zaniemyśla. W centrum natrafimy na zabytkowe kamienice, można też zobaczyć kościoły: kolegiatę pw. Wniebowzięcia NMP oraz kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Około 6 kilometrów od Środy Wielkopolskiej działa bardzo ciekawe Muzeum Ziemi Średzkiej – Dwór w Koszutach. W dworku z XVIII wieku, przebudowanym i wyremontowanym w XX wieku, zobaczymy wygląd siedziby ziemiańskiej z przełomu XIX i XX wieku. Miłośnicy przyrody powinni zobaczyć położone 3 kilometry na zachód od Środy Wielkopolskiej tzw. Bagna Średzkie; możliwy jest dojazd rowerem trasą Środa Wielkopolska – Kórnik.

Jarocin – ciekawe miasto z kilkoma zabytkami sakralnymi. Najważniejszy zabytek to wyremontowany Pałac Radolińskich, w którym obecnie mieści się Muzeum Regionalne. W Jarocinie można także odwiedzić Muzeum Spichlerz Polskiego Rocka. Do czasów festiwali muzycznych nawiązuje Pomnik Glana. Miasto ciekawe, warte odwiedzenia jako przystanek.

Z Jarocina można podjechać pociągiem do Krotoszyna – interesującego, niedużego miasta, bardzo słabo promującego się w mediach, w wielu miejscach zaniedbanego, jak np. jeśli chodzi o dworzec kolejowy. Przed dworcem stoi pociąg-pomnik upamiętniający zlikwidowaną Krotoszyńską Kolej Dojazdową. Spacer do centrum zajmuje 5-10 minut. Najważniejsze zabytki to kościoły (w tym kościół drewniany), warto wstąpić do tutejszego Muzeum Regionalnego (w trakcie opracowywania było nieczynne w weekendy). W parku miejskim znajduje się Pałac Gałeckich; nie wiem, czy został wyremontowany i udostępniony do zwiedzania, czy pełni funkcje administracyjne.

Pleszew – obowiązkowe miejsce dla miłośników kolei. Przy dworcu kolejowym Pleszew we wsi Kowalew znajduje się stacja Pleszew Wąskotorowy, skąd odjeżdżają pociągi Pleszewskiej Kolei Lokalnej do stacji Pleszew Miasto. Trzykilometrowa trasa to na razie najkrótsza linia kolejowa w Polsce z regularnym ruchem pasażerskim. Stacja Pleszew Miasto i jej otoczenie zostały w ostatnich latach wyremontowane – znajduje się tu centrum kultury i biblioteka. W Pleszewie można zobaczyć prywatne Muzeum Chleba i Muzeum Regionalne.

Ostrów Wielkopolski – ważny węzeł kolejowy. Rynek oddalony od dworca około 10 minut piechotą, dojście prostą drogą (w zasadzie deptakiem). Ładny rynek z ratuszem pośrodku (Muzeum Regionalne), kilka interesujących zabytków sakralnych – np. konkatedra św. Stanisława, czy synagoga w stylu mauretańskim. Na peryferiach miasta Zalew Piaski-Szczygliczka, w sezonie popularne miejsce wypoczynku nad wodą z Parkiem Owadów. Nad zalewem zachowała się duża część dawnej kolei parkowej.

Dalej możemy kontynuować podróż do Kalisza i Opatówka, choć jeden dzień, to moim zdaniem, za mało.

Lewków – kilometr od stacji Czekanów znajduje się zespół pałacowo-parkowy w Lewkowie. Remont pałacu zakończył się w drugiej połowie 2022 roku, w trakcie opracowywania artykułu powinno już działać muzeum. Pałac otoczony jest przez zadbany park, we wsi można zobaczyć także kościół pw. św. Wojciecha z lat 1844-1846.

Nowe Skalmierzyce (fakultatywnie) – raczej dla miłośników kolei. Warto zobaczyć okazały gmach dworca kolejowego z czasów, kiedy znajdowała się tu stacja graniczna pomiędzy zaborem pruskim a rosyjskim.

Kalisz – miasto do zwiedzania na weekend, choć w ciągu jednego dnia uda się zobaczyć chociaż część zabytków i atrakcji. Z dworca kolejowego do centrum lepiej podjechać autobusem, bo odległość do pokonania jest dość duża. Najbardziej znana atrakcja to rezerwat archeologiczny w Kaliszu-Zawodziu, w centrum odbudowanym po zniszczeniu podczas I wojny światowej zobaczymy zabytki sakralne (Katedra Kaliska), kościół św. Stanisława Biskupa Męczennika, Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego, ładny park miejski, Basztę Dorotkę i Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej. W lipcowe i sierpniowe weekendy odbywają się przejazdy autobusami retro.

Opatówek – dawniej ośrodek włókiennictwa i jedna ze stacji końcowych Kaliskiej Kolei Dojazdowej, obecnie można się tu zatrzymać, aby zwiedzić interesujące Muzeum Historii Przemysłu – w siedmiu salach wystawowych zobaczymy między innymi pianina i maszyny tkackie z Kalisza, czy maszyny parowe. W parku miejskim zachował się most żelazny z 1824 roku. W Opatówku wznosi się także zadbany, ładny Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Drugi wariant tej trasy to kontynuacja podróży do Kępna, ewentualnie do Byczyny, o ile starczy czasu:

Antonin (fakultatywnie) – perełką Antonina jest jeden z najpiękniejszych polskich pałaców myśliwskich, zbudowany w latach 1822-1824. Pałac wyremontowany, z reprezentacyjnymi wnętrzami. Obiekt zaadaptowany na hotel i restaurację. Co roku organizowany jest tu festiwal „Chopin w barwach jesieni”. Niedaleko Antonika rozpościera się rezerwat przyrody „Wydymacz”.

Ostrzeszów (fakultatywnie) – niewielkie miasteczko; dawniej węzeł kolejowy, bowiem rozpoczynała się tu linia kolejowa Ostrzeszów – Namysłaki. Centrum blisko dworca – ładny rynek z małym Muzeum Regionalnym w ratuszu. Większą atrakcją jest Baszta Kazimierzowska – pozostałość po zamku rozebranym w 1835 roku. Wyremontowana baszta służy jako punkt widokowy, w drodze na górę zwiedzający mogą zapoznać się z ostrzeszowskimi legendami. Interesujące zabytki sakralne – zespół klasztorny Sióstr Nazaretanek, drewniany kościół pw. św. Mikołaja.

Kępno – mało znane miasto. Jeden z dwóch dworców kolejowych dwukondygnacyjnych w Polsce. Do centrum z dworca idzie się około 15 minut. W kameralnym centrum warto zobaczyć bardzo ładny rynek z wyremontowanym ratuszem, Muzeum Regionalne w kamienicy przy rynku, budynek Poczty Polskiej, kościół św. Michała z pięknym wnętrzem. 6 kilometrów od Kępna sanktuarium w Bralinie.

Byczyna – ze stacji do centrum Byczyny idzie się około 10 minut. Byczyna to ładne miasteczko, którego centrum otoczone jest niemal w całości murami. Zachował się fragment fosy. W centrum panuje niepowtarzalna atmosfera i pomimo widocznych oszpeceń w postaci zabudowy z czasów PRL-u, zdecydowanie warto odwiedzić to miasteczko.

6. Kierunek Piła

Miejscowości położone na trasie Poznań – Piła nie są zbyt atrakcyjne dla osób chcących zaplanować wycieczkę jednodniową pociągiem z Poznania. Trasa taka sobie, aczkolwiek moim zdaniem dwie miejscowości zasługują na uwagę. Jeśli chodzi o Piłę, to do końca nie wiedziałem, czy umieścić ją na liście. Na razie zrezygnowałem, być może w przyszłości uda mi się odwiedzić to miasto i przekonam się na własne oczy, czy jest tak brzydko, jak mówią, czy jednak są powody, dla których warto zwiedzić to miasto.

Golęczewo – niepozorna wieś, zbudowana jako dawna pruska wieś wzorcowa. Zabudowa nawiązuje do różnych niemieckich landów, bowiem Golęczewo miało pełnić funkcję samowystarczalnej enklawy niemieckiej ludności w polskiej społeczności. Jak piszą turyści, miejsce warte odwiedzenia.

Chodzież (fakultatywnie) – interesująca miejscowość z ładnym rynkiem i Domami Tkaczy. Zachowało się trochę zabytkowych kamienic, aczkolwiek trudno uwierzyć, że pozwolono na upadek zakładów ceramiki, które mogłyby być atrakcją turystyczną. Tak co najwyżej można zobaczyć produkty w Izbie Pamięci przy Bibliotece Publicznej. Chodzież to popularne miejsce wypoczynku nad jeziorem w sezonie letnim. Miejsce ciekawe, jednak ceny noclegów z kosmosu.

Piła (fakultatywnie) – miasto zniszczone niemal w całości podczas drugiej wojny światowej. Dominuje zabudowa z wielkiej płyty, mimo to znajdzie się kilka miejsc wartych polecenia, jak chociażby zabytkowy dworzec kolejowy o ciekawej historii i architekturze, Muzeum Stanisława Staszica, Muzeum Okręgowe w willi z drugiej połowy XIX wieku z ciekawą wystawą przedstawiającą dzieje miasta. Dobre recenzje zbierają parki miejskie – jeden na wyspie Gardolince, drugi należy do najstarszych parków publicznych w Wielkopolsce (został założony w 1896 roku). Na peryferiach miasta można zobaczyć rezerwat przyrody „Kuźniki” oraz Pilskie Muzeum Wojskowe.

Jeśli starczy czasu, z Piły można przesiąść się na pociągi do następujących miejsc:

Złotów (fakultatywnie) – nieduże miasto z małym, ale interesującym Muzeum Ziemi Złotowskiej mieszczące się w budynku o konstrukcji szachulcowej z XVIII wieku. Można też zobaczyć ratusz i mały skansen – Zagrodę Krajeńską. (pociąg Piła – Chojnice)

Osiek nad Notecią (fakultatywnie) – ze stacji kolejowej Wyrzysk-Osiek należy skierować się do wsi Osiek, gdzie znajduje się niewielki skansen. (pociąg Piła – Bydgoszcz)

Wałcz – miasto położone nad jeziorem. Poza spacerem wzdłuż jeziora można zwiedzić Muzeum Ziemi Wałeckiej. Najważniejsza atrakcja Wałcza leży na obrzeżach miasta – to interesujący Skansen Fortyfikacyjny. (pociąg Piła – Stargard)

7. Pociągiem z Poznania – Kierunek Wągrowiec

Mniej popularny jest również kierunek Poznań – Gołańcz. Niezelektryfikowana linia łącząca Poznań z Bydgoszczą została zrewitalizowana na odcinku należącym do województwa wielkopolskiego, natomiast odcinek położony w województwie kujawsko-pomorskim jest nieczynny dla ruchu pasażerskiego. Wielka szkoda, bo linia ma potencjał w ruchu turystycznym.

Owińska – jedna z najciekawszych polskich wsi, dawniej własność klasztoru Cystersek. Największa atrakcja to zespół klasztorny, w skład którego wchodzi między innymi kościół pw. św. Jana Chrzciciela z lat 1720-1728. W Owińskach znajduje się także drugi, mniejszy kościół, odnowiony w 2018 roku. Na lepsze czasy czekają pałac von Treskow, który przez lata nie mógł znaleźć inwestora, aż w końcu stał się własnością gminy, jak również opuszczony zakład psychiatryczny, gdzie podobno w nocy straszy. Turystom został udostępniony park przypałacowy. W dawnych wyrobiskach żwirowni na wschód od wsi utworzono Akwen Tropicana, popularne miejsce rekreacji w lecie.

Wągrowiec (fakultatywnie) – również popularna miejscowość wypoczynkowa z jeziorem i aquaparkiem, znana także z bifurkacji dwóch rzek. Ładny dworzec kolejowy. Turyści przyjeżdżają tu także zwiedzić Muzeum Regionalne w tzw. Opatówce z XVII wieku. Poza tym zabytki sakralne – kościół klasztorny pw. Wniebowzięcia NMP, jak również kościół pw. św. Jakuba Apostoła. Wągrowiecki klasztor Paulinów jest rzadko udostępniany turystom. Na skraju miasta rozciąga się rezerwat przyrody „Dębina”.

8. Kierunek Zielona Góra

Pod względem turystycznym mało ciekawy kierunek. Poza Nowym Tomyślem i Zieloną Górą mało tu interesujących miejsc, ewentualnie można zajrzeć do Buku.

Nowy Tomyśl (fakultatywnie) – miasteczko znane z produkcji chmielu, o czym przypomina Muzeum Wikliniarstwa i Chmielu. Zabudowa typowa dla wielkopolskich miasteczek, wyróżnia się ładny ratusz. Można również zwiedzić park miejski i niewielki ogród zoologiczny. W Nowym Tomyślu dawniej znajdowała się stacja wąskotorowa Opalenickiej Kolei Dojazdowej.

Zielona Góra – jedna z dwóch stolic województwa lubuskiego, ośrodek enoturystyki, czyli podróży szlakami winnymi. Miasto bardziej na weeend, natomiast w jeden dzień warto pospacerować po centrum szlakiem Bachusików oraz odwiedzić Muzeum Lubuskie. Jeśli zwiedzacie Zieloną Górę z dziećmi, w programie warto uwzględnić Planetarium Wenus oraz Centrum Przyrodnicze. Miłośnicy kolei powinni natomiast odwiedzić instalację przypominającą dawną Kolej Szprotawską w jednym z parków. Jeśli starczy czasu, warto rozważyć wyjazd do skansenu w pobliskiej Ochli.

9. Kierunek Krzyż i Gorzów Wielkopolski

Pociągiem z Poznania możemy wybrać się także w stronę Krzyża i Gorzowa Wielkopolskiego, choć nie zawsze uda się zaplanować wycieczkę jednodniową z użyciem pociągów regionalnych (zależy od rozkładu jazdy). Ponadto pociągi często są zatłoczone.

Szamotuły – nieduże miasto z przyjemnym centrum. Do zobaczenia Bazylika pw. Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa oraz wystawa poświęcona historii lokalnej w Baszcie Halszki stojącej obok przebudowywanego Zamku Górków.

Wronki (fakultatywnie) – miasto znane z zakładu karnego to propozycja raczej dla ambitnych turystów. Bardzo dobre wrażenie robi wyremontowany dworzec kolejowy, jak również zabytkowa wieża ciśnień wznosząca się na wysokość 30 metrów. Inne ważne miejsca to Muzeum Ziemi Wronieckiej, klasztor Franciszkanów, Willa Wilczewskiego, a ciekawostką jest pomnik Osiołka Psikusa.

Krzyż (głównie dla miłośników kolei) – przez cały rok można zobaczyć monumentalny, ale bardzo zaniedbany dworzec, osiedle kolejowe z zachowanymi budynkami szachulcowymi z przełomu XIX i XX wieku, w sezonie letnim czynne kąpielisko z plażą nad Jeziorem Królewskim.

Strzelce Krajeńskie (fakultatywnie) – ciekawe miasteczko z zachowanymi murami miejskimi. Mury zachowały się niemal na całej długości, do naszych czasów przetrwały także dwie bramy miejskie. Ponadto zabytki sakralne –  kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej i kościół pw. św. Franciszka z Asyżu. Wadą jest odległość miasta od stacji kolejowej wynosząca 6 kilometrów. Linię lokalną już dawno zlikwidowano.

Gorzów Wielkopolski (fakultatywnie) – na pozór mało interesujące miasto, część zabytków znajduje się poza centrum. Miasto zniszczone podczas II wojny światowej. Najważniejszy zabytek to Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, przyjemnym miejscem są Bulwary Nadwarciańskie ze słynną estakadą kolejową. Warto zobaczyć także Muzeum Lubuskie im. Jana Dekierta. Zachowały się fragmenty murów miejskich, swego rodzaju ciekawostką jest Aleja Sławnych Gorzowian. W różnych miejscach natrafimy na zabytkowe wille, ze świątyń należy wymienić Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego oraz Kościół św. Antoniego Padewskiego i św. Stanisława Kostki.

Pociągiem z Poznania – podsumowanie

Planując wycieczki jednodniowe pociągiem z Poznania można znaleźć jeszcze kilka innych miejsc wartych odwiedzenia, zgodnie z własnymi preferencjami. W artykule na razie nie uwzględniłem linii Poznań – Szczecin oraz pociągów retro. W przyszłości przewodnik zostanie rozbudowany. Być może będzie już można dojechać pociągiem z Poznania do Śremu, Gostynia i Czarnkowa, a wszystkie te miejsca również warto odwiedzić.

Zobacz również:

Pociągiem po Wielkopolsce – co zwiedzić i zobaczyć
Poznań – najciekawsze miejsca i atrakcje
Muzea w Poznaniu – najciekawsze poznańskie muzea