Zapraszam do zapoznania się z najciekawszymi zagadnieniami dotyczącymi historii kolei w Malezji.

Johore Wooden Railway

Pierwsza próba wybudowania linii kolejowej w Malezji miała miejsce w 1869 roku. Pomiędzy Johore Bahru a Gunung Pulai wybudowano wtedy 32-kilometrową linię z drewnianych torów. Budowa linii wiązała się z planami utworzenia uzdrowiska w Gunung Pulai. Linia działała do 1875 roku – funkcjonowanie przerwała katastrofa kolejowa, a niektóre odcinki drewnianego torowiska zostały zjedzone przez termity. Kolej ta znana jest pod nazwą The Johore Wooden Railway.

W 1869 roku pojawiły się także pierwsze plany budowy linii kolejowej do Singapuru.

Linia kolejowa Taiping – Port Weld

Budowa pierwszej linii kolejowej z prawdziwego zdarzenia rozpoczęła się w 1882 roku. Jak podaje jedno ze źródeł, bodźcem do budowy krótkiej linii kolejowej była epidemia chorób dziesiątkujących bydło pociągowe, co znacznie utrudniało transport.

Linia Taiping – Port Weld (Kuala Sepetang) o długości zaledwie 12,8 km była budowana przez trzy lata. 12 lutego 1885 roku pierwszy pociąg przejechał trasę. Na pokładzie pociągu był gubernator Sfederalizowanych Stanów Malezji sir Cecil Clementi Smith oraz urzędujący brytyjski rezydent Frank Swettenham.

Regularne, ogólnodostępne pociągi linia Taiping – Port Weld zaczęły kursowanie 1 czerwca 1885 roku. Jak głosi legenda, maszynista dzień wcześniej pił alkohol i nazajutrz źle się czuł, przez co pierwszy pociąg wyjechał z godzinnym opóźnieniem.

Wzdłuż linii wybudowano trzy stacje – pociąg rozpoczynał bieg przy Szkole Podstawowej Króla Edwarda VIII, Simpang i kończył bieg na stacji Port Weld. Do dziś istnieje wspomniana szkoła podstawowa, która nadal pełni swoją pierwotną funkcję. Po stacjach Simpang i Port Weld nie pozostało wiele – w Port Weld widać drogowskaz w czterech językach prowadzący do miejsca, gdzie dawniej stała stacja.

The Muar State Railway

Dwa lata po uruchomioniu linii Taiping – Port Weld rozpoczęła się dyskusja na temat budowy krótkiej linii kolejowej w okolicach dynamicznie rozwijającego się miasta Muar w regionie Johor. Budowę linii rozpoczęto w 1889 roku. Kolej o nazwie The Muar State Railway miała ułatwić transport towarów od rolników z regionu do Parit Jawa oraz zastąpić transport wzdłuż brzegów – podróżujący łodziami i i statkami byli narażeni na ataki piratów. Kolej miała także bezpłatnie dowozić dzieci do szkół w Maur.

Linię wybudowano z części sprowadzonych z Europy, z naszego kontynentu sprowadzono również tabor. Pierwszy odcinek z Jalan Sulaiman na przedmieściach miasta Maur do Parit Jawa został ukończony i oddany do użytku w 1890 roku (droga pomiędzy tymi miejscami według map Google ma 12,5 km). Pociągi kursujące po trasie były zestawione z parowozu, pięciu wagonów pasażerskich pierwszej, drugiej i trzeciej klasy, dwóch wagonów towarowych i dwóch wagonów nieokreślonego przeznaczenia. Pociągi kursowały pięć razy dziennie.

W 1894 roku dobudowano odcinek o długości 4,8 km do Sungai Pulai. Kolej Muar State Railway cieszyła się bardzo dużą popularnością.

Na początku XX wieku pojawiły się plany wydłużenia linii do rzeki Batu Pahat o około 22 km. Plany te jednak nigdy nie zostały zrealizowane z powodu braku pieniędzy.

Kolej była rentowna do lat dwudziestych XX wieku. Z czasem starzejący się tabor wymagał coraz częstszych napraw oraz sprowadzania drogich części zamiennych z Europy, przez co znacznie wzrosły koszty eksploatacji. Gwoździem do trumny The Muar State Railway było otwarcie drogi z miasta Maharani do Parit Town w 1925 roku. Kolej nie była w stanie konkurować ze znacznie tańszym transportem samochodowym.

W 1929 roku zawieszono kursowanie pociągów, co w praktyce oznaczało koniec kolei.

Selangor Government Railway

Tuż po otwarciu linii Taiping – Port Weld rozpoczęto budowę linii kolejowych wokół Kuala Lumpur.

W 1886 roku otwarto pierwszy dworzec kolejowy w Kuala Lumpur – w literaturze pojawia się pod nazwą Resident Station. 15 września tego roku zainaugurowano połączenie Kuala Lumpur – Bukit Kuda koło Klang (ok. 31 km). Jednocześnie zaplanowano wydłużenie linii do miasta Klang po budowie mostu nad rzeką o tej samej nazwie. Nie podano, kiedy wybudowano most, natomiast 1 stycznia 1899 roku linia została dokończona – otwarto ostatni odcinek z Klang do Port Swettenham.

Sześć lat później wybudowano linię kolejową Kuala Lumpur – Batu – Rawang. 10 lipca 1893 roku linię wydłużono do Serendah, w październiku następnego roku do Kuala Kubu. Kolejne odcinki oddawano do użytku dopiero w sierpniu 1900 roku (Kuala Kubu – Kalumpang) i listopadzie 1900 roku (Kalumpang – Tanjong Malim).

Niedługo później otwierano kolejne odcinki linii Kuala Lumpur – Pudu (1895), wydłużonej później do Sungei Besi i Kajang (1897).

Otwarciem nowych odcinków w 1900 roku zakończono budowę sieci kolejowej Selangor Government Railway. W 1902 roku zamówiono nowe parowozy i wagony.

W tym samym roku Selangor Government Railway weszła w skład Kolei Sfederalizowanych Stanów Malezji (Federated Malay States Railway). Obie sieci zostały połączone w 1903 roku.

XX wiek

Początek XX wieku to czas łączenia regionalnych zarządów kolei w Kolej Sfederalizowanych Stanów Malezji (Federated Malay States Railway). Do czasu wybuchu II wojny światowej historia kolei w Malezji to dziesiątki wybudowanych odcinków linii kolejowych – ze względu na dostępność tej listy na stronie Kolei Malezji nie będę publikował tej listy, zresztą byłoby to zbyt nudna lektura dla większości czytelników.

Zmieniał się również dworzec kolejowy w Kuala Lumpur. Na miejscu dworca Resident Station już w 1892 roku wybudowano Sultan Street Station, która przetrwała do lat sześćdziesiątych XX wieku w innej funkcji.

Główny dworzec kolejowy w Kuala Lumpur, który obecnie pełni funkcję niewielkiego muzeum kolejnictwa, został otwarty w 1910 roku. Jak podaje strona Kolei Malezji, prace budowlane zakończono jednak dopiero w 1917 roku.

W 1918 roku wybudowano odcinek łączący sieci kolejowe dzisiejszej Malezji i Tajlandii (ówczesny Syjam). Początkowo pociągi międzynarodowe Perai – Bangkok kursowały trzy razy w tygodniu.

17 marca 1923 roku pierwszy pociąg towarowy wjechał z Malezji do Singapuru, 1 października tego roku miał miejsce inauguracyjny przejazd pociągu pasażerskiego.

W latach 1941-1942 tereny dzisiejszej Malezji i Singapuru znalazły się pod okupacją japońską. Niektóre linie kolejowe zostały rozebrane, a tory i lokomotywy Japończycy wywieźli do wykorzystania przy budowie linii „Kolei Śmierci”, znanej również pod nazwą „Kolej Birmańska”.

Po zakończeniu wojny Kolej Sfederalizowanych Stanów Malezji (Federated Malay States Railway) zmieniła nazwę na Kolej Malezyjska (Malayan Railway). W latach pięćdziesiątych groźbą byli komunistyczni powstańcy, do ochrony pociągów sprowadzono szynowe pojazdy pancerne „Armoured Wickham Trolley”.

W 1957 roku na malezyjskie tory wyjechała pierwsza lokomotywa spalinowa.

Pięć lat później Kolej Malezyjska zmieniła nazwę na Keretapi Tanah Melayu, obowiązującą do dziś.

W latach siedemdziesiątych XX wieku została zamknięta linia Taiping – Port Weld. Linia została rozebrana w 1987 roku.

Druga połowa lat osiemdziesiątych i lata dziewięćdziesiąte to okres rewitalizacji i modernizacji istniejących linii kolejowych.

W sierpniu 1995 roku uruchomiono kolej aglomeracyjną w Kuala Lumpur – pociągi podmiejskie zaczęły kursować na trasie Kuala Lumpur – Rawang. Zarządcą została na Keretapi Tanah Melayu Komuter.

W 2001 roku w Kuala Lumpur otwarto nową stację Kuala Lumpur Sentral. Stacja obsługuje połączenia dalekobieżne, od tamtej pory dworzec główny z 1910 roku zaczął tracić na znaczeniu – obecnie zatrzymują się tu tylko pociągi podmiejskie, zamknięto wiele kas, pomieszczeń technicznych i lokali komercyjnych. W 2007 roku na dworcu otwarto niewielkie Muzeum Kolejnictwa.

ŹRÓDŁA

1] taipingheritagecult.blogspot.com/2008/07/all-aboard-first-train-in-malaysia-had.html
[2] www.mysinchew.com/node/94363
[3] searail.mymalaya.com/Johore/JWR.htm
[4] searail.mymalaya.com/Johore/MSR.htm
[5] searail.mymalaya.com/Selangor/Selangor.htm
[6] www.malayarailway.com/2009/03/sejarah-rangkaian-keretapi-antara.html#axzz58d7W7Cyi
[7] history.malayarailway.com
[8] thelongnwindingroad.wordpress.com/2011/01/13/architectural-masterpieces-of-kl-the-railway-station/
[9] www.suteraharbour.com/rail-train-sunset-cruise/north-borneo-railway-train/history-north-borneo-railway
[10] www.keretapi.com/website/sabah-state-railway
[11] searail.mymalaya.com/Borneo/NBR2013.htm
[12] www.newsabahtimes.com.my/nstweb/fullstory/14344
[13] ipfs.io/ipfs/QmXoypizjW3WknFiJnKLwHCnL72vedxjQkDDP1mXWo6uco/wiki/Sabah_State_Railway.html
[14] www.malaysia-traveller.com/jungle-railway.html
[15] searail.malayanrailways.com/Sarawak/Sarawak.htm
[16] www.miriresortcity.com/content/railways
[17] www.cable-car-guy.com/html/ccoznz.html#penang
[18] www.railwaygazette.com/news/single-view/view/kuala-lumpur-s