Podróż pociągiem po zachodniopomorskim nie jest szczególnie przyjemna ze względu na małą liczbę pociągów na niektórych liniach oraz tłok np. na linii Szczecin – Kołobrzeg, czy Szczecin – Świnoujście. Dużo miast i miasteczek zostało częściowo zniszczonych podczas walk Niemców z Armią Czerwoną w 1945 roku, przez co miasta nie są tak piękne jak w innych regionach, gdzie takich zniszczeń nie było. Województwo może się natomiast pochwalić licznymi zabytkowymi kościołami, w tym kościołami szachulcowymi we wioskach, pałacami zaadaptowanymi na hotele. W artykule zebrałem najważniejsze zabytki i atrakcje wzdłuż linii kolejowych województwa zachodniopomorskiego oraz linii stykowych.

Ostatnia aktualizacja: 07.12.2023

Uwaga!!! W 2024 roku mogą wystąpić znaczne utrudnienia na linii Piła – Białogard.

 

Pociągiem po zachodniopomorskim – spis treści:

1. Linia kolejowa Szczecin – Krzyż
2. Linia kolejowa Szczecin – Słupsk
3. Linia kolejowa Szczecin – Świnoujście
4. Linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg
5. Linia kolejowa Szczecin – Kostrzyn nad Odrą
6. Linia kolejowa Szczecinek – Kołobrzeg
7. Linia kolejowa Szczecinek – Stargard
8. Linia kolejowa Szczecinek – Słupsk
9. Linia kolejowa Piła – Stargard
10. Pozostałe linie kolejowe
11. Miasta bez kolei pasażerskiej
12. Koleje wąskotorowe

 

1. Linia kolejowa Szczecin – Krzyż

Linia kolejowa Szczecin – Krzyż to fragment linii kolejowej Szczecin – Poznań. Opisywany odcinek zaczyna się na obszarze województwa zachodniopomorskiego, później przebiega przez województwo lubuskie, a kończy się w Krzyżu, w województwie wielkopolskim. Po linii kursują pociągi regionalne, pospieszne i Intercity.

Linia kolejowa Szczecin – Krzyż – wybrane stacje:

Szczecin Główny – wyremontowany dworzec kolejowy położony kilometr od części najpopularniejszych atrakcji Szczecina (Nowy Rynek, Wały Chrobrego). W pobliżu dworca występuje duże zagrożenie przestępczością pospolitą. Możliwość przesiadki na pociągi osobowe do Berlina w atrakcyjnej cenie.

Najważniejsze atrakcje Szczecina:

– Zamek Książąt Pomorskich
– Brama Portowa
– Wały Chrobrego
– gmach Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego
– układ architektoniczny wokół Placu Grunwaldzkiego
– Muzeum Narodowe – gmach główny i oddziały
– kościół pw. św. Józefa
– bazylika archikatedralna św. Jakuba
– Opera
– Muzeum Techniki i Komunikacji

Szczecin Dąbie – stacja kolejowa, na której część pociągów zatrzymuje się dwukrotnie w ciągu jednego kursu. Półtora kilometra od stacji kąpielisko oraz ujście rzeki Płonia do jeziora Małe Dąbie.

Stargard – średniej wielkości miasto w województwie zachodniopomorskim. Niemal cała zabytkowa zabudowa została zniszczona podczas drugiej wojny światowej. Wśród blokowisk zachowało się kilka godnych uwagi zabytków, między innymi kościół pw. NMP Królowej Świata, kościół Przemienienia Pańskiego, kościół pw. św. Jana Chrzciciela, dawne bramy miejskie – Młyńska i Pyrzycka, baszty Jeńców i Tkaczy, Arsenał, pojedyncze zabytkowe budynki. Na przedmieściach cmentarz wojenny.

Dolice – Blisko stacji kościół pw. Chrystusa Króla z XVI wieku. 4 kilometry na zachód od stacji ruiny kościoła w Pomietowie.

Choszczno – piętnastotysięczne miasto położne nad jeziorem Kluki. Pojezierze Choszczeńskie w sezonie przyciąga mnóstwo amatorów aktywnego wypoczynku nad wodą. Zabytkowa część miasta została niemal całkowicie zniszczona po zajęciu przez Armię Czerwoną w 1945 roku. Zabytki to dworzec kolejowy, kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, Baszta Bramy Kamiennej, pojedyncze zachowane stare kamienice. Jeden z trzech Barbakanów w Polsce.

Bierzwnik – we wsi dawny klasztor cysterski, w którym obecnie służy jako kościół. W Ostromęcku (2 kilometry na zachód od stacji) plaża i pole kempingowe nad jeziorem.

Pomiędzy stacjami Bierzwnik a Dobiegniew przebiega granica województw zachodniopomorskiego i lubuskiego.

Dobiegniew (woj. lubuskie) – miasteczko (3 tys. mieszkańców) nad jeziorem Wielgie. Zachował się kościół Chrystusa Króla i baszta, w pobliżu miasta Muzeum Woldenberczyków na terenie dawnego obozu jenieckiego. Możliwości aktywnego wypoczynku nad jeziorami Wielgie i Osiek.

Mierzęcin Strzelecki  (woj. lubuskie) – w Mierzęcinie okazały pałac służący jako hotel, kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, ogród japoński oraz popularna winnica.

Pomiędzy stacjami Drawiny a Krzyż przebiega granica województw lubuskiego i wielkopolskiego.

Krzyż  (woj. wielkopolskie) – ważny węzeł kolejowy. Wielki, bardzo zaniedbany dworzec kolejowy. Na terenie miasta Krzyż Wielkopolski (6 tys. mieszkańców) warto zobaczyć kościół pw. Antoniego Padewskiego. 3 kilometry na północ od stacji kąpielisko nad jeziorem Łokacz.

Linia kolejowa Szczecin – Krzyż – opis rozszerzony (pociąg + rower)

2. Linia kolejowa Szczecin – Słupsk

Linia stykowa – większość trasy na odcinku województwa zachodniopomorskiego, końcowa część na terenie województwa pomorskiego. Na odcinku Szczecin – Stargard przebieg linii pokrywa się z przebiegiem linii kolejowej Szczecin – Krzyż, a na odcinku Stargard – Runowo Pomorskie z przebiegiem linii Stargard – Szczecinek. Po trasie kursują pociągi osobowe i pospieszne.

Linia kolejowa Szczecin – Słupsk – wybrane stacje

Szczecin Główny – patrz rozdział 1.

Szczecin Dąbie – – patrz rozdział 1.

Stargard –  rozdział 1.

Trąbki – stacja, na której dawniej krzyżowały się linie kolei normalnotorowej oraz Stargardzkiej Kolei Wąskotorowej. W oddalonym o dwa kilometry Marianowie zabytkowy kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP oraz Jezioro Marianowskie.

Runowo Pomorskie – węzeł kolejowy i osada kolejarzy. W oddalonym o kilkaset metrów Runowie kościół pw. św Tomasza Apostoła.

Łobez – dziesięciotysięczne miasto, jedno z miast, których zabytkowa zabudowa została niemal w całości zniszczona podczas walk w 1945 roku. Pojedyncze zabytkowe budynki. Z zabytków sakralnych należy wymienić kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa odbudowany w 1949 roku po zniszczeniach wojennych.

Świdwin – miasto powiatowe (ok. 15 tys. mieszkańcow). Warto zobaczyć zamek joannicki, fragmenty obwarowań miejskich, kościół MB Nieustającej Pomocy, park miejski i cmentarz żydowski. Na przedmieściach baza lotnicza.

Białogard – węzeł kolejowy, miasto liczące ok. 25 tysięcy mieszkańców. Ładny dworzec kolejowy, fragmenty murów obronnych, kościół Narodzenia NMP, budynek ratusza, Brama Wysoka. Na przedmieściach przystań kajakarska.

Koszalin – średniej wielkości miasto (ponad sto tysięcy mieszkańców); dawniej siedziba województwa koszalińskiego. Pojedyncze zabytki wśród współczesnej zabudowy w różnych częściach miasta – zachowane fragmenty murów miejskich, katedra Niepokalanego Poczęcia NMP, Domek Kata i inne. Dla miłośników kolei w sezonie kursuje kolej wąskotorowa. Na przedmieściach Góra Chełmska z wieżą widokową i sanktuarium maryjnym. Z Koszalina łatwo można dojechać do Mielna – popularnej miejscowości wypoczynkowej nad morzem.

Sławno – miasto liczące ok. 12,5 tysiąca mieszkańców; węzeł kolejowy. Zachowały się fragmenty murów miejskich, Brama Koszalińska, zabytkowy budynek Poczty Polskiej, kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, kościół św. Antoniego Padewskiego, wieża ciśnień i kilka innych zabytków mniejszej wagi. Zabytkowy jest również budynek dworca kolejowego.

Ze Sławna dojedziemy również pociągiem do Darłowa po linii kolejowej Sławno – Darłowo.

Pomiędzy stacjami Wrześnica a Sycewice przebiega granica województw zachodniopomorskiego i pomorskiego.

Słupsk (woj. pomorskie) – węzeł kolejowy. Ścisłe centrum niecały kilometr od dworca kolejowego. Na tle zabudowy wyróżniają się charakterystyczne budynku Urzędu Miejskiego i Starostwa Powiatowego, inne zabytki to Nowa Brama, przy której stoi tramwaj jako pomnik, Zamek Książąt Pomorskich, kościół pw. NMP Królowej Różańca Świętego, kościół św. Jacka i kościół św. Ottona, fragmenty murów obronnych z Basztą Czarownic, budynki niektórych szkół. W tzw. Białym Spichlerzu ma swoją siedzibę Muzeum Pomorza Środkowego.

Linia kolejowa Szczecin – Słupsk – opis rozszerzony (pociąg + rower)

Pozostałe linie kolejowe ze Słupska:

Linia kolejowa Słupsk – Ustka – co zobaczyć (pociąg + rower)
Linia kolejowa Gdynia – Słupsk – co zobaczyć (pociąg + rower)

3. Linia kolejowa Szczecin – Świnoujście

Linia kolejowa ze stolicy województwa zachodniopomorskiego do popularnej miejscowości wypoczynkowej. Po drodze pociąg zatrzymuje się np. w popularnych Międzyzdrojach, skąd można dojechać do nadmorskich miejscowości obleganych przez turystów (do których nie dojeżdża pociąg). Po linii kursują pociągi osobowe i pospieszne, w pociągach często bywa tłok.

Linia kolejowa Szczecin – Świnoujście – wybrane stacje:

Szczecin Główny – patrz linia kolejowa Szczecin – Krzyż

Szczecin Dąbie – patrz linia kolejowa Szczecin – Krzyż

Goleniów – miasto liczące ok. 22 tysiące mieszkańców; węzeł kolejowy. Podczas walk w 1945 roku zniszczeniu uległa duża część miasta. Warto zobaczyć kościół św. Katarzyny, fragmenty murów miejskich oraz pojedyncze zabytkowe budynki (np. Sąd Rejonowy, poczta).

Wysoka Kamieńska – wieś; węzeł kolejowy, możliwość przesiadki na nieliczne pociągi do Kamienia Pomorskiego. 12 kilometrów na wschód od stacji wieża zamkowa w Golczewie, gdzie znajduje się również kościół pw. św. Andrzeja Boboli oraz plaża nad jeziorem Szczuczym.

Wolin – miasto znane z odtworzonej osady Słowian i Wikingów (Centrum Słowian i Wikingów). Inne atrakcje turystyczne Wolina to kościół pw. Św. Mikołaja Biskupa i Męczennika, Muzeum Regionalne oraz wiatrak holenderski.

Międzyzdroje – bardzo popularny kurort nadmorski, znany z mola i Alei Gwiazd. Z Międzyzdrojów można dojechać busami do innych miejscowości nadmorskich, do których nie dociera kolej, np. Międzywodzia, Dziwnowa, czy Pobierowa.

Świnoujście Przytór – niedaleko stacji Podziemne Miasto na Wyspie Wolin – filia Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu.

Świnoujście – stacja kolejowa w prawobrzeżnej części Świnoujścia; możliwość przeprawy promowej do centrum miasta. Najważniejsze atrakcje to znak nawigacyjny „Stawa Młyny” przypominający latarnię morską i wiatrak, Muzeum Rybołówstwa, Fort Gerharda i Fort Anioła.

Niektóre pociągi dojeżdżają do stacji Świnoujście Port, skąd odpływają promy do Ystad.

Linia kolejowa Szczecin – Świnoujście – opis rozszerzony (pociąg + rower)

4. Linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg

Linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg zapewnia dogodne połączenie dla osób dojeżdżających z różnych miast województwa zachodniopomorskiego nad morze, bowiem w Kołobrzegu można się przesiąść na busy i autobusy dowożące turystów do wielu nadmorskich miejscowości wypoczynkowych. Po drodze pociąg zatrzymuje się również na przystanku przy porcie lotniczym w Goleniowie. Na odcinku Szczecin Główny – Goleniów trasa pociągu pokrywa się z trasą pociągów ze Szczecina do Świnoujścia, ale pociągi pomijają niektóre przystanki kolejowe.

Linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg – wybrane stacje

Szczecin Główny – patrz linia kolejowa Szczecin – Krzyż

Szczecin Dąbie – patrz linia kolejowa Szczecin – Krzyż

Goleniów – patrz rozdział wyżej

Port Lotniczy Szczecin Goleniów – przystanek kolejowy przy lotnisku w Goleniowie.

Nowogard – szesnastotysięczne miasto; zabytkowa zabudowa niemal w całości zniszczona podczas działań wojennych w 1945 roku. Zachowały się fragmenty murów miejskich, kościół Wniebowzięcia NMP, pojedyncze zabytkowe budynki.

Płoty – miasteczko liczące ok. 4 tysiące mieszkańców. Można zobaczyć Stary i Nowy Zamek, wieżę ciśnień oraz kościół Przemienienia Pańskiego.

Gryfice – miasteczko (16,5 tys. mieszkańców); w sezonie możliwość przesiadki na Nadmorską Kolej Wąskotorową do Rewala. Po zajęciu przez Armię Czerwoną żołnierze spalili wiele budynków, jednak zachowało się kilka godnych uwagi zabytków – np. Brama Kamienna, Baszta Prochowa, Kościół Mariacki, czy cerkiew pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogarodzicy.

Trzebiatów – dawne miasto hanzeatyckie, obecnie dziesięciotysięczna miejscowość pojawiająca się co jakiś czas w folderach turystycznych w postaci zdjęcia rynku z opisem. W Trzebiatowie znajdziemy interesujące zabytki i atrakcje; nie tylko kościoły, jak w wielu okolicznych miejscowościach (zabytków sakralnych także nie brakuje). Warto zobaczyć między innymi pałac, rynek, sgraffito przedstawiające słonia, basztę i kamienny most. Możliwość spływu kajakowego.

Kołobrzeg Stadion – przystanek kolejowy blisko stadionu Kotwicy Kołobrzeg. Naprzeciwko stadionu Reduta Solna, tzw. Skansen Morski oraz port rybacki.

Kołobrzeg – popularne miasto wypoczynkowe nad morzem, węzeł kolejowy; dla miłośników kolei dodatkową atrakcją jest bocznica do portu, po której raz w roku kursują pociągi specjalne. Miasto bardzo skomercjalizowane. Najważniejsze atrakcje poza plażami to latarnia morska, neogotycki ratusz, bazylika konkatedralna. Zabytkowa zabudowa niemal w całości zniszczona podczas walk w 1945 roku. Warto zobaczyć Muzeum Oręża Polskiego i Muzeum Miejskie.

Linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg – opis rozszerzony (pociąg + rower)

5. Linia kolejowa Szczecin – Kostrzyn nad Odrą

Linia kolejowa Szczecin – Kostrzyn nad Odrą to fragment linii kolejowej nr 273 Wrocław Główny – Szczecin Główny przez Zieloną Górę, czyli tzw. Nadodrzanki. Opisywany fragment przebiega przez tereny województw zachodniopomorskiego i lubuskiego. Odległość pomiędzy Szczecinem a Kostrzynem nad Odrą według wyszukiwarki PKP to równe 100 kilometrów. Na trasie kursują pociągi regionalne (najczęściej w relacji Szczecin – Gryfino) oraz pociągi pospieszne – czasami tylko w sezonie, czasami przez cały rok. Poza stacją początkową i końcową po drodze nie ma ważniejszych węzłów kolejowych.

Linia kolejowa Szczecin – Kostrzyn nad Odrą – stacje

Szczecin Główny – patrz linia kolejowa Szczecin – Krzyż

Szczecin Podjuchy – stacja dawniej znana z odstawionych wagonów i nocujących bezdomnych; położona w nieciekawej dzielnicy. 2 kilometry od stacji zabytkowa kaplica.

Gryfino – dwudziestotysięczne miasto nad brzegiem Odry, kojarzone głównie z pobliskim Krzywym Lasem oraz klubem sportowym Energetyk Gryfino. Po walkach w 1945 roku zniszczeniu uległo 70% zabudowy. Nieliczne zachowane zabytki – wyremontowany dworzec kolejowy, Pałacyk pod Lwami, kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, fragmenty murów obronnych, Brama Bańska. Pomiędzy rzeką Odrą a Odrą Zachodnią, tworzącą granicę z Niemcami, rozpościera się park krajobrazowy Dolina Dolnej Odry.

Dolna Odra – w pobliżu stacji słynny tzw. Krzywy Las. W Steklnie (7 km na południowy wschód od stacji) kościół pw. św. Krzysztofa i plaża nad jeziorem Steklno.

Widuchowa – półtora kilometra od stacji ruiny dworu w Bolkowicach. Wieś Widuchowa położona jest 4 kilometry na zachód od stacji. We wsi można natrafić na zabytkowe domy, jak również fundamenty starego zamku i kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Chojna – siedmiotysięczne miasto z kilkoma zachowanymi zabytkami wśród zabudowy współczesnej – ratusz, fragmenty murów miejskich, kościół pw. Najświętszej Marii Panny, czy ruiny kaplicy św. Gertrudy.

Witnica – we wsi warto zobaczyć kościół pw. Chrystusa Króla oraz park dworski – pozostałość po pałacu strawionym przez pożar w 1990 roku.

Mieszkowice – małe miasteczko. Warto zobaczyć Kościół Przemienienia Pańskiego oraz pojedyncze domy z muru pruskiego.

Pomiędzy stacjami Namyślin a Kostrzyn nad Odrą przebiega granica województw zachodniopomorskiego i lubuskiego.

Kostrzyn nad Odrą (woj. lubuskie) – ważny węzeł kolejowy; jeden z dwóch polskich dworców dwupoziomowych, możliwość dojazdu pociągiem do Berlina. Pomiędzy Wartą a Odrą Muzeum Twierdzy Kostrzyn oraz Park Narodowy Ujście Warty. 3 kilometry od miasta Fort Sarbinowo. 15 kilometrów od Kostrzyna ruiny zamku joannitów w Słońsku.

Linia kolejowa Szczecin – Kostrzyn – opis rozszerzony (pociąg + rower)

6. Linia kolejowa Szczecinek – Kołobrzeg 

Linia kolejowa na terenie województwa zachodniopomorskiego. Kursują tędy pociągi regionalne z Poznania do Kołobrzegu (na zachodniopomorskim odcinku zwykle zatłoczone) oraz pociągi pospieszne PKP Intercity z/do nadmorskich miejscowości.

Linia kolejowa Szczecinek – Kołobrzeg – wybrane stacje:

Szczecinek – miasto w województwie zachodniopomorskim liczące ok. 40 tysięcy mieszkańców. Węzeł drogowy i kolejowy. Położone wśród trzech jezior Trzesiecko, Wielimie i Wilczkowo. Ze względu na dobrze rozwiniętą infrastrukturę turystyczną i położenie nad wspomnianymi jeziorami stanowi popularny cel wycieczek. Z dworca kolejowego do centrum idzie się około 2 kilometry. Najważniejsze zabytki i atrakcje Szczecinka to rynek, kościół Narodzenia NMP w Szczecinku, Zamek Książąt Pomorskich – obecnie hotel i restauracja, Muzeum Regionalne, Wieża kościelna św. Mikołaja, park miejski, Wieża Przemysława (poza centrum) i niemiecki schron bojowy, również położony poza centrum miasta.

Szczecinek Chyże – zaniedbany przystanek kolejowy około kilometr od centrum Szczecinka.

Wielanowo – 3 kilometry na wschód od stacji ruiny pałacu i kościół pw. św. Stanisława Biskupa Męczennika z XVI wieku w Nosibądach. 8 kilometrów na zachód od stacji kościół pw. pw. bł. Teresy Ledóchowskiej w Białowąsie.

Tychowo – wieś znana z największego głazu narzutowego w Polsce. Głaz Trygław znajduje się na miejscowym cmentarzu i należy do najpopularniejszych atrakcji turystycznych województwa zachodniopomorskiego. Warto zobaczyć także kościół pw. MB Wspomożenia Wiernych.

Podborsko – niedaleko stacji wieża obserwacyjna. 4 kilometry od stacji, w granicach administracyjnych Podborska, Muzeum Zimnej Wojny.

Białogard – patrz linia Szczecin – Słupsk.

Karlino – ciekawy architektonicznie budynek stacji, przed wjazdem na stację most kolejowy, warto też zobaczyć kościół pw. Św. Michała Archanioła oraz spichlerz nad rzeką Radew.

Kołobrzeg – popularne miasto wypoczynkowe nad morzem, węzeł kolejowy; dla miłośników kolei dodatkową atrakcją jest bocznica do portu, po której raz w roku kursują pociągi specjalne. Miasto bardzo skomercjalizowane. Najważniejsze atrakcje poza plażami to latarnia morska, neogotycki ratusz, bazylika konkatedralna. Zabytkowa zabudowa niemal w całości zniszczona podczas walk w 1945 roku.

Linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg – opis rozszerzony (pociąg + rower)

7. Linia kolejowa Szczecinek – Stargard

Linia kolejowa rewitalizowana od 2016 roku na różnych odcinkach. Nieliczne pociągi osobowe, o ile się nie mylę, to jakiś czas temu jeździły również sezonowe pociągi pospieszne. Linia niezelektryfikowana. Po drodze kilka popularnych miasteczek położonych w okolicach miejscowości wypoczynkowych.

Linia kolejowa Szczecinek – Stargard – wybrane stacje:

Szczecinek – patrz linia kolejowa Szczecin – Kołobrzeg.

Jelenino – w centrum wsi kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z 1887 roku. 3 kilometry od stacji zaczynają się jeziora Świdno i Sarcze – popularne miejsca w lecie. W miejscowości Jeleń nad jeziorem Sarcze szachulcowy kościół pw. Matk Boskiej Nieustającej Pomocy.

Silnowo – Dwa kilometry od stacji jezioro Pile – miejsce wypoczynku i rekreacji z plążą i domkami wakacyjnymi.

Czaplinek – miasteczko pomiędzy jeziorami Drawsko, Żerdno i Czaplino, liczące ponad 7 tysięcy mieszkańców. Dobrze rozwinięta infrastruktura do wypoczynku nad wodą, w pobliżu lasy i szlaki pieszo-rowerowe. W Czaplinku warto zobaczyć kościół pw. Świętej Trójcy.

Złocieniec – miasto liczące ok. 13 tys. mieszkańców. Zabytkowy zaniedbany dworzec kolejowy; w centrum kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz zabytkowy zespół zespół sanatoryjno-szpitalny. 9 kilometrów na północ od stacji miejscowość Cieszyno z pałacem, kościołem pw. Matki Boskiej Częstochowskiej i Jeziorem Siecino – nad jeziorem plaża; ośrodki wypoczynkowe i domki.

Drawsko Pomorskie – miasteczko (ok. 11 tysiące mieszkańców), kojarzone głównie z położonym w pobliżu ogromnym poligonem wojskowym. Ładnie wyremontowany dworzec kolejowy, kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego, zabytkowy magazyn soli, pozostałości murów obronnych.

Chociwel – małe miasteczko nad jeziorem Starzyc. Można zobaczyć kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej i dawny pałac, w którym obecnie mieści się hotel.

Stargard – patrz linia Poznań – Krzyż

Linia kolejowa Szczecinek – Stargard – opis rozszerzony (pociąg + rower)

8. Linia kolejowa Szczecinek – Słupsk

Linia kolejowa remontowana od lat, planowana jest elektryfikacja. W 2010 roku w Korzybiu zderzyły się dwa pociągi pasażerskie. Na razie po linii kursują nieliczne pociągi regionalne, w przyszłości planuje się powrót pociągów pospiesznych. Odległość pomiędzy Słupskiem a Szczecinkiem to 104 km (według wyszukiwarki połączeń), pociąg na pokonanie trasy pokonuje 100-110 minut. Linia biegnie po obszarze województw zachodniopomorskiego i pomorskiego.

Linia kolejowa Szczecinek – Słupsk – najważniejsze stacje

Szczecinek – patrz linia kolejowa Szczecinek – Kołobrzeg

Gwda Mała – w centrum wsi kościół pw. św. Stanisława, nad Gwdą – kilometr od stacji miejsce wodowania kajaków. 3 kilometry od stacji dzika plaża i pole kempingowe nad jeziorem Wielimie.

Biały Bór – plaża miejska nad jeziorem Łobez, pozostałości po dawnych schronach.

Miastko (woj. pomorskie) – miasto liczące ok. 10 tysięcy mieszkańców. Najważniejszy zabytek to kościół parafialny NMP Wspomożenia Wiernych, w różnych miejscach centrum natrafimy na pojedyncze zabytkowe budynki. Atrakcją jest także rzeźba zbója Rummela – według legend grasującego w przeszłości w okolicach Miastka.

Przytocko (woj. pomorskie)  – niedaleko stacji głaz narzutowy – pomnik przyrody.

Słonowice (woj. pomorskie)  – 3 kilometry od stacji zrujnowany pałac w Kończewie.

Słupsk (woj. pomorskie) – patrz linia kolejowa Szczecin – Słupsk

Linia kolejowa Szczecinek – Słupsk – opis rozszerzony (pociąg + rower)

9. Linia kolejowa Piła – Stargard

Niezelektryfikowana linia kolejowa o długości 125,573. W ostatnich latach na niektórych odcinkach prowadzono prace remontowe; na zrewitalizowanych odcinkach prędkość maksymalna wynosi 100 km/h. Obecnie po linii kursują nieliczne szynobusy Polregio oraz pojedyncze pociągi pospieszne PKP Intercity. Pociągi osobowe pokonują trasę pomiędzy Piłą a Stargardem w około dwie i pół godziny, co nie jest rewelacyjnym osiągnięciem.

Linia kolejowa Piła – Stargard – wybrane stacje

Piła Główna (woj. wielkopolskie) – główny dworzec kolejowy w Pile. Piła to średniej wielkości miasto, dawna stolica województwa, ważny węzeł kolejowy. Niemal cała zabytkowa zabudowa Piły została zniszczona podczas II wojny światowej, więc dominują blokowiska. Najważniejsze atrakcje turystyczne to zabytkowy dworzec Piła Główna, Muzeum Okręgowe Stanisława Staszica, kościół pw. Stanisława Kostki, kościół św. Rodziny; z nowszych atrakcji Pilskie Muzeum Wojskowe.

Piła Główna – dworzec kolejowy
Linia kolejowa Piła – Chojnice – szczegółowy opis (pociąg + rower)

Wałcz – popularne miasto wśród turystów położone nad jeziorami Zamkowym i Raduń. Ponad 25 tysięcy mieszkańców. Oprócz wypoczynku nad jeziorami warto zobaczyć zabytki sakralne (kościół św. Mikołaja, kościół św. Antoniego, cerkiew prawosławna pw. Świętej Trójcy), ratusz, kolegium pojezuickie, cmentarz wojenny, budynek Poczty Polskiej, Muzeum Ziemi Wałeckiej i zabytkowy, ale bardzo zaniedbany, budynek dworca kolejowego. Na przedmieściach Wałcza Muzeum Wału Pomorskiego w dawnych koszarach.

Tuczno Krajeńskie – stacja kolejowa oddalona kilometr od centrum położonego nad jeziorami miasteczka Tuczno. Oprócz jezior w miasteczku warto zobaczyć Zamek Wedlów z parkiem oraz kościół Wniebowzięcia NMP. W okolicach Tuczna rozpościerają się rezerwaty przyrody.

Kalisz Pomorski – miasteczko liczące około 4 tysiące mieszkańców. Zabytki to Pałac Wedlów oraz kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski. Centrum miasteczka oddalone jest o około 3 kilometry od stacji kolejowej.

Recz Pomorski – przystanek kolejowy w miasteczku Recz (około 3 tys. mieszkańców). W Reczu warto zobaczyć kościół pw. Chrystusa Króla z ogrodem różanym, Basztę Drawieńską, fragmenty murów obronnych z czatownią. 3 kilometry na wschód od stacji kościół pw. Przemienienia Pańskiego w Słutowie.

Sokoliniec – kościół pw. św. Józefa z 1889 oraz ruiny pałacu.

Pęzino – wieś znana z zamku i kościoła Wniebowzięcia NMP. Popularne miejsce wycieczek turystów.

Stargard – patrz linia kolejowa Poznań – Krzyż

Linia kolejowa Piła – Stargard – opis rozszerzony (pociąg + rower)

10. Pozostałe linie kolejowe

W artykule nie uwzględniłem linii kolejowej Kołobrzeg – Koszalin. Stacje po drodze mają mały potencjał turystyczny, pociągów kursuje jak na lekarstwo, a do nadmorskich miejscowości ludzie dojeżdżają busami z Koszalina i Kołobrzegu. Na trasie pociągów kursujących po tej linii leży Ustronie Morskie – popularna nadmorska miejscowość wypoczynkowa z zaniedbanym dworcem kolejowym położonym prawie dwa kilometry od centrum wsi i plaży. Większość osób i tak dojeżdża tam busem z Kołobrzegu.

Nie uwzględniłem także króciutkiej linii Koszalin – Mielno, gdzie pociągi kursują tylko w sezonie letnim. Pomiędzy Koszalinem a Mielnem zatrzymują się tylko na jednej stacji kolejowej.

W osobnych artykułach dla podróżujących pociągiem i rowerem opisałem linię kolejową Wysoka Kamieńska – Kamień Pomorski. Kamień Pomorski to uzdrowisko i popularna miejscowość wypoczynkowa oraz doskonała baza wypadowa do wycieczek rowerowych i autobusowych po pobliskich miejscowościach na wybrzeżu Morza Bałtyckiego.

Linia kolejowa Wysoka Kamieńska – Kamień Pomorski – co zobaczyć (pociąg + rower)

Również krótka linia kolejowa Sławno – Darłowo została opisana w osobnym artykule.

Linia kolejowa Sławno – Darłowo – co zobaczyć (pociąg + rower)

Linie stykowe z pozostałymi województwami ująłem w artykułach o innych województwach, chodzi o linie kolejowe Chojnice – Szczecinek i Piła – Szczecinek.

11. Miasta bez kolei pasażerskiej.

W województwie zachodniopomorskim istnieje kilka większych miast bez kolei pasażerskiej. Najważniejsze z nich to bez wątpienia Police (ok. 33 tysięcy mieszkańców), znane z zakładów chemicznych oraz klubu Chemik Police. Do Polic dociera linia kolejowa wykorzystywana do przewozów towarowych. Na terenie miasta znajduje się dworzec kolejowy i dwa przystanki kolejowe. W 2019 roku do Polic dotarł pociąg turystyczny; odbyły się także trzy przejazdy specjalne pociągiem Szczecin – Police. Linia ta w przyszłości ma być częścią Szczecińskiej Kolei Metropolitalne, a pociągi mają kursować regularnie.

Pociągi nie docierają także do Bornego Sulinowa (ok. 5 tysięcy mieszkańców); popularnej miejscowości wypoczynkowej w powiecie szczecineckim. Do miasta doprowadzone są tory kolejowe, dawniej istniała także stacja kolejowa; obecnie raczej nie ma szans na przywrócenie pociągów pasażerskich. Do Bornego Sulinowa dojedziemy busami ze Szczecinka – czas przejazdu to około 30 minut.

Bez pociągów pasażerskich pozostał również Połczyn-Zdrój (ponad 8,5 tys. mieszkańców) – ośrodek turystyczny i uzdrowiskowy. Ostatni pociąg odjechał z Połczyna-Zdroju 29 maja 1999  roku, a dworzec spłonął w 2012 roku – sześć lat później wyburzono ruiny spalonego dworca. Po dawnym nasypie kolejowym poprowadzono ścieżkę rowerową do Złocieńca o długości około 30 kilometrów. Z dawnej linii Połczyn-Zdrój – Świdwin pozostał krótki fragment do jednostki wojskowej.

W 2013 roku rozebrano linię kolejową Worowo – Wysoka Kamieńska, w związku z czym po pociągach nie ma śladu w Resku (ok. 4,5 tys. mieszkańców), miejscowości położonej 10 kilometrów od Płotu, znanej z ruin zamku Borków oraz Sanktuarium Matki Boskiej Reskiej.

Dawniej dużo pociągów jeździło przez Pyrzyce (12 tys. mieszkańców) – pasażerowie mogli stąd dojechać między innymi do Stargardu, Gryfina i Myśliborza. Obecnie miasteczko z dużym potencjałem turystycznym nie ma połączeń kolejowych i nie zanosi się na ich reaktywację. Na YouTube można znaleźć film pokazujący pociąg osobowy Stargard – Pyrzyce w 2003 roku.

12. Koleje wąskotorowe

Dawniej na obszarze dzisiejszego województwa zachodniopomorskiego funkcjonowało kilka połączonych ze sobą sieci kolei wąskotorowych (Pomorskie Koleje Dojazdowe), liczących łącznie około 800 kilometrów (kilka nieistniejących sieci znajdowało się na terenie dzisiejszego województwa pomorskiego). (Źródło)

Obecnie województwo zachodniopomorskiego może się pochwalić dwiema czynnymi kolejami wąskotorowymi. Pierwsza z nich to Nadmorska Kolej Wąskotorowa kursująca na trasach Pogorzelica – Trzęsacz i Gryfice – Pogorzelica. Kolejką można przemieszczać się pomiędzy popularnymi miejscowościami wypoczynkowymi Pogorzelicą, Niechorzem i Rewalem, a w Trzęsaczu atrakcją są ruiny kościoła. Na trasie Gryfice – Pogorzelica przewidziana jest jedna para pociągów dziennie. Długość linii kolejowej Gryfice – Pogorzelica to 39,4 km. Kilka lat temu linia została wyremontowana, a infrastruktura kolejki niemal w całości wymieniona. Linia Gryfice – Pogorzelica dawniej była częścią Gryfickiej Kolei Wąskotorowej.

Strona internetowa: www.kolej.rewal.pl

Druga to Koszalińska Kolej Wąskotorowa. Obecnie kursuje głównie w wakacje od piątku do niedzieli oraz w wybrane dni na trasie Koszalin – Rosnowo Ośrodek. Ciesząca się dużą popularnością kolejka to pozostałość po dawnej sieci złożonej z linii Koszalin Wąskotorowy – Nacław, Manowo – Bobolice Wąskotorowe, Białogard – Świelino oraz Białogard – Lepino Trójkąt. Pierwszy odcinek sieci został oddany do użytku w 1898 roku. W 1945 roku Armia Czerwona zdemontowała torowiska i wywiozła tabor; w związku z budową jednostki wojskowej w Zegrzu Pomorskim kolej częściowo odbudowano. Już w 1948 roku otwarto odcinek Koszalin – Świelino – Bobolice.

Strona internetowa: waskotorowka.koszalin.pl

Reska Kolej Wąskotorowa regularnie kursowała w latach 1896-1991. Pociągi kursowały po dwóch liniach o rozstawie szyn 1000 mm i łącznej długości 52,9 km. Wąskotorówką można było dojechać z Dobrej Nowogardzkiej do Łobza oraz z Mieszewa do Reska Północnego. Mieszewo było węzłem kolejowym. Na tym drugim odcinku pociągi pasażerskie kursowały do 1959 roku, później służyła do przejazdów pociągów technicznych. W 1993 roku odcinek Mieszewo – Łobez został rozebrany, a ostatni pociąg przejechał odcinek Dobra Nowogardzka – Dorowo 13 października 2001 roku – był to przejazd specjalny dla miłośników kolei. Po linii zachował się między innymi budynek dawnego dworca Resko Północne. W Dobrej Nowogardzkiej zachowała się dawna stacja kolejowa i garaż prawdopodobnie z taborem.

W internecie znalazłem niewiele informacji o Białogardzkiej Kolei Dojazdowej – istniały dwie linie kolejowe Białogard – Świelino (32 km) oraz Białogard – Sławoborze (30 km). Linię Białogard – Sławoborze zamknięto dla przewozów pasażerskich w 1992 roku; została rozebrana w 2006 roku. Zdjęcia pozostałości po kolejce można zobaczyć na stronie westernpomerania.com.pl/Bialogard–Slawoborze-1863+1801 – bardzo ciekawa strona ze spacerami z aparatem po nieczynnych liniach kolejowych województwa zachodniopomorskiego. Na dawnym nasypie ma powstać szlak rowerowy.

Dawniej istniała także sieć kolei wąskotorowych o rozstawie szyn 1000 mm i długości 124 kilometrów w okolicach Kołobrzegu – połączona z Reską Koleją Wąskotorową i Gryficką Koleją Wąskotorową. Ruch towarowy na Kołobrzeskiej Kolei Wąskotorowej odbywał się do połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku. Ostatnie odcinki linii zostały rozebrane na przełomie lat 2006 i 2007. Pociągi pasażerskie tej sieci kursowały na trasach: Kołobrzeg Wąskotorowy – Gościno, Gościno – Sławoborze, Tąpadły – Gościno, Skrzydłowo – Resko Północne, Gościno – Karlino Wąskotorowe oraz Lubiechowo – Włościbórz (ta ostatnia linia została zlikwidowana już w 1959 roku).

Kołobrzeska Kolej Wąskotorowa na YouTube – film dokumentalny

Zachowało się sporo śladów po sieci Stargardzkiej Kolei Dojazdowej. Pierwsza linia należąca do tej sieci została otwarta już w 1895 roku, a w najlepszym okresie sieć liczyła 119,6 km torów. Kolejką można było dojechać między innymi do Dobrej Nowogardzkiej, gdzie łączyła się z Reską Koleją Wąskotorową, a nawet do Drawska Pomorskiego. Ostatnią linię (Stargard – Dobra) zamknięto w 2001 roku. Część torowiska została rozkradziona, część rozebrano, niektóre odcinki przebudowano na ścieżki rowerowe. Od lat Towarzystwo Stargardzkiej Kolei Dojazdowej walczy o reaktywację fragmentu kolei, utworzenie izby muzealnej, ewentualnie utworzeniu kolei drezynowej na którymś z odcinków. Jak na razie bez powodzenia.

Stargardzka Kolej Dojazdowa na YouTube – przez większą część filmu widok z kabiny maszynisty

Sieć Sławieńskiej Kolei Powiatowej liczyła 86,1 km torów. Pociągi kursowały na liniach Sławno Wąskotorowe – Jacinki oraz Nacław – Gołogóra przez Jacinki. Pierwsza linia została otwarta w 1897 roku. Linie zostały rozebrane, a tabor wywieziony w 1945 roku po zdobyciu terenów przez Armię Czerwoną.

Więcej o kolejach wąskotorowych Pomorza Zachodniego przeczytacie na stronie kolej.mkm.szczecin.pl/encyklopedia/histwaskzachpom

–> WSPARCIE STRONY<—

W dzisiejszych czasach wartościowe i niezależne strony nie przetrwają bez wsparcia czytelników. Wspierając mnie, wspierasz rzetelny przewodnik tworzony z pasji, bez pogoni za sensacją i zasięgami, dzięki któremu możesz taniej i wygodniej podróżować.