Kolej w Paragwaju miała ogromny potencjał turystyczny, ale wieloletnie zaniedbania doprowadziły do jej upadku. Kilka lat temu władze kraju opublikowały ambitne plany odbudowy kolei i stworzenia siatki połączeń kolejowych z sąsiednimi krajami. Znając południowoamerykańskie realia, to z odbudowy nic nie będzie, a plany będzie można włożyć między bajki.
Jedyny pociąg pasażerski w Paragwaju to pociąg Posadas – Encarnación, czyli pociąg przewożący podróżnych przez granicę argentyńsko-paragwajską.
Zobacz również: Koleje świata Argentyna Boliwia Brazylia Chile Ekwador Gujana Kolumbia
Paragwaj Peru Surinam Urugwaj Wenezuela Gujana Francuska Falklandy Chiloe
Historia
Powstanie kolei paragwajskich to w dużej mierze zasługa pierwszego prezydenta tego kraju Carlosa Antonio Lópeza, który w 1856 roku zlecił brytyjskim inżynierom opracowanie planu budowy linii kolejowej z Asunción do Paraguari. Od razu zamówiono materiały budowlane. Przy budowie linii kolejowej oprócz robotników pracowali żołnierze, prace posuwały się bardzo szybko. Pierwszy pociąg wyjechał na tory w 1861 roku – przejechał krótki odcinek z Asunción do Trinidad. Pod koniec roku czynna była trasa do Luque, obecnie leżącego w aglomeracji Asunción. Następne lata przyniosły wydłużenie linii do miasta Aregua, dwa lata później do Pirayu.
W 1862 r. zmarł Carlos Antonio Lopez, a władzę przejął jego najstarszy syn – Francisco Solano López. Paragwaj czekały kolejne lata dyktatury, przy czym należy pamiętać, że za rządów Carlosa Antonio, jak i Francisco Solano kraj bardzo się rozwinął – budowano drogi, wspomnianą linię kolejową, wprowadzono bezpłatny system edukacji. Dużo wydatków szło na zbrojenia; armia Paragwaju miała opinię bardzo walecznej i świetnie wyszkolonej. Wysokie zarobki kusiły zagranicznych ekspertów z najróżniejszych dziedzin, ściągających wtedy do Paragwaju. Prace przy budowie linii kolejowej przerwał wybuch wojny paragwajskiej. Wojna toczona w latach 1864-1870 pomiędzy Paragwajem, a Argentyną, Brazylią i Urugwajem, zakończyła się klęską Paragwajczyków, a życie stracili niemal wszyscy dorośli mężczyźni. Jak podają artykuły, zginęło ponad 70 proc. ludności kraju. Ciekawy artykuł o wojnie, jak również o Polakach walczących w konflikcie, można przeczytać pod adresem: wyborcza.pl/alehistoria/1,132524,13976318,Zaglada_Paragwajczykow.html
Po wojnie Paragwaj utracił dużą część terytorium na rzecz Brazylii, Argentyny i Boliwii. Część infrastruktury została zniszczona, część znalazła się w rękach prywatnych, a część wywiozła armia argentyńska jako łup wojenny. Po kilku latach Brazylijczycy naprawili fragment linii kolejowej, w 1876 roku rząd Paragwaju sprzedał pociągi Luisowi Patriemu – najbogatszemu człowiekowi w kraju (z pochodzenia Włoch), za uzyskane pieniądze spłacono dług za naprawę linii kolejowej. Dziesięć lat później rząd z powrotem wykupił pociągi. Uruchomiono pociągi na trasie Paraguarí – Villarica, sprowadzono nowe wagony i lokomotywy.
W 1887 r. część udziałów w kolejach Paragwaju wykupił brytyjski koncern The Paraguay Central Railway, dwadzieścia lat później władze pozbyły się reszty udziałów. Do 1920 roku wybudowano nowe odcinki linii kolejowej. W 1959 roku firma The Paraguay Central Railway wstrzymała kursowanie pociągów.
W 1961 roku kolej została znacjonalizowana, co jednak nie uchroniło jej przed powolnym upadkiem. Przewozy kolejowe regularnie spadały, nie inwestowano w infrastrukturę, priorytetem był transport drogowy. W 1999 roku kursowały już tylko pociągi podmiejskie w okolicach Asunción – jako ciekawostkę należy podać, że przewozy podmiejskie obsługiwał parowóz z wagonami. W 2002 roku opracowano plan restrukturyzacji kolei, w tym samym roku powołano do życia Ferrocarriles del Paraguay S.A. (FE.PA.S.A.).
W 2006 roku wstrzymano ruch pociągów, poza przewozami towarowymi w Encarnacion i pociągiem turystycznym kursującym po ogrodzie botanicznym w Asunción.
19 października 2013 roku przedstawiono kolejny plan odnowy kolei Paragwaju.
Aktualna sytuacja
Poza pociągiem Posadas – Encarnación na terytorium Paragwaju nie kursują żadne pociągi pasażerskie. Linia kolejowa z Asunción do Encarnación co prawda widnieje na mapach, jednak wystarczy sprawdzić za pomocą zdjęć z Panoramio i map Google, w jak tragicznym jest stanie. Tory są rozebrane lub zarośnięte trawą, stacje kolejowe popadają w ruinę, a dawne perony służą za pastwiska.
Nie wiadomo, jak wygląda sytuacja z pociągiem turystycznym Tren del Lago, który kursował w wybrane weekendy na trasie z Jardin Botanico w Asunción do miasta Aregua (ok.23 km) . W 2009 roku zawalił się most Caballería na trasie, zapowiadano naprawę i przywrócenie ruchu, ale do tej pory na stronach kolejowych brak informacji o ewentualnym wznowieniu ruchu. Pociąg był prowadzony przez parowóz.
Jedną z kolejowych atrakcji Paragwaju jest „Talleres de Sapucai” – parowozownia w miejscowości Sapucai, gdzie turyści mogli obejrzeć prace konserwacyjne przy parowozach oraz niewielką wystawę lokomotyw parowych. Parowozownia powstała w 1894 roku. Jak wynika ze zdjęć, nadal istnieje, a przed halą stoi kilka parowozów. Tory są zarośnięte lub rozebrane.
Niejasna jest również sytuacja w Encarnación – mieście na granicy Argentyny z Paragwajem. Pomiędzy argentyńskim Posadas a Encarnación kursują pociągi towarowe, a miasta połączone są mostem kolejowym na rzece Paranie. W 2010 roku wody pobliskiego zbiornika retencyjnego Yacyretá zalały linię kolejową po argentyńskiej stronie i stary most. Nowy wybudowano w 2012 roku. Wcześniej, do 1985 roku, pociągi przewoził prom, tzw. „train ferry”. Od wielu lat największą atrakcją turystyczną Encarnación były lokomotywy parowe kursujące przez centrum miasta z portu rzecznego do stacji rozrządowej. Według ostatnich dostępnych informacji kursują one bardzo rzadko, o ile w ogóle wyjeżdżają w trasę. Do argentyńskiego Posadas kilka lat temu dojeżdżał pociąg „El Gran Capitan” z Buenos Aires, obecnie pociąg ten nie kursuje. W przypadku przywrócenia wspomnianego pociągu i odbudowania linii do Asunción, byłaby możliwość uruchomienia pociągu pomiędzy stolicami obu krajów, ewentualnie pociągu z Paragwaju do Urugwaju.
W budynku dawnego dworca centralnego w Asunción działa Muzeum Kolejnictwa.
 |
(autor: Luiza Albertini, źródło: flickr.com, licencja CC-BY) |
Plany odbudowy
Jak już pisałem na początku, władze Paragwaju planują ogromne inwestycje w infrastrukturę kolejową. Plany są bardzo ambitne, lecz osobiście nie wróżę sukcesu wszystkim inicjatywom. Jak informowały hiszpańskojęzyczne media, do 2022 roku Paragwaj chce posiadać najnowocześniejsze koleje w Ameryce Południowej. Oto najważniejsze projekty:
a) odbudowa linii kolejowej Asunción – Posadas
Wspólny projekt rządów Paragwaju i Argentyny. Odbudowa dawnej linii ze stolicy do Encarnación, tory z Encarnación do Posadas są czynne.
b) przywrócenie pociągu Asunción – Luque
Różne źródła podają różne stacje końcowe. Jedne mówią o Luque, inne o Ypacarai. W innych artykułach wyczytałem o systemie kolei podmiejskiej, ale być może chodzi to właśnie o tę linię kolejową.
c) stworzenie sieci kolei łączących Paragwaj z innymi krajami
Raczej mrzonka. Paragwaj jest jednym z największych na świecie eksporterów soi, w związku z czym mówi się o sieci linii kolejowych umożliwiających transport soi do portu w chilijskiej Antofagaście i w Brazylii (przez La Paz). Linie miałyby połączyć Paragwaj z Brazylią, Boliwią, a dodatkowa linia miała być wybudowana z Asunción do argentyńskiego Corrientes. Linia do Brazylii wymaga budowy mostu kolejowego nad Paraną. Rząd Paragwaju chciał, aby wybudowano most drogowo-kolejowy, na co nie zgodzili się Brazylijczycy. Opisywany odcinek miałby być częścią linii kolejowej z brazylijskiego portu Paranaguá do chilijskiego portu Mejillones, czyli linii łączącej wschód i zachód Ameryki Południowej, według projektu opracowanego przez ekspertów z Korei Południowej. Ze względu na ogromne koszty budowa tej linii to raczej utopia.
Linia kolejowa Asunción – Encarnación
Jak podaje Wikipedia, linia kolejowa z Asunción do Encarnación liczy 376 kilometrów. Jest to bardzo malownicza linia prowadząca najpierw przez aglomerację stolicy Paragwaju, później przez rzadko zaludnione, malownicze wiejskie tereny. Przez długi czas linia kolejowa biegnie wzdłuż „autostrady” do Villarici. Co jakiś czas pociąg zatrzymuje się w miasteczku lub wiosce, aby końcową część trasy przejechać niedaleko brzegu rzeki Parany. Trasa bardzo ładna, miała niesamowity urok w czasie, kiedy kursowały po niej pociągi parowe. Czasy te jednak pewnie już nigdy nie powrócą. Najważniejsze miejscowości na linii kolejowej:
Asunción – stolica Paragwaju, opisywana już w artykule
Luque – czwarte pod względem wielkości miasto Paragwaju. Na terenie Luque znajduje się lotnisko międzynarodowe. Zabudowa zróżnicowana – od monumentalnych gmachów po niską zabudowę z brukowanymi ulicami. Turystów zainteresuje Muzeum Piłki Nożnej w Ameryce Południowej. Stacja kolejowa zamknięta, na bocznym torze stoi stary, spalony wagon.
Aregua – ładna wioska malowniczo położona nad jeziorem Ypacaraí. Aregua znana jest z wyrobów rękodzielniczych, tradycyjne rękodzieło zmienia się powoli w masową produkcję dla turystów o dużo niższej jakości.
Ypacaraí – małe miasteczko nad jeziorem o tej samej nazwie. Największe atrakcje to kościół i dawna stacja kolejowa. Miasteczko popularne wśród turystów odwiedzających Paragwaj.
Paraguari – małe, senne miasteczko z opuszczoną stacją kolejową, kościołem i targiem ożywającym w wybrane dni.
Sapucai – wspominana wcześniej parowozownia.
Villarica – jedno z większych paragwajskich miast, liczące ok. 50 tysięcy mieszkańców. W centrum kilka zabytków i muzeów, między innymi kościół, teatr miejski, Bank Narodowy oraz opuszczona stacja kolejowa.
San Salvador – symbol upadku paragwajskiej kolei. Małe miasteczko, w internecie można znaleźć zdjęcia zwierząt pasących się na dawnej stacji kolejowej oraz zdezelowanego, drewnianego wagonu towarowego.
Pomiędzy Yegros a stacją Yuty (daleko od miasta Yuty) znajduje się zabytkowy most kolejowy. Kilka kilometrów dalej pociąg przejeżdżał przez kolejny most, obecnie zarośnięty chaszczami.
General Artigas – senne miasteczko z kościołem i kilkoma brukowanymi uliczkami.
Coronel Bogado – miasteczko liczące ok. 18 tys. mieszkańców. Niska zabudowa, nic ciekawego dla turystów.
Carmen del Parana – przedostatnia stacja przed Encarnación. Ok. 4 tysiące mieszkańców, stacja kolejowa przekształcona w niewielkie muzeum, na dawnych torach kilka starych wagonów towarowych.
Encarnación – stacja końcowa linii. Centra handlowe, promenada nad Paraną, przejście graniczne z Argentyną.
 |
(autor: Fatima Teodora Vohs, źródło: flickr.com, licencja CC-BY-ND) |
Paragwajskie koleje na You Tube
Na You Tube znalazłem niewiele filmów o kolejach paragwajskich. Poniżej te najważniejsze, przydatne dla turystów.
Reportaż o kolejach w Paragwaju (06:01)(2012)
Pociąg Asunción – Aregua – reportaż z podróży (04:51)(rok publikacji: 2012)
Filmik ze zdjęć o kolei w Encarnación (01:54)(2011)
Trailer filmu dokumentalnego „Tren Paraguay o kolejach w Paragwaju (02:10)(2010)
Dworzec centralny w Asunción – film promocyjny (03:17)(2011)
Film promocyjny Sapucay – widać parowozownię (09:45)(2010)
Filmik o kolejach parowych w Paragwaju – zdjęcia + krótkie ujęcia (06:08)(2010)
Parowozownia w Sapucay (03:26)(2009)
Parowozownia w Sapucay – zdjęcia i krótkie ujęcia archiwalne (05:01)(2009)
Pociąg Asunción – Aregua (01:00)(2008)
Podróż koleją po Paragwaju – film dokumentalny (05:13)(2007)
 |
(autor: ParaTerra, źródło: Wikimedia, licencja CC-BY-SA) |
