Polska posiada bogate dziedzictwo historyczne i kulturowe. Polskie skanseny, w porównaniu do skansenów z wielu krajów Europy, wypadają bardzo dobrze. Zarówno pod względem ich liczby, jak i wyposażenia. Na liście Najpiękniejsze polskie skanseny umieściłem największe i najpopularniejsze skanseny w Polsce.
Tworząc listę Najpiękniejsze polskie skanseny miałem na myśli typowe muzea etnograficzne, pominąłem natomiast skanseny kolejowe, przemysłowe i inne, które opiszę w osobnych artykułach.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
Skansen w Sanoku to zdecydowany numer 1 na liście Najpiękniejsze skanseny w Polsce. Rozciągający się na rozległym terenie na obrzeżach miasta, nad Sanem, może pochwalić się pięknym Rynkiem Galicyjskim, sklepem kolonialnym, czy czynną piekarnią.
Zagrody i drewniane chaty z różnych okresów i kultur. Na wizytę w Sanoku warto przeznaczyć dzień – oprócz skansenu wypadałoby zahaczyć o tutejszy zamek.
Dojazd pociągiem: Dworzec kolejowy w Sanoku położony jest około 4 kilometry od skansenu – trzeba przejść przez niemal całe miasto, albo dojechać autobusem miejskim. Pod względem połączeń kolejowych Sanok wypada blado, aczkolwiek sytuację ratuje uruchomione w grudniu 2020 roku połączenie kolejowe Kraków – Zagórz.
Skansen w Sanoku (fot. jarekgrafik, Pixabay.com)
Muzeum Wsi Kieleckiej w Tokarni
Skansen w Tokarni stał się znany w ostatnich latach za sprawą jednego z programów telewizyjnych, chociaż działa od 1977 roku. Celem założycieli skansenu było odtworzenie układu osadniczego wiosek z różnych regionów Kielecczyzny. Park Etnograficzny podzielony jest na kilka sektorów – zobaczymy w nich tradycyjne chałupy, drewniane kościoły, obiekty takie jak kurnik, sklepik małomiasteczkowy, młockarnię dworską, kuźnię, wiatrak, czy młyny wodne.
Skansen w Tokarni jest zadbany, a dodatkową zaletą jest położenie w spokojnej okolicy, wśród lasów i pól uprawnych. Obecnie jedna z największych atrakcji województwa świętokrzyskiego.
Dojazd pociągiem: Najbliższa stacja kolejowa to Wolica, oddalona od skansenu o 3 kilometry. Na stacji zatrzymują się pociągi osobowe z Krakowa i Katowic jadące w stronę Sędziszowa i dalej do Kielc oraz Ostrowca Świętokrzyskiego.
Skansen w Tokarni (fot. Mos810, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)
Park Etnograficzny w Olsztynku
Zbierający bardzo dobre recenzje skansen w Olsztynku należy do największych w Polsce – zajmuje powierzchnię 94 hektarów. Na terenie skansenu zgromadzono 79 obiektów architektury o różnych funkcjach z Warmii, Mazur, Powiśla i Małej Litwy. Wyposażenie wnętrz zostało starannie odtworzone, w niektórych zagrodach pasą się zwierzęta. Oprócz chałup i obiektów typowych dla wielu innych skansenów można zobaczyć kurhan, wychodek, ziemiankę, olejarnię, czy gołębnik.
Ceny biletów stosunkowo niskie.
Inne atrakcje Olsztynka to zamek krzyżacki, który można zobaczyć tylko z zewnątrz oraz Multimedialne Muzeum Obozu Jenieckiego Stalag IB i Historii Olsztynka.
Dojazd pociągiem: Stacja kolejowa Olsztynek znajduje się niecałe półtora kilometra od skansenu. Zatrzymują się na niej pociągi regionalne Olsztyn – Działdowo oraz pociągi dalekobieżne jadące do Olsztyna z największych miast Polski, między innymi Warszawy, Katowic i Krakowa.
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu
Kolejny skansen w Polsce, który powinni odwiedzić miłośnicy architektury drewnianej oraz rodziny z dziećmi. Na terenie skansenu znajdują się 72 obiekty architektoniczne, a całość stylizowana jest na XIX-wieczną wieś, tzw. „rzędówkę”. Zbiory muzeum to około 15 tysięcy eksponatów, a całość uzupełniają rzeźby artystów skupionych wokół miejscowego ośrodka kultury.
W zagrodach zadbano o ogródki, w niektórych żyją także zwierzęta gospodarskie. Przy muzeum działa karczma i hotel.
Dojazd pociągiem: Sierpc jest węzłem kolejowym, jednak dojeżdża tu bardzo mało pociągów. Na stacji zatrzymują się pociągi Kolei Mazowieckiej z Kutna oraz z Nasielska.
Skansen w Sierpcu (fot. Dariusz Staniszewski, Pixabay.com)
Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie
Górnośląski Park Etnograficzny jest jedną z atrakcji Parku Śląskiego położonego teoretycznie w Chorzowie, w praktyce na granicy z Katowicami i Siemianowicami Śląskimi. Doskonałe miejsce dla rodzin z dziećmi, jako uzupełnienie wizyty we wspomnianym parku, gdzie atrakcji nie brakuje.
Skansen w Chorzowie zajmuje 22 hektary, na których można zobaczyć chaty i budynki użyteczności publicznej z terenu dzisiejszego województwa śląskiego, z podziałem na konkretne regiony (np. Beskid Śląski, Pogórze Cieszyńskie itp.). Według oficjalnej listy całość tworzy 100 obiektów. Teren zadbany, w niektórych zagrodach zwierzęta gospodarskie, częścią skansenu jest karczma i sklep z pamiątkami.
Najcenniejsze obiekty to drewniany kościół św. Józefa Robotnika z XVIII w. z zatopionej wsi Nieboszowy oraz wiatrak z Grzawy z 1813 roku – ostatni wiatrak na Śląsku.
Dojazd pociągiem: Jeśli rozważamy dojazd pociągiem, najlepiej wysiąść na dworcu głównym w Katowicach i kontynuować podróż tramwajem lub pieszo (trzeba pokonać ok. 6 km). Bliżej skansenu są stacje Chorzów Miasto i Chorzów Batory (2 km), ale z różnych względów odradzam korzystanie z tych miejsc.
Górnośląski Park Etnograficzny (fot. Kojote, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)
Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach
Znacznie mniejszy niż powyższe, lecz również warty odwiedzenia skansen na terenie Słowińskiego Parku Narodowego przedstawiający życie codzienne mieszkańców okolicznych wsi na przełomie XIX i XX wieku.
W skansenie zobaczymy między innymi XIX-wieczne szachulcowe budynki, szałas rybacki i zagrody.
Dojazd pociągiem: Kluki położone są daleko od linii kolejowych, natomiast przy szlaku rowerowym EuroVelo10. Najbliższe stacje kolejowe z ruchem całorocznym to Słupsk, Lębork i Ustka (35-45 km).
Skansen w Klukach (fot. Tomasz Przechlewski, CC-BY, flickr.com)
Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej
Drugi warty odwiedzenia skansen w województwie podkarpackim. Podobnie jak skansen w Sanoku, ma długą tradycję, nie brakuje miejsc do zwiedzania i jest chwalony przez zwiedzających.
Powierzchnia skansenu w Kolbuszowej to około 30 hektarów. Na obszarze tym zgromadzono ponad 80 obiektów, w tym kuźnię, olejarnię, garncarnię, remizę strażacką i szkołę. Najstarsze obiekty to dwór z Brzezin z 1753 r. oraz spichlerz dworski z Bidzin z 1784 r.
Skansen położony jest na obrzeżach miasteczka, w spokojnej okolicy, gdzie można poczuć atmosferę dawnych czasów.
Dojazd pociągiem: Stacja kolejowa Kolbuszowa leży 3,5 kilometra od skansenu. Zatrzymują się na niej niektóre pociągi jadące z Rzeszowa w stronę Stalowej Woli i dalej do Lublina (niektóre jadą przez Przeworsk inną trasą).
Skansen w Kolbuszowej (fot. Przykuta, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)
Muzeum Wsi Lubelskiej
Ciekawie urządzony i malowniczo położony nad rzeką Czechówką skansen na peryferiach Lublina. Jeden z największych polskich skansenów, oprócz tradycyjnych chałup możemy zobaczyć rekonstrukcję miasteczka sprzed II wojny światowej, czy XVIII-wieczny dwór z Żyrzyna z ogrodem. Zgromadzone obiekty przeniesiono z terenów Wyżyny Lubelskiej, Roztocza, Powiśla, Podlasia i Nadbuża.
Podobnie jak w innych najciekawszych polskich skansenach, w obejściach możemy spotkać zwierzęta gospodarskie i ptactwo domowe.
Dojazd pociągiem: Skansen w Lublinie położony jest 6 kilometrów od stacji kolejowej Lublin Główny. Dojazd komunikacją miejską. Do Lublina dojeżdżają pociągi pospieszne z wielu polskich miast.
Zrekonstruowane przedwojenne miasteczko (fot. Andrew Milligan sumo, CC-BY, flickr.com)
Muzeum Wsi Radomskiej
Skansen na obrzeżach Radomia zajmujący powierzchnię 32 hektarów; na terenie tym zgromadzono 80 obiektów dawnego budownictwa wiejskiego, przy czym kolejne czekają na montaż. Na uwagę zasługują również kolekcje pojazdów, maszyn rolniczych, uli i narzędzi pszczelarskich. Wzdłuż płynącej przez skansen rzeki Kosówki ustawiono młyny wodne, tartak i zagroda.
Miejsce jeszcze nie tak popularne jak najbardziej znane polskie skanseny, lecz rozwijające się i mające duży potencjał turystyczny.
Dojazd pociągiem: ze stacji Radom Główny do Muzeum Wsi Radomskiej trzeba pokonać 6,5 kilometra. Dojazd komunikacją miejską. 4 kilometry od skansenu znajdują się dwa przystanki kolejowe na trasie Radom – Drzewica, lecz lepiej dojechać autobusem z dworca głównego.
Muzeum Wsi Radomskiej (fot. M.Bucka, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)
Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach Kiszewskich
Bardzo dobrze oceniany skansen, którego początki sięgają 1906 roku. Zajmuje powierzchnię 22 hektarów, na których można podziwiać dawne budownictwo z Kaszub i Kociewia. Ponad 50 obiektów pochodzi z okresu od XVII do XX wieku, zwiedzający chwalą starannie odtworzone wnętrza i personel.
Skansen położony jest w malowniczej okolicy, nad brzegiem jeziora Gołuń. Wokół rozciągają się lasy. Bardzo popularne miejsce; w sezonie należy liczyć się z dużymi kolejkami.
Dojazd pociągiem: Najbliższa stacja kolejowa to Kościerzyna, położona około 15 kilometrów od skansenu. Do Kościerzyny dojedziemy pociągami regionalnymi z Gdyni.
Kościół św. Barbary w Kaszubskim Parku Etnograficznym (fot. Andrzej Otrębski, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)
Sądecki Park Etnograficzny
Zadbany i doskonale urządzony skansen w Nowym Sączu. Na powierzchni 20 hektarów zgromadzono przekrój zabudowy regionu uwzględniając kulturę Łemków, Lachów, Górali.
Wśród atrakcji znajdziemy budynki kolonistów niemieckich z Gołkowic Dolnych oraz małe osiedle cygańskie. Inne ciekawe budynki to XVII-wieczny dwór szlachecki, cerkiew greckokatolicka z XVIII wieku, czy Miasteczko Galicyjskie z rekonstrukcją rynku i budynków użyteczności publicznej.
Dawniej zwiedzanie możliwe było tylko z przewodnikiem, nie wiem, jak jest obecnie.
Dojazd pociągiem: odległość z dworca kolejowego w Nowym Sączu do skansenu wynosi 3,5 km. W Nowym Sączu zatrzymują się pociągi z Tarnowa do Krynicy-Zdroju oraz pojedyncze pociągi regionalne i dalekobieżne z Krakowa.
Cerkiew na terenie skansenu (fot. zwennie, CC-BY-SA, flickr.com)
Muzeum Etnograficzne w Zielonej Górze-Ochli
Skansen o powierzchni 13 hektarów położony jest w zielonogórskiej dzielnicy Ochla. W skansenie zgromadzono około 80 obiektów, w przyszłości mają pojawić się nowe. Budowle pochodzą z zachodniej Wielkopolski, środkowej i południowej części województwa lubuskiego, a także z Dolnego Śląska, z miejscowości położonych pomiędzy Odrą a Bobrem. Dużą popularnością cieszą się organizowane tutaj imprezy cykliczne.
Dojazd pociągiem: stacja kolejowa Zielona Góra leży 8 kilometrów od skansenu. Do Zielonej Góry łatwo dojechać pociągami regionalnymi i dalekobieżnymi między innymi z Wrocławia i Poznania.
Skansen w Zielonej Górze-Ochli (fot. asiasmok, CC-BY-SA, Wikimedia Commons)
Najpiękniejsze polskie skanseny – podsumowanie
Lista Najpiękniejsze polskie skanseny to zaledwie część informacji o polskich skansenach. W przyszłości zostanie poszerzona o kolejne obiekty.
Lubisz podróże koleją i poznawanie nowych miejsc? Chcesz być na bieżąco z ofertami promocyjnymi na kolei? Zapraszam do śledzenia naszego profilu na Facebooku, Twitterze i Instagramie. Natomiast TUTAJ znajdziesz informacje na temat kolei z całego świata.
| Pociągiem po Polsce - seria przewodników na blogu |
|---|
| KOLEJ W POLSCE - PRZEWODNIKI OGÓLNE Podróż pociągiem po Polsce - przewodnik dla pasażerów | Koleje wąskotorowe w Polsce INSPIRACJE PODRÓŻNICZE Miasteczka | Zamki | Wsie | Skanseny | Atrakcje Małopolski ATRAKCJE TURYSTYCZNE PRZY LINIACH KOLEJOWYCH - PRZEWODNIKI Dolny Śląsk | Mazowsze | Małopolska | Opolszczyzna | Kujawsko-pomorskie Wielkopolska | Lubelszczyzna | Lubuskie | Łódzkie | Podkarpacie | Śląskie Podlaskie | Pomorskie | Świętokrzyskie | Warmia i Mazury | Zachodniopomorskie |
