Wielka Brytania ma długą i bogatą historię kolei, obfitującą w interesujące zdarzenia. Zebrałem kilka współczesnych oraz historycznych ciekawostek związanych z koleją. Przyjemnej lektury.
Kolej w Wielkiej Brytanii – lista wpisów:
Wielka Brytania – podróż koleją
Wielka Brytania – ciekawostki kolejowe
Kolej w Szkocji
Kolej w Walii
Kolej w Irlandii Północnej
Kolej na Wyspie Wight
Kolej na Wyspach Normandzkich
Kolej na Wyspie Man
Koleje turystyczne w regionie Eastern
Koleje turystyczne w regionie East Midlands
Koleje turystyczne w regionie North East
Koleje turystyczne w regionie North West
Koleje turystyczne w regionie South East
Koleje turystyczne w regionie South West
Koleje turystyczne w regonie West Midlands
Koleje turystyczne w regionie Yorkshire
CIEKAWOSTKI WSPÓŁCZESNE
– najdłuższa nazwa stacji kolejowej to
„Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch ” na wyspie Anglesey w Walii. Najkrótsze nazwy stacji w Wielkiej Brytanii są trzyliterowe – między innymi Rye i Ash.
– najbardziej stromy odcinek sieci kolejowej w Wielkiej Brytanii to odcinek pomiędzy stacjami Exeter St Davids a Exeter Central.
– stacja kolejowa z największym natężeniem ruchu w Wielkiej Brytanii to Clapham Junction. w godzinach szczytu pociągi odjeżdżają z tej stacji co 13 sekund.
– ponad 70% pociągów w Wielkiej Brytanii rozpoczyna lub kończy bieg w Londynie.
– najdłuższy peron w Europie to Cheriton Shuttle Terminal, koło Folkestone. Peron ma 791 metrów długości i służy do załadunku ciężarówek na pociągi przejeżdżające przez tunel pod kanałem La Manche.
– najdłuższy peron pasażerski w Wielkiej Brytanii na sieci National Rail znajduje się na stacji Gloucester. Długość tego peronu to 494 metry.
– najdłuższy tunel kolejowy w Wielkij Brytani to Severn Tunnel. Tunel położony jest na linii London Paddington – Cardiff. Wybudowany w latach 1873-1886 przez Great Western Railway ma 7 kilometrów długości, z czego 3,62 km biegnie pod rzeką. Maksymalna głębokość tunelu to 15,24 m. W tunelu znajduje się najniżej położony punkt na sieci kolei brytyjskich – 44 metry poniżej poziomu morza (144 stopy).
– najwięcej peronów w Wielkiej Brytanii ma stacja London Waterloo – aż 24.
– najdłuższy most kolejowy w Wielkiej Brytanii to Tay Bridge w szkockim Dundee. Most o długości 3264 metrów został otwarty w 1887 roku.
– w Wielkiej Brytanii jest ponad 50 000 mostów i tuneli kolejowych.
– na kolejach wąskotorowych i turystycznych w Wielkiej Brytanii można spotkać wagony, które dawniej jeździły między innymi na Fidżi, czy w Sierra Leone.
– brytyjska lokomotywa parowa Fairy Queen wyprodukowana w 1855 roku działa do dziś. Znajduje się w Indiach i co jakiś czas prowadzi pociągi turystyczne pomiędzy New Delhi a Muzeum Kolejnictwa w Rewari.
CIEKAWOSTKI HISTORYCZNE
Kolej w Wielkiej Brytanii ma długą i bogatą historię, opracowaną szczegółowo przez Wikipedię. Wybrałem dla was kilka ciekawostek historycznych.
Wollaton Wagonway
Znaleziska archeologiczne dokumentują istnienie kamiennych torów w kamieniołomach już w czasach antycznych. W XVI wieku w Niemczech wybudowano linię z drewnianych torów, którą dziś moglibyśmy nazwać pierwowzorem kolei kopalnianych. Natomiast za pierwszą „kolej na powierzchni ziemi” (ang. overground railway) uznaje się Wollaton Wagonway z początku XVI wieku.
Szczegółowe informacje na temat Wollaton Wagonway znajdziemy w anglojęzycznej Wikipedii, pozostałe źrodła internetowe to tłumaczenia tego artykułu, tylko jedno wniosło trochę dodatkowych informacji do tematu.
Wollaton Wagonway to linia wybudowana na drewnianych torach przez Huntingdona Beaumonta, partnera miejscowego właściciela gruntów Percivala Willoughby.
Budowa linii rozpoczęła się 2 października 1603 roku, około 1 października 1604 roku linia była gotowa. Długość trasy wynosiła 3 kilometry, służyła do przewozu węgla ze Strelley do Wollaton, w pobliżu Nottingham.
O samej kolei niewiele wiadomo, około 1620 roku kopalnie w Strelley zamknięto, a kolej została porzucona.
Wollaton Wagonway uważana jest za pierwszą kolej na powierzchni (overground railway), ponieważ została zarejestrowana najwcześniej ze wszystkich linii kolejowych na świecie. Sukces tej kolei stanowił bodziec do budowy podobnych linii w innych kopalniach.
Pierwsza pasażerska kolej konna
Od czasu Wollaton Wagonway koleje konne świetnie spisywały się w kopalniach, ciągnąc wagoniki z węglem na krótkich odcinkach. Na początku XIX wieku w Walii uruchomiono pierwszą pasażerską kolej konną.
Budowę kolei kursującej pomiędzy Swansea a Mumbles zaaprobował Parlament uchwałą z 1804 roku. Początkowo miała służyć do przewozu wapnia z kamieniołomów w Mumbles – wioski rybackiej znanej wtedy jako Oystermouth oraz węgla wydobywanego w dolinie Clyne .
Linia została uruchomiona w 1806 roku. Początkowo służyła do transportu węgla i wapnia.
25 marca 1807 roku na trasie pojawił się wagon przystosowany do przewozu ludzi i pierwszy pociąg pasażerski w historii świata wyjechał w trasę. Nie było żadnej uroczystości, pierwszymi pasażerami w historii kolei byli zwykli, nieznani ludzie.
Za uruchomieniem przewozów pasażerskich stał Benjamin French – jeden z członków firmy zarządzającej linią, który zgodził się płacić firmie za koncesję na przewóz osób.
Pasażerowie musieli płacić za przejazd, kolej konna kursowała według rozkładu jazdy, a po drodze można było podziwiać zatokę Swansea.
Przewozy pasażerskie zostały zawieszone w drugiej połowie lat dwudziestych XIX wieku. Wznowiono je około 1855 roku.
Różne źródła podają różne daty zastąpienia koni przez lokomotywy parowe. Pierwsze lokomotywy parowe pojawiły się na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku, w 1877 roku obsługę przewozów przejęły w całości parowozy.
W latach 1928-1929 linia została zelektryfikowana, od 2 marca 1929 po linii kursowały jedynie tramwaje elektryczne.
5 stycznia 1960 roku odbył się pożegnalny, uroczysty przejazd ostatniego składu ze Swansea do Mumbles. Wkrótce linia została rozebrana.
Po dawnej linii kolejowej The Swansea & Mumbles Railway obecnie przebiega ścieżka rowerowa.
Pierwszy przejazd pociągu z parowozem
Wszystkie osoby choć trochę interesujące się koleją znają dokonania George’a Stephensona, natomiast tylko część z nich słyszała o Richardzie Trevithicku. A to właśnie dzięki niemu odbył się pierwszy przejazd pociągu z lokomotywą i wagonem.
Przejazd odbył się 21 lutego 1804 roku na linii kolejowej Pennydarren – Abercynon, na terenie południowej Walii. Linia została zbudowana w 1802 roku, łączyła hutę w Pennydarren z kanałem w Merthyr. Nie znalazłem informacji, czy początkowo kursowała tam kolej konna, czy też wagony były transportowane w inny sposób.
W każdym razie datę 21.2.1804 należy uznać za początek kolei parowej. Siedmiotonowa lokomotywa pięć wagonów, na których znajdowało się 10 ton węgla oraz 70 pasażerów. Pokonanie trasy o długości 16 kilometrów zajęło 4 godziny i 5 minut. Najwyższa prędkość, jaką osiągnął pociąg wynosiła 8 kilometrów na godzinę.
W drodze powrotnej doszło do awarii i Richard Trevithick nie został tak sławny jak George Stephenson. Lokomotywa była po prostu zbyt ciężka na ówczesne tory i dopiero inni wprowadzili rozwiązania umożliwiające rozwój kolei parowej.
Pierwsza pasażerska linia kolejowa
Za początek kolei pasażerskiej uważa się rok 1825, a nazwisko George Stephenson zna chyba każdy, kto choć trochę interesował się koleją.
W drugim dziesięcioleciu XIX wieku trwały intensywne prace nad budową lokomotywy parowej i wykorzystaniem kolei do transportu węgla na dłuższe odległości, ponieważ przez wysokie koszty transportu wydobycie było mało opłacalne.
George Stephenson był synem pomocnika palacza maszyny parowej. Od najmłodszych marzył o zbudowaniu własnego parowozu, nazywanego wtedy „żelaznym koniem”. Początkowo pracował jako poganiacz bydła, później zaczął pracę na kopalni, a po pracy dorabiał jako szewc, aby mieć pieniądze na zakup książek i zgłębianie wiedzy o mechanice.
Pracę nad budową własnego parowozu rozpoczął w 1813 roku, kiedy dowiedział się, że William Hedley i Timothy Hackworth rozpoczęli prace nad konstrukcją lokomotywy parowej w Wylam. Konstrukcja lokomotywy o nazwie „Bucher” zajęła mu zaledwie 10 miesięcy, testy na kopalnianej linii kolejowej w Dunham w 1814 roku zakończyły się sukcesem.
Konstruktorowi sławę przyniosła jednak głównie linia kolejowa Stockton – Darlington. W 1921 roku Edward Pease przedstawił Stephensonowi plan budowy linii kolejowej o długości około 13 kilometrów, która ułatwiłaby transport węgla przez konie. Stephenson przekonał przemysłowca, że jeden pociąg prowadzony przez parowóz przewiezie 50 razy więcej węgla niż pociąg konny.
W tym samym roku Parlament przyjął uchwałę zezwalającą na budowę linii kolejowej, a dwa lata później wydano zgodę na użycie lokomotywy parowej na tej linii. Ostatecznie linia była dłuższa niż planowano.
We wrześniu 1925 roku Stephenson zakończył budowę parowozu „Locomotion”. Testy lokomotywy trwały zaledwie dwa dni, po ich zakończeniu ogłoszono datę otwarcia linii – 27 września.
27 września 1925 roku, zgodnie z planem, pierwszy pociąg wyruszył z Darlington do Stockton. Pociąg zestawiony był z parowozu, 22 wagonów z 450 pasażerami i 12 wagonów z węglem. Skład ważył 90 ton. Pociąg pokonał piętnastokilometrowy odcinek w 65 kilometrów. W wielu opracowaniach linia ta wymieniana jest jako pierwsza linia kolejowa na świecie.
George Stephenson przeszedł również do historii jako konstruktor linii kolejowej Liverpool – Manchester.
London Necropolis Railway
Pierwsza połowa XIX wieku to okres rozwoju przemysłowego w Wielkiej Brytanii i okres napływu ludności do Londynu. Cmentarze były przepełnione, ciała zmarłych ekshumowano, a na ich miejscu chowano innych. W połowie XX wieku w Londynie wybuchały epidemie tyfusu, ospy wietrznej i cholery.
Na początku lat pięćdziesiątych XIX wieku podjęto decyzję o budowie nowego cmentarza w Brokwood oddalonym o 37 kilometrów od Londynu. Cmentarz o powierzchni 1500 akrów miał być największym cmentarzem w Wielkiej Brytanii.
Ze względu na odległość od centrum Londynu wybudowano również linię kolejową prowadzącą w pobliże cmentarza. Linia kolejowa została otwarta w 1854 roku. Od listopada codziennie kursował pociąg ze stacji London Waterloo do Brokwood. Pociąg przewoził trumny ze zmarłymi oraz żałobników na stację koło cmentarza. Przy cmentarzu znajdowały się dwie stacje kolejowe. Podróż ze stacji London Waterloo trwała około 40 minut. Po drodze nie było postojów. Do Brokwood pociąg dojeżdżał tuż przed dwunastą. Po pogrzebie odbywała się stypa na stacji kolejowej i o 15:30 pociąg z żałobnikami ruszał z powrotem do Londynu.
Pociąg był zestawiony z parowozu, wagonów do przewozu trumien oraz wagonów trzech klas dla pasażerów. Przedziały zostały rozplanowane tak, aby żałobnicy różnych wyznań oraz różnych pozycji społecznych siedzieli oddzielnie.
W XX wieku pociąg nie wytrzymał konkurencji z rozwijającym się transportem drogowym. W 1902 roku zawieszono regularne połączenie; pociąg kursował tylko na zamówienie. Chętnych było mało, bowiem w latach trzydziestych pociąg wyjeżdżał w trasę średnio dwa razy w tygodniu.
W serii nalotów niemieckich 16 i 17 kwietnia 1941 roku linia oraz stacje przy cmentarzu zostały zbombardowane i nie nadawały się do użytku. Z powodów finansowych podjęto decyzję o zamknięciu linii. Ostatni pociąg przed wspomnianym nalotem przejechał trasę 11 kwietnia 1941 roku, linię oficjalnie zamknięto w maju tego roku.
Inne ciekawostki
– pierwszą ofiarą wypadku kolejowego był David Brook, stolarz z Leeds. Na początku grudnia 1821 roku mężczyzna skracał sobie drogę do domu wzdłuż linii kolejowej. Po zmroku, przy silnym wietrze i padającym deszczu ze śniegiem nie usłyszał w porę zbliżającej się lokomotywy, podobnie jak maszynista nie był w stanie w porę zauważyć młodego mężczyzny. Od tamtej pory krążą legendy o duchu spacerującego mężczyzny pojawiającego się wzdłuż trasy.
– linia kolejowa Middleton Railway, gdzie zginął wspomniany wyżej David Brook, jest najstarszą czynną linią kolejową na świecie. Linia znajduje się w Leeds. Drewniane tory położono tam w 1758 roku. W 1799 roku położono żelazne tory, a w 1812 roku na trasie pojawiły się parowozy. Od 1960 roku po linii kursują pociągi pasażerskie uruchamiane przez wolontariuszy w wybrane dni. Linia ma długość zaledwie 1,6 km.
– linia Middletown Railway była drugą linią kolejową w Leeds. Pierwsza powstała w 1755 roku, ale nie przetrwała do dziś.
– toalety w brytyjskich pociągach pojawiły się w 1873 roku, ale tylko w pierwszej klasie.
– rekord prędkości parowozu należy do brytyjskiej lokomotywy Gresley Mallard. Rekord został ustanowiony 3 lipca 1938 roku i wynosi 202 km/h (126 mil).
ŹRÓDŁA
[1] www.nationalrail.com/rail-facts-uk-railway-network
[2] nottinghamhiddenhistoryteam.wordpress.com/2013/07/30/huntingdon-beaumonts-wollaton-to-strelley-waggonway/
[3] thestreetandthecityul.wordpress.com/2016/02/21/february-21-1804-the-worlds-first-railway-journey-of-a-steam-locomotive-takes-place-in-wales/
[4] web.archive.org/web/20110415125004/https://www.museumwales.ac.uk/en/rhagor/article/trevithic_loco
[5]news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/3509961.stm
[6] www.british-paranormal.co.uk/ghost-on-the-railway-tracks-leeds/
[7] www.trainhistory.net/train-invention/george-stephenson
[8] www.britannica.com/topic/Stockton-and-Darlington-Railway
[9] www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/907701,George-Stephenson-–-pionier-kolejnictwa
[10] www.welshwales.co.uk/mumbles_railway_swansea.htm
[11] www.engineering-timelines.com/scripts/engineeringItem.asp?id=1414
[12] www.amusingplanet.com/2017/01/london-necropolis-railway-train-for-dead.html
Kochasz podróże? Jeśli tak, zapraszam do śledzenia naszego profilu na Facebooku. Będzie mi bardzo miło, jeśli udostępnisz ten post znajomym lub dodasz odnośnik do mojego bloga 🙂 Jeżeli jesteś miłośnikiem kolei – TUTAJ – znajdziesz opracowania na temat kolei z całego świata.
