Panama ma bardzo dobrą opinię wśród turystów. W ostatnich latach inwestycje transportowe w Panamie skupiły się na rozbudowie metra w stolicy. Kolej w Panamie nadal pozostaje w takim samym stanie – kursuje pociąg z Panama do Colon wzdłuż Kanału Panamskiego

Panama Canal Railroad

Obecnie w Panamie pasażerowie mogą przejechać się tylko jednym pociągiem pasażerskim, kursującym raz dziennie po linii wzdłuż Kanału Panamskiego. Linia ta to Panama Canal Railroad, ma długość 76.6 km, przy czym pociąg pasażerski kursuje z Panama City do Colon, podczas gdy tory dochodzą do portów. Linia używana jest głównie do transportu towarowego, bowiem pociągi pokonują trasę w ciągu godziny, a statki muszą przepłynąć przez wiele śluz, co wydłuża czas pokonania Kanału Panamskiego od 8 do 10 godzin.

Panama Canal Railroad powstała znacznie wcześniej niż Kanał Panamski. Myśl o budowie kolei lub kanału łączącego Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym pojawiała się w dokumentach już na początku XIX wieku. Impulsem do realizacji śmiałych planów była gorączka złota w Kaliforni i zwiększony ruch amerykańskich parowców. W źródłach szczegółowo opisane są szlaki morskie oraz zmiany, jakie miały nastąpić po wybudowaniu kanału lub kolei. Nawet po spojrzeniu na m mapy niezbyt to rozumiem, więc ograniczę się do podstawowych faktów.

15.4.1850 r. formalnie założono Panama Railroad Company, a już miesiąc później rozpoczęły się prace przy budowie linii. Władze ówczesnej Nowej Granady udzielały firmie koncesji na użytkowanie kolei przez 45 lat po ukończeniu budowy. Prace posuwały się bardzo wolno, pomimo zaangażowania tysięcy robotników, których dziesiątkowała malaria przenoszona przez komary, a w dżungli i rzekach czyhały aligatory i jadowite węże. Do tego epidemia cholery, lawiny błotne, czerwonka, ospa oraz plemiona żyjące w dżungli. Mimo to w marcu 1852 roku udało się oddać do użytku odcinek ok. 24 kilometrów od ówczesnego Aspinwall (dzisiejsze Colón), w lipcu tego roku oddano do użytku kolejne 14 kilometrów torów do miasta Barbacoas, gdzie rozpoczęto budowę mostu nad rzeką Chagres. Pod koniec prac przyszła powódź i most trzeba było budować od nowa.

27 stycznia 1855 roku o północy, w egipskich ciemnościach i deszczu lejącym jak z cebra, ukończono budowę linii kolejowej łączącej dwa oceany i dwa kontynenty. Dzień później pierwszy pociąg transkontynentalny przejechał całą linię.

Budowę Kanału Panamskiego rozpoczęto w 1881 roku. Zadania podjęli się Francuzi, ale nie poradzili sobie z chorobami i żywiołami – w 1890 roku opuścili tereny, a budowę przerwano. Na „plac budowy” inżynierowie i robotnicy powrócili dopiero 14 lat później – w 1904 roku. Ukończenie budowy postawili sobie za cel Amerykanie, którzy dopięli swego po dziesięciu latach. 15 sierpnia 1914 roku Kanał Panamski został uroczyście otwarty, a po nowo wybudowanym kanale przepłynął pierwszy statek.

Obecnie trudno wyobrazić sobie żeglugę bez Kanału Panamskiego. Kanał Panamski jest również nie lada atrakcją turystyczną, turyści odwiedzający Panamę mogą ze specjalnej platformy widokowej podziwiać potężne lokomotywy przeciągające przez kanał ogromne statki oraz odwiedzić Muzeum Kanału Panamskiego.

Szacuje się, że przy budowie Panama Canal Railroad zginęło ponad 12 tysięcy osób, przy czym nie wiadomo, czy to dokładna liczba, bowiem zarządzający budową rejestrowali tylko zgony białych robotników. Taka jest cena postępu.

Dziś po trasie Panama Canal Railroad kursuje pociąg pasażerski zestawiony z lokomotywy spalinowej i stylowych wagonów – począwszy od wagonu panoramicznego, przez wagon barowy, po wagon obserwacyjny bez okien. Przejazd trwający godzinę należy do najpopularniejszych atrakcji turystycznych Panamy dla turystów amerykańskich. Co ciekawe, w relacjach polskich podróżników nie spotkałem się z tym, aby któryś z nich przejechał się tym pociągiem. Bilety nie są wprawdzie tanie, jak na godzinny przejazd, ale po to ktoś leci taki kawał aby żałować kilkadziesiąt dolarów?

Panama Canal Railroad na You Tube (38:35)(2013)
Panama Canal Railroad na You Tube (09:43)(2010)
Budowa Kanału Panamskiego (filmik z 1912 roku) na You Tube

Ferrocarril Nacional de Chiriqui

W grudniu 1913 roku firma R. W. Hebard & Co. Inc. opracowała projekt budowy sieci kolei łączących miasto David (Ciudad David) z wybrzeżem z Oceanem Spokojnym. W lutym 1914 r. Minister Rozwoju Panamy wydał zgodę na budowę czterech linii kolejowych. Prace rozpoczęły się w kwietniu tego roku. Do końca 1916 roku wybudowano cztery linie kolejowe:

David – Pedregal; 6,5 km
David – La Concepción; 29 km
David – Boquete 45,1 km
Dolega – Potrerillos 12,1 km

Uroczyste otwarcie sieci linii kolejowych Ferrocarril Nacional de Chiriquí miało miejsce 22.4.1916 roku, a na otwarciu obecny był prezydent Panamy – Dr. Belisario Porras. W uroczystości uczestniczyli licznie zgromadzeni mieszkańcy oraz goście z innych krajów.

W 1928 roku oddano do użytku odcinek La Concepción – Puerto Armuelles. Początkowo rząd Panamy miał tylko 5% udziałów w firmie, ale na mocy dekretu z 10 lutego 1945 r. udziały Ferrocarril Nacional de Chiriquí zostały podzielone pomiędzy władzę centralną a samorząd prowincji. Dwa lata później sieć kolei liczyła ponad 200 kilometrów. Koleje Ferrocarril Nacional de Chiriquí zajmowały się zarówno przewozem towarów, jak i przewozami pasażerskimi. Rozstaw szyn wynosił 914 mm.

W 1969 roku państwo przejęło wszystkie udziały w Ferrocarril Nacional de Chiriquí. Koleje wąskotorowe przegrywały już wtedy rywalizację z transportem drogowym i było jasne, że wkrótce koleje upadną. Upadek przyspieszyła seria wypadków i wykolejeń pociągów z powodu złego stanu technicznego torów, a gwoździem do trumny wydawało się być otwarcie odcinka autostrady panamerykańskiej z David do Puerto Armuelles.

Mimo wszystko do końca lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku koleje trzymały się dzielnie, były tańsze niż autobusy, dzięki czemu pasażerowie z rejonów wiejskich nadal wybierali kolej. Niestety, początek lat osiemdziesiątych to ekspansja transportu autobusowego, na ważniejszych trasach autobusy kursowały co 15-20 minut, więc kolej nie mogła stanowić konkurencji. W 1982 roku wstrzymano ruch pasażerski na wszystkich trasach oprócz David – La Concepción – Puerto Armuelles, pociągi towarowe kursowały na zamówienie.

W 1986 roku pomiędzy David a Puerto Armuelles kursowały dwie pary pociągów dziennie. Trasę pokonywały w trzy godziny, autobusy tę samą trasę pokonywały w półtorej godziny i kursowały kilka razy w ciągu godziny, więc było jasne, że kolej nie ma szans. Transport pasażerski został zawieszony w 1988 roku, a kilka lat później wstrzymano również przewozy towarowe.

Na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku Ferrocarril Nacional de Chiriquí oficjalnie zawiesiły działalność. Władze nie rozebrały torów, ale wyręczyli je złomiarze. W 2002 roku pojawiły się plany odbudowy i reaktywacji odcinka David – Boguete, lecz nigdy ich nie zrealizowano. W 2006 roku byli pracownicy Ferrocarril Nacional de Chiriquí zostali zatrudnieni przy rozbiórce pozostałych fragmentów torów. Dawne stacje zostały zaadaptowane na domy, biblioteki, czy szkoły. Właściwie jedyną pozostałością po Ferrocarril Nacional de Chiriquí jest dawna stacja w David.

Oprócz wspomnianych Ferrocarril Nacional de Chiriquí na terenie prowincji istniały linie kolejowe przeznaczone do transportu bananów, zarządzane przez United Fruit Company. Linie były połączone z kostarykańskimi liniami obsługującymi plantacje bananów. Wszystkie zamknięto w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, tory zostały rozebrane.

Sixaola Bridge

Turyści przekraczający granicę panamsko-kostarykańską najczęściej wybierają przejście graniczne przez most zwany „Sixaola Bridge”. Obecnie to most dla pieszych i zmotoryzowanych, podczas przechodzenia którego trzeba uważać na ciężarówki jadące niemal całą szerokością mostu. Jak widać na zdjęciach, na moście zachowały się tory. Ruch kolejowy w tamtych okolicach został wstrzymany już dawno, lecz miłośnicy kolei po spojrzeniu na zdjęcie na pewno zadają sobie pytanie, co tam jeździło.

W prowincji Bocas del Toro na początku XX wieku wybudowano sieć kolei wąskotorowych do transportu bananów. Na początku powstała krótka linia z portu Almirante do miasta. Linia stopniowo była przedłużana na zachód, aż w końcu doprowadzono ją do miasta Guabito, po panamskiej stronie rzeki Sixaola.

W 1929 roku plantacje bananów w okolicach Almirante nawiedziła zaraza zwana „chorobą panamską”, powodująca masowe usychanie bananowców, w związku z czym plantatorzy skupili się na uprawach po drugiej stronie rzeki Sixaola. Wybudowano 8 kilometrów wąskotorówki na terytorium Kostaryki z kilkoma krótkimi odgałęzieniami. W latach trzydziestych plantacje bananów rozkwitały po jednej i drugiej stronie rzeki, a sieć kolejek była rozbudowywana. W 1951 roku długość torów wynosiła 142 km . Na wybranych odcinkach przewożono również pasażerów.

Upadek sieci kolei wąskotorowych rozpoczął się w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy kolej zaczęła przegrywać z ciężarówkami. Po panamskiej stronie większość torów rozebrano w 2005 roku, ostatnie pociągi kursowały jeszcze w 2008 roku, jeszcze kilka tygodni przed rozbiórką torów. W 2008 roku w ekspresowym tempie rozebrano tory, a jedyne ślady, jakie się zachowały, to właśnie tory na moście Sixaola Bridge i pozostałości po torach w mieście Changuinola.

Sixaola Bridge na You Tube

Źródła dla rozdziałów 1,2,3:
www.ferrolatino.ch
charcoazul.wordpress.com
www.panamarailroad.org
travelike.pl/2013/06/14/kanal-panamski-czyli-jak-okielznac-zywioly/
www.mt.com.pl/budowa-kanalu-panamskiego

Metro w Panama City

W połowie marca 2014 roku media biegła informacja, że pasażerowie mogą wziąć udział w przejazdach testowych panamskiego metra, które zostanie uroczyście oddane do użytku 4 kwietnia 2014 r. To drugie metro w Ameryce Środkowej po metrze w mieście Meksyk.

O budowie metra mówiło się już na początku XXI wieku. Panama City to dynamicznie rozwijające się miasto, siedziba wielu instytucji finansowych, a co za tym idzie, wraz ze wzrostem liczby mieszkańców drogi stawały się coraz bardziej zatłoczone.

Budowę pierwszej linii panamskiego metra rozpoczęto w lutym 2011 roku. Po trzech i pół roku linia była gotowa niemal w całości. Od listopada 2013 roku odbywały się przejazdy techniczne.

Pociągi pierwszej linii będą kursować pomiędzy stacjami Albrook a Los Andes, po drodze zatrzymując się na 12 przystankach. Długość linii to 13,7 km . Tabor do obsługi połączeń dostarczyła firma Alstom – pociągi mają 52 m długości 2,71 m szerokości i 3,85 m wysokości. W wagonach są cztery drzwi i sześć okien. Każdy pociąg może pomieścić 600 pasażerów. W godzinach szczytu metro będzie kursować w takcie 3,5 minutowym, co umożliwi przewiezienie 15 000 pasażerów w ciągu godziny. W przyszłości pociągi mają jeździć co półtorej minuty.

Planowana jest budowa linii kolejowej na lotnisko.

Źródła:
www.railjournal.com
www.railway-technology.com

Zobacz również: Koleje świata  Belize  Gwatemala  Honduras  Kanada  Kostaryka  Kuba  Meksyk  Nikaragua  Panama  Salwador  Stany Zjednoczone
Antigua i Barbuda  Aruba  Barbados  Bermudy Curaçao  Dominika  Dominikana  Gwadelupa  Haiti  Jamajka  Martynika  Nowa Fundlandia Portoryko  Saint Kitts i Nevis  Saint Lucia
Trynidad i Tobago  Turks i Caicos