Podróż pociągiem po Polsce to obszerne zagadnienie i dla wielu osób niezrozumiałe z racji podziału na tylu przewoźników, mnóstwa ofert promocyjnych, dziesiątek stron z rozkładami jazdy. W poniższym artykule zebrałem podstawowe informacje na temat podróży pociągiem po Polsce. Jest to pierwsza część poradnika i zawiera tylko informacje ogólne – postaram się napisać kolejne poradniki.

W 2022 roku zlikwidowano Bilet Weekendowy, zastępując go biletem Maxiprzejazd. REGIOKarnet również stał się mniej atrakcyjny. Rok 2023 rozpoczął się pod znakiem dużych podwyżek cen biletów.

Ostatnia aktualizacja: 10.02.2023

Podróż pociągiem po Polsce – spis treści

1. Rozkład jazdy
2. Bilety
3. Przewoźnicy kolejowi w Polsce
4. Kategorie pociągów w Polsce
5. Najlepsze oferty dla turystów
6. Wagony sypialne i kuszetki
7. Dworce kolejowe
8. Bezpieczeństwo w pociągach i na dworcach
9. Pociągi turystyczne
10. Pociągi wakacyjne
11. Najpiękniejsze linie kolejowe
12. Koleje linowo-terenowe w Polsce
13. Muzea i skanseny kolejowe w Polsce
14. Koleje drezynowe
15. Największe polskie miasta warte odwiedzenia
16. Najładniejsze miasta średniej wielkości
17. Najładniejsze nieduże miasta
18. Najładniejsze miasteczka

1. Podróż pociągiem po Polsce – rozkład jazdy

Rozkład jazdy pociągów w Polsce, podobnie jak w większości krajów Europy, zmienia się raz w roku – w grudniu. W ciągu roku ogłaszanych jest kilka korekt rozkładu jazdy, a w związku z pracami torowymi pociągi na konkretnych trasach mogą zmieniać godziny kursowania wielokrotnie w ciągu roku. Sytuacja jest skomplikowana dla podróżnych i na przykład redaktorów stron internetowych, którzy chcieliby podawać chociaż orientacyjny rozkład jazdy pociągów.

Gdzie sprawdzić rozkład jazdy pociągów

Rozkład jazdy pociągów w Polsce najlepiej sprawdzać na stronie Portal Pasażera administrowanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe. Na stronie dostępne są także stacyjne rozkłady jazdy w formie plakatów.

Inne strony, gdzie można sprawdzić rozkład jazdy pociągów i kupić bilet na pociąg:

rozklad.pkp.pl – rozkład jazdy na oficjalnej stronie PKP
beta.bilkom.pl – rozkład jazdy opracowany przez PKP Informatyka
rozklad.sitkol.pl – przestarzała wyszukiwarka połączeń, uwielbiana przez miłośników kolei
koleo.pl – najpopularniejszy pośrednik w sprzedaży biletów kolejowych w Polsce

W czasie moich podróży nie zdarzyło mi się, aby pokazywane połączenia bezpośrednie były niezgodne z rzeczywistością. Ale uwaga: zdarza się, że wyszukiwarki pokazują połączenia z przesiadkami, w których na przesiadkę jest co najmniej 5 minut. Mnie zdarzało się, że przyjechałem do stacji przesiadkowej, a na sąsiednim peronie lub torze stał pociąg, którego nie pokazywała wyszukiwarka, a na przesiadkę miałem 2-3 minuty. Można to zmodyfikować w ustawieniach wyszukiwarek lub wyszukiwać poszczególne odcinki osobno.

Bilet na pociąg można także kupić na stronach licznych koncernów pośredniczących w sprzedaży biletów kolejowych. Na ich stronach sprawdzicie też rozkład jazdy pociągów.

Gdzie sprawdzić zestawienia pociągów

Istnieją dwie amatorskie strony (czeska i jej polska kopia) publikujące zestawienia pociągów pospiesznych i regionalnych, jednak ze względu na częste zmiany nie radzę się nimi sugerować. Gdyby jednak, to najwięcej danych znajdziecie na stronie bocznica.eu. Należy pamiętać, że to strona tworzona przez społeczność miłośników kolei, więc nie zawsze zestawienia będą się zgadzać ze stanem rzeczywistym

Zestawień pociągów regionalnych nie sposób opracować, natomiast firma PKP Intercity udostępnia zestawienia uruchamianych przez siebie pociągów. Dostępne są one na stronie www.intercity.pl/pl/site/dla-pasazera/informacje/pociagi-i-stacje/zestawienia-pociagow.html

Zastępcza komunikacja autobusowa

Zastępcza komunikacja autobusowa to zmora podróżnych. Zamknięcia linii dzielą się na planowane – informacje o nich i kursowaniu autobusów zastępczych pokażą się nam podczas wyszukiwania połączeń oraz nieplanowane – spowodowane awarią pociągu, wypadkiem na trasie lub inną przyczyną losową. Również w tym przypadku PKP Intercity udostępnia stosowne informacje na swojej stronie internetowej: www.intercity.pl/pl/site/dla-pasazera/informacje/bilet/zmiany-w-dostepnosci-pociagow/zka/

Zastępcza komunikacja autobusowa u innych przewoźników powinna pojawić się w wyszukiwarce połączeń w postaci ikonki lub komunikatu „utrudnienia”

Opóźnienie pociągu

W razie opóźnienia pociągu, niezależnie od przyczyny, zgłaszamy skomunikowanie kierownikowi pociągu. Drugi pociąg nie zawsze poczeka i mogą pojawić się problemy w pociągach PKP Intercity.

Na przykład kiedyś jechałem z Katowic do Warszawy, tam miałem się przesiąść na pociąg do Białegostoku. Czas oczekiwania na przesiadkę to 45 minut. Pociąg z Katowic (a właściwie Pragi) był opóźniony o 50 minut. Konduktor pociągu do Warszawy najpierw powiedział, że jak będzie wiedział, co ze skomunikowanymi pociągami w różne strony Polski, przyjdzie powpisywać stosowne adnotacje na biletach. Przed Warszawą jednak nie przyszedł. Pociąg do Białegostoku odjechał, jak się okazało, 2 minuty przed przyjazdem pociągu z Warszawy. Nie było tragedii – następny pociąg do Białegostoku był za około 55 minut.

Wszystko byłoby dobrze, ale konduktorka pociągu do Białegostoku nie chciała uznać mi biletu, bo miałem miejscówkę na wcześniejszy pociąg. Nie było adnotacji konduktora i na nic zdały się moje tłumaczenia o utracie skomunikowania. Musiała wszystko sprawdzić i zajęło jej to chyba piętnaście minut.

Przy opóźnieniach powyżej 60 minut pociągów dalekobieżnych powstałych z winy przewoźnika przysługuje nam odszkodowanie. Przepisy i procedura szczegółowo opisane sąna stronie Urzędu Transportu Kolejowego.

Reklamację można złożyć na przykład przez specjalny formularz na stronie internetowej PKP Intercity. Jak pokazują przykłady z fanpage’a tej firmy na Facebooku, odpowiedzi ze strony PKP Intercity bywają lekceważące i aroganckie. W takim wypadku należy powiadomić Urząd Transportu Kolejowego.

2. Bilety

Ze względu na dużą liczbę przewoźników kolejowych oraz kategorii pociągów przeciętny pasażer będzie miał problem ze zorientowaniem się w taryfach i ofertach promocyjnych. Ogólnie cena biletu zależy od pokonywanej odległości – im dłuższa podróż, tym cena za kilometr niższa. Zniżki i oferty promocyjne omówię w następnych rozdziałach.

Drugi problem to podróż, podczas której pasażer korzysta z usług kilku przewoźników. Niektórzy przewoźnicy podpisali umowy, dzięki którym pasażer jadący pociągami dwóch przewoźników, płaci według taryfy jednego z nich według przejechanych kilometrów, co obniża koszt podróży.

9 grudnia 2018 roku wprowadzono Wspólny Bilet – pasażer może kupić jeden bilet na całą podróż odbywaną pociągami kilku przewoźników. Jak deklarują twórcy Wspólnego Biletu, rozwiązanie będzie korzystne dla pasażerów i znacznie obniży koszty podróży na długich trasach.

Gdzie kupić bilet na pociąg?

Bilety na pociągi możemy kupić w kasach biletowych, biletomatach przewoźników na największych dworcach oraz przez internet – na stronach internetowych przewoźników, w aplikacjach mobilnych, w wymienionych wyżej wyszukiwarkach lub przez strony internetowe pośredników.

Kasy biletowe dzielą się na kasy własne przewoźników lub kasy ajencyjne. Na kasach powinno być oznaczenie przewoźników, których bilety są dostępne w danej kasie. Jakkolwiek poziom obsługi w kasach z roku na rok idzie w górę, zdarzało mi się, że np. w Katowicach nie wiedzieli, jak wydać któryś z biletów sieciowych innego przewoźnika, nie mówiąc o problemach w mniejszych miastach

JAK KUPIĆ TANIE BILETY NA POCIĄG?

Bilety za złotówkę (a nawet 50 groszy) na całą Polskę, znane z szalonych promocji sprzed kilku lat odeszły w niepamięć. W 2021 roku PKP Intercity zlikwidowało także promocję Wcześniej Taniej – obecnie tanie bilety można kupić nawet kilka godzin przed podróżą, o ile w pociągu jest małe obłożenie.

PKP Intercity przygotowało oferty Promo i Superpromo, dzięki którym można nabyć bilety tańsze nawet o 67% na połączenia EIC i EIP. Bilety dostępne są od 30 dni przed datą wyjazdu do wyczerpania limitu. W rzeczywistości biletów tych jest bardzo mało i wiele osób czeka do późna w nocy, aby wziąć udział w szaleńczym wyścigu na stronie internetowej PKP Intercity o najtańsze bilety.

Co ważne – osoby uprawnione do zniżek mogą kupować bilety ze zniżką, a więc np. dla studentów takie bilety są śmiesznie tanie.

Tanie bilety dostępne są na stronie www.intercity.pl

3. Przewoźnicy kolejowi w Polsce

W Polsce działa kilkunastu przewoźników uruchamiających rozkładowe pociągi pasażerskie. Poniżej ich lista

PKP Intercity – przewoźnik obsługujący połączenia dalekobieżne krajowe i międzynarodowe. Uruchamia pociągi pospieszne, Intercity, EIC i EIP. Pociągi PKP Intercity zatrzymują  się teoretycznie tylko na najważniejszych stacjach kolejowych, w praktyce również na mniejszych.

Strona internetowa: www.intercity.pl

Polregio – dawniej największy przewoźnik regionalny, obecnie z roku na rok traci na znaczeniu z powodu ekspansji przewoźników samorządowych. Polregio to dawne Przewozy Regionalne (stara nazwa ostatecznie została wycofana w styczniu 2020 roku). Uruchamiają pociągi REGIO i interREGIO oraz komercyjne SuperREGIO

Strona internetowa: www.polregio.pl

Koleje Mazowieckie – przewoźnik samorządowy obsługujący połączenia regionalne na terenie województwa mazowieckiego. W wakacje uruchamiał ponadto pociągi komercyjne nad morze, które jednak w czasie pandemii nie kursowały.

Strona internetowa: www.mazowieckie.com.pl

Koleje Dolnośląskie – przewoźnik samorządowy obsługujący połączenia regionalne na terenie województwa dolnośląskiego i wybrane połączenia stykowe z województwami ościennymi.

Strona internetowa: www.kolejedolnoslaskie.pl

Koleje Wielkopolskie – przewoźnik samorządowy obsługujący połączenia regionalne na terenie województwa wielkopolskiego.

Strona internetowa: koleje-wielkopolskie.com.pl

Koleje Śląskie – przewoźnik samorządowy obsługujący połączenia regionalne na terenie województwa śląskiego oraz wybrane połączenia stykowe z województwami ościennymi.

Strona internetowa: kolejeslaskie.com
Jak wyglądają pociągi Kolei Śląskich – fotoprzewodnik

Łódzka Kolej Aglomeracyjna – przewoźnik samorządowy obsługujący połączenia regionalne na terenie województwa łódzkiego. Uruchamia także pociągi przyspieszone ŁKA Sprinter z Łodzi do Warszawy.

Strona internetowa: lka.lodzkie.pl

Koleje Małopolskie – przewoźnik samorządowy uruchamiający pociągi na wybranych liniach kolejowych w województwie małopolskim. W letnie weekendy uruchamia także kilka sezonowych pociągów przyspieszonych w obrębie województwa.

Strona internetowa: malopolskiekoleje.pl

Arriva RP – przewoźnik z grupy Arriva będącej częścią Deutsche Bahn. Obsługuje wybrane połączenia na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. W wakacje uruchamia kilka pociągów komercyjnych nad morze.

Strona internetowa: arriva.pl

Szybka Kolej Miejska Trójmiasto – przewoźnik z grupy PKP uruchamiający pociągi osobowe w aglomeracji trójmiejskiej, pociągi na liniach Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, a także pociągi osobowe Gdańsk Śródmieście – Lębork.

Strona internetowa: www.skm.pkp.pl

Szybka Kolej Miejska w Warszawie – przewoźnik obsługujący wybrane połączenia kolejowe w rejonie aglomeracji warszawskiej.

Strona internetowa: www.skm.warszawa.pl

Warszawska Kolej Dojazdowa – coś pomiędzy pociągiem a tramwajem kursujące na trasie Warszawa Centralna WKD – Grodzisk Mazowiecki Radońska. 

Strona internetowa: www.wkd.com.pl

Grupa SKPL – przewoźnik obsługujący połączenie Pleszew Miasto – Pleszew Wąskotorowy (Kowalew), dawniej połączenie wąskotorowe, obecnie normalnotorowe. Do grudnia 2019 roku obsługiwał na zlecenie PKP Intercity pociągi Rzeszów – Zagórz/Łupków. Kilka lat temu pociągi Grupy SKPL można było spotkać w wakacje na liniach na co dzień nieczynnych dla ruchu pasażerskiego: Kętrzyn – Węgorzewo oraz Lipusz – Bytów, pojawiają się też na kilku trasach Dolnego Śląska (jako Koleje Dolnośląskie).

Strona internetowa: shortlines.pl

Na dobrą sprawę do tej grupy moglibyśmy zaliczyć również Leo Express. Przewoźnik uruchamia tylko weekendowe pociągi Kraków – Praga.

4. Kategorie pociągów w Polsce

W rozkładach jazdy pociągów w Polsce znajdziemy następujące kategorie pociągów:

POCIĄG OSOBOWY – pociąg osobowy to pociąg zatrzymujący się na wszystkich stacjach i przystankach osobowych. Najwięcej pociągów osobowych to pociągi REGIO – uruchamiane przez Przewozy Regionalne i taka nazwa bywa również powszechnie stosowana do pociągów osobowych innych przewoźników. Pociągi osobowe niektórych przewoźników, na przykład Kolei Śląskich, na niektórych odcinkach mogą kursować jako przyspieszone.

W rozkładach jazdy pociągi osobowe są oznaczone skrótami przewoźników:

R – pociąg REGIO Przewozów Regionalnych
KM – pociąg Kolei Mazowieckich
KMŁ – pociąg Kolei Małopolskich
KŚ – pociąg Kolei Śląskich
KD – pociąg Kolei Dolnośląskich
KW – pociąg Kolei Wielkopolskich
ŁKA – pociąg Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej
AR – pociąg Arrivy RP

interREGIO – pociągi przyspieszone Przewozów Regionalnych. Dawniej powszechna kategoria niedrogich pociągów dalekobieżnych, obecnie kategoria kilku pociągów piątkowych i niedzielnych dowożących głównie studentów.

TLK – pociągi pospieszne PKP Intercity. Dawniej Tanie Linie Kolejowe, obecnie Twoje Linie Kolejowe, teoretycznie oznaczają składy zestawione ze starych, niezmodernizowanych wagonów. Najczęściej z wagonów z przedziałami, choć trafiają się pojedyncze wagony bezprzedziałowe. Wagony drugiej klasy zwykle mają po 8 miejsc w przedziale, aczkolwiek PKP Intercity często podstawia zdeklasowane wagony pierwszej klasy kursujące jako wagon drugiej klasy. Wagony bez klimatyzacji, z toaletami z dziurami na tory. Ostatnio w pociągach kategorii TLK pojawiają się również wagony klimatyzowane z gniazdkami oraz toaletami z obiegiem zamkniętym, jednak tylko w części składów.

Jak wyglądają pociągi TLK – fotoprzewodnik

IC (Intercity) – pociągi pospieszne PKP Intercity. Zestawione ze zmodernizowanych wagonów lub elektrycznych zespołów trakcyjnych PESA Dart i Stadler Flirt 3. W składach pociągów są klimatyzowane wagony pierwszej i drugiej klasy, często również wagon barowy lub restauracyjny. Taryfa taka sama jak na pociągi TLK. Na odcinku krajowym kategorię IC posiada część pociągów międzynarodowych po przekroczeniu granicy zmieniających kategorię na EC (Eurocity), dzięki czemu można nimi znacznie taniej podróżować.

Jak wyglądają pociągi IC – fotoprzewodnik

Moje NIESPONSOROWANE recenzje pociągów Intercity:

Flirt 3 II klasa – wrażenia z podróży
Flirt 3 I klasa – wrażenia z podróży
Dart II klasa – wrażenia z podróży

EIC (Express Intercity) – komfortowe pociągi PKP Intercity kursujące pomiędzy największymi miastami. Zestawione ze zmodernizowanych lub nowych, klimatyzowanych wagonów pierwszej i drugiej klasy. Pasażerowie mają zapewniony drobny poczęstunek. W niektórych pociągach dostępne są przedziały menedżerskie. Obowiązuje osobna taryfa – ceny biletów znacznie wyższe niż na pociągi TLK i IC.

EIP (Express Intercity Premium) – najwyższa i najdroższa kategoria pociągów. EIP to nazwa pociągów obsługiwanych przez pojazdy ED250, potocznie nazywane „polskim Pendolino”. W składzie pociągu są wagony bezprzedziałowe pierwszej i drugiej klasy, wagon restauracyjny, a także jeden wagon drugiej klasy kursujący jako Strefa Ciszy. W pociągach EIP biletu nie można kupić u konduktora, po wyczerpaniu wolnych miejsc pociągami nie mogą podróżować pasażerowie bez gwarancji miejsca do siedzenia.

EIP II klasa – wrażenia z przejazdu

D – nocny pociąg międzynarodowy jadący do krajów Europy Wschodniej. Dawniej kategoria oznaczała pociągi nocne zestawione ze starych, niezmodernizowanych wagonów.

EN (Euronight) – nocny pociąg międzynarodowy jadący do krajów Europy Zachodniej i Środkowej.

Nightjet – kategoria pociągu nocnego Berlin – Wiedeń jadącego przez terytorium Polski. Pociąg uruchamiany jest przez koleje austriackie, a w składzie znajdują się klimatyzowane wagony z miejscami do siedzenia, wagony z miejscami do leżenia oraz wagony sypialne kolei austriackich.

5. Najlepsze oferty dla turystów

Podróżując pociągiem po Polsce można zwiedzić mnóstwo ciekawych miejsc – miast, miasteczek, mniej znanych zabytków. Niektórzy lubią zwiedzać intensywnie, po 2-3 miasta w dzień lub w weekend, albo podróżować spontanicznie, zmieniając swoje plany podczas podróży. Przewoźnicy przygotowali dla podróżnych kilka interesujących ofert, dzięki którym możemy zwiedzać cały kraj lub wybrane regiony.

Niestety w 2022 roku został zlikwidowany Bilet Weekendowy.  Zastąpił go bilet Maxiprzejazd ważny od 00:00 we wtorek do 15:00 w czwartek. Obowiązuje w pociągach TLK i IC, a w wersji MAX również w pociągach EIC i EIP (do EIP należy dokupić miejscówkę przed każdą podróżą).

Ceny biletu Multiprzejazd w czasie opracowywania artykułu:

Multiprzejazd – 119 zł (2 klasa) / 159 zł (1 klasa)
Multiprzejazd MAX – 239 zł (2 klasa) / 396 zł (1 klasa)

Ceny biletu po zmianie nazwy oferty wzrosły o około 50%. Nie jest to więc zbyt atrakcyjna oferta.

Bilet Turystyczny – bilet weekendowy Polregio. Bilet sieciowy ważny od godziny 18:00 w dzień poprzedzający dzień wolny od pracy, do 06:00 dnia następującego po dniu wolnym od pracy. Dostępny w dwóch wariantach – miniBilet Turystyczny ważny tylko w pociągach REGIO firmy Polregio i Bilet Turystyczny honorowany w pociągach  Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, Kolei Wielkopolskich, Kolei Małopolskich oraz Arrivy RP (z wyłączeniem pociągów specjalnych).

Ceny Biletu Turystycznego w czasie opracowywania artykułu:

miniBilet Turystyczny – 46,40 zł
Bilet Turystyczny – 56,70 zł

UWAGA!!! Bilet Turystyczny nie jest już honorowany w pociągach Kolei Śląskich.

REGIOKarnet – ciekawa oferta Polregio. Bilet sieciowy ważny przez 3 dowolnie wybrane dni w ciągu dwóch miesięcy. Bilet jest ważny w pociągach REGIO Polregio, honorowany w pociągach Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej, Kolei Wielkopolskich, Kolei Małopolskich oraz Arrivy RP (z wyłączeniem pociągów specjalnych). Dobra propozycja dla osób chcących podróżować w dni robocze, jeśli ktoś ma np. wolne dni w poniedziałek i czwartek i akurat wtedy chce podróżować po okolicy, to REGIOKarnet jest świetny rozwiązaniem. Do biletu dołączany jest karnet, który należy zalegalizować (podbić) w kasie na dworcu, a w przypadku braku czynnej kasy u konduktora.

Cena REGIOKarnetu w czasie opracowywania artykułu wynosiła 89,60 złotych, czyli 1 dzień podróży będzie nas kosztował prawie 30 złotych. Dostępny jest także miniREGIOKarnet ważny tylko w pociągach REGIO Polregio za 77,30 zł.

UWAGA!!! Bilet REGIOKarnet nie jest już honorowany w pociągach Kolei Śląskich ani Kolejach Dolnośląskich

Wspólny Bilet Samorządowy – bilet sieciowy ważny przez 24 godziny od daty zakupu lub godziny i daty określonej przez nabywcę. Bilet honorowany jest w pociągach następujących przewoźników:

„Koleje Mazowieckie – KM” sp. z o.o. (KM) – oprócz pociągu „Słoneczny”
Warszawska Kolej Dojazdowa sp. z o.o. (WKD);
Łódzka Kolej Aglomeracyjna Sp. z o.o. (ŁKA);
Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. (KW);
Koleje Małopolskie sp. z o.o. (KMŁ);
Koleje Śląskie Sp. z o.o. (KŚ);
Koleje Dolnośląskie S.A. (KD);
Arriva RP Sp. z o.o. (Arriva).

Dzięki tej ofercie można podróżować niedrogo podróżować po regionach obsługiwanych przez koleje samorządowe, jednak na razie obsługa połączeń regionalnych rozplanowana jest tak, że odcinki obsługiwane przez koleje samorządowe poprzecinane są odcinkami obsługiwanymi przez Przewozy Regionalne i nie da się podróżować, nie korzystając z pociągów przewoźników niewymienionych w ofercie (wyjątek to ŁKA i KM).

W czasie opracowywania artykułu Wspólny Bilet Samorządowy kosztował 38 złotych.

Weekend z KD – bilet weekendowy Kolei Dolnośląskich. Bilet jest ważny od godziny 18:00 dnia roboczego poprzedzającego bezpośrednio następujące po sobie dni wolne od pracy, do godziny 6:00 pierwszego dnia roboczego następującego po dniach wolnych. Bilet uprawnia do nieograniczonej liczby przejazdów w ramach jego ważności. Dzięki biletowi Weekend z KD można zwiedzić wiele pięknych miejsc na Dolnym Śląsku. Wada to tłok w pociągach, bo chętnych na podróż koleją po Dolnym Śląsku nie brakuje. Bilet honorowany jest tylko w pociągach Kolei Dolnośląskich.

Cena biletu Weekend z KD w czasie opracowywania artykułu wynosiła 59 zł

Bilet sieciowy imienny Kolei Mazowieckich – bilet sieciowy ważny w pociągach Kolei Mazowieckich. Dla turystów najważniejsze są dwa warianty – 24-godzinny i 3-dniowy. Bilet sieciowy 24-godzinny ważny jest przez 24 godziny licząc od godziny określonej na bilecie lub wskazanej przez nabywcę, natomiast 3-dniowy przez 3 kolejne dni, czyli do godziny 24.00 trzeciego dnia ważności biletu. Dzięki biletowi można pozwiedzać pociągiem województwo mazowieckie.

W czasie opracowywania artykułu cena biletu wynosiła:

Bilet sieciowy Kolei Mazowieckich 24-godzinny – 48 zł
Bilet sieciowy Kolei Mazowieckich 3-dniowy – 78 zł

Euro-Nysa – według mnie najlepsza oferta umożliwiająca zwiedzanie polsko-niemiecko-czeskiego pogranicza. Jest to bilet sieciowy obowiązujący w pociągach i autobusach na terenie euroregionu Euro-Nysa. Za 40 złotych możemy przez cały dzień podróżować po części Dolnego Śląska, libereckiego kraju w Czechach i Saksonii. Obszar ważności pozwala na zwiedzenie wielu ciekawych miejsc.

Większość z wymienionych biletów to bilety imienne, ważne z dowodem tożsamości. Od cen nie stosuje się ulg i zniżek, więc studenci i osoby nieuprawnione do zniżek zapłacą tyle samo. Poszczególne oferty opiszę szerzej w innych artykułach.

Planujesz podróż pociągiem po Polsce? Zapoznaj się z naszymi przewodnikami po różnych polskich miastach: Bielsko-Biała, Byczyna, Gdańsk, Gdynia, Gliwice, Katowice, Leszno, Łowicz, Nysa, Opole, Oświęcim, Piotrków Trybunalski, Prudnik, Rawicz, Sopot, Tczew,  Warszawa, Zgierz

6. Wagony sypialne i kuszetki

W niektórych pociągach nocnych PKP Intercity kursują wagony z miejscami do leżenia oraz wagony sypialne.

Wagony z miejscami do leżenia teoretycznie składają się z sześcioosobowych przedziałów, w których podróżują zarówno kobiety i mężczyźni. Teoretycznie, bowiem PKP Intercity boryka się brakami taborowymi i w większości pociągów jako kuszetki kursują wagony sypialne z przedziałami 3-osobowymi, co dla pasażerów oczywiście jest lepsze. W wagonach z miejscami do leżenia nie ma pościeli.

Wagony sypialne to wagony z przedziałami 3-osobowymi męskimi i damskimi oddzielnie, przy czym można wykupić cały przedział 3-osobowy jako 2-osobowy, w którym jedzie na przykład kobieta i mężczyzna. W przeciwieństwie do wagonu z miejscami do leżenia dostępna jest pościel, woda mineralna i drobny poczęstunek.

W obu typach wagonów można zakupić przekąski u konwojenta wagonu.

Osobiście nie polecam górnego miejsca. W większości pociągów kursują stare wagony PKP Intercity, zmodernizowane, bardzo wygodne wagony widziałem jedynie w pociągu IC Przemyślanin.

O mojej podróży możecie przeczytać w artykule: Wagon sypialny jako kuszetka – wrażenia

Podróż wagonem sypialnym lub wagonem z miejscami do leżenia pozwala wypocząć podczas podróży, o ile nie podróżujemy na górnych miejscach.

7. Dworce kolejowe

W ciągu ostatnich dziesięciu lat wyremontowano bardzo dużo polskich dworców kolejowych i trzeba przyznać, że na tle Europy prezentują się dobrze, szczególnie jeśli chodzi o dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz infrastrukturę dodatkową, np. prysznice. Do wyremontowania nadal pozostaje wiele dworców w mniejszych miastach.

Obserwuje się trzy główne tendencje w modernizacji polskich dworców kolejowych – pierwsza z nich to odnawianie zabytkowych obiektów łącznie z pracami konserwatorskimi i przywracanie im dawnego blasku. Do takich dworców należą na przykład dworce Bielsko-Biała Główna, Gdynia Główna, czy Wrocław Główny.

Druga tendencja to tworzenie z dworców kolejowych dodatków do galerii handlowych. Na takich dworcach znajdziemy mnóstwo punktów handlowych i lokali gastronomicznych, wszystko wygląda nowocześnie, a dworzec zwykle przylega do ogromnej galerii handlowej lub taka galeria położona jest w najbliższym sąsiedztwie dworca. Na dworcach tego typu często nie ma klasycznej poczekalni dla podróżnych. Do dworców tego typu należy na przykład dworzec kolejowy w Katowicach.

Ostatnia tendencja to tzw. „dworce systemowe”, czyli mała budka według jednego projektu na cały kraj. Taki dworzec podzielony jest na dwie części – w jednej znajduje się kasa i kantorek ochrony, w drugiej toaleta, poczekalnia, ewentualnie punkt handlowo-usługowy i automat z przekąskami.

Większością dworców kolejowych zarządza PKP. Coraz więcej obiektów przejmują samorządy i przeprowadzają bardzo udane modernizację, a same dworce służą jako siedziby bibliotek, urzędów i innych instytucji. Bardzo udany remont dworca należącego do samorządu przeprowadzono w Goczałkowicach-Zdroju.

Coraz więcej dworców przystosowanych jest do odprawy osób niepełnosprawnych. W wielu miejscach zamontowano windy oraz oznaczenia dla osób niewidomych.

Toalety na dworcach coraz częściej są bezpłatne, jednak na największych obiektach opłaty mogą niemile zaskoczyć; ceny za skorzystanie z toalety obecnie wahają się od 2 do 4 złotych. Na najważniejszych dworcach w toaletach wydzielono pokój rodzinny wyposażony w przewijak oraz prysznic.

Na większości dworców pracuje ochrona – na mniejszych emeryt z orzeczeniem o niepełnosprawności, na największych licencjonowani ochroniarze z profesjonalnych firm.

Nie ma większych problemów z fotografowaniem na dworcach, niektórzy jednak nie wiedzą, że zakaz fotografowania został dawno zniesiony i bywają problemy na przykład ze Strażą Ochrony Kolei w Kluczborku oraz ochroniarzami na mniejszych dworcach.

Najważniejsze dworce czynne są przez całą dobę, mniejsze zamykane często już w godzinach popołudniowych. Niewiele jest dworców kolejowych, na których bezpiecznie można poczekać na pociąg w nocy – najlepiej pod tym względem wypadają dworce Warszawa Centralna, Warszawa Zachodnia, Kraków Główny, Przemyśl Główny, Gdynia Główna i Wrocław Główny.

Na większości dworców nie ma już klasycznych przechowalni bagażu, zastąpiły je skrzynki bagażowe dostępne w kilku rozmiarach.

Brakuje natomiast biletomatów, w których moglibyśmy kupić bilety wszystkich przewoźników. Biletomaty potrzebne są na wielu dworcach – zdarzają się ogromne kolejki do kas, pomimo stosowania „systemu jednej kolejki”.

8. Bezpieczeństwo w pociągach

Kilka lat temu opublikowałem na blogu wpis pt. Bezpieczeństwo w pociągach. Wpis przeczytało mnóstwo osób, byli też tacy, co opublikowali „własne” artykuły korzystając z moich przemyśleń bez podania źródła. Od tamtego czasu sytuacja trochę się poprawiła, ale nie jest idealnie.

Zmorą podróżnych są kradzieże kieszonkowe i gangi złodziei okradające śpiących pasażerów. Kieszonkowcy grasują w zatłoczonych pociągach bez względu na porę dnia, gangi głównie w pociągach nocnych.

Pod względem bezpieczeństwa sporo się poprawiło – wybrane pociągi nocne PKP Intercity są na całej trasie patrolowane przez firmę ochroniarską – dawniej firma ochroniarska jechała np. z Wrocławia do Opola, później w pociągu nie było nikogo z ochroniarzy ani Straży Ochrony Kolei i pomiędzy Gliwicami a Zabrzem, a później pomiędzy Katowicami a Trzebinią dużo się działo.

Coraz więcej składów jest monitorowanych, przez co policja może dużo łatwiej namierzyć złodzieja.

Niestety, nie ma szans na całkowite zlikwidowanie zagrożenia i podczas podróży należy zachować elementarne zasady bezpieczeństwa. Nigdy nie wiadomo, na kogo trafimy – niektórzy są nieobliczalni.

Poprawiła się sytuacja na dworcach, aczkolwiek na niektórych żule, żebracy oraz osobnicy niezrównoważeni psychicznie wciąż są problemem. Na dworcach przede wszystkim należy uważać na kieszonkowców.

W pociągach nocnych od lat kradzieże zgłaszane są głównie na odcinkach:

• różne odcinki w województwie śląskim
• odcinek Głogów – Zielona Góra
• odcinek Kielce – Radom
• odcinek Tczew – Bydgoszcz

9. Pociągi turystyczne

Oprócz pociągów rozkładowych kursujących regularnie i uruchamianych przez wymienionych w artykule przewoźników, po Polsce kursują także pociągi turystyczne uruchamiane przez Turkol oraz Nowosądeckie Stowarzyszenie Miłośników Kolei w ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej”. Pociągi turystyczne kursują najczęściej po liniach kolejowych nieczynnych dla ruchu pasażerskiego, zwykle są zestawione z parowozu (ewentualnie lokomotywy spalinowej) oraz wagonów retro. Organizatorzy we współpracy z lokalnymi organizacjami turystycznymi przygotowują program towarzyszący.

Pociągi turystyczne kursują według ustalonego kalendarza i objęte są obowiązkową rezerwacją miejsc. W 90% przypadków bilety trzeba kupować z dużym wyprzedzeniem na stronach internetowych organizatora przejazdów. Pomimo stosunkowo wysokich cen bilety rozchodzą się jak ciepłe bułeczki.

Przejazdy turystyczne organizują następujące podmioty:

TurKol – organizuje przejazdy pociągami turystycznymi głównie na terenie województwa wielkopolskiego i województw ościennych. W ofercie są też wycieczki kilkudniowe po różnych regionach, ale są one odpowiednio droższe.

Strona internetowa: www.turkol.pl

Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej – projekt realizowany przez Nowosądeckie Stowarzyszenie Miłośników Kolei przy współpracy ze Skansenem Kolejowym w Chabówce oraz PKP Cargo.  Przejazdy w województwie małopolskim, głównie na malowniczej linii kolejowej Nowy Sącz – Muszyna, Tarnów – Żabno, Tarnów – Tuchów. Od 2022 roku, w związku z budową linii Podłęże – Piekiełko, nie będą już kursowały pociągi Nowy Sącz – Chabówka.

Strona internetowa: kolejegalicyjskie.pl

Przez Polskę co jakiś czas przejeżdżają także międzynarodowe pociągi wycieczkowe dla zamożnych – Courier Classic, czy Venice Simplon Orient Express.

10. Pociągi wakacyjne

W sezonie wakacyjnym, oprócz połączeń dalekobieżnych z północy na południe Polski i w kierunku odwrotnym, uruchamianych jest kilka interesujących pociągów dodatkowych do najpopularniejszych miejscowości turystycznych, często po liniach kolejowych, na których nie kursują pociągi poza sezonem.

Przykłady:

Koszalin – Mielno – szynobus bardzo ułatwiający dojazd do popularnej miejscowości wypoczynkowej nad morzem.

Chełm – Włodawa – połączenie funkcjonujące w wakacje od kilku lat. Niestety, stacja we Włodawie leży daleko od centrum miasta, dlatego nie jest atrakcyjne dla turystów.

Białystok – Waliły – pociągi na tej trasie kursują od maja do końca wakacji. Co jest ciekawego w Waliłach? Nie wiem, samorząd i Przewozy Regionalne chwalą się, że pociągiem można pojechać na grzybobranie.

Poza reaktywacjami są też dwa połączenia, które cieszyły się zainteresowaniem, ale Grupa SKPL zrezygnowała z ich obsługi: Kętrzyn – Węgorzewo, Bytów – Lipusz. Nadal niewykorzystany jest też potencjał Kolei Nadzalewowej z Elbląga do Fromborka.

11. Najpiękniejsze linie kolejowe

Polska posiada kilka linii kolejowych, które śmiało możemy nazwać pięknymi i zaliczyć do najpiękniejszych co najmniej w Europie Środkowej. Niestety, dwie z nich obecnie są nieczynne dla pociągów pasażerskich, na jednej kursują tylko pociągi specjalne. Lista pewnie nie jest kompletna, być może uda mi się kiedyś przejechać innymi ciekawymi liniami, które dodam do wykazu.

Linia kolejowa Reda – Hel – linia kolejowa zbudowana na mierzei. Długość linii to 62,8 km, za Puckiem rozpoczyna się najpiękniejszy odcinek linii. Z okien pociągu można podziwiać Zatokę Pucką i morze, miejscami wydaje się, że pociąg jedzie tuż przy samej plaży. Gorąco polecam przejechanie się tą linią – osobiście bardzo mi się podobało. Poza sezonem na linii kursują szynobusy Gdynia – Władysławowo i Gdynia – Hel. W sezonie dodatkowo pociągi pospieszne PKP Intercity. W sezonie pociągi często są zatłoczone, a pociąg zatrzymuje się w popularnych miejscowościach wypoczynkowych.

Legendarny film na YouTube pokazujący Kolej na Hel z lotu ptaka 

Linia kolejowa Kłodzko Główne – Wałbrzych Główny – malownicza linia kolejowa o długości 52 kilometrów w województwie dolnośląskim. Tory prowadzą wzdłuż wzgórz, rzek, pociąg przejeżdża przez dwa długie tunele – Tunel pod Sajdakiem oraz Tunel pod Małym Wołowcem – najdłuższy tunel w Polsce. Pomiędzy stacjami Jedlina-Zdrój a Wałbrzych Główny skład pokonuje wiadukt, z którego widać panoramę Wałbrzycha. Na trasie obecnie kursują szynobusy Kolei Dolnośląskich.

Linia kolejowa Tarnów – Muszyna – Leluchów – linia o długości 145,48 km, biegnąca na dużej części trasy wzdłuż rzeki Poprad. Wzdłuż linii rozciągają się wzgórza, doliny rzek, czasami pociąg jedzie obok drogi. Miałem okazję przejechać odcinek Tarnów – Stary Sącz, najbardziej podobała mi się tzw. pętla grybowska, gdzie za Grybowem pociąg wjeżdża pod górę zataczając łuk, a widoki zapierają dech w piersiach. Niektóre pociągi obsługiwane są przez stare składy EN57 z otwieranymi oknami, dzięki czemu można zrobić piękne zdjęcia. Po drodze dużo ciekawych miejscowości (między innymi Nowy Sącz i Stary Sącz), specyficzna atmosfera, zdecydowanie warto się przejechać.

Linia kolejowa Chabówka – Nowy Sącz – górska linia kolejowa w województwie małopolskim. Przebiega przez Beskid Wyspowy, na trasie o długości około 77 kilometrów pociąg pokonuje 74 mosty (z czego 15 to długie mosty, z których najdłuższy liczy ponad 300 metrów i wznosi się nad Dunajcem tuż przed stacją Nowy Sącz Miasto). Co ciekawe, pomimo górskiego charakteru trasy nie wydrążono na niej tuneli, konieczne było jednak zbudowanie 206 przepustów wodnych pod torami. Obecnie na trasie kursują tylko kilka razy w roku pociągi specjalne zestawione ze spalinowozu i wagonów retro, tzw. ryflaków. Bilety rozchodzą się jak świeże bułeczki. W przyszłości planowany jest remont linii oraz połączenie jej z planowaną nową linią Podłęże – Piekiełko.

Kolej Doliny Bobru – malownicza linia kolejowa w województwie dolnośląskim, łącząca Jelenią Górę i Lwówek Śląski. Najbardziej malowniczy odcinek liczy 33 kilometry, tak naprawdę linia biegnie dalej do miejscowości Ławszowa i jako linia Jelenia Góra – Ławszowa (77 km) widnieje na liście linii kolejowych w Polsce. Na odcinku Jelenia Góra – Lwówek Śląski pociąg pokonuje trzy tunele i cztery mosty oraz wiadukty. Pomimo dużych walorów krajobrazowych niedoinwestowana linia przez lata niszczała, aż prędkość pociągów spadła do 10 km/h. Od kilku lat pociągi nie kursują, pojawiają się jednak informacje o możliwej reaktywacji przewozów pasażerskich w przyszłości.

Kolej Nadzalewowa – nieczynna linia kolejowa łącząca Elbląg z Braniewem (48 km). Niektóre odcinki położone są nad brzegiem Zalewu Wiślanego, wzdłuż linii leżą popularne miejscowości Tolkmicko i Frombork, a w Braniewie linia łączy się z linią kolejową do Królewca. Pomimo dużego potencjału linia popadła w ruinę, na części trasy próbowano utworzyć kolej drezynową, a potencjał został zmarnowany. Ze względu na koszty trudno oczekiwać, żeby w najbliższym czasie linia została wyremontowana.

Nie jechałem linią kolejową Zagórz – Krościenko, a podobno również należy do najpiękniejszych w Polsce. Również po tej linii od lat nie kursują pociągi pasażerskie.

12. Koleje linowo-terenowe w Polsce

W Polsce czynne są cztery koleje linowo-terenowe. Trzy z nich znajdują się na południu kraju, jedna w Gdyni.

Kolej linowo-terenowa na Górę Żar – budowa kolei została ukończona pod koniec 2003 roku, na początku 2004 roku pierwsze osoby mogły wjechać wagonikiem na Górę Żar. Długość trasy kolejki wynosi 1300 metrów, czas przejazdu pomiędzy dolną a górną stacją to 5 i pół minuty. W połowie drogi zbudowano mijankę dla wagoników. W ciągu godziny kolejka może przewieźć 1200 osób, możliwe jest zabranie do wagoniku roweru i sprzętu narciarskiego. Na Górę Żar warto się przejechać ze względu na malownicze widoki z okien kolejki oraz ze szczytu góry. To popularne miejsce wśród miłośników szybownictwa i paralotniarstwa.

Na szczycie góry znajduje się sztuczny zbiornik wodny i elektrownia szczytowo-pompowa.

Strona internetowa: www.pkl.pl/gora-zar/gora-zar.html

Kolej linowo-terenowa na Gubałówkę – kolejka z Zakopanego na Gubałówkę, wybudowana w 1938 roku i zmodernizowana w 2001 roku. Trasa o długości 1307 metrów, tabor to dwa wagony, na środku trasy zbudowano mijankę. Przejazd z dolnej stacji na górną trwa 3,5 minuty, w ciągu godziny kolejka może przewieźć około 2000 pasażerów.

Kolej linowo-terenowa na Górę Parkową – pierwsza kolej tego typu w Polsce; zbudowana w 1937 roku w Krynicy-Zdroju. Dolna stacja kolei położona jest przy krynickim deptaku, górna na szczycie Góry Parkowej. Długość trasy to 642 metry, różnica poziomów 148 metrów. W połowie trasy mijanka. Kolej posiada dwa wagoniki mogące pomieścić 50 osób, przejazd trwa około 3 minut, a w ciągu godziny trasę może przejechać 500 osób. Kursuje codziennie, najczęściej od 10:00 do 19:00.

Kolej linowo-terenowa na Kamienną Górę – kolej linowo-terenowa w Gdyni, oddana do użytku w 2005 roku. Jeden wagonik przewozi pasażerów z dolnej stacji przy Placu Grunwaldzkim na Kamienną Górę. Długość trasy to zaledwie 96 metrów, czas przejazdu 2 minuty.

13. Muzea i skanseny kolejowe w Polsce

W Polsce działa kilka większych muzeów kolejnictwa. Na niektórych stacjach kolejowych urządzono Izby Pamięci, ponadto można natrafić na parowozy-pomniki lub tablice pamiątkowe dotyczące nieczynnych linii kolejowych lub różnych wydarzeń związanych z historią kolei. Domyślam się, że miłośników kolei oraz zwykłych turystów najbardziej zainteresują wystawy zabytkowego taboru kolejowego. Przygotowałem listę najważniejszych polskich muzeów kolejnictwa i skansenów kolejowych. Nie wszystkie są dostępne na co dzień. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że placówek tego typu jest mało, lecz w porównaniu z innymi krajami wypadamy bardzo dobrze.

Stacja Muzeum – najważniejsze polskie muzeum kolejnictwa z siedzibą w Warszawie, w budynku dawnego dworca Warszawa Główna Osobowa. Stacja Muzeum przejęła zbiory zlikwidowanego z dniem 31 marca 2016 r. Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Największą atrakcją jest bogaty zbiór lokomotyw. Stacja Muzeum ma filię w Sochaczewie – Muzeum Kolei Wąskotorowej.

Strona internetowa: www.stacjamuzeum.pl

Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce – jedna z najpopularniejszych atrakcji turystycznych województwa małopolskiego. Na wystawie taboru można podziwiać około 90 pojazdów, w tym czynne parowozy i lokomotywy spalinowe. Muzeum uruchamia także sezonowe pociągi retro na trasie Chabówka – Kasina Wielka oraz Chabówka – Nowy Sącz w ramach projektu „Małopolskie Szlaki Turystyki Kolejowej”. Dla zwiedzających przygotowano niedrogi obiekt noclegowy.

Strona internetowa: skansenchabowka.pl

Muzeum Kolejnictwa na Śląsku – muzeum utworzone w 2005 roku na terenie zabytkowej lokomotywowni w Jaworzynie Śląskiej, w województwie dolnośląskim. Znane jest z organizacji Gali Parowozów, jak również krótkich przejazdów zabytkowym taborem po bocznicy kolejowej na terenie parowozowni. Kolekcja liczy 150 pojazdów kolejowych z lat od 1880 do lat 70 XX wieku.

Strona internetowa: muzeumtechniki.pl

Skansen Lokomotyw w Zduńskiej Woli – muzeum przy stacji Zduńska Wola Karsznice, dawniej znane pod nazwą Skansen Lokomotyw i Urządzeń Technicznych, obecnie funkcjonuje jako filia Muzeum Historii Miasta Zduńska Wola. Uroczyście otwarte 11 listopada 1993 roku, w ostatnich latach zmagało się z problemami finansowymi. Według informacji na stronie internetowej kolekcja taboru liczy 10 parowozów, 3 lokomotywy spalinowe, ponadto wagony osobowe i towarowe, wagonik z Gubałówki, wirowy pług odśnieżny, dźwig o napędzie parowym i lokomobila. Zwiedzanie z przewodnikiem.

Strona internetowa: www.skansen.zdunia.pl

Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie – muzeum posiadające największą kolekcję pojazdów szynowych w Polsce północnej, atrakcją jest także zabytkowa hala parowozowni z pomieszczeniami warsztatowymi. Położone tuż przy dworcu kolejowym, czynne przez cały rok, bilety wstępu niewygórowane. Jak można wyczytać w recenzjach, przydałoby się doinwestować.

Strona internetowa: muzeumkolejnictwa.com.pl

Parowozownia Wolsztyn – parowozownia znana daleko poza granicami Polski ze względu na coroczną Paradę Parowozów oraz uruchamianie składów prowadzonych przez parowóz w ramach regularnych przewozów na wybranych połączeniach na trasach Wolsztyn – Zbąszynek, Wolsztyn – Poznań, ewentualnie Wolsztyn – Leszno (co jakiś czas są odwoływane, później przywracane, ale są jedną z najciekawszych atrakcji kolejowych w Polsce). W parowozowni znajduje się około 29 parowozów w różnym stanie.

Strona internetowa: www.parowozowniawolsztyn.pl

Parowozownia Skierniewice – muzeum kolejnictwa utworzone w budynku dawnej skierniewickiej parowozowni. Jeśli wierzyć informacjom na stronie internetowej, placówka posiada stosunkowo duże zbiory, jednak czynna jest tylko w wyznaczonych terminach.

Strona internetowa: www.psmk.org.pl

Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji – popularne muzeum kolei wąskotorowych o rozstawie szyn 600 mm działające przy Żnińskiej Kolei Wąskotorowej. Najstarszy parowóz w kolekcji został wyprodukowany w 1899 roku. Jak podaje strona internetowa muzeum, jest to jeden z największych skansenów tego typu w Europie. W recenzjach zwiedzający narzekają na ceny biletów.

Strona internetowa: muzeumznin.pl

Ponadto z okien pociągów przejeżdżających przez stację Pyskowice można zobaczyć niszczejące eksponaty pyskowickiego skansenu kolejowego, który jest niedostępny dla zwiedzających. Przy stacji Gryfice utworzono niewielką wystawę taboru Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej.

14. Koleje drezynowe

W Polsce teoretycznie działa kilkanaście kolei drezynowych, jednak w praktyce tylko kilka dostępnych jest regularnie, choćby w wakacje. Na liście wymieniłem koleje drezynowe, na które natrafiłem podczas samodzielnych poszukiwań. Podejrzewam, że lista nie jest kompletna.

Białowieskie Drezyny – kolej drezynowa w Puszczy Białowieskiej. Drezyny są do dyspozycji pasażerów przez cały rok, konieczne jest jednak wcześniejsze uzgodnienie. Drezyny można wynająć na różne odcinki i na godziny. Najdłuższa dostępna trasa to Białowieża Towarowa – Miejsce Mocy – Czerlonka – Białowieża Towarowa.

Strona internetowa: www.drezyny.net

Bieszczadzkie Drezyny Rowerowe – przejazdy kolejami drezynowymi po nieczynnej linii kolejowej 108 z Zagórza do granicy w Krościenku, po której dawniej jeździły pociągi Sanok – Chyrów, znane z przemytu papierosów. Kolej drezynowa funkcjonuje od 30 maja 2015 roku. Bardzo dobra kampania reklamowa sprawiła, że przedsięwzięcie okazało się bardzo udanym posunięciem. Według rozkładu drezynami można się przejechać na trasach:

Uherce Mineralne – Łukawica (9 km)
Ustrzyki Dolne – Krościenko/Ustjanowa (8 km)

Nie można wynająć drezyn bez opiekuna, a cena jest stosunkowo wysoka. Bardzo dobra oferta dla rodzin i grup, osoby podróżujące samotnie będą omijać tę kolej ze względu na cenę.

Strona internetowa: drezynyrowerowe.pl

Grodziska Kolej Drezynowa – rzadkie, nieregularne przejazdy różnymi drezynami (między innymi drezyną na bazie fiata 126 p) po różnych odcinkach linii kolejowej Kościan – Grodzisk Wielkopolski.

Strona internetowa: www.drezyny.kolej.one.pl

Karkonoskie Drezyny Ręczne – przejażdżki drezynami ręcznymi przy dworcu kolejowym w Karpaczu, po nieczynnej linii kolejowej 340. Stworzenie kolei drezynowej jest drugim etapem projektu rewitalizacji tzw. Kolei Karkonoskiej, czyli linii 308 Jelenia Góra – Kamienna Góra oraz linii 340 Mysłakowice – Karpacz. Obie linie mają ogromny potencjał, a walka o reaktywację połączeń kolejowych do Kowar i Karpacza trwa od kilku lat. Niestety, na razie z marnym skutkiem. Podczas opracowywania artykułu strona internetowa nie działała.

Kolej Drezynowa w Krośniewicach – krótkie i nieregularne przejazdy drezynami po odcinkach dawnej Krośniewickiej Kolei Dojazdowej (nie mylić z kolejką wąskotorową w Krośnicach). W ostatnich latach przejazdy drezynami odbyły się na stacji Ozorków Wąskotorowy i Łęczyca Wąskotorowa. Należy podziwiać wolontariuszy za prace na linii kolei wąskotorowej i dążenie do celu, jakim jest reaktywacja Krośniewickiej Kolei Dojazdowej (czego im życzę).

Kolej Drezynowa w Regulicach – kolej drezynową uruchomiona w 2016 roku na krótkim odcinku nieczynnej dla ruchu pasażerskiego linii kolejowej Wadowice – Trzebinia (raz lub dwa w tygodniu kursują pociągi towarowe do Zakładów Chemicznych Alwernia). Prawdę mówiąc nie wróżyłem organizatorom sukcesu, ale kolej drezynowa z roku na rok cieszy się coraz większą popularnością.

Kolej drezynowa dostępna jest w wybrane dni na następujących trasach:

Regulice – Alwernia – Regulice (7 km)
Regulice – Nieporaz – Alwernia – Regulice (11,2 km)

Obowiązuje rezerwacja internetowa – ceny za przejazd dotyczą drezyn 4-osobowych, więc jest to świetna propozycja dla rodzin z dziećmi i grup znajomych.

Strona internetowa: www.drezynyregulice.pl

Mosińska Kolej Drezynowa – przejazdy drezynami na trasie Mosina (dawna stacja Mosina Pożegowo) – Osowa Góra przez ładne tereny Wielkopolskiego Parku Narodowego. W wakacje przejazdy w piątki, soboty i niedziele, we wrześniu i w październiku tylko w weekendy. Duże możliwości aktywnego wypoczynku na terenach wzdłuż trasy kolejki. Jedna z nielicznych polskich kolei drezynowych, działająca regularnie i bez większych problemów.

Strona internetowa: www.naszedrezyny.pl

Wleńska Kolej Drezynowa –  krótka linia kolei drezynowej we Wleniu, na nieczynnej linii Kolei Doliny Bobru. Trasa o długości około 800 metrów prowadzi z wleńskiego dworca kolejowego do przejazdu kolejowego przy Osiedlu Południowym.

Największą atrakcją jest przejazd przez tunel o długości około 230 metrów. Prawdopodobnie jest to jedyna kolej drezynowa w Polsce oferująca przejazdy w tunelu.

15. Największe polskie miasta warte odwiedzenia

Miasta powyżej 200 tysięcy mieszkańców. Nie miałem okazji zwiedzić Łodzi, Szczecina i Lublina, więc na liście nie znajdziecie tych miast.

Bydgoszcz – największe miasto województwa kujawsko-pomorskiego. Miasto budzi we mnie mieszane uczucia. Z jednej strony niezadeptane przez turystów, centrum po rewitalizacji ma ogromny potencjał (szczególnie Wyspa Młyńska), dworzec kolejowy też niczego sobie, z drugiej dużo zaniedbanych budynków poza głównymi ulicami, bardzo dużo dresiarzy i nieprzyjemna atmosfera. Bydgoszcz promowana jest na wielu blogach komercyjnych za pieniądze regionalnej organizacji turystycznej. Warto przyjechać, lecz nie jest tak cudownie, jak w artykułach sponsorowanych.

Bydgoszcz w jeden dzień – co zobaczyć (wymaga aktualizacji)
Bydgoszcz Główna – dworzec kolejowy

Gdańsk – zabytkowe gdańskie Stare Miasto kojarzy chyba każdy z nas. W Gdańsku byłem kilkakrotnie. Wprawdzie za każdym razem zabrakło czasu na szczegółowe zwiedzanie, ale też miasto nie spodobało mi się na tyle, aby zostać na dłużej, pomijając oczywiście drożyznę. Zaletą jest bliskość najważniejszych zabytków i atrakcji od dworca głównego. Liczne zabytki i atrakcje, bogata oferta muzealna, malownicze zaułki. Niby wszystko w porządku, jednak brakuje mi w tym mieście czegoś, co przyciągnęłoby mnie na dłużej. Z całego Trójmiasta najbardziej przypadł mi do gustu Sopot.

Gdańsk w jeden dzień – podstawowy przewodnik

Kraków – stolica województwa małopolskiego. Mnóstwo zabytków, atrakcji, muzeów, bogata oferta noclegowa, dworzec główny położony praktycznie w zabytkowym centrum miasta. Miejsce, które każdy powinien odwiedzić. Niestety, miasto bardzo skomercjalizowane – tłumy nawet poza sezonem i ceny wyśrubowane do granic możliwości. Na szczęście w ciągu jednego dnia można zwiedzić większość darmowych atrakcji, polecam lekturę przewodników, niedrogie jedzenie dostępne w barach mlecznych.

Kraków w jeden dzień – podstawowy przewodnik
Kraków – najciekawsze miejsca i atrakcje
Krakowski Kazimierz – najciekawsze miejsca i atrakcje
Kraków Podgórze – najciekawsze miejsca i atrakcje

Poznań – jedno z moich ulubionych polskich miast. Ładne centrum miasta, dużo zabytków i atrakcji dostępnych nieodpłatnie, przyjemne miejsce na jednodniową lub dłuższą wycieczkę. Poza Starym Rynkiem i okolicami należy zobaczyć choćby Ostrów Tumski, Park Cytadela, czy Jezioro Maltańskie. Poznań to także doskonała baza wypadowa, tylko ceny noclegów wysokie, ale to typowe dla popularnych miast.

Poznań – najciekawsze miejsca i atrakcje

Warszawa – kolejne miasto, do którego chętnie przyjeżdżam. Z braku czasu zwykle ograniczam się do Śródmieścia i Starego Miasta, ewentualnie przejażdżek metrem i pociągami Szybkiej Kolei Miejskiej. Lubię atmosferę tej części Warszawy, w przyszłości zamierzam napisać szczegółowy przewodnik po innych częściach stolicy.

Warszawa w jeden dzień – podstawowy przewodnik
Warszawa Zachodnia – dworzec kolejowy
Warszawa Wschodnia – dworzec kolejowy
Warszawa Stadion – stacja kolejowa
Warszawa Wileńska – dworzec kolejowy

Wrocław – do stolicy województwa dolnośląskiego również często i chętnie przyjeżdżam. Piękne dworce kolejowe, mnóstwo zabytków (również dla miłośników kolejnictwa), liczne muzea, liczne połączenia kolejowe, pozytywna energia, tylko drożyzna psuje wrażenie.

Wrocław Główny – dworzec kolejowy
Wrocław – spacer po centrum – podstawowy przewodnik

16. Najładniejsze miasta średniej wielkości

Lista polskich miast średniej wielkości, do których warto przyjechać. Za miasto średniej wielkości uważam miasta liczące od 60 do 200 tysięcy mieszkańców. To mój subiektywny wybór i subiektywne kryterium wielkości. Zaznaczam, że nie zwiedziłem wszystkich polskich miast średniej wielkości, więc w przyszłości lista może zostać uzupełniona (nie byłem w województwach lubelskim, lubuskim i podlaskim) Szkoda, że nie da się dojechać pociągiem do Chełmna.

Bielsko-Biała – stolica Podbeskidzia, nazywana przez niektórych „Małym Wiedniem”. Miasto, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie. Bielsko-Biała Główna to jeden z najpiękniejszych dworców kolejowych w Polsce, w zabytkowym centrum dwa rynki, malownicze uliczki, zaułki, Zamek Sułkowskich, katedra, piękny ratusz, bardzo dużo fotogenicznych budynków. Poza centrum szlaki turystyczne oraz kolejka gondolowa na Szyndzielnię. Polecam każdemu lekturę mojego przewodnika, w którym opisuję mniej lub bardziej znane zabytki i atrakcje w Śródmieściu.

Bielsko-Biała – najciekawsze miejsca i atrakcje
Bielsko-Biała Główna – dworzec kolejowy

Gniezno – pierwsza stolica Polski, posiadająca dogodne połączenia kolejowe z Poznaniem, Toruniem, Bydgoszczą i Trójmiastem. Pod względem architektonicznym centrum wypada dobrze, choć widziałem ładniejsze miasta. Najważniejszy zabytek to katedra św. Wojciecha – z wieży można podziwiać panoramę miasta. Niezła oferta muzealna – Muzeum Początków Państwa Polskiego, Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Muzeum Zabytków Kultury Technicznej. Wielka szkoda, że zlikwidowano Gnieźnieńską Kolej Wąskotorową. Na zwiedzanie wystarczy jeden dzień.

Grudziądz – trochę kontrowersyjne miasto. Z jednej strony w wielu miejscach bardzo zaniedbane, brudne, z drugiej piękny widok na spichlerze nad Wisłą rekompensuje wszystkie wady i niedogodności. Poza spichlerzami warto zobaczyć ruiny zamku krzyżackiego, pozostałości po twierdzy, bazylikę św. Mikołaja, most drogowo-kolejowy i ogród botaniczny. W dzielnicy Mniszek popularne Jezioro Rudnickie Wielkie z dziką plażą. Na szczęście wkrótce zostanie wyremontowany wstrętny dworzec kolejowy. Do Grudziądza dojeżdżają tylko pociągi regionalne z Bydgoszczy, Torunia, Kwidzynia i Brodnicy. Połączenia obsługuje Arriva RP. W tym liczącym prawie 100 tysięcy mieszkańców mieście nie zatrzymują się pociągi PKP Intercity.

Jelenia Góra – osiemdziesięciotysięczne miasto w województwie dolnośląskim. Doskonała baza wypadowa do wycieczek w Karkonosze, jak również miejsce warte odwiedzenia. Piękny rynek, Muzeum Karkonoskie, Muzeum Historii i Militariów, liczne szlaki spacerowe. Na szczególną uwagę zasługuje dzielnica Cieplice Śląskie-Zdrój, przyjemne uzdrowisko z basenem z wodą termalną i Parkiem Zdrojowym. W okolicy między innymi ruiny zamku Chojnik.

Jelenia Góra – najciekawsze miejsca i atrakcje
Jelenia Góra – dworzec kolejowy

Kalisz – interesujące miasto w województwie wielkopolskim. Liczne zabytki różnego rodzaju. Zabytkowe centrum oddalone o 2 kilometry od dworca kolejowego, zabytki sakralne, ładny park miejski, rezerwat archeologiczny z drewnianym kościołem pw. św. Wojciecha, ciekawe Muzeum im. G. J. Osiakowskich, Muzeum Okręgowe. Wadą są wysokie ceny noclegów w Kaliszu i okolicy.

Olsztyn – stolica województwa warmińsko-mazurskiego, położona wśród jezior i lasów. Miejsce nie tylko dla miłośników aktywnego wypoczynku, na obszarze niezbyt dużego Śródmieścia kilka interesujących zabytków – rynek ze Starym Ratuszem, Nowy Ratusz, Zamek Kapituły Warmińskiej, Wysoka Brama, bazylika konkatedralna, liczne ładne budynki w różnych częściach miasta. Interesujące miasto, na szczegółowe zwiedzanie, jak na razie, zabrakło czasu, a noclegi drogie.

Olsztyn – wrażenia z miasta; podstawowy przewodnik

Opole – stolica polskiej piosenki i województwa opolskiego. Bardzo ładny dworzec kolejowy, nieduże przyjemne centrum, gdzie oprócz rynku bardzo dobrze prezentują się kamieniczki nad Młynówką, Wieża Piastowska oraz słynny amfiteatr. Z muzeów należy wymienić Muzeum Polskiej Piosenki i Muzeum Śląska Opolskiego. Rodziny z dziećmi powinny udać się do ogrodu zoologicznego położonego na wyspie Bolko, 5 kilometrów od Śródmieścia świetne recenzje zbiera Muzeum Wsi Opolskiej – skansen w Bierkowicach.

Opole – spacer po centrum; podstawowy przewodnik
Opole Główne  – dworzec kolejowy

Tarnów – drugie pod względem wielkości miasto województwa małopolskiego. Trochę za dużo dresiarzy, lecz warto odwiedzić. Piękny dworzec kolejowy, z którego do zabytkowego centrum idzie się 10 minut. Fotogeniczny rynek z ratuszem, dwa kościoły drewniane, Stary Cmentarz, cmentarz żydowski, cmentarzyki wojenne, dużo odnowionych budynków, kapliczki, pomniki. Dużo interesujących miejsc, a tylko ponad godzinę jazdy pociągiem pospiesznym z Krakowa.

Tarnów – najciekawsze zabytki i atrakcje

Toruń – miasto liczące 199 tysięcy mieszkańców, więc mieszczące się jeszcze w tej kategorii. Jedno z najbardziej fotogenicznych miast, jakie miałem okazję odwiedzić, przynajmniej jeśli chodzi o Stare Miasto. Wyremontowany dworzec Toruń Główny położony ponad 2 kilometry od centrum, po drodze warto zobaczyć punkt widokowy nad Wisłą; blisko najważniejszych zabytków znajduje się natomiast stacja Toruń Miasto. Nie ma co się rozpisywać, tu po prostu trzeba przyjechać i pospacerować po centrum.

Wałbrzych – dawny ośrodek górnictwa uważany za jedno z najbrzydszych polskich miast. W wielu miejscach zaniedbany, jednak zdecydowanie wart odwiedzenia. W Wałbrzychu po raz ostatni byłem ponad 10 lat temu (w ostatnich latach ograniczyłem się do okolic dworca) i żałuję, że nie miałem okazji napisać artykułu o tym mieście. Dużo interesujących zabytków, które jednak nie są położone blisko siebie, więc na zwiedzanie trzeba poświęcić sporo czasu. W Śródmieściu rynek, zaniedbane uliczki, budynek Starostwa Powiatowego, Poczty Polskiej, Sądu Rejonowego, Muzeum Porcelany, poza centrum należy zobaczyć Starą Kopalnię, zamek Książ oraz graniczące z Wałbrzychem uzdrowisko Szczawno-Zdrój. Po remoncie wizytówką miasta są także dworce kolejowe Wałbrzych Miasto i Wałbrzych Szczawienko; remontowany ma być dworzec Wałbrzych Główny.

Wałbrzych Miasto – dworzec kolejowy

Zamość – miasto założone w 1580 roku przez Jana Zamoyskiego; zachowany układ miejski został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Na niedużej powierzchni znajdziemy niemało miejsc wartych uwagi – na zdjęciach najczęściej pojawia się piękny Rynek Wielki z ratuszem, w pobliżu zwiedzimy między innymi synagogę, katedrę, kilka kościołów, Bramę Lwowską, zachowane elementy dawnej twierdzy, park miejski i ogród zoologiczny. Wadą Zamościa jest bardzo mała liczba połączeń kolejowych.

17. Najładniejsze nieduże miasta

Wśród niedużych miast wartych odwiedzenia wymieniłem miasta i miasteczka, które mają od 21 do 60 tysięcy mieszkańców i do których można dojechać pociągiem. Wybór subiektywny; podobnie jak w poprzednich rozdziałach służy tylko jako inspiracja i zachęta do wyszukiwania dalszych informacji; wymienione miejsca nie muszą się spodobać każdemu.

Chojnice – miasto w województwie pomorskim z zabytkowym, ale bardzo zaniedbanym dworcem kolejowym. Centrum oddalone niecałe 2 kilometry od dworca. Duży rynek z neogotyckim ratuszem, zachowana Brama Człuchowska, fragmenty murów obronnych, położone tuż obok siebie – bazylika Mniejsza pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela oraz kościół pw. Zwiastowania NMP. 5 kilometrów od centrum, we wsi Charzykowy, zbiornik wodny popularny wśród miłośników wypoczynku nad wodą. Dojazd pociągami z Bydgoszczy, Piły i Tczewa.

Cieszyn – miasto podzielone pomiędzy Polskę a Czechy, przy czym polska część jest dużo ładniejsza, natomiast przez czeską część przebiega magistrala kolejowa łacząca Pragę z Żyliną i biegnąca dalej do Koszyc. Urokliwe centrum położone blisko wyremontowanego dworca kolejowo-autobusowego. Z najciekawszych zabytków należy wymienić Wzgórze Zamkowe z rotundą widoczną na banknocie dwudziestozłotowym i pałacem myśliwskim Habsburgów, tzw. cieszyńską Wenecję – uliczkę Przykopa nad małym kanałem, Studnię Trzech Braci, ładny rynek i ulicę Głęboką prowadzącą z rynku w pobliżu granicy. Ponadto zabytki sakralne oraz cmentarz żydowski. Słaba oferta muzealna, jedynie Muzeum Śląska Cieszyńskiego i Muzeum Drukarstwa. Bardzo dobre miejsce na jednodniową wycieczkę, połączoną ze spacerem do Czeskiego Cieszyna na zakupy. Do miasta dojeżdża mało pociągów, choć w ostatnich latach sytuacja się poprawiła. Dojazd pociągami Kolei Śląskich Katowice – Cieszyn.

Jarosław – bardzo ładne miasto w województwie podkarpackim, atrakcyjne szczególnie dla miłośników zabytków sakralnych, z których najważniejsze to opactwo, kolegiata Bożego Ciała, sanktuarium Matki Bożej Bolesnej, klasztor Franciszkanów, kościół św. Ducha oraz cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego. Na rynku piękny ratusz, w podziemiach popularna trasa turystyczna. Dużo ładnych budynków i kamienic, a wszystko w niedużej odległości od wyremontowanego dworca kolejowego. Doskonała propozycja na jednodniową wycieczkę.

Jarosław – najciekawsze zabytki i atrakcje

Kłodzko – moim zdaniem jedno z najładniejszych miast województwa dolnośląskiego. Centrum malowniczo położone nad Nysą Kłodzką i kanałem Młynówka. Najważniejszy zabytek to Twierdza Kłodzko górująca nad zabytkową częścią miasta, zbudowana z rozkazu Fryderyka II. Można zwiedzać podziemia twierdzy. W skład Twierdzy Kłodzko wchodzi również fort posiłkowy Owcza Góra. Twierdza położona przy zabytkowym centrum miasta, gdzie warto zobaczyć słynny most św. Jana z charakterystycznymi rzeźbami (przez niektórych nazywany miniaturą Mostu Karola w Pradze), rynek z budynkiem ratusza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, podziemną trasę turystyczną pod miastem i zabytki sakralne. Najważniejsze atrakcje rozpościerają się na niewielkiej powierzchni, natomiast ze stacji Kłodzko Główne trzeba przejść około dwa kilometry, natomiast tuż przy centrum znajduje się przystanek kolejowy Kłodzko Miasto. Miasto interesujące, sporo zakamarków, zachęcam do odwiedzenia. Dużo pociągów z Wrocławia, można też dojechać ze stacji Wałbrzych Miasto jedną z najpiękniejszych polskich linii kolejowych.

Łowicz – jedno z moich ulubionych polskich miast, głównie za sprawą rewelacyjnych noclegów w miejscowym Centrum Kultury i Promocji Ziemi Łowickiej. Centrum położone pięć minut piechotą od dworca kolejowego – dwa rynki (w tym trójkątny), zabytki sakralne (bazylika katedralna, kościół Ojców Pijarów, kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i św. Elżbiety), Muzeum Łowickie, 5 kilometrów od centrum skansen w Maurzycach. Przyjemne miejsce z dobrymi połączeniami kolejowymi z Warszawą i Łodzią.

Łowicz – najciekawsze miejsca i atrakcje

Oświęcim – pod względem urody ustępuje najładniejszym polskim miastom, ale pewnie wielu z was przyjedzie do Oświęcimia odwiedzić Państwowe Muzeum Auschwitz – Birkenau, więc przy okazji warto wybrać się do centrum miasta, aby zobaczyć Rynek, Zamek Książąt Piastowskich, gdzie mieści się muzeum prezentujące historię miasta (filia muzeum w ratuszu przy rynku), synagogę, pospacerować po parku nad Sołą, a na koniec zobaczyć z zewnątrz salezjańskie Sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych (zwiedzać można tylko kościół i kaplicę św. Jacka, dużą część okazałego kompleksu zajmuje szkoła średnia). Oświęcim to również bardzo dobra baza wypadowa do zwiedzania województwa małopolskiego i śląskiego – hotele i pensjonaty są znacznie tańsze niż np. w Krakowie lub Katowicach. Zapraszam lektury do mojego przewodnika, gdzie opisałem szereg mniej znanych zabytków i atrakcji Oświęcimia.

Oświęcim dla ambitnych – szczegółowy przewodnik po mieście

Prudnik – miasteczko w województwie opolskim (21 tysięcy mieszkańców). Niby nie jest piękne, ale z jakiegoś powodu bardzo podobało mi się i zdecydowałem się umieścić je na liście. Zabytkowy dworzec kolejowy zaniedbany, połączeń mało. Centrum nieduże – atrakcje to Wieża Woka, Muzeum Ziemi Prudnickiej, ładny park miejski i dawne koszary wojskowe, gdzie mieści się najlepsze schronisko młodzieżowe w Polsce, w jakim miałem okazję nocować. Polecam wizytę jesienią.

Prudnik w jeden dzień – podstawowy przewodnik
Dworzec kolejowy w Prudniku – informator

Pszczyna – perełka województwa śląskiego, która na blogach zbiera mieszane recenzje – jednym się podoba, inni są zawiedzeni. Ja należę do tych pierwszych. Wizytówką miasta jest Muzeum Zamkowe w pałacu (zwanym zamkiem) i park otaczający wspomniany pałac. Nie brakuje innych atrakcji – w pobliżu pałacu i parku warto zobaczyć Pokazową Zagrodę Żubrów (atrakcja dla dzieci), rynek, ewentualnie zaniedbany cmentarz wojenny żołnierzy Armii Czerwonej. Muzeum Zamkowe i najciekawsze atrakcje położone są niedaleko dworca kolejowego (5-10 minut piechotą); sam dworzec po remoncie również należy do wizytówek miasteczka. W Pszczynie zatrzymują się pociągi osobowe Kolei Śląskich i pociągi PKP Intercity. Polecam na jednodniową wycieczkę.

Pszczyna dla ambitnych – szczegółowy przewodnik

Przemyśl – miasto przy granicy polsko-ukraińskiej, stacja początkowa i końcowa dla wielu pociągów pospiesznych. Dworzec kolejowy Przemyśl Główny należy do najpiękniejszych dworców kolejowych; spacer z dworca do rynku zajmuje 5 minut, a najważniejsze zabytki są położone w niedużej odległości od siebie. Najważniejszy zabytek to Zamek Kazimierzowski, nie brakuje zabytków sakralnych (bazylika archikatedralna, klasztor Zakonu Karmelitów Bosych, sobór św. Jana Chrzciciela, kościół pw. Marii Magdaleny i Klasztor Franciszkanów, parafia oo. Franciszkanów pw. świętego Antoniego z Padwy, nowa synagoga), muzea (Muzeum Historii Miasta Przemyśla, Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, Muzeum Dzwonów i Fajek w Wieży Zegarowej, Muzeum Twierdzy Przemyśl), poza centrum Kopiec Tatarski i stok narciarski. Łatwy dojazd pociągami pospiesznymi z całego kraju.

Przemyśl w jeden dzień – podstawowy przewodnik
Przemyśl Główny – dworzec kolejowy

Sandomierz – jedyny reprezentant województwa świętokrzyskiego na całej liście (23 tys. mieszkańców). Miasto kojarzone z serialem Ojciec Mateusz ma do zaoferowania sporo jeśli chodzi o zabytki – poza rynkiem z pięknym ratuszem liczne zabytki sakralne (między innymi bazylika katedralna Narodzenia NMP, kościół Nawrócenia św. Pawła, zespoły klasztorne Benedyktynek i Dominikanów, kolegium jezuickie), Zamek Królewski, Brama Opatowska, Bulwary nad Wisłą, niewielki cmentarz żydowski. Brakuje połączeń kolejowych, w ostatnich latach przywrócono pojedyncze pociągi pospieszne, w letnie i długie weekendy kursuje ponadto pociąg regionalny Kielce – Sandomierz. Dworzec kolejowy oddalony o około 3 kilometry od Starego Miasta.

Sanok – ładne miasto w województwie podkarpackim, przez które przejeżdża się jadąc w Bieszczady. Warto zatrzymać się chociaż na jeden dzień. W Sanoku znajduje się jeden z najpiękniejszych skansenów w Europie Środkowej (Muzeum Budownictwa Ludowego), położony w samym centrum Zamek Królewski z Muzeum Historycznym, zabytki sakralne, ścieżka spacerowa nad Sanem i legendarny czołg-pomnik przy moście nad Sanem prowadzącym do skansenu. Wadą jest bardzo mała liczba połączeń kolejowych; dużo łatwiej jest dojechać autobusem z największych polskich miast. Nowy dworzec multimodalny położony jest 2 kilometry od zabytkowego centrum miasta i 5 kilometrów od skansenu, więc trzeba się trochę nachodzić.

Szczecinek – miasto w województwie zachodniopomorskim położone wśród jezior. Ośrodek przemysłowy i jednocześnie popularne miejsce wypoczynku. Centrum położone nad jeziorem Trzesiecko, warto zobaczyć rynek z ratuszem, z zewnątrz odrestaurowany Zamek Książąt Pomorskich, w którym mieści się obecnie hotel, park miejski, wieżę kościelną św. Mikołaja, kościół Narodzenia NMP, cmentarz wojenny, poza centrum bunkry i schrony. Na terenie Szczecinka czynne są 3 kąpieliska, wyznaczono szlaki rowerowe, dodatkową atrakcją jest Szczecinecki Tramwaj Wodny oraz wyciąg do nart wodnych. 3 km od centrum wieża obserwacyjna Świątki. Z dworca kolejowego do centrum trzeba przejść około 2,5 km, z przystanku kolejowego Szczecinek Chyże kilometr.

Świdnica – miasto w województwie dolnośląskim liczące ok. 57 tysięcy mieszkańców. Miejscami bardzo ładne, miejscami bardzo zaniedbane. Powita nas wyremontowany, ale opustoszały dworzec kolejowy, skąd po pięciu minutach spaceru dojdziemy do rynku – polecam wejście na Wieżę Ratuszową i zwiedzanie Muzeum Dawnego Kupiectwa. Kolejnych kilka minut spaceru i dojdziemy do najważniejszego zabytku Świdnicy – drewnianego Kościoła Pokoju z cmentarzem. Świdnica ma katedrę, na uwagę zasługują także zrewitalizowane parki, w tym Park Centralny. Dużo ładnych budynków, lecz także sporo, które przydałoby się pilnie wyremontować. Dużo miejsc, gdzie można dobrze i niedrogo zjeść. Dojazd pociągiem z Wrocławia, w Świdnicy zatrzymują się także pociągi z Legnicy do Kłodzka.

Świdnica – najciekawsze miejsca i atrakcje

Żyrardów – miasto przemysłowe w województwie mazowieckim. Chociaż w wielu miejscach zaniedbane i niezbyt bezpieczne, powinno zostać uwzględnione w planie podróży ze względu na architekturę, dziedzictwo przemysłowe, bardzo ładny dworzec i ciekawe muzea – Muzeum Lniarstwa oraz Muzeum Mazowsza Zachodniego. Zatrzymują się tu pociągi Kolei Mazowieckich z Warszawy do Skierniewic, jak również pociągi PKP Intercity z różnych części kraju.

Żyrardów – spacer po mieście (podstawowy i już nieaktualny przewodnik)

 

18. Najładniejsze miasteczka

Podczas podróży po Polsce odwiedziłem kilka miasteczek, które pozytywnie zaskoczyły mnie wyglądem i atmosferą. Jak na razie moje ulubione miasteczka to Leżajsk i Byczyna, w niektórych nie byłem już ponad 10 lat i wypadałoby odwiedzić je jeszcze raz, aby napisać porządny artykuł na blogu. W wykazie umieściłem miasteczka liczące do 20 tysięcy mieszkańców włącznie, do których można dojechać pociągiem.

Byczyna – miasteczko w województwie opolskim liczące 3,5 tysiąca mieszkańców. Centrum otoczone murami, podobnie jak w Paczkowie. Miasteczko zaniedbane, miejscami oszpecone (np. blok przy rynku), ale posiadające niezwykłą atmosferę, której nie czułem w żadnym innym mieście, nie tylko w Polsce. Warto pojechać, póki nie zjadą się tu tłumy turystów. Przejście ze stacji kolejowej do centrum zajmuje 10 minut. Podczas mojej wizyty stacja kolejowa popadała w ruinę i nie zachęcała do wizyty. Zatrzymują się tu pociągi regionalne z Kluczborka do Kępna, z Kluczborka można także dojechać autobusem.

Byczyna – wrażenia z miasta

Leżajsk – miasteczko, które powinniście koniecznie odwiedzić podczas podróży pociągiem po Polsce. Zaskakująco zadbane – wyremontowany dworzec kolejowy. Z głównej ulicy przy dworcu można skręcić w lewo – dojdziemy wtedy do centrum, po drodze mijając Muzeum Ziemi Leżajskiej, aby zobaczyć kościół Świętej Trójcy, synagogę oraz cmentarz żydowski, natomiast jeżeli wychodząc z dworca skręcimy w prawo, dojdziemy do okazałego klasztoru ojców Bernardynów – czas przejścia pomiędzy klasztorem a rynkiem to około 20 minut, sam dworzec kolejowy wyremontowany. Gorąco polecam Leżajsk każdemu – tu warto przyjechać.

Leżajsk dla ambitnych – szczegółowy przewodnik

Paczków – kolejne z miasteczek województwa opolskiego, na wyrost nazywane polskim Carcassonne. Zabytkowe centrum otoczone murami, zabytki sakralne (kościół pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy, kościół pw. Św. Jana Ewangelisty), wieża Wrocławska, Dom Kata, interesujące Muzeum Gazownictwa oraz Metamuzeum Motoryzacji, w pobliżu zalew. Zaniedbany dworzec kolejowy położony daleko od centrum miasta, dużo łatwiej dojechać busem lub autobusem z Nysy, po drodze zatrzymując się w Otmuchowie (nawiasem mówiąc, wszystkie te miejsca warte są odwiedzenia). W grudniu 2020 roku uruchomiono pociąg TLK Kraków – Jelenia Góra przez Paczków.

Rawicz – miasto w województwie wielkopolskim liczące 20 tysięcy mieszkańców. Nie ma spektakularnych zabytków, ale centrum zadbane i zdecydowanie warte odwiedzenia. Dodatkowo na plus wyremontowany dworzec kolejowy oraz zabytkowy budynek poczty. Warto wybrać się do dzielnicy Sarnowa – dawniej było to osobne miasto, obecnie część Rawicza – ma własny rynek, dworek i kościół pw. św. Andrzeja Apostoła. Miasto podobało mi się jako całość, rozczarowała mnie jednak oferta gastronomiczna.

Rawicz w jeden dzień – podstawowy przewodnik

Stary Sącz – miasteczko polecane w niemal wszystkich przewodnikach turystycznych. Dużo atrakcji na niewielkiej powierzchni – rynek z zabudową jak około 200 lat temu, klasztor sióstr Klarysek, kościół św. Elżbiety Węgierskiej, źródełko św. Kingi, Brama Sekierska, kapliczki, cmentarz choleryczny, szlaki piesze i rowerowe. Wszystko byłoby dobrze, gdyby nie samochody zaparkowane na płycie rynku i główna droga przebiegająca przez centrum. Sznury dymiących i hałasujących samochodów odbierają Staremu Sączowi cały urok i mnie osobiście to miasteczko bardzo rozczarowało.

Stary Sącz – najciekawsze miejsca i atrakcje

Wieliczka – miasto (19 tys. mieszkańców) tłumnie odwiedzane przez turystów za sprawą znanej na całym świecie kopalni soli. Doskonałe miejsce na jednodniową wycieczkę z Krakowa, oczywiście po zakończeniu inwestycji kolejowych w Krakowie. Wejście do kopalni warto rezerwować wcześniej przez internet, bo kolejki są ogromne. Inne ciekawe miejsca to wyremontowany dworzec kolejowy, tężnia solankowa, Zamek Żupny – siedziba Muzeum Żup Krakowskich, drewniany kościół św. Sebastiana.